«ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας» - MIS

«ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας» - MIS 383583 Υποέργο 08: Παροχή Προτεραιότητας σε Πραγματικό Χρόνο σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς Παραδοτέο 6: Έκθεση Διάχυσης, Αξιολόγησης και Αξιοποίησης των Αποτελεσμάτων του Έργου Συγγραφείς: Χριστίνα Διακάκη, Βάγια Δινοπούλου, Ιωάννης Παπαμιχαήλ, Μάρκος Παπαγεωργίου H παρούσα έρευνα έχει συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) Ερευνητικό Χρηματοδοτούμενο Έργο: ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ. Επένδυση στην κοινωνία της γνώσης μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Έκδοση 4η, Μάιος 2015

ARCHIMEDES III - MIS 383583. Project Title: Public Transport Priority in real time Deliverable 6: Report on the Dissemination, Evaluation and Exploitation of the Project Results Report Version: 4 Due date: 30 June 2015 Delivery Date: 8 May 2015 Classification: Public Contract Start Date: July 2012 Duration: 36 months Project Co-ordinator: Authors: Technological Education Institute of West Macedonia Christina Diakaki, Vaya Dinopoulou, Ioannis Papamichail, Markos Papageorgiou This research has been co-financed by the European Union (European Social Fund ESF) and Greek national funds through the Operational Program "Education and Lifelong Learning" of the National Strategic Reference Framework (NSRF) - Research Funding Program: ARCHIMEDES III. Investing in knowledge society through the European Social Fund. Version 4, May 2015 2

Περιεχόμενα ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ... 4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 5 ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 7 1.1. Σκοποί και στόχοι του έργου... 7 1.2. Αντικείμενο, σκοπός και δομή του παραδοτέου... 7 2. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΟΔΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ... 9 3. ΔΙΑΧΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 13 3.1. Στρατηγική διάχυσης... 13 3.2. Δράσεις διάχυσης... 13 3.2.1. Έντυπα παραδοτέα με ελεύθερη διάθεση... 13 3.2.2. Παρουσιάσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις στα αντίστοιχα πρακτικά... 15 3.2.3. Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά μετά από κρίση... 16 3.2.4. Δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο... 17 3.2.5. Ενημέρωση φορέων σχετικών με τη διαχείριση της αστικής οδικής κυκλοφορίας... 25 4. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 26 4.1. Μεθοδολογία και κριτήρια αξιολόγησης... 26 4.2. Αποτελέσματα αξιολόγησης... 26 4.2.1. Σημαντικότητα εξεταζόμενου προβλήματος... 26 4.2.2. Ερευνητικά αποτελέσματα και χρησιμότητα αυτών... 27 4.2.3. Αριθμός δημοσιεύσεων και εργασιών... 27 4.2.4. Συνεργασία των μελών της ερευνητικής ομάδας... 28 5. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 30 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 32 3

Κατάλογος Εικόνων Εικόνα 1. Δελτίο τύπου... 19 Εικόνα 2. Δημοσίευση δελτίου τύπου στην εφημερίδα «Πρωινός Λόγος»... 20 Εικόνα 3. Δημοσίευση δελτίου τύπου στην εφημερίδα «Ορίζοντες»... 20 Εικόνα 4. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων»... 21 Εικόνα 5. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «Κοzan.gr NEWS»... 21 Εικόνα 6. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «kozanilife.gr»... 22 Εικόνα 7. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «KOZANI.TV»... 22 Εικόνα 8. Καταχώρηση του έργου στην «TRIP»... 23 Εικόνα 9. Οι πληροφορίες που παρέχονται από την «TRIP» για το έργο... 24 Εικόνα 10. Ενημερωτικό έντυπο... 25 4

Περίληψη Τα σύγχρονα αστικά δίκτυα αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης όχι μόνο λόγω αυξημένης κινητικότητας, αλλά και λόγω έλλειψης χώρων στάθμευσης και χαμηλής ελκυστικότητας των δημοσίων μεταφορών. Αυτή η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί, αν αυξηθεί η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι ο σχεδιασμός του συστήματος μεταφορών θα λάβει υπόψη του παράγοντες που θα καταστήσουν τη χρήση τους πιο ελκυστική. Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο χρόνος ταξιδιού, ο οποίος στην περίπτωση μέσων μαζικής μεταφοράς που κινούνται σε λωρίδες μεικτής κυκλοφορίας όπως τα λεωφορεία και τα τραμ, συνήθως αυξάνει σημαντικά λόγω της ευρύτερης κυκλοφοριακής συμφόρησης. Στα ανωτέρω πλαίσια, στόχος του συγκεκριμένου έργου ήταν να αναπτύξει και να αξιολογήσει με τεχνικές προσομοίωσης, μεθοδολογίες και αντίστοιχο λογισμικό για παροχή προτεραιότητας σε πραγματικό χρόνο, σε μέσα μαζικής μεταφοράς που προσεγγίζουν κόμβους ελεγχόμενους από φωτεινούς σηματοδότες. Πέραν των αμιγώς ερευνητικών δραστηριοτήτων, απαραίτητων για την υλοποίηση του προαναφερόμενου στόχου, σημαντική ήταν, στα πλαίσια του έργου, και η ανάληψη δραστηριοτήτων σχετικά με: Τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων σε ενδιαφερόμενους φορείς και την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα. Τη συνολική αποτίμηση του έργου σε σχέση όχι μόνο με τα ερευνητικά του αποτελέσματα αλλά με βάση κριτήρια που λαμβάνουν υπόψη και άλλους παράγοντες όπως τη σημαντικότητα του προβλήματος που εξετάστηκε και την πιθανή συμβολή των αποτελεσμάτων του έργου στην αντιμετώπισή του, τις δημοσιεύεις και εργασίες που προέκυψαν κατά την εκτέλεσή του και την ποιότητα της συνεργασίας των μελών της ερευνητικής ομάδας που ανέλαβε την εκπόνησή του. Την εξέταση των δυνατοτήτων περαιτέρω αξιοποίησης των αποτελεσμάτων του έργου και της εμπειρίας και τεχνογνωσίας που αποκτήθηκε κατά την εκπόνησή του από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας που συμμετείχε σε αυτό. Τέτοιου είδους δραστηριότητες αναλήφθηκαν στα πλαίσια του Πακέτου Εργασίας 6 του έργου και περιγράφονται στο συγκεκριμένο παραδοτέο. 5

Ακρωνύμια και Συντομογραφίες Eds. IET ISTS IWTDCS PTP TRIP ΕΕ ΚΕΟ ΜΜΜ ΟΕΣ ΠΕ ΠΚ ΠΠ ΠΦΣ ΤΕΙ-ΔΜ Editors Institution of Engineering and Technology International Symposium of Transport Simulation International Workshop on Traffic Data Collection and its Standardisation Public Transport Priority Transport Research & Innovation Portal Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κύρια Ερευνητική Ομάδα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς Ομάδα Εξωτερικών Συνεργατών Πακέτο Εργασίας Πολυτεχνείο Κρήτης Παροχή Προτεραιότητας Πρόγραμμα Φωτεινής Σηματοδότησης Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Δυτικής Μακεδονίας 6

