Κεφάλαιο 5 Αποταµίευση και επένδυση σε µια ανοικτή οικονοµία
Περίγραµµα κεφαλαίου Ισοζύγιο Πληρωµών Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε µια ανοικτή οικονοµία Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Αποταµίευση και επένδυση σε µεγάλες ανοικτές οικονοµίες ηµοσιονοµική πολιτική και τρέχουσες συναλλαγές
Πίνακας 5.1 Ισοζύγιο πληρωµών ΗΠΑ, 2005 (δισ. δολάρια) ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Καθαρές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (ΝΧ) -723,7 Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 1272,2 Αγαθά 892,6 Υπηρεσίες 379,6 Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών -1995,9 Αγαθά -1674,3 Υπηρεσίες -321,6 Καθαρό εισόδηµα από το εξωτερικό (NFP) 1,6 Εισόδηµα που εισπράττεται από το εξωτερικό 468,7 Εισόδηµα που καταβάλλεται σε κατοίκους άλλων χωρών -467,1 Καθαρές µονοµερείς µεταβιβάσεις -82,9 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (CA) -804,9 ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Καθαρές συναλλαγές κεφαλαίων -5,6 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΈΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Καθαρές χρηµατοοικονοµικές ροές 801,0 Αύξηση περιουσιακών στοιχείων ιδιοκτησίας ΗΠΑ στο εξωτερικό 491,7 (χρηµατοοικονοµική εκροή) Συναλλαγµατικά διαθέσιµα ΗΠΑ 14,1 Λοιπά ξένα περιουσιακά στοιχεία -505,8 Αύξηση περιουσιακών στοιχείων ξένης ιδιοκτησίας στις ΗΠΑ (χρηµατοκοινοµική 1292,7 εισροή) Ξένα συναλλαγµατικά διαθέσιµα 220,7 Λοιπά ξένα περιουσιακά στοιχεία 1072,0 Ισοζύγιο κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών (KFA) 795,4 Τακτοποιητέα στοιχεία 9,6 Υπόµνηµα: Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών -723,7 Ισοζύγιο αγαθών, υπηρεσιών και εισοδήµατος -722,1 Ισοζύγιο συναλλαγµατικών διευθετήσεων = Ισοζύγιο πληρωµών = Αύξηση συναλλαγµατικών διαθεσίµων ΗΠΑ µείον αύξηση ξένων συναλλαγµατικών διαθεσσίµων σε δολάρια = -14,1 220,7-234,8 Παρατήρηση: Το άθροισµα των αριθµών µπορεί να µη συµφωνεί µε το σύνολο, λόγω στρογγυλοποιήσεων.
Ισοζύγιο πληρωµών Βασικές αρχές Πιστωτικές συναλλαγές (+) Ροή κεφαλαίων προς τη χώρα Παράδειγµα: εξαγωγές αγαθών Χρεωστικές συναλλαγές ( ) Ροή κεφαλαίων εκτός της χώρας Παράδειγµα: εισαγωγές αγαθών
Ισοζύγιο πληρωµών Ολογαριασµός τρεχουσών συναλλαγών Καθαρές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (NX) Καθαρό εισόδηµα από το εξωτερικό (NFP) Καθαρές µονοµερείς µεταβιβάσεις (NUT)
Ισοζύγιο πληρωµών Ο λογαριασµός τρεχουσών συναλλαγών Καθαρό εισόδηµα από το εξωτερικό (NFP) Το εισόδηµα πουλαµβάνεται από το εξωτερικό καταχωρίζεται ως πίστωση, αφού προκαλεί ροή κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ Το εισόδηµα που καταβάλλεται σε κατοίκους του εξωτερικού καταχωρίζεται ως χρέωση Το καθαρό εισόδηµα από το εξωτερικό καταχωρίζεται στο λογαριασµό τρεχουσών συναλλαγών, και ισούται ουσιαστικά µε NFP, τις καθαρές αµοιβές των συντελεστών παραγωγής από το εξωτερικό
Ισοζύγιο πληρωµών Ολογαριασµός τρεχουσών συναλλαγών Καθαρές µονοµερείς µεταβιβάσεις (NUT) Πληρωµές που γίνονται από µια χώρα σ άλλη Αρνητικές µονοµερείς µεταβιβάσεις για τις ΗΠΑ, που είναι ένας καθαρός δότης για τις άλλες χώρες
