ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ/ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/3/2015 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α 1 γ v 2 δ i 3 στ ii 4 β vii 5 ζ iv 2) Φροντιστήριο Τραπεζούντας : Το Ελληνικό Φροντιστήριον Τραπεζούντος, ή «Φάρος της Ανατολής» όπως χαρακτηρίστηκε ήταν σχολείο της ελληνικής ομογένειας της Τραπεζούντας. Ιδρύθηκε το 1682 από τον μεγάλο Τραπεζούντιο δάσκαλο του Γένους Σεβαστό Κυμινήτη. Παρά τις αντιξοότητες λειτούργησε μέχρι το 1922. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πνευματική και ηθική ανάπλαση των Ελληνοποντίων και στην ανάπτυξη της εθνικής τους συνείδησης. Ηνωμένη Αντιπολίτευση: Πολιτικός συνασπισμός εναντίον του Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης, πρίγκιπα Γεωργίου, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Σχηματίστηκε μετά την κορύφωση της κρίσης με την απόλυση του Βενιζέλου από το αξίωμα του υπουργού. Γύρω από τον Βενιζέλο συνασπίστηκαν όσοι ήταν δυσαρεστημένοι από την αυταρχική πολιτική του Πρίγκιπα. Έμπιστοι συνεργάτες του Βενιζέλου ήταν ο Κ. Φούμης και ο Κ. Μάνος. Οι τρεις αυτο αποτέλεσαν μια τριανδρία, που δεν δίστασε να προχωρήσει σε δυναμική αναμέτρηση με τον Πρίγκιπα. Πατριαρχική Επιτροπή: σχολικό βιβλίο σ. 142 143: «Η επιστροφή των προσφύγων. Δυτικής Μικρά Ασίας». ΘΕΜΑ Β 1)Σχολικό βιβλίο σ. 154: «Η ΕΑΠ διέκρινε.. εργατικού προλεταριάτου» ΚΑΙ σ. 167 168 : «Για ένα διάστημα.. ασχολίες στην πατρίδα τους». 2) Σχολικό βιβλίο σ. 250 251 : «Η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Συνδιάσκεψη». ΘΕΜΑ Γ Κατά την εποχή που συµπίπτει µε την παρακµή των ξενικών κοµµάτων, τα οποία κυριαρχούσαν για µεγάλο χρονικό διάστηµα στο πολιτικό προσκήνιο της Ελλάδας, ο πολιτικός χώρος βιώνει έντονες αλλαγές. Οι συνθήκες έχουν αλλάξει αρκετά σε σχέση µε το προηγούµενο χρονικό διάστηµα. Οι ηγετικές προσωπικότητες των ξενικών κοµµάτων είχαν βιώσει την Επανάσταση και η νοοτροπία τους, τα ιδανικά τους, οι απόψεις τους είχαν διαµορφωθεί στην προεπαναστατική περίοδο. Αντιθέτως η νέα γενιά πολιτικών βίωνε Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 1 από 5
ραγδαίες αλλαγές λόγω των συχνών πολιτικών µεταβολών και της οικονοµικής και τεχνικής ανάπτυξης, που ακολούθησαν πρωτόγνωρους ρυθµούς. Η οικονοµική και κοινωνική µεταβολή είχαν ως συνέπεια την εκ θεµελίων µεταβολή της αντίληψης για της ζωή. Οι άνθρωποι σταµάτησαν να ζουν όπως οι πρόγονοί τους. Αυξήθηκε ο αστικός πληθυσµός, ο οποίος βρισκόταν πιο κοντά στα κέντρα λήψης αποφάσεων και είχε µεγαλύτερη δυνατότητα ενηµέρωσης για τις εξελίξεις. Εντυπωσιακή ήταν επίσης και η µείωση των αναλφαβήτων στον ανδρικό πληθυσµό. Η σχετικά γρήγορη διάδοση της παιδείας αύξησε τις κοινωνικές εντάσεις. Οι απαιτήσεις των ανθρώπων