1. Εισαγωγή 1.1. Σκοποί και στόχοι του έργου Τα σύγχρονα αστικά δίκτυα αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης όχι μόνο λόγω αυξημένης κινητικότητας, αλλά και λόγω έλλειψης χώρων στάθμευσης και χαμηλής ελκυστικότητας των δημοσίων μεταφορών. Αυτή η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί, αν αυξηθεί η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ), υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι ο σχεδιασμός του συστήματος μεταφορών θα λάβει υπόψη του παράγοντες που θα καταστήσουν τη χρήση τους πιο ελκυστική. Ένας τέτοιος παράγοντας είναι ο χρόνος ταξιδιού, ο οποίος στην περίπτωση ΜΜΜ που κινούνται σε λωρίδες μεικτής κυκλοφορίας όπως τα λεωφορεία και τα τραμ, συνήθως αυξάνει σημαντικά λόγω της ευρύτερης κυκλοφοριακής συμφόρησης. Στα ανωτέρω πλαίσια, στόχος του συγκεκριμένου έργου ήταν να αναπτύξει και να αξιολογήσει με τεχνικές προσομοίωσης μεθοδολογίες και αντίστοιχο λογισμικό για παροχή προτεραιότητας (ΠΠ) σε πραγματικό χρόνο, σε ΜΜΜ που προσεγγίζουν κόμβους ελεγχόμενους από φωτεινούς σηματοδότες. 1.2. Αντικείμενο, σκοπός και δομή του παραδοτέου Πέραν των αμιγώς ερευνητικών δραστηριοτήτων που αναλήφθηκαν στα Πακέτα Εργασίας (ΠΕ) 1-5 για την υλοποίηση των ερευνητικών στόχων του έργου (βλ. 1.1), σημαντική ήταν και η ανάληψη δραστηριοτήτων σχετικά με: Τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων του έργου σε ενδιαφερόμενους φορείς και την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα. Τη συνολική αποτίμηση του έργου σε σχέση όχι μόνο με τα ερευνητικά του αποτελέσματα αλλά με βάση κριτήρια που θα λαμβάνουν υπόψη και άλλους παράγοντες όπως τη σημαντικότητα του προβλήματος που εξετάστηκε και την πιθανή συμβολή των αποτελεσμάτων του έργου στην αντιμετώπισή του, τις δημοσιεύεις και εργασίες που προέκυψαν κατά την εκτέλεσή του και την ποιότητα της συνεργασίας των μελών της ερευνητικής ομάδας που ανέλαβε την εκπόνησή του. Την εξέταση των δυνατοτήτων περαιτέρω αξιοποίησης των αποτελεσμάτων του έργου και της εμπειρίας και τεχνογνωσίας που αποκτήθηκε κατά την εκπόνησή του από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας που συμμετείχε σε αυτό. Τέτοιου είδους δραστηριότητες αναλήφθηκαν στα πλαίσια του ΠΕ 6 και περιγράφονται στο συγκεκριμένο παραδοτέο. Πιο συγκεκριμένα, το συγκεκριμένο παραδοτέο, περιλαμβάνει τέσσερα (4) επιπλέον κεφάλαια: 7

Το Κεφάλαιο 2 συνοψίζει τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα αστικά οδικά δίκτυα και αναδεικνύει τη συμβολή που μπορεί να έχουν τα αποτελέσματα του έργου στην αντιμετώπισή τους. Το Κεφάλαιο 3 περιγράφει τη στρατηγική και τις επιμέρους δράσεις που αναλήφθηκαν στα πλαίσια του έργου για τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων του σε ενδιαφερόμενους φορείς και την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα. Το Κεφάλαιο 4 περιγράφει τη μεθοδολογία και τα κριτήρια αξιολόγησης που χρησιμοποιήθηκαν για τη συνολική αποτίμηση του έργου και παρουσιάζει τα αποτελέσματα της αξιολόγησης. Το Κεφάλαιο 5, τέλος, περιγράφει τις δυνατότητες που ανοίγονται για την περαιτέρω αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του έργου. 8

2. Τα προβλήματα των σύγχρονων αστικών οδικών δικτύων και η συμβολή του έργου στην αντιμετώπισή τους Το σύστημα οδικών μεταφορών που χρησιμοποιείται για τη μετακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων αποτελείται από: Τα δίκτυα μεταφορών που περιλαμβάνουν το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς επίσης και τους ποδηλατοδρόμους και πεζοδρόμους. Τα μέσα μεταφοράς που περιλαμβάνουν ιδιωτικά οχήματα, λεωφορεία, φορτηγά, τραμ κ.λπ. Τους τερματικούς σταθμούς που περιλαμβάνουν σταθμούς λεωφορείων και τρένων, χώρους στάθμευσης κ.λπ. Η συνεχής αύξηση του πληθυσμού και της κινητικότητας ανθρώπων και αγαθών, καθώς και της χρήσης του ιδιωτικού αυτοκινήτου, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το οδικό σύστημα μεταφορών δεν είχε σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψη αυτή την απίστευτη αύξηση, έχει οδηγήσει σε σημαντικά κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Ιδίως τα αστικά κέντρα υποφέρουν από συμφόρηση, κακή ποιότητα αέρα και έκθεση σε θόρυβο. Οι αστικές μεταφορές είναι υπεύθυνες για το ένα τέταρτο περίπου των συνολικών εκπομπών CO 2 από τις μεταφορές, ενώ το 69% των τροχαίων ατυχημάτων λαμβάνουν χώρα στις πόλεις (EC, 2011a, 2011b). Για την αντιμετώπιση των σημαντικών προκλήσεων και τη χάραξη της πορείας προς ένα ανταγωνιστικό και ενεργειακά αποδοτικό σύστημα μεταφορών έως το 2050, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) εξέδωσε μια «Λευκή Βίβλο», ένα χάρτη πορείας, δηλαδή, για έναν ενιαίο Ευρωπαϊκό χώρο μεταφορών (EC, 2011c). Σύμφωνα με τη Λευκή Βίβλο, ο ευρύτερος στόχος επίτευξης ενός βιώσιμου συστήματος μεταφορών έως το 2050 μεταφράζεται σε τρεις επιμέρους στόχους (EC, 2011b): 1. Μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που να συνάδει με τις μακροπρόθεσμες απαιτήσεις περιορισμού της κλιματικής αλλαγής στους 2 C και με το συνολικό στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών CO 2 κατά περίπου 60% μέχρι το 2050 σε σύγκριση με το 1990. 2. Δραστική μείωση του συντελεστή εξάρτησης από το πετρέλαιο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις μεταφορές μέχρι το 2050. 3. Περιορισμός της αύξησης της συμφόρησης. Οι προαναφερόμενοι επιμέρους στόχοι μπορούν να συνοψιστούν στα εξής σημεία: «χρήση λιγότερης ενέργειας, χρήση καθαρότερης ενέργειας, καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων υποδομών» (EC, 2011b). Οι πρώτοι δυο στόχοι εμφανίζουν κάποια αλληλοεπικάλυψη. Έχουν επίσης σημαντική συνέργεια και με τον τρίτο στόχο, η επίτευξη του οποίου καλεί προς μεγαλύτερη και πιο εκτεταμένη χρήση μη-μηχανοκίνητων μέσων μεταφοράς και μέσων 9