Ισοζύγιο πληρωµών Το άθροισµα των καθαρών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών, του καθαρού εισοδήµατος από το εξωτερικό και των καθαρών µονοµερών µεταβιβάσεων είναι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών CA = NX + NFP + NUT Θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών συνεπάγεται πλεόνασµα Αρνητικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών συνεπάγεται έλλειµµα
Ισοζύγιο πληρωµών Οι λογαριασµοί κίνησης κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Στους λογαριασµούς κίνησης κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών καταχωρίζονται συναλλαγές περιουσιακών στοιχείων, είτε πραγµατικών (π.χ. κατοικίες) είτε χρηµατοοικονοµικών (π.χ. µετοχές και οµολογίες) Στο λογαριασµό κίνησης κεφαλαίων καταχωρίζονται οι καθαρές ροές από τις µονοµερείς µεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων προς τη χώρα
Ισοζύγιο πληρωµών Οι λογαριασµοί κίνησης κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Οι περισσότερες συναλλαγές εµφανίζονται στο λογαριασµό χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Όταν µια χώρα πουλά ένα περιουσιακό στοιχείο στην αλλοδαπή, η συναλλαγή καταχωρίζεται ως χρηµατοοικονοµική εισροή για την εν λόγω χώρα και πιστώνεται (+) στο λογαριασµό κίνησης κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Όταν µια χώρα αγοράζει ένα περιουσιακό στοιχείο από την αλλοδαπή, η συναλλαγή καταχωρίζεται ως χρηµατοοικονοµική εκροή για την εν λόγω χώρα και χρεώνεται ( ) στο λογαριασµό κίνησης κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών
Ισοζύγιο πληρωµών Οι λογαριασµοί κίνησης κεφαλαίου και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Λογαριασµός κίνησης κεφαλαίου (µονοµερείς µεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων) Λογαριασµός χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Χρηµατοοικονοµική εισροή Πιστωτική συναλλαγή (+) Πώληση περιουσιακών στοιχείων από τις ΗΠΑ σε κατοίκους άλλων χωρών Χρηµατοοικονοµική εκροή Χρεωστική συναλλαγή ( ) Αγορά περιουσιακών στοιχείων στην αλλοδαπή από κατοίκους των ΗΠΑ KFA = Το ισοζύγιο λογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών
Ισοζύγιο πληρωµών Το ισοζύγιο πληρωµών Οι συναλλαγές συναλλαγµατικών διαθεσίµων διενεργούνται από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών Τα συναλλαγµατικά διαθέσιµα είναι περιουσιακά στοιχεία (ξένα κρατικά αξιόγραφα, τραπεζικές καταθέσεις, ειδικά τραβηχτικά δικαιώµατα, SDRs, του ΝΤ, χρυσός) που χρησιµοποιούνται στη διεξαγωγή διεθνών πληρωµών Οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν συναλλαγµατικά διαθέσιµα µετο δικότουςνόµισµα ή αγοράζουν το δικό τους νόµισµα µε συναλλαγµατικά διαθέσιµα
Ισοζύγιο πληρωµών Το ισοζύγιο συναλλαγµατικών διευθετήσεων Ονοµάζεται και ισοζύγιο πληρωµών και ισούται µε την καθαρή αύξηση των συναλλαγµατικών διαθεσίµων µιας χώρας Για τις ΗΠΑ η καθαρή αύξηση των συναλλαγµατικών διαθεσίµων ισούται µε τη διαφορά της αύξησης των συναλλαγµατικών τους διαθεσίµων µείον την αύξηση των ξένων συναλλαγµατικών διαθεσίµων σε δολάρια Πλεόνασµαστοισοζύγιοπληρωµών σηµαίνει ότι η χώρα αυξάνει τα συναλλαγµατικά της διαθέσιµα, ενώ αντίθετα έλλειµµα στο ισοζύγιο πληρωµών σηµαίνει µείωση των συναλλαγµατικών διαθεσίµων