αυξήθηκαν. Ακόµη και οι ηµιµαθείς άρχισαν να επικρίνουν τις δυσλειτουργίες του κράτους και την καθυστέρηση σε σχέση µε τις χώρες της ύσης, ενώ εντάθηκε η επιθυµία για συµµετοχή στα πολιτικά πράγµατα. Η νέα γενιά δεν είχε τις εµπειρίες της προηγούµενης (τουρκοκρατία, επανάσταση, αντιβασιλεία, βοήθεια των υνάµεων σε κρίσιµες στιγµές) και αποστασιοποιήθηκε από τις αντιπαραθέσεις που κυριαρχούσαν στην προηγούµενη γενιά και από τα κόµµατα που τις εξέφραζαν. Η νέα γενιά ασκούσε έντονη κριτική στους παλαιότερους και φρονούσε ότι το συνταγµατικό πολίτευµα δεν µπορούσε να αναπτυχθεί, καθώς το εµπόδιζαν η Αυλή και ο ίδιος ο βασιλιάς, τον οποίο θεωρούσε πολιτικά ατάλαντο. Πραγματικά, σύµφωνα µε τα στοιχεία που µπορούµε να αντλήσουµε από το πρώτο παράθεµα, απόσπασµα από το έργου του Α. Σβώλου «Τα Ελληνικά Συντάγµατα», ο βασιλιάς Όθωνας από τη στιγµή που ίσχυσε το Σύνταγµα του 1844 φάνηκε απρόθυµος να το ακολουθήσει και να το σεβαστεί. Επενέβαινε συνεχώς στο κυβερνητικό έργο, επεµβάσεις που αφορούσαν στα διοικητικά έργα και στις βουλευτικές και δηµοτικές εκλογές, αποβλέποντας στην συγκέντρωση όσο το δυνατόν περισσότερης εξουσίας στα χέρια του. Προσπαθεί να φιµώσει τις φωνές αντίδρασης παίρνοντας µέτρα κατά της ελευθεροτυπίας και της ανεξαρτησίας των συνειδήσεων. Υποστηρικτές στο έργο του έχει και µια μερίδα πολιτικών µε βασικό εκπρόσωπο τον Κωλέττη, τον αρχηγό του γαλλικού κόμματος, ο οποίος ήταν γνωστός για τη συγκεντρωτική πολιτική που ασκούσε και ο ίδιος. Οι επεµβάσεις του Όθωνα επεκτείνονται και στο δικαστικό χώρο. Πιέζει δικαστές κατά την επιτέλεση του λειτουργήματός τους και διαστρέφει τους νόµους. Από την άλλη ο Α. Σβώλος επισημαίνει ότι ήδη εκείνη την εποχή αναγνωρίζονται και οι αρετές του βασιλιά, καθώς και η ταύτισις της ηγεµονικής του φιλοδοξίας προς τα εθνικά ιδανικά της εποχής εκείνης. Στο δεύτερο παράθεµα η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους παραθέτει την άποψη του ιστορικού Τρ. Ευαγγελίδη, σύµφωνα µε την οποία υπήρχε και µια βαθύτερη διάσταση µεταξύ του ελληνικού λαού και του βασιλιά Όθωνα. Οι Έλληνες θέλουν να κυβερνηθούν µέσω των σπουδαιοτέρων αντιπροσώπων τους που γνωρίζουν τα ήθη, τις παραδόσεις και τα ένστικτά τους. Αυτούς όµως ο ξένος βασιλιάς τους αποµάκρυνε, χρησιµοποιώντας ξένους ή ανθρώπους µε µέτρια σηµασία ή επιρροή και συγκεντρώνοντας στα χέρια του κάθε εξουσία. Ο ιστορικός, όµως, θέτει ως ανώτερη επιδίωξη του συγκεκριµένου ηγέτη τη θέλησή του να γίνει η Ελλάδα ευρωπαϊκό κράτος, απαλλάσσοντας µε αυτόν τον τρόπο τη συµπεριφορά του από εγωιστικά κίνητρα. Η κοινωνική εξέλιξη, έτσι όπως προχώρησε, µε βάση και τα όσα είπαµε παραπάνω, αντέδρασε στην απολυταρχική συµπεριφορά του Όθωνα, αντίδραση που υποδαυλιζόταν και από τη στάση των Μεγάλων υνάµενων. Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1859 έγινε φανερή µια συνολική δυσαρέσκεια µεγάλων τµηµάτων του πληθυσµού λόγω της οικονοµικής δυσπραγίας και της δυσλειτουργίας του πολιτικού συστήµατος και συγκροτήθηκαν αντιπολιτευτικοί όµιλοι µε εκσυγχρονιστικά κατά κύριο λόγο αιτήµατα: ελεύθερες εκλογές, φορολογική µεταρρύθµιση µε στόχο την ελάφρυνση των αγροτών, κρατικές επενδύσεις σε έργα υποδοµής, ίδρυση αγροτικών τραπεζών, απλούστερη διοίκηση. Τα αιτήµατα αυτά εξέφρασε σε µεγάλο βαθµό Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 2 από 5
µε την πολιτική του δράση ο Αλέξανδρος Κουµουνδούρος. Το Φεβρουάριο του 1862 η δυσαρέσκεια κατάληξε σε επανάσταση µε αίτηµα την αποµάκρυνση του βασιλιά. Στην επανάσταση συµµετείχαν κατά κύριο λόγο αξιωµατικοί, άνεργοι απόφοιτοι πανεπιστηµίου που δεν ήθελαν να εργαστούν στους κλάδους της αγροτικής και βιοτεχνικής παραγωγής και αισθάνονταν κοινωνικά αδικηµένοι. Συµµετείχαν ακόµη και πολλά άτοµα ανώτερων κοινωνικών στρωµάτων, τα οποία ζητούσαν ευκαιρίες για ενεργότερη συµµετοχή στα πολιτικά πράγµατα. Είναι φανερός στο τρίτο παράθεµα, που αποτελεί απόσπασµα του ψηφίσµατος του Ελληνικού λαού µε αφορµή την αποµάκρυνση του Όθωνα, ο ενθουσιασµός για την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού και την απαλλαγή της Ελλάδος από τα δεινά. ιατρανώνεται ότι η απόφαση που πάρθηκε αποτελεί έκφραση ολοκλήρου του ελληνικού λαού. Η πρωτεύουσα ενώθηκε µε τις επαρχίες στην λήψη αποφάσεων που αφορούν στην αποµάκρυνση του βασιλιά Όθωνα. Αποφασίζεται η σύσταση προσωρινής κυβέρνησης που αποτελείται από τον ηµήτριο Βούλγαρη, τον Κωνσταντίνο Κανάρη και τον Βενιζέλο Ρούφο. Η Εθνοσυνέλευση που θα προέκυπτε από τις εκλογές που θα ακολουθούσαν θα είχε ως αρµοδιότητα να συντάξει νέο Σύνταγµα και να επιλέξει νέο Ηγεµόνα. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται σαφές ότι η χώρα στράφηκε εναντίον του προσώπου του Όθωνα και όχι εναντίον του θεσµού. Στις 12 Οκτωβρίου 1862, δύο µέρες µετά το ψήφισµα, ο Όθων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. ΘΕΜΑ Δ Η μετάκληση του Βενιζέλου στην Αθήνα από τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο που έλεγχε τα πράγματα στην Ελλάδα μετά το κίνημα στο Γουδί (1909) και η πρόταση του να αναλάβει την πρωθυπουργία της Ελλάδας εγκαινίασε μια αλλαγή στάσης του Βενιζέλου στο Κρητικό Ζήτημα σε σχέση με την περίοδο της επανάστασης του Θερίσου (10 Μαρτίου 1905). Ο Βενιζέλος ως πρωθυπουργός της Ελλάδας, με το οξύτατο πολιτικό του αισθητήριο γνώριζε ότι δεν είχε φτάσει ακόμη το πλήρωμα του χρόνου. Στις επίμονες παρακλήσεις των συμπατριωτών του Κρητών απαντούσε αρνητικά και φαινόταν δυσάρεστος. Η σταθερή άρνηση του να επιτρέψει την είσοδο Κρητών βουλευτών στο ελληνικό κοινοβούλιο