μαζικής μεταφοράς, με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί μείωση τόσο στη χρήση του χώρου όσο και στη χρήση της ενέργειας (EC, 2011b). Η αναγκαία μετάβαση από μια αυτοκινητο-κεντρική κινητικότητα των ανθρώπων στις πόλεις σε μια κινητικότητα με βάση το περπάτημα και την ποδηλασία, υψηλής ποιότητας μαζικές μεταφορές και περιορισμένη χρήση καθαρών επιβατικών οχημάτων είναι η κεντρική στρατηγική πρόκληση για τις πόλεις στις προσεχείς δεκαετίες. Αυτοί οι μετασχηματισμοί δεν αφορούν μόνο στις μεταφορές, αλλά αποτελούν κατά βάση, μια μετάβαση σε ένα νέο τρόπο ζωής σε ένα αστικό περιβάλλον (EC, 2011a) και δεν αποτελούν στόχους αποκλειστικά Ευρωπαϊκούς. Αντίστοιχοι στόχοι έχουν τεθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου. Για να μπορέσουν οι δημόσιες μεταφορές να παίξουν το σημαντικό τους ρόλο προς ένα βιώσιμο σύστημα μεταφορών, η ποιότητα, η προσβασιμότητα και η αξιοπιστία των λειτουργιών τους θα πρέπει να βελτιωθούν. Σε αυτό το πλαίσιο, η ευνοϊκή μεταχείριση των ΜΜΜ στο οδικό δίκτυο μπορεί να έχει, μεταξύ άλλων μέτρων, σημαντική συμβολή. Αυτή η ευνοϊκή μεταχείριση μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα του κατάλληλου σχεδιασμού των υποδομών του οδικού δικτύου όσο και μέσω ΠΠ στα ΜΜΜ, έναντι των άλλων οχημάτων, στους κόμβους του δικτύου. Το συγκεκριμένο έργο προσέγγισε το δεύτερο από τα προαναφερόμενα μέτρα ευνοϊκής μεταχείρισης των ΜΜΜ. Με απλά λόγια, στόχος του ήταν να αναπτύξει μεθοδολογίες και αντίστοιχο λογισμικό υλοποίησης για την παραγωγή σε πραγματικό χρόνο προγραμμάτων φωτεινής σηματοδότησης (ΠΦΣ) για ΠΠ σε ΜΜΜ, όπως τραμ και λεωφορεία. Οι μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν έχουν τη δυνατότητα να εκπονούν με τρόπο αυτόματο, ΠΦΣ που διευκολύνουν και επιταχύνουν την έλευση των ΜΜΜ από τους κόμβους του δικτύου στους οποίους εφαρμόζονται, αρκεί βέβαια να ληφθούν σχετικά αιτήματα ΠΠ σε πραγματικό χρόνο. Οι μεθοδολογίες έχουν αναπτυχθεί με τρόπο γενικό ώστε να αποφεύγεται η χρονοβόρα και δαπανηρή εκ των προτέρων εκπόνηση ΠΦΣ, καθώς οι μεθοδολογίες και το αντίστοιχο λογισμικό αναπροσαρμόζονται πολύ εύκολα σε περίπτωση αλλαγής των χαρακτηριστικών φωτεινής σηματοδότησης του κόμβου ή διέλευσης των ΜΜΜ. Πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσια του έργου αναπτύχθηκαν οι εξής μεθοδολογίες: A. Μεθοδολογία για την παραγωγή σε πραγματικό χρόνο ΠΦΣ για παροχή προτεραιότητας σε ΜΜΜ υπό τον περιορισμό μιας ΠΠ ανά περίοδο ΦΣ (First- Come-First-Served). Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία είναι πραγματικού χρόνου, επενεργούμενη, βασισμένη σε κανόνες, παρέχει τη δυνατότητα επιλογής επιπέδων προτεραιότητας διαφόρων τύπων και επιλογές για εφαρμογή προτεραιότητας με τήρηση συχνότητας δρομολογίων και ευνοούμενη κατεύθυνση. B. Μεθοδολογία για την παραγωγή σε πραγματικό χρόνο προγραμμάτων ΦΣ για παροχή προτεραιότητας σε πολλαπλά αιτήματα, όταν δηλαδή στον ίδιο κόμβο διασταυρώνονται πολλές γραμμές (π.χ. λεωφορείων) διαφορετικών κατευθύνσεων ή μεγάλης συχνότητας διέλευσης. Η μεθοδολογία, η οποία βασίζεται σε κανόνες και δίνει τη δυνατότητα ΠΠ ανάλογα με την κατεύθυνση, τη συχνότητα, τον αριθμό των 10

επιβατών και το είδος του ΜΜΜ, στοχεύει στην ικανοποίηση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού αιτημάτων ΠΠ ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις επιπτώσεις που αυτό επιφέρει στο υπόλοιπο οδικό δίκτυο. Επίσης, στα πλαίσια του έργου πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση των προαναφερομένων μεθοδολογιών με χρήση τεχνικών προσομοίωσης. Πιο συγκεκριμένα, οι μεθοδολογίες εφαρμόστηκαν σε τμήμα του αστικού οδικού δικτύου του Δήμου Χανίων αποτελούμενο από 22 κόμβους που ελέγχονται με φωτεινή σηματοδότηση. Στις δοκιμές αξιολόγησης, συγκρίθηκαν διαφορετικά σενάρια επιπέδων/κριτηρίων προτεραιότητας με πολλαπλές εκτελέσεις της προσομοίωσης για διάφορα σενάρια φόρτου και αιτημάτων. Το βασικό σενάριο για αξιολόγηση όλων των υπόλοιπων σεναρίων ήταν ένα πλάνο σταθερού χρόνου της υπάρχουσας κατάστασης, όπου δεν παραχωρείται προτεραιότητα στα ΜΜΜ. Επιπλέον, έγινε εφαρμογή και αξιολόγηση των μεθοδολογιών ΠΠ όταν στο δίκτυο εφαρμόζεται μια στρατηγική ελέγχου φωτεινής σηματοδότησης πραγματικού χρόνου (στρατηγική TUC). Τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν για τις συγκρίσεις ήταν ο χρόνος καθυστέρησης, η μέση αρμονική ταχύτητα και ο συνολικός χρόνος ταξιδίου των ΜΜΜ καθώς και των υπόλοιπων οχημάτων που βρίσκονταν στο δίκτυο. Τα αποτελέσματα δείχνουν τα εξής: A. Για την πρώτη μεθοδολογία (μία ΠΠ ανά περίοδο ΦΣ), όταν στο δίκτυο εφαρμόζεται πλάνο σταθερού χρόνου, ο χρόνος καθυστέρησης των ΜΜΜ με ΠΠ μειώνεται σημαντικά. Ανάλογα με τον κυκλοφοριακό φόρτο, τη συχνότητα των αιτημάτων προτεραιότητας και το επίπεδο προτεραιότητας, η μείωση κυμαίνεται από 14% μέχρι και 32%. Οι χρόνοι καθυστέρησης των υπολοίπων οχημάτων, ανάλογα με το σενάριο, παρουσιάζουν είτε αμελητέα βελτίωση ( 0,27%) είτε μικρή επιδείνωση (μέχρι 1.3%). Συνεπώς, η μεθοδολογία ΠΠ εξυπηρετεί αποτελεσματικά τα ΜΜΜ χωρίς επιβάρυνση του υπόλοιπου δικτύου. Όσον αφορά στη μέση ταχύτητα των ΜΜΜ, η αύξηση ανέρχεται από 7 μέχρι και 17%, ενώ η αλλαγή της ταχύτητας των υπόλοιπων οχημάτων είναι μηδαμινή. Τέλος, ο συνολικός χρόνος ταξιδίου των ΜΜΜ μειώνεται από 7 μέχρι 15%, ενώ για τα υπόλοιπα οχήματα παραμένει στα ίδια επίπεδα. Να σημειωθεί ότι εφαρμόζοντας τη στρατηγική πραγματικού χρόνου TUC, σε σχέση με το σταθερό πλάνο, υπάρχει σημαντική μείωση του χρόνου καθυστέρησης τόσο των μέσων μαζικής μεταφοράς όσο και των υπολοίπων οχημάτων, χωρίς την εφαρμογή του ελέγχου ΠΠ. Συγκεκριμένα, οι καθυστερήσεις μειώνονται κατά 10.39% για τα λεωφορεία και κατά 10.26% για τα υπόλοιπα οχήματα. Αυτό φυσικά είναι αναμενόμενο αφού η στρατηγική TUC είναι πραγματικού χρόνου και φυσικά καλύτερη από κάθε πλάνο σταθερού χρόνου. 11