Ισοζύγιο πληρωµών Η σχέση του λογαριασµού τρεχουσών συναλλαγών µε το λογαριασµό κίνησης κεφαλαίου και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (CA) + ισοζύγιο του λογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών (KFA) = 0 (5.1) CA + KFA = 0 λογιστικά, κάθε συναλλαγή έχει αντισταθµιστικά αποτελέσµατα
Ισοζύγιο πληρωµών Παραδείγµατα για τις αντισταθµιστικές συναλλαγές (πίνακας 5.2) Στην πράξη σφάλµατα µετρήσεων που καταχωρίζονται ως τακτοποιητέα στοιχεία, έχουν ως συνέπεια η σχέση CA + KFA = 0 να µην ισχύει απόλυτα
Πίνακας 5.2 Γιατί το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών καιτοισοζύγιολογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών αθροίζουν σε µηδέν: Ένα παράδειγµα (Τα στοιχεία του Ισοζυγίου ΠληρωµώναφορούνστιςΗΠΑ) Περίπτωση 1: Οι ΗΠΑ εισάγουν ένα πουλόβερ $75 από τη Βρετανία. Η Βρετανία εισάγει ένα παιχνίδι για υπολογιστές από τις ΗΠΑ Τρέχουσες συναλλαγές Εξαγωγές +$75 Εισαγωγές -$75 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, CA 0 Κεφάλαια και χρηµατοοικονοµικές ροές Καµία συναλλαγή Ισοζύγιο κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, KFA 0 Άθροισµα των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, 0 CA+KFA Περίπτωση 2: Οι ΗΠΑ εισάγουν ένα πουλόβερ $75 από τη Βρετανία. Η Βρετανία αγοράζει ένα οµόλογο αµερικανικού δηµοσίου $75 Τρέχουσες συναλλαγές Εισαγωγές -$75 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, CA -$75 Κεφάλαια και χρηµατοοικονοµικές ροές Χρηµατοοικονοµικές εισροές +$75 Ισοζύγιο κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, KFA +$75 Άθροισµα των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, 0 CA+KFA Περίπτωση 3: Οι ΗΠΑ εισάγουν ένα πουλόβερ $75 από τη Βρετανία. Η Federal Reverse πωλεί βρετανικές λίρες $75 στην British Bank Τρέχουσες συναλλαγές Εισαγωγές -$75 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, CA -$75 Κεφάλαια και χρηµατοοικονοµικές ροές Χρηµατοοικονοµικές εισροές (µείωση των συναλλαγµατικών διαθεσίµων των ΗΠΑ) +$75 Ισοζύγιο κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, KFA +$75 Άθροισµα των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, 0 CA+KFA
Ισοζύγιο πληρωµών Καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία και Ισοζύγιο Πληρωµών Τα καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία µιας χώρας είναι η διαφορά των ξένων περιουσιακών στοιχείων µείον τις υποχρεώσεις προς το εξωτερικό Η αξία των καθαρών ξένων περιουσιακών στοιχείων µπορεί να µεταβληθεί (π.χ. από µια µεταβολή στις τιµές των µετοχών) Τα καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία µπορούν να µεταβληθούν µε την απόκτηση νέων στοιχείων ή υποχρεώσεων
Ισοζύγιο πληρωµών Καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία και Ισοζύγιο Πληρωµών Η αύξηση των καθαρών ξένων περιουσιακών στοιχείων µιας χώρας ισούται µε τοπλεόνασµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Αν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι πλεονασµατικό τότε το ισοζύγιο λογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών πρέπει να έχει έλλειµµα, δηλαδή αυξάνονται τα καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει µια χώρα (µια χρηµατοοικονοµική εκροή) Αν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι ελλειµµατικό τότε το ισοζύγιο λογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών πρέπει να έχει πλεόνασµα, δηλαδή µειώνονται τα καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει µια χώρα (µια χρηµατοοικονοµική εισροή)