προκάλεσε στην Κρήτη ισχυρές αντιδράσεις. Το μήνυμα του Βενιζέλου προς τον Ραγκαβή (κυβερνητικό αντιπρόσωπο στα Χανιά) αναλύει με περισσότερες λεπτομέρειες τη στάση του. Συγκεκριμένα ο Βενιζέλος τονίζει ότι λόγω της αβέβαιης έκβασης του ιταλοτουρκικού πολέμου και της πρόκλησης αντιδράσεων όχι μόνο από την Τουρκία και από τις Μεγάλες Δυνάμεις αλλά και από την ίδια την Ελλάδα οι Κρητικοί έπρεπε να επιδείξουν πολιτική υπομονή μιμούμενοι το ιστορικό παράδειγμα τον ευρωπαϊκών εθνών, ώστε να μην θυσιασθούν αυτά που κατακτήθηκαν ιδίως με την επανάσταση στο Θέρισο. Αντιθέτως η επιμονή των Κρητικών να εισέλθουν στο ελληνικό κοινοβούλιο, κατά τον Βενιζέλο, θα προκαλούσε έναν ανεπιθύμητο πόλεμο με την Τουρκία καθώς η Ελλάδα βρίσκονταν ακόμα σε φάση εκσυγχρονισμού και αναδιοργάνωσης ιδίως του στρατού. Άρα δεν θα ήταν έτοιμη για μία ένοπλη σύγκρουση με τη γείτονα χώρα. Στη β πηγή εξειδικεύεται περαιτέρω η παραπάνω θέση του Βενιζέλου. Το γεγονός ότι δεν συνέτρεχαν πριν το 1912 οι αντικειμενικές προϋποθέσεις που θα επέτρεπαν την αποτελεσματικότερη διεκδίκηση των εθνικών στόχων με στρατιωτικά και διπλωματικά μέσα οδήγησε τον Βενιζέλο στην υιοθέτηση μίας εξωτερικής πολιτικής που θα βασίζονταν στην καλλιέργεια κλίματος «υφέσεως» και σχέσεων καλής γειτονίας με τα βαλκανικά κράτη και ειδικότερα με την Τουρκία, κερδίζοντας έτσι πολύτιμο χρόνο για την ενίσχυση του ένοπλου δυναμικού της χώρας. Η πολιτική αυτή είχε αρχίσει να διαμορφώνεται από την τελευταία περίοδο του Βενιζέλο στην Κρήτη, λίγο πριν μεταβεί στην Αθήνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ήδη πριν Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 3 από 5
αναλάβει την ελληνική πρωθυπουργία τηρούσε μια συγκρατημένη και μετριοπαθή στάση απέναντι στην Τουρκία, αναγνωρίζοντας την επικυριαρχία της στο νησί. Εκείνο που δεν είχε κατορθώσει να λύσει η διπλωματία, το έλυσε ο πόλεμος. Ευθύς μετά την έκρηξη των Βαλκανικών Πόλεμων (Οκτώβριος 1912) οι πύλες του ελληνικού κοινοβουλίου άνοιξαν για τους Κρήτες βουλευτές που έγιναν δεκτοί με εκδηλώσεις απερίγραπτου πατριωτικού ενθουσιασμού. Ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων ανέγνωσε Ψήφισμα, σύμφωνα με το οποίο «η Ελλάς αποδέχεται όπως του λοιπού ενυπάρχη κοινόν Κοινοβούλιον δια το ελεύθερον Βασίλειον και δια την νήσον Κρήτη». Αλλά ο Βενιζέλος δεν προχώρησε περισσότερο, για να μην διαταράξει τις σχέσεις του με τις ευρωπαϊκές Δυνάμεις, εν όψει και του πολέμου που είχε αρχίσει. Αρκέστηκε να αποστείλει στην Κρήτη ως Γενικό Διοικητή το φίλο του Στέφανο Δραγούμη, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντα του στις 12 Οκτωβρίου 1912. Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 4 από 5
Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 5 από 5