Εφαρμόζοντας τη μεθοδολογία παροχής προτεραιότητας στη στρατηγική TUC ανάλογα με τον κυκλοφοριακό φόρτο, τη συχνότητα των αιτημάτων προτεραιότητας και το επίπεδο προτεραιότητας, η μείωση του χρόνου καθυστέρησης των ΜΜΜ κυμαίνεται από 5.5% μέχρι και 20%, ενώ η επιβάρυνση στους χρόνους καθυστερήσεων των υπολοίπων οχημάτων παραμένει πολύ μικρή (από 0.27% μέχρι 1.45%). Συνεπώς, η μεθοδολογία ΠΠ εξυπηρετεί και πάλι αποτελεσματικά τα ΜΜΜ χωρίς να επιβαρύνει τα υπόλοιπα οχήματα. Όσον αφορά στη μέση ταχύτητα των ΜΜΜ, η αύξηση ανέρχεται από 2.5% μέχρι και 9.88%, ενώ η αλλαγή της ταχύτητας των υπόλοιπων οχημάτων είναι μηδαμινή. Τέλος, ο συνολικός χρόνος ταξιδίου των ΜΜΜ μειώνεται από 2.65% μέχρι 9%, ενώ για τα υπόλοιπα οχήματα παραμένει στα ίδια επίπεδα. B. Για τη δεύτερη μεθοδολογία (πολλαπλά ή και ανταγωνιστικά αιτήματα ΠΠ ανά περίοδο ΦΣ), όταν στο δίκτυο εφαρμόζεται πλάνο σταθερού χρόνου, ο χρόνος καθυστέρησης των ΜΜΜ με ΠΠ μειώνεται σημαντικά, από 32% μέχρι και 40%. Οι χρόνοι καθυστέρησης των υπολοίπων οχημάτων, ανάλογα με το σενάριο, παρουσιάζουν επίσης μια μικρή βελτίωση της τάξης του 1.5% με 3.5%. Συνεπώς, η μεθοδολογία ΠΠ όχι μόνο δεν επιβαρύνει το υπόλοιπο δίκτυο αλλά εξυπηρετεί αποτελεσματικά τα ΜΜΜ μειώνοντας, έστω και κατά ένα μικρό ποσοστό, και τις καθυστερήσεις των υπόλοιπων οχημάτων. Όσον αφορά στη μέση ταχύτητα των ΜΜΜ, η αύξηση ανέρχεται από 25 μέχρι και 32%, αυξάνοντας παράλληλα και την μέση ταχύτητα των υπολοίπων οχημάτων κατά ένα μικρό ποσοστό (1 2 %). Τέλος, όπως είναι φυσικό, εφόσον μειώνονται οι καθυστερήσεις, μειώνεται και ο συνολικός χρόνος ταξιδιού και συνεπώς μειώνονται και οι εκπομπές CO (15-19%). Θετικά αποτελέσματα υπάρχουν και στην περίπτωση ΠΠ σε ΜΜΜ όταν στο δίκτυο εφαρμόζεται η στρατηγική ελέγχου πραγματικού χρόνου TUC. Τα ποσοστά βελτίωσης είναι σαφώς μικρότερα γιατί, όπως προαναφέρθηκε, η στρατηγική TUC βελτιώνει ούτως ή άλλως όλα τα κριτήρια τόσο για τα ΜΜΜ όσο και για τα υπόλοιπα οχήματα του δικτύου. 12

3. Διάχυση των αποτελεσμάτων του έργου 3.1. Στρατηγική διάχυσης Η στρατηγική διάχυσης των αποτελεσμάτων του έργου περιελάμβανε δυο βασικούς άξονες δράσεων. Ο πρώτος άξονας είχε ως στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς το έργο και τα προβλήματα τα οποία επιχείρησε να αντιμετωπίσει, ενώ ο δεύτερος άξονας είχε ως στόχο την ανάδειξη και διάχυση των αποτελεσμάτων σε όλους τους πιθανά ενδιαφερόμενους φορείς. Αν και με διαφοροποιημένους στόχους, οι δράσεις διάχυσης που τελικά αναλήφθηκαν στα πλαίσια του έργου κάλυπταν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τις ανάγκες και των δυο προαναφερόμενων αξόνων της στρατηγικής διάχυσης, όπως προκύπτει από την παρακάτω καταγραφή συγκεκριμένων δράσεων: Άξονας 1: Ευαισθητοποίηση του κοινού Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει κοινοποίηση δελτίων τύπου και ανακοινώσεων σχετικών με το έργο, σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Περιλαμβάνει επίσης παρουσιάσεις σε συνέδρια, καθώς και αποστολή ενημερωτικών εντύπων σε φορείς που εμπλέκονται στο αντικείμενο του έργου ήτοι φορείς σχετιζόμενους με τη διαχείριση της κυκλοφορίας σε αστικά οδικά δίκτυα. Άξονας 2: Διάχυση των αποτελεσμάτων του έργου Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει παρουσιάσεις σε συνέδρια, καθώς και δημοσιεύσεις αποτελεσμάτων του έργου στα πρακτικά τους, όπως επίσης και σε επιστημονικά περιοδικά. Περιλαμβάνει επίσης την ελεύθερη διάθεση των έντυπων παραδοτέων του έργου στο ευρύ κοινό. Η παράγραφος που ακολουθεί περιγράφει αναλυτικά, όλες τις δράσεις διάχυσης που αναλήφθηκαν κατά τη διάρκεια εκπόνησης του έργου. 3.2. Δράσεις διάχυσης 3.2.1. Έντυπα παραδοτέα με ελεύθερη διάθεση Κατά τη διάρκεια εκπόνησης του έργου εκδόθηκαν τα ακόλουθα έντυπα παραδοτέα τα οποία διατίθενται ελεύθερα σε κάθε ενδιαφερόμενο: Διακάκη Χ, Δινοπούλου Β, Παπαμιχαήλ Ι, Παπαγεωργίου Μ. Παροχή Προτεραιότητας σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς σε Πραγματικό Χρόνο: Επισκόπηση Βιβλιογραφίας και Πρακτικών Εφαρμογών. Παραδοτέο 1, Φεβρουάριος 2013. Το παραδοτέο περιγράφει τα αποτελέσματα μιας εκτενούς ανασκόπησης της διεθνούς βιβλιογραφίας σε σχέση με στρατηγικές ΠΠ που είτε έχουν αναπτυχθεί σε θεωρητικό επίπεδο, είτε χρησιμοποιούνται στην πράξη. Σκοπός αυτής της βιβλιογραφικής 13

έρευνας ήταν να εντοπίσει τις τάσεις που επικρατούν στο συγκεκριμένο πεδίο. Με στόχο την διάχυση της παραγόμενης γνώσης σε ένα ευρύτερο κοινό, το παραδοτέο γράφτηκε στην Αγγλική, περιλαμβάνει όμως εκτενή περίληψη στην Ελληνική, όπως επίσης και Ελληνο-αγγλικό/Αγγλο-ελληνικό λεξιλόγιο της χρησιμοποιούμενης ορολογίας. Δινοπούλου Β, Διακάκη Χ, Παπαμιχαήλ Ι, Παπαγεωργίου Μ. Ανάπτυξη Μεθοδολογίας Πραγματικού Χρόνου Παροχής Προτεραιότητας σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και Λογισμικού. Παραδοτέο 2.1, Σεπτέμβριος 2013. Το παραδοτέο περιγράφει τη μεθοδολογία που αναπτύχθηκε για την παραγωγή σε πραγματικό χρόνο ΠΦΣ για ΠΠ σε ΜMM υπό τον περιορισμό μιας ΠΠ ανά περίοδο φωτεινής σηματοδότησης (First-Come-First-Served). Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία είναι πραγματικού χρόνου, επενεργούμενη, βασισμένη σε κανόνες και παρέχει τη δυνατότητα επιλογής επιπέδων προτεραιότητας διαφόρων τύπων. Το Παραδοτέο 2.1 συνοδεύεται από το Παραδοτέο 2.2 το οποίο περιλαμβάνει, σε ηλεκτρονική μορφή (source code), το λογισμικό που αναπτύχθηκε για την υλοποίηση της μεθοδολογίας. Malandraki G, Papamichail I, Papageorgiou M, Dinopoulou V, Kakoulis K. Simulation and Evaluation of a PTP Μethodology. Deliverable 3, November 2013. Η μεθοδολογία ΠΠ που αναπτύχθηκε και περιγράφηκε στο Παραδοτέο 2.1, εφαρμόστηκε με χρήση τεχνικών προσομοίωσης στο αστικό δίκτυο των Χανίων κάτω από ρεαλιστικές κυκλοφοριακές συνθήκες. Το Παραδοτέο 3 περιγράφει την εφαρμογή και αξιολόγηση της μεθοδολογίας και είναι γραμμένο στην Αγγλική με στόχο και πάλι την διάχυση της παραγόμενης γνώσης σε ένα ευρύτερο κοινό. Dinopoulou V, Papamichail I, Papageorgiou M, Malandraki G. Multiple PTP requests methodology/software. Deliverable 4.1, August 2014. Το παραδοτέο περιγράφει τη μεθοδολογία ΠΠ που αναπτύχθηκε για εφαρμογή σε περίπτωση πολλαπλών αιτημάτων προτεραιότητας από μη συμβατά κυκλοφοριακά ρεύματα, δηλαδή από κατευθύνσεις που λαμβάνουν πράσινο σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Το λογισμικό που υλοποιεί τη μεθοδολογία περιλαμβάνεται σε ηλεκτρονική μορφή (source code) ως Παραδοτέο 4.2. Malandraki G, Papamichail I, Papageorgiou M, Dinopoulou V, Kakoulis K. Simulation and Evaluation of a PTP Methodology upon Multiple Priority Requests. Deliverable 5, December 2014. Το παραδοτέο αυτό περιγράφει την εφαρμογή και αξιολόγηση της μεθοδολογίας ΠΠ που αναπτύχθηκε και περιγράφηκε στο Παραδοτέο 4.1. Η αξιολόγηση της μεθοδολογίας αυτής, όπως και στην περίπτωση της μεθοδολογίας αναφορικά με την εξυπηρέτηση ενός μόνο αιτήματος ΠΠ ανά περίοδο φωτεινής σηματοδότησης (βλ. Παραδοτέο 2.1, παραπάνω) πραγματοποιήθηκε με χρήση τεχνικών προσομοίωσης 14