Ισοζύγιο πληρωµών Καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία και Ισοζύγιο Πληρωµών Ξένες άµεσες επενδύσεις: µια ξένη επιχείρηση αγοράζει ή κατασκευάζει κεφαλαιουχικά αγαθά Αύξηση του ισοζυγίου λογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών Επενδύσεις χαρτοφυλακίου: κάτοικοι άλλων χωρών αποκτούν οµολογίες των ΗΠΑ Αύξηση του ισοζυγίου λογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών
Ισοζύγιο πληρωµών Σύνοψη: Ισοδύναµες µετρήσεις του διεθνούς εµπορίου και δανεισµού µιας χώρας Πλεόνασµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών = Έλλειµµα του ισοζυγίου λογαριασµού κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών = Καθαρή απόκτηση ξένων περιουσιακών στοιχείων = Καθαρά δάνεια προς το εξωτερικό = Καθαρές εξαγωγές (αν NFP και καθαρές µονοµερείς µεταβιβάσεις ισούνται µε µηδέν)
Σύνοψη 7 Ισοδύναµες µετρήσεις του διεθνούς εµπορίου και δανεισµού µιας χώρας Κάθε µέτρο περιγράφει την ίδια κατάσταση Πλεόνασµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών $10 δισ. Έλλειµµα του ισοζυγίου κεφαλαίων και χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών $10δισ. Καθαρή απόκτηση ξένων περιουσιακών στοιχείων $10 δισ. Καθαρός ξένος δανεισµός $10δισ. Καθαρές εξαγωγές $10δις. (αν οι καθαρές αµοιβές των συντελεστών NFP, και οι καθαρές µονοµερείς µεταβιβάσεις ισούνται µε µηδέν)
Ισοζύγιο πληρωµών Πλαίσιο 5.1: Έχει ο Άρης πλεονασµατικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών; Αθροίζοντας τα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών όλων των χωρών του κόσµου εµφανίζεται έλλειµµα Τα στατιστικό σφάλµα προκύπτει κυρίως από ελλιπή αναφορά του εισοδήµατος που αποκτάται από περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό
Ισοζύγιο πληρωµών Εφαρµογή: Οι ΗΠΑ ως διεθνής οφειλέτης Η αύξηση των ξένων υποχρεώσεων των ΗΠΑ στιςαρχέςτηςδεκαετίαςτου 80 ήταν πολύ µεγάλη Οι ΗΠΑ εξελίχθηκαν στο µεγαλύτερο διεθνή οφειλέτη
Ισοζύγιο πληρωµών Εφαρµογή: Οι ΗΠΑ ως διεθνής οφειλέτης Το καθαρό εξωτερικό χρέος των ΗΠΑ σε σύγκριση µε το Α.Εγχ.Π τους είναι σχετικά µικρό (18%), σε αντιπαραβολή µε αντίστοιχα άλλων κρατών (κάποια από τα οποία παρουσιάζουν καθαρό χρέος πάνω από το 100% του Α.Εγχ.Π) Παρά το µεγάλο εξωτερικό χρέος, οι άµεσες επενδύσεις των ΗΠΑ (επιχειρήσεις, γη) σ άλλες χώρες έχουν σχεδόν το ίδιο µέγεθος µε τιςάµεσες επενδύσεις άλλων χωρών στις ΗΠΑ
Ισοζύγιο πληρωµών Εφαρµογή: Οι ΗΠΑ ως διεθνής οφειλέτης Σηµασία δεν έχει το µέγεθος του εξωτερικού χρέους, αλλά ο πλούτος µιας χώρας (φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο) Αν εκτός από το καθαρό εξωτερικό χρέος αυξηθεί και ο πλούτος δεν υπάρχει πρόβληµα Αλλά ο πλούτος των ΗΠΑ δεν αυξάνεται τόσο όσοτοκαθαρόεξωτερικόχρέος, το οποίο είναι ανησυχητικό
Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε µια ανοικτή οικονοµία ΑπότοΚεφ. 2, S = I + CA = I + (NX + NFP) (5.2) Η εθνική αποταµίευση έχει δύο χρήσεις: Την αύξηση του αποθέµατος κεφαλαίου µέσω εγχώριων επενδύσεων Την αύξηση του αποθέµατος καθαρών ξένων περιουσιακών στοιχείων µέσω δανείων προς το εξωτερικό Στοκεφάλαιοαυτό, θα υποθέσουµε ότιnfp = 0 = NUT
Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε µια ανοικτή οικονοµία S = I + CA = I + NX Για να επιτευχθεί ισορροπία στην αγορά προϊόντος, ηεπιθυµητή εθνική αποταµίευση πρέπει να εξισωθεί µε τηνεπιθυµητή επένδυση: S d = I d + NX (5.4)
Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε µια ανοικτή οικονοµία S = I + CA = I + NX Εναλλακτική µέθοδος: Y = C d + I d + G + NX (5.5) NX = Y (C d + I d + G) (5.6) Οικαθαρέςεξαγωγέςισούνταιµετοπροϊόν (Y) µείον την απορρόφηση (C d + I d + G)
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Μικρή ανοικτή οικονοµία: µια οικονοµία αρκετά µικρή για να επηρεάσει το διεθνές πραγµατικό επιτόκιο ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο (r w ): το πραγµατικό επιτόκιο στη διεθνή κεφαλαιαγορά
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Σηµαντική υπόθεση: Οι κάτοικοι της µικρής ανοικτής οικονοµίας µπορούν να δανείζονται ή να δανείζουν στο προσδοκώµενο πραγµατικό επιτόκιο
άνεια προς το εξωτερικό = $4δισ. Καµπύλη αποταµίευσης, S Καµπύλη επένδυσης, Ι Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d, (δισ. ολάρια) Σχήµα 5.1 Μια µικρή ανοικτή οικονοµία που δανείζει στο εξωτερικό ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w
άνεια από το εξωτερικό = $4δισ. Καµπύλη αποταµίευσης, S Καµπύλη επένδυσης, Ι Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d, (δισ. ολάρια) Σχήµα 5.2 Μια µικρή ανοικτή οικονοµία που δανείζεται από το εξωτερικό ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Αποτέλεσµα: το r w µπορεί να είναι τόσο ώστε S d > I d, S d = I d, ή S d < I d α. Αν S d > I d, η διαφορά µεταξύ επιθυµητής αποταµίευσης και επένδυσης δανείζεται στο εξωτερικό (καθαρά δάνεια προς το εξωτερικό) και NX > 0 β. Αν η S d = I d, δεν υπάρχουν διεθνή δάνεια και NX = 0 γ. Αν η S d < I d, ηδιαφοράµεταξύ επιθυµητής επένδυσης και επιθυµητής αποταµίευσης καλύπτεται µε διεθνή δανεισµό (καθαρά δάνεια από το εξωτερικό) και NX < 0
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Εναλλακτική εκδοχή: Με όρους προϊόντος και απορρόφησης
Πίνακας 5.3 Ισορροπία στην αγορά αγαθών σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία: Ένα παράδειγµα (δισ. δολάρια) εδοµένα Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, Υ 20 ηµόσιες απάνες, G 4 Επίδραση του πραγµατικού επιτοκίου στην επιθυµητή κατανάλωση και επένδυση (1) ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w (%) 2 4 6 (2) Επιθυµητή κατανάλωση, C d 15 13 11 (3) Επιθυµητή επένδυση, I d 5 3 11 Αποτελέσµατα (4) Επιθυµητή απορρόφηση, C d + I d + G 24 20 16 (5) Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d = Y C d G 1 3 5 (6) Καθαρές εξαγωγές, ΝΧ = Υ επιθυµητή απορρόφηση -4 0 4 (7) Επιθυµητή χορήγηση δανείων προς το εξωτερικό -4 0 4 Παρατήρηση: Υποθέτουµε ότι οι καθαρές αµοιβές των συντελεστών στο εξωτερικό, NFP, και οι καθαρές µονοµερείς µεταβιβάσεις είναι µηδέν.