στο αστικό δίκτυο των Χανίων κάτω από ρεαλιστικές κυκλοφοριακές συνθήκες. Και αυτό το παραδοτέο είναι γραμμένο στην Αγγλική με στόχο την διάχυση της παραγόμενης γνώσης σε ένα ευρύτερο κοινό. 3.2.2. Παρουσιάσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις στα αντίστοιχα πρακτικά Αποτελέσματα των δραστηριοτήτων του έργου παρουσιάστηκαν στα ακόλουθα συνέδρια: 2 nd International Symposium & 24 th National Conference on Operational Research, Athens, Greece, September 26-28, 2013. International Symposium of Transport Simulation (ISTS) & International Workshop on Traffic Data Collection and its Standardisation (IWTDCS), Ajaccio, Corsica, France, June 1-4, 2014. 4 th International Symposium & 26 th National Conference on Operational Research, Chania, Greece, June 4-6, 2015. Πέραν των παρουσιάσεων, αποτελέσματα των δραστηριοτήτων του έργου δημοσιεύτηκαν και στα πρακτικά των δύο από τα προαναφερόμενα συνέδρια: Dinopoulou V, Diakaki C, Papamichail I, and Papageorgiou M. (2013). Public transport priority strategies: Progress and prospects. In Siskos Y, Matsatsinis N, and Psarras J (Eds.), Book of Proceedings of the 2 nd International Symposium & 24 th National Conference on Operational Research, Athens, Greece, September 26-28, pp. 290-295. Στα προσεχή έτη, οι δημόσιες μεταφορές θα κληθούν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο στα πλαίσια επίτευξης του στόχου για ένα βιώσιμο σύστημα μεταφορών που έχει τεθεί όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως. Για το σκοπό αυτό, η ποιότητα, προσβασιμότητα και αξιοπιστία των λειτουργιών τους θα πρέπει να βελτιωθούν και σε αυτό το πλαίσιο, η ευνοϊκή, μεταξύ άλλων, αντιμετώπιση των ΜΜΜ στα οδικά δίκτυα μπορεί να έχει μια σημαντική συμβολή. Μια τέτοια ευνοϊκή αντιμετώπιση μπορεί να προκύψει μέσω του κατάλληλου σχεδιασμού των υποδομών ή/και των εφαρμοζόμενων στρατηγικών ελέγχου των κόμβων των δικτύων. Προς το σκοπό αυτό, πολλές προσεγγίσεις έχουν προταθεί, και είναι σκοπός του άρθρου αυτού να κάνει μια ανασκόπησή τους εστιάζοντας κυρίως σε εκείνες τις προσεγγίσεις με τις οποίες επιχειρείται η ευνοϊκή αντιμετώπιση των ΜΜΜ μέσω της κατάλληλης και σε πραγματικό χρόνο ρύθμισης της φωτεινής σηματοδότησης των κόμβων των οδικών δικτύων. Σε ό, τι αφορά στη φωτεινή σηματοδότηση, πολλές ρυθμίσεις μπορούν να υιοθετηθούν για την ευνοϊκή αντιμετώπιση των ΜΜΜ. Αυτή η ευνοϊκή αντιμετώπιση που καλείται ΠΠ μπορεί να δοθεί με πολλούς τρόπους. Το παρόν άρθρο παρουσιάζει και σχολιάζει τα επίπεδα προτεραιότητας και τις συνθήκες και μεθόδους ΠΠ. Ταξινομεί επίσης τις σχετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις που έχουν προταθεί. Επιπλέον, παρουσιάζει και σχολιάζει στρατηγικές ΠΠ που εφαρμόζονται 15

σε διάφορες πόλεις του κόσμου, σε μια προσπάθεια προσδιορισμού των τάσεων και μελλοντικών προοπτικών στο χώρο των συστημάτων παροχής προτεραιότητας σε ΜΜΜ. Malandraki G, Papamichail I, Dinopoulou V, Papageorgiou M (2015). Simulation and evaluation of a public transport priority methodology upon multiple priority requests. Book of Proceedings of the 4 th International Symposium & 26 th National Conference on Operational Research, Chania, Greece, June 4-6, to appear. Οι στρατηγικές παροχής προτεραιότητας σε μέσα μαζικής μεταφοράς χρησιμοποιούνται ευρέως προκειμένου να επιτευχθεί η μείωση των καθυστερήσεων και η αύξηση της αξιοπιστίας τους. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται και αξιολογείται μια στρατηγική παροχής προτεραιότητας για πολλαπλά ή/και αντικρουόμενα αιτήματα προτεραιότητας. Η μεθοδολογία βασίζεται σε κανόνες και δίνει τη δυνατότητα ευνοϊκής μεταχείρισης των μέσων μαζικής μεταφοράς αναπροσαρμόζοντας τοπικά το πρόγραμμα φωτεινής σηματοδότησης. Η μεθοδολογία αξιολογήθηκε με χρήση τεχνικών προσομοίωσης στο αστικό οδικό δίκτυο των Χανίων κάτω από ρεαλιστικές κυκλοφοριακές συνθήκες. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν σημαντική μείωση του χρόνου καθυστέρησης των μέσων μαζικής μεταφοράς χωρίς σημαντική επίδραση στα υπόλοιπα οχήματα του δικτύου. Το δεύτερο από τα προαναφερόμενα συνέδρια δεν εξέδωσε πρακτικά, έστειλε όμως προς δημοσίευση, από το επιστημονικό περιοδικό Transportation Research Procedia του Εκδοτικού Οίκου Elsevier, επιλεγμένες εργασίες. Έτσι, από το συνέδριο αυτό, προέκυψε μια δημοσίευση που καταγράφεται στην επόμενη ενότητα, δηλαδή στις «Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά μετά από κρίση». 3.2.3. Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά μετά από κρίση Από τις δραστηριότητες του έργου προέκυψαν οι ακόλουθες επιστημονικές δημοσιεύσεις: Diakaki C, Papageorgiou M, Dinopoulou V, Papamichail I, Malandraki G (2014). A state-of-the-art and -practice review of public transport priority strategies. IET Intelligent Transport Systems, 2015, Vol. 9, Iss. 4, pp. 391-406. doi: 10.1049/ietits.2014.0112. Στα προσεχή χρόνια, οι δημόσιες συγκοινωνίες θα κληθούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί, τόσο στην Ευρώπη όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, για ένα βιώσιμο σύστημα μεταφορών.. Προς το σκοπό αυτό, θα πρέπει να βελτιωθεί η ποιότητα, προσβασιμότητα και αξιοπιστία τους και σε αυτά τα πλαίσια, η ευνοϊκή μεταχείριση των ΜΜΜ εντός του οδικού δικτύου μπορεί να έχει μεγάλη συμβολή. Μια τέτοια ευνοϊκή μεταχείριση, μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα του κατάλληλου σχεδιασμού των υποδομών του οδικού δικτύου όσο και μέσω της ΠΠ σε αυτά, έναντι των άλλων οχημάτων, στους κόμβους του δικτύου. Για το σκοπό αυτό, πολλές προσεγγίσεις έχουν προταθεί και η συγκεκριμένη μελέτη 16

πραγματοποιεί μια εκτενή κριτική ανασκόπηση εστιάζοντας κυρίως στις στρατηγικές ΠΠ που είτε έχουν αναπτυχθεί σε θεωρητικό επίπεδο, είτε χρησιμοποιούνται στην πράξη. Malandraki G, Papamichail I, Papageorgiou M, Dinopoulou V (2015). Simulation and evaluation of a public transport priority methodology. Transportation Research Procedia, Vol. 6, pp. 402-410. Η ανάπτυξη μεθοδολογιών ΠΠ σε λεωφορεία που προσεγγίζουν αστικούς κόμβους αποτελεί έναν επιστημονικό τομέα που συνεχίζει να αναπτύσσεται λόγω της αυξημένης ανάγκης βελτίωσης των δημόσιων μεταφορών. Η προσέλκυση επιβατικού κοινού σε ΜΜΜ μπορεί να επιτευχθεί με πολλά μέτρα, τα οποία διαχωρίζονται σε δυο βασικές κατηγορίες: μέτρα βασισμένα στο σχεδιασμό των υποδομών και μέτρα βασισμένα στη φωτεινή σηματοδότηση των κόμβων του αστικού οδικού δικτύου. Το άρθρο αυτό, παρουσιάζει μια μεθοδολογία ΠΠ βασισμένη στη φωτεινή σηματοδότηση και αξιολογεί την απόδοση από την εφαρμογή της στο αστικό οδικό δίκτυο των Χανίων κάτω από ρεαλιστικές κυκλοφοριακές συνθήκες με χρήση τεχνικών προσομοίωσης. Vaya Dinopoulou, Konstantinos Kakoulis, Panagiotis Kyratsis (2013) Optimal Assembly Plan and Control of Networks, International Journal of Engineering Research and Development e-issn: 2278-067X, p-issn: 2278-800X, Vo. 9, Iss. 3 pp. 10-16 Στο παρόν άρθρο εξετάζεται το πρόβλημα της κατανομής "πελατών" σε ένα σύστημα παράλληλων ουρών, το οποίο αποτελεί πρόβλημα της θεωρίας ουρών αναμονής με σημαντικές εφαρμογές. Οι πελάτες φτάνουν στο σύστημα ακολουθώντας την κατανομή Poisson με ρυθμό λ και κατανέμονται στις ουρές από έναν ελεγκτή. Ο χρόνος εξυπηρέτησης είναι εκθετικά κατανεμημένος με παράμετρο μ. Οι χρόνοι άφιξης και εξυπηρέτησης είναι ανεξάρτητοι. Το πρόβλημα που εξετάζεται είναι ο σχεδιασμός και ο έλεγχος ενός τέτοιου συστήματος με κριτήριο την ελαχιστοποίηση του συνολικού κόστους εξυπηρέτησης και δημιουργίας του συστήματος. 3.2.4. Δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο Με την ολοκλήρωση των εργασιών εκδόθηκε το δελτίο τύπου που εμφανίζεται στην Εικόνα 1. Το δελτίο στάλθηκε σε περισσότερα από 120 μέσα έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά μόνο από αυτά στη συνέχεια: Έντυπος τύπος: o Πρωινός Λόγος (καθημερινή εφημερίδα Ν. Κοζάνης), Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2015 (βλ. Εικόνα 2) 17

o Ορίζοντες (καθημερινή εφημερίδα Ν. Κοζάνης), Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2015 (βλ. Εικόνα 3) Ηλεκτρονικός τύπος: o Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, http://www.amna.gr/pressreleaseview.php?id=81112&doc_id=15043576, προσβάσιμο 26/2/2015 (βλ. Εικόνα 4) o Κοzan.gr NEWS, http://www.kozan.gr/post/198622, προσβάσιμο 26/2/2015 (βλ. Εικόνα 5) o o kozanilife.gr, http://www.kozanilife.gr/index.php/kozani/kozaninews/item/20921-ergo-giaparoxi-protereotitas-se-mesa-mazikis-metaforas.html, προσβάσιμο 26/2/2015 (βλ. Εικόνα 6) KOZANI.TV, http://kozani.tv/index.php/13659- %CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%84%CF%85%CF%87%CE%AE%CF% 82- %CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%81%C F%89%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD- %CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%8E%CE% BD-%CF%84%CE%BF%CF%85- %CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%85- %E2%80%98%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%87%CE%AE- %CF%80%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B1%CE% B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%82- %CF%83%CE%B5- %CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE %B9%CE%BA%CF%8C- %CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF-%CF%83%CE%B5- %CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B1- %CE%BC%CE%B1%CE%B6%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82- %CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE %AC%CF%82.html, προσβάσιμο 26/2/2015 (βλ. Εικόνα 7) 18

Εικόνα 1. Δελτίο τύπου 19

Εικόνα 2. Δημοσίευση δελτίου τύπου στην εφημερίδα «Πρωινός Λόγος» Εικόνα 3. Δημοσίευση δελτίου τύπου στην εφημερίδα «Ορίζοντες» 20

Εικόνα 4. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων» Εικόνα 5. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «Κοzan.gr NEWS» 21

Εικόνα 6. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «kozanilife.gr» Εικόνα 7. Δημοσίευση δελτίου τύπου στο «KOZANI.TV» 22

Επιπλέον, το έργο καταχωρήθηκε και στην Πύλη Έρευνας & Καινοτομίας στις Μεταφορές 1 (TRIP: Transport Research & Innovation Portal) της EE. Η TRIP παρέχει μια επισκόπηση, σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, των ερευνητικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις Μεταφορές. Πρόσβαση στην καταχώρηση του έργου, που απεικονίζεται Εικόνα 8, δίνει η διεύθυνση: http://www.transport-research.info/web/projects/project_details.cfm?id=47577. Η Εικόνα 9 απεικονίζει τις πληροφορίες που παρέχονται μέσω της Πύλης για το έργο. Εικόνα 8. Καταχώρηση του έργου στην «TRIP» 1 http://www.transport-research.info/ 23

Εικόνα 9. Οι πληροφορίες που παρέχονται από την «TRIP» για το έργο 24

3.2.5. Ενημέρωση φορέων σχετικών με τη διαχείριση της αστικής οδικής κυκλοφορίας Πέραν των δράσεων διάχυσης των αποτελεσμάτων του έργου που έχουν αναφερθεί, με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των μεθοδολογιών ΠΠ που αναπτύχθηκαν, συντάχθηκε το ενημερωτικό έντυπο που παρουσιάζεται στην Εικόνα 10. Το προαναφερόμενο έντυπο, το οποίο παρέχει πληροφορίες για το έργο και τους φορείς χρηματοδότησης και εκτέλεσης, καθώς και σύνοψη των βασικών αποτελεσμάτων του, στάλθηκε σε φορείς που εμπλέκονται στη διαχείριση κυκλοφορίας σε αστικά οδικά δίκτυα και συγκεκριμένα σε 230 Δήμους της Ελλάδας. Εικόνα 10. Ενημερωτικό έντυπο 25

4. Συνολική αποτίμηση του έργου 4.1. Μεθοδολογία και κριτήρια αξιολόγησης Τα κεφάλαια που προηγήθηκαν συνοψίζουν τις δράσεις που λήφθηκαν στα πλαίσια του έργου, τα ερευνητικά αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους η ερευνητική ομάδα κοινοποίησε τα αποτελέσματα αυτά στην επιστημονική και ευρύτερη κοινότητα. Επόμενο ζητούμενο είναι η συνολική αποτίμηση του έργου και των επιτευγμάτων του. Μια τέτοια συνολική αποτίμηση δεν μπορεί να βασιστεί απλά και μόνο στα αποτελέσματα του έργου, αλλά θα πρέπει να λάβει υπόψη και άλλα κριτήρια όπως: τη σημαντικότητα του εξεταζόμενου προβλήματος, την εν δυνάμει χρησιμότητα των αποτελεσμάτων του έργου, των αριθμό δημοσιεύσεων και εργασιών ως απόρροια των ερευνητικών δραστηριοτήτων του έργου και την ποιότητα συνεργασίας των μελών της ερευνητικής ομάδας του έργου. Η παράγραφος που ακολουθεί παρέχει μια αναλυτική αποτίμηση του έργου ως προς κάθε ένα από τα προαναφερόμενα κριτήρια αξιολόγησης. Εν κατακλείδι πάντως, το έργο και τα αποτελέσματά του θεωρούνται απολύτως ικανοποιητικά. Είναι επίσης και απολύτως ενθαρρυντικά για την μελλοντική συνέχιση παρόμοιων ερευνητικών δραστηριοτήτων από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, καθώς ο συγκεκριμένος τομέας βρίσκεται στο επίκεντρο των θεμάτων που απασχολούν το χώρο των Οδικών Μεταφορών λόγω της συνεχώς αυξανόμενης κυκλοφορίας οχημάτων και των επακόλουθων προβλημάτων καθυστερήσεων, ασφάλειας και μόλυνσης του περιβάλλοντος. 4.2. Αποτελέσματα αξιολόγησης 4.2.1. Σημαντικότητα εξεταζόμενου προβλήματος Έρευνες σχετικές με την αύξηση αποδοτικότητας ή τη βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών αστικών δικτύων απασχολούν υπηρεσίες, εταιρείες και ερευνητικά κέντρα με αυξανόμενη ένταση κατά τα τελευταία 30 χρόνια. Αυτή η μακρόχρονη δραστηριότητα αντανακλά αφενός μεν την αντικειμενική δυσκολία του προβλήματος, αφετέρου δε τη σπουδαιότητα και αναγκαιότητα βελτιώσεων εν όψει της συνεχώς αυξανόμενης κυκλοφορίας οχημάτων και των επακόλουθων προβλημάτων καθυστερήσεων, ασφάλειας και μόλυνσης του περιβάλλοντος. Ας σημειωθεί ότι η βελτίωση της κυκλοφοριακής ροής ακόμη και κατά ένα μικρό μονοψήφιο ποσοστό αντιστοιχεί σε εξοικονόμηση χιλιάδων ανθρωποωρών καθυστερήσεων, αισθητή μείωση ατυχημάτων και ατμοσφαιρικής ρύπανσης. 26

4.2.2. Ερευνητικά αποτελέσματα και χρησιμότητα αυτών Το έργο εστιάστηκε στη βελτίωση της λειτουργίας και των παρεχόμενων υπηρεσιών από ΜΜΜ, και συγκεκριμένα στη μείωση του χρόνου διαδρομής και αύξηση της αξιοπιστίας τους μέσω ΠΠ σε κόμβους με φωτεινή σηματοδότηση σε πραγματικό χρόνο. Τα ερευνητικά αποτελέσματα του έργου ήταν πολύ ενθαρρυντικά, όπως προαναφέρθηκε (βλ. 2). Ανάλογα με τον κυκλοφοριακό φόρτο και τη συχνότητα των αιτημάτων προτεραιότητας η μέση καθυστέρηση και ο συνολικός χρόνος ταξιδίου των μέσων μαζικής μεταφοράς μειώνονται μέχρι 32% και 15% αντίστοιχα, ενώ η μέση ταχύτητα αυξάνεται μέχρι 17%. Ταυτόχρονα οι επιπτώσεις στο υπόλοιπο δίκτυο είναι αμελητέες. Η καινοτομία του έργου τεκμηριώνεται καταρχήν για τον ελληνικό χώρο από το γεγονός ότι δεν υπάρχει επί του παρόντος καμία ΠΠ βάσει αλγορίθμων πραγματικού χρόνου σε ΜΜΜ, αφού και η ελάχιστη διαθέσιμη ΠΠ του τραμ της Αθήνας στηρίζεται σε παρωχημένες και δύσχρηστες πρακτικές. Στη βάση προηγούμενης εμπειρίας της ερευνητικής ομάδας αλλά και της διεθνούς πρακτικής, το έργο ανέπτυξε και διερεύνησε εύχρηστους και αποτελεσματικούς αλγορίθμους ΠΠ σε πραγματικό χρόνο, προσαρμοσμένους στις ελληνικές συνθήκες κυκλοφορίας. Επιπλέον, αντιμετώπισε με τρόπο ικανοποιητικό το περίπλοκο πρόβλημα ΠΠ σε περιπτώσεις πολλαπλών αιτημάτων που εμφανίζονται σε κόμβους διέλευσης ή διασταύρωσης πολλών γραμμών ΜΜΜ υψηλής συχνότητας. Η αντίστοιχη υπό ανάπτυξη μεθοδολογία βασίστηκε στην τρέχουσα στάθμη γνώσης και πρακτικής σε διεθνές επίπεδο. Οι προοπτικές εφαρμογής των ερευνητικών αποτελεσμάτων του έργου σε πόλεις της Ελλάδος ή του εξωτερικού αξιολογούνται ως εν δυνάμει συμβολή στην οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας. Ειδικά, η ανάπτυξη της μεθοδολογίας παροχής προτεραιότητας για πολλαπλά αιτήματα ΠΠ σε ΜΜΜ προάγει ευθέως την έρευνα της αντίστοιχης επιστημονικής περιοχής σε διεθνές επίπεδο. 4.2.3. Αριθμός δημοσιεύσεων και εργασιών Οι ερευνητικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο έργο κάλυψαν πολλαπλές περιοχές και οδήγησαν σε μια σειρά από παρουσιάσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις σε πρακτικά συνεδρίων και επιστημονικά περιοδικά. Πιο συγκεκριμένα, αποτελέσματα του έργου: Καταγράφηκαν αναλυτικά σε πέντε παραδοτέα (βλ. 3.2.1) Παρουσιάστηκαν σε τρία επιστημονικά συνέδρια και δημοσιεύτηκαν σε πρακτικά που εξέδωσαν δύο εξ αυτών (βλ. 3.2.2) Δημοσιεύτηκαν σε τρία επιστημονικά περιοδικά (βλ. 3.2.3) 27

Δημοσιοποιήθηκαν σε πλήθος έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων (βλ. 3.2.4), καθώς και στην Ευρωπαϊκή Πύλη Έρευνας & Καινοτομίας στις Μεταφορές Κοινοποιήθηκαν σε 230 φορείς που εμπλέκονται στη διαχείριση κυκλοφορίας σε αστικά οδικά δίκτυα (βλ. 3.2.5) Τα παραπάνω, είχαν ως αποτέλεσμα την παρουσίαση των ερευνητικών εργασιών στην τοπική και διεθνή επιστημονική κοινότητα, καθώς και σε φορείς που εμπλέκονται στη διαχείριση της κυκλοφορίας και τη λήψη ανάδρασης και σχολίων για την χρησιμότητά τους. Ο συνολικός αριθμός δημοσιεύσεων με δεδομένη και τη χρονική διάρκεια του έργου (3 έτη) θεωρείται απολύτως ικανοποιητικός. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι πέραν των ανωτέρω δημοσιεύσεων, η εκτέλεση του έργου συνοδεύτηκε και από την εκπόνηση μιας μεταπτυχιακής διατριβής στο αντικείμενο μελέτης του. Πιο συγκεκριμένα, εκπονήθηκε η ακόλουθη διατριβή: Μαλανδράκη Γ (2014). Real Time Public Transport Priority (in English). Μεταπτυχιακή Διατριβή. Σχολή Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης. 4.2.4. Συνεργασία των μελών της ερευνητικής ομάδας Η συνεργασία των μελών της ερευνητικής ομάδας υπήρξε αρμονική με έγκαιρο συντονισμό των εργασιών από την πλευρά της Συντονίστριας και αντίστοιχη υποστήριξη από τα λοιπά μέλη της ομάδας. Ως εκ τούτου, κανένα πρόβλημα δεν παρουσιάστηκε που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επιτυχή έκβαση του έργου. Πιο συγκεκριμένα, το έργο συντόνισε η Δρ. Βάγια Δινοπούλου, Καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών και Βιομηχανικού Σχεδιασμού του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Δυτικής Μακεδονίας, με μέλη στην Κύρια Ερευνητική Ομάδα (ΚΕΟ) του έργου τους: Δρ. Μάρκο Παπαγεωργίου, Καθηγητή της Σχολής Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Δρ. Ιωάννη Παπαμιχαήλ Επίκουρο Καθηγητή της Σχολής Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης και Δρ. Κων/νο Κακούλη, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών και Βιομηχανικού Σχεδιασμού του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Δυτικής Μακεδονίας. Η ΚΕΟ υποστηρίχτηκε στην εκπόνηση του έργου από Ομάδα Εξωτερικών Συνεργατών (ΟΕΣ) μέλη της οποίας ήταν οι: 28

Χριστίνα Διακάκη, Ανώτερη Επιστημονική Συνεργάτης του Πολυτεχνείου Κρήτης και Γαρυφαλλιά Μαλανδράκη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια της Σχολής Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης. Η εκτεταμένη εμπειρία των μελών της ΚΕΟ και ΟΕΣ στην εκτέλεση ερευνητικών έργων, η βαθιά γνώση της συγκεκριμένης επιστημονικής περιοχής και η προγενέστερη συνεργασία μελών των ΚΕΟ και ΟΕΣ σε άλλα έργα υπήρξαν καταλυτικοί παράγοντες και συνέβαλαν τα μέγιστα για την επιτυχή ολοκλήρωση και του συγκεκριμένου έργου οδηγώντας στην ανάπτυξη μεθοδολογιών και αντίστοιχου λογισμικού για την ΠΠ σε ΜΜΜ σε πραγματικό χρόνο (βλ. 4.2.2). 29

5. Δυνατότητες περαιτέρω αξιοποίησης των αποτελεσμάτων του έργου Κατά τη διάρκεια εκπόνησης του έργου τα μέλη των ΚΕΟ και ΟΕΣ (βλ. 4.2.4), η ερευνητική ομάδα δηλαδή που ανέλαβε την εκτέλεσή του, συμμετείχε στην υλοποίηση μιας σειράς δραστηριοτήτων, οι οποίες οδήγησαν στην ανάπτυξη μεθοδολογιών και αντίστοιχου λογισμικού για ΠΠ σε ΜΜΜ. Τόσο τα τελικά αποτελέσματα του έργου, οι μεθοδολογίες δηλαδή και το λογισμικό, όσο και οι επιμέρους δραστηριότητες που οδήγησαν στην ανάπτυξή τους, έχουν μεγάλη σημασία για την ερευνητική ομάδα καθώς διεύρυναν την εμπειρία της σε πολλούς τομείς. Η ερευνητική ομάδα, προερχόμενη από φορείς, κατά βάση ερευνητικούς, μπορεί και θα αξιοποιήσει την εμπειρία και τεχνογνωσία που αποχτήθηκε τόσο από το έργο συνολικά όσο και από τις επιμέρους δράσεις του με τους τρόπους που περιγράφονται παρακάτω: Η συμμετοχή στις δράσεις του Πακέτου Εργασίας (ΠE) 1 που μελέτησε τη διεθνή βιβλιογραφία σε θέματα ΠΠ σε ΜΜΜ, συνέβαλαν στην βαθιά κατανόηση των σχετικών θεμάτων και διεύρυναν την εμπειρία της ερευνητικής ομάδας με ποικίλους τρόπους και μέσα. Αυτή η εμπειρία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην επέκταση των μεθοδολογιών που αναπτύχθηκαν στα πλαίσια του εν λόγω έργου για την κάλυψη αναγκών σε ακόμα πιο περίπλοκες περιπτώσεις ΠΠ με χρήση μιας σειράς μέτρων που θα συνδυάζουν τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει τόσο η υποδομή του δικτύου όσο και οι σύγχρονες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών. Η συμμετοχή στις δράσεις των ΠΕ 2 και 4 αναφορικά με την ανάπτυξη μεθοδολογιών ΠΠ είχαν ως αποτέλεσμα την απόκτηση εξειδικευμένης εμπειρίας στο συγκεκριμένο τομέα. Η εμπειρία αυτή θα επιτρέψει στο μέλλον πιο αποδοτικές και ενδελεχείς προσεγγίσεις στην ανάπτυξη μεθοδολογιών λαμβάνοντας υπόψη σε μεγαλύτερο βαθμό τις δυνατότητες που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών. Η συμμετοχή στις δράσεις των ΠΕ 2 και 4 αναφορικά με την ανάπτυξη λογισμικού ΠΠ είχαν ως αποτέλεσμα την απόκτηση εξειδικευμένης εμπειρίας στην ανάπτυξη εφαρμογών λογισμικού. Η εμπειρία αυτή θα επιτρέψει στο μέλλον πιο αποδοτικές και ενδελεχείς προσεγγίσεις στην ανάπτυξη λογισμικού για αντίστοιχες εφαρμογές σε πραγματικές πλέον συνθήκες. Η συμμετοχή στις δράσεις των ΠΕ 3 και 5 αναφορικά με την αξιολόγηση των μεθοδολογιών που αναπτύχθηκαν στα ΠΕ 2 και 5, είχε διπλό όφελος για την ερευνητική ομάδα. Αφενός μεν, επιβεβαίωσε τη λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα των μεθοδολογιών που ανέπτυξε, αφετέρου δε, ενίσχυσε την εμπειρία και τεχνογνωσία της στην κατάρτιση και εκτέλεση σχεδίων αξιολόγησης για αντίστοιχου τύπου μεθοδολογίες. 30

Η συμμετοχή στις δράσεις των ΠΕ 2-5 σε σχέση τόσο με την ανάπτυξη μεθοδολογιών και αντίστοιχου λογισμικού διεύρυνε σημαντικά την τεχνογνωσία της ερευνητικής ομάδας στους συγκεκριμένους τομείς έρευνας και ανάπτυξης και θα είναι εξαιρετικά χρήσιμη σε άλλες παραπλήσιες μελλοντικές εφαρμογές στον τομέα των Μεταφορών. Συνολικά, τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, με τη συμμετοχή τους στις δράσεις του έργου, εμβάθυναν και διεύρυναν τις γνώσεις τους στο επιστημονικό πεδίο του ελέγχου αστικής κυκλοφορίας, καθώς και στην ανάπτυξη λογισμικού υλοποίησης προηγμένων επιστημονικών τεχνικών, εμπειρία που μπορεί να χρησιμεύσει γενικότερα στον τομέα ελέγχου και διαχείρισης της κυκλοφορίας. Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας διατίθενται να συνεργαστούν και μελλοντικά με εμπορικούς και άλλους εταίρους στα πλαίσια προσφοράς υπηρεσιών και παραγωγής προϊόντων σχετικών με το αντικείμενο του εν λόγω έργου και της εμπειρίας και τεχνογνωσίας που απόκτησαν δια μέσω αυτού. Όπως προαναφέρθηκε, οι φορείς από τους οποίους προέρχονται τα μέλη της ερευνητικής ομάδας είναι κατά βάση ερευνητικοί. Ως εκ τούτου, πρωταρχικός τους στόχος είναι η προαγωγή και διάχυση νέας γνώσης και σε αυτό το πλαίσιο, η ερευνητική ομάδα του έργου δημοσιοποίησε και κατοχύρωσε στη σχετική επιστημονική και όχι μόνο κοινότητα, τα αποτελέσματα του έργου με τους τρόπους που περιγράφηκαν στο Κεφάλαιο 3. Επιπλέον, αν και η εκτέλεση του έργου συνοδεύτηκε, όπως αναφέρθηκε ήδη (βλ. 4.2.3) από την εκπόνηση μιας μεταπτυχιακής διατριβής στο πεδίο εφαρμογής του, οι δυνατότητες που ανοίγονται για περαιτέρω εργασίες σε μεταπτυχιακό αλλά και διδακτορικό επίπεδο παραμένουν σημαντικές. Τα προβλήματα και οι προκλήσεις προς ένα βιώσιμο σύστημα μεταφορών εξακολουθούν να είναι μεγάλα και να καλούν για λύσεις με χρήση όλων των δυνατών και διαθέσιμων μέσων και μέτρων. 31

Βιβλιογραφία EC (2011a). COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT. Accompanying the White Paper - Roadmap to a Single European Transport Area - Towards a competitive and resource efficient transport system. European Union, Brussels, Belgium. EC (2011b). COMMISSION STAFF WORKING PAPER. IMPACT ASSESSMENT. Accompanying document to the White Paper - Roadmap to a Single European Transport Area - Towards a competitive and resource efficient transport system. European Union, Brussels, Belgium. EC (2011c). WHITE PAPER. Roadmap to a Single European Transport Area - Towards a competitive and resource efficient transport system. European Union, Brussels, Belgium. 32