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Οικαθαρέςεξαγωγέςισούνταιµε τα καθαρά δάνεια προς το εξωτερικό που ισούνται µε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (µε την προϋπόθεση ότι οι καθαρές αµοιβές των συντελεστών παραγωγής από το εξωτερικό και οι καθαρές µονοµερείς µεταβιβάσεις είναι µηδενικές)
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Αποτελέσµατα των οικονοµικών διαταραχών σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Οτιδήποτε αυξάνει την επιθυµητήεθνικήαποταµίευση (αύξηση του Y, µείωση του µελλοντικού προϊόντος ή µείωση των G) σε σχέση µετηνεπιθυµητή επένδυση (µείωση του MPK f, αύξηση του τ) µεδεδοµένο το διεθνές επιτόκιο αυξάνει τον καθαρό δανεισµό προςτοεξωτερικόκαι αντίστροφα Μία παροδική αρνητική διαταραχή της προσφοράς µια προσωρινή µείωση του εισοδήµατος οδηγεί σε µείωση της αποταµίευσης, οπότε ο καθαρός δανεισµός προς το εξωτερικό µειώνεται (Σχ. 5.3)
2. Το πλεόνασµα των τρεχουσών συναλλαγών µειώνεται 1. Παροδική αρνητική διαταραχή της προσφοράς. Σχήµα 5.3 Μια παροδική αρνητική διαταραχή της προσφοράς σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Αποτελέσµατα των οικονοµικών διαταραχών σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Μια αύξηση του προσδοκώµενου οριακού προϊόντος του κεφαλαίου Ηεπιθυµητή επένδυση αυξάνεται, οπότε ο καθαρός δανεισµός προς το εξωτερικό µειώνεται (Σχ. 5.4)
1. Το προσδοκώµενο ΜΡΚ αυξάνεται 2. Το πλεόνασµα των τρεχουσών συναλλαγών µειώνεται Σχήµα 5.4 Μια αύξηση του προσδοκώµενου MPK σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w
Αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Το πολιτικό περιβάλλον: Όταν ένα κράτος αθετεί τις υποχρεώσεις του εν υπάρχει κάποια διεθνής αρχή που να µπορεί να επιβάλλει την αποπληρωµή τωνδιεθνών χρεών Αλλά οι ισχυρές κυβερνήσεις δεν αθετούν τις υποχρεώσεις τους, αφού αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει σε παρεµπόδιση του εµπορίου και αποτροπή µελλοντικού δανεισµού τους
Εφαρµογή Αµερικανική οικονοµία και παγκοσµιοποίηση
Παγκοσµιοποίηση Οι οικονοµίες του πλανήτη γίνονται όλο και πιο αλληλοεξαρτώµενες αύξηση του διεθνούς εµπορίου και των επενδύσεων Πρέπει οι ΗΠΑ να ηγηθούν της παγκοσµιοποίησης ;
Παγκοσµιοποίηση Ιστορικά στοιχεία για τις τάσεις του εµπορίου από το 1929 µέχρι το 2005 Σηµειώθηκε µεγάλη αύξηση στις εξαγωγές και στις εισαγωγές τα τελευταία 50 χρόνια (ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π)
Σχήµα 5.5 Προσδιορισµός του διεθνούς πραγµατικού επιτοκίου όταν υπάρχουν δύο µεγάλες οικονοµίες ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο rw Καµπύλη αποταµίευσης S ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο rw Καµπύλη επένδυσης I Καµπύλη αποταµίευσης Sfor Καµπύλη επένδυσης Ifor Εγχώρια οικονοµία Επιθυµητήεθνικήαποταµίευση sd και επιθυµητή επένδυση Id (σε δισ. δολάρια) Αλλοδαπή οικονοµία Επιθυµητήεθνικήαποταµίευση sdfor και επιθυµητή επένδυση Idfor (σε δισ. δολάρια)
Παγκοσµιοποίηση Ιστορικά στοιχεία των τάσεων των διεθνών επενδύσεων από το 1982 µέχρι το 2004 Σηµειώθηκε µεγάλη αύξηση στις επενδύσεις των ΗΠΑ στο εξωτερικό και στις επενδύσεις των άλλων χωρών στις ΗΠΑ τα τελευταία 20 χρόνια (ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π) Είναι ανησυχητικό, όµως, ότιοιηπαείναιτώρα ο µεγαλύτερος διεθνής οφειλέτης
Σχήµα 5.6 Εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών των ΗΠΑ ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π, 1929-2005 Ποσοστό του Α.Εγχ.Π. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ Έτος
Παγκοσµιοποίηση Κόστος από την παγκοσµιοποίηση των ΗΠΑ : Μείωση των θέσεων εργασίας σε συγκεκριµένους κλάδους Οφέλη από την παγκοσµιοποίηση των ΗΠΑ : Αύξηση των θέσεων εργασίας σε συγκεκριµένους κλάδους Αύξηση των εξαγωγών των ΗΠΑ Φθηνότερα εισαγόµεναπροϊόντασηµαίνει περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες σε χαµηλότερες τιµές κέρδη από το εµπόριο Η παγκοσµιοποίηση της αµερικανικής οικονοµίας είναι υπεύθυνη για ένα µικρό µόνο µέρος της συνολικής απώλειας θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ
Παγκοσµιοποίηση Τα τελευταία χρόνια: µεγάλες αλλαγές στον κλάδο παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις τηλεφωνικά κέντρα και άλλα Κριτική: οι εργασίες µεταφέρονται στο εξωτερικό Πραγµατικότητα: Οι ΗΠΑ αποτελούν τον παγκόσµιο ηγέτη στις εξαγωγές υπηρεσιών προς επιχειρήσεις πολύ περισσότερες επιτελούνται στις ΗΠΑ και πωλούνται στο εξωτερικό από το αντίστροφο Εποµένως το όφελος των ΗΠΑ απ αυτήν τη δραστηριότητα είναι πολύ µεγαλύτερο από το κόστος
Σχήµα 5.7 ιεθνή περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π, 1982-2004 Ποσοστό του Α.Εγχ.Π. Ιδιοκτησία ξένων περιουσιακών στοιχείων από Αµερικανούς επενδυτές/α.εγχ.π Ιδιοκτησία αµερικανικών περιουσιακών στοιχείων από ξένους επενδυτές/α.εγχ.π Έτος
Αποταµίευση και επένδυση σε µεγάλες ανοικτές οικονοµίες Μεγάλη ανοικτή οικονοµία: µια οικονοµία αρκετά µεγάλη ώστε να επηρεάζει το διεθνές πραγµατικό επιτόκιο Θεωρούµε ότι υπάρχουν µόνο δύο οικονοµίες σε όλο τον κόσµο Η εγχώρια οικονοµία (µε αποταµίευση S και επένδυση I) Η αλλοδαπή οικονοµία, που αντιπροσωπεύει όλο τον υπόλοιπο κόσµο (µε αποταµίευση S For, και επένδυση I For ) Το διεθνές πραγµατικό επιτόκιο µεταβάλλεται για να ισορροπήσει το επιθυµητό ύψος των παρεχόµενων δανείων της µιας χώρας µε τοεπιθυµητό ύψος των λαµβανόµενων δανείων της άλλης χώρας (Σχ. 5.8)
Αµερικανικές εξαγωγές υπηρεσιών για επιχειρήσεις Αµερικανικές εισαγωγές υπηρεσιών για επιχειρήσεις Έτος Σχήµα 5.8 Εξωτερικό εµπόριο παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις των ΗΠΑ, 1986-2005 ισεκατοµµύρια δολάρια
Αποταµίευση και επένδυση σε µεγάλες ανοικτές οικονοµίες Το διεθνές πραγµατικό επιτόκιο ισορροπίας προσδιορίζεται έτσι ώστε το πλεόνασµαστις τρέχουσεςσυναλλαγέςτηςµιας χώρας να ισούται µετοέλλειµµα στις τρέχουσες συναλλαγές της άλλης χώρας
Αποταµίευση και επένδυση σε µεγάλες ανοικτές οικονοµίες Μεταβολές στο διεθνές πραγµατικό επιτόκιο ισορροπίας: κάθε παράγοντας που αυξάνει το επιθυµητό ύψος των παρεχόµενων δανείων σε σχέση µετοεπιθυµητό ύψος των λαµβανοµένων δανείων µειώνει το διεθνές πραγµατικό επιτόκιο
Εφαρµογή Οι τελευταίες τάσεις στο έλλειµµατρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Είναι δυνατό το µεγάλο έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ να διατηρηθεί για πολύ; Θα υπάρξει προσαρµογή, και αν ναι, πώς;
Σχήµα 5.9 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π, 1960-2005 Ποσοστό του Α.Εγχ.Π. Έτος
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Στοιχεία για το έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Γιατί το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ συνεχίζει ν αυξάνεται; Μείωση της ζήτησης από το εξωτερικό Ελκυστικότερες διεθνείς επενδυτικές ευκαιρίες Αύξηση της τιµής του πετρελαίου Αύξηση της αποταµίευσης στις αναπτυσσόµενες χώρες
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Μείωση της ζήτησης από το εξωτερικό Επιβράδυνση της οικονοµικής µεγέθυνσης σε Ιαπωνία και Ευρώπη στις αρχές του 2000 Οι πολίτες αυτών των χωρών αύξησαν τις αποταµιεύσεις και τις επενδύσεις τους στις ΗΠΑ, αλλά µείωσαν τις αγορές αµερικανικών αγαθών
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Ελκυστικότερες διεθνείς επενδυτικές ευκαιρίες Οι Αµερικανοί επενδυτές διευρύνουν τη διεθνή διαφοροποίηση των επενδύσεων τους Οι ξένοι επενδυτές επενδύουν περισσότερο στις ΗΠΑ
Σχήµα 5.10 Καθαρά διεθνή περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π, 1982-2004 Ποσοστό του Α.Εγχ.Π. Έτος
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Αύξηση των τιµών του πετρελαίου Οι ΗΠΑ εισάγουν πολύ περισσότερο πετρέλαιο από ό,τι εξάγουν Ο πρόσφατος διπλασιασµός των τιµών του πετρελαίου οδήγησε σε µείωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών πάνω από 1% του Α.Εγχ.Π.
Σχήµα 5.11 Καθαρές εξαγωγές πετρελαίου των ΗΠΑ ως ποσοστό του Α.Εγχ.Π, 1978-2005 Ποσοστό του Α.Εγχ.Π. Έτος
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Αύξηση της αποταµίευσης στις αναπτυσσόµενες χώρες Πολλά αναπτυσσόµενα κράτη προτιµούν να επενδύουν σε ασφαλείς χώρες όπως οι ΗΠΑ, αντί να δανείζονται και ν αντιµετωπίζουν οικονοµικές κρίσεις, όπως στο παρελθόν Από διεθνείς οφειλέτες µετατράπηκαν σε διεθνείς δανειστές
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Πολλοί κατηγορούν το δηµοσιονοµικό έλλειµµα των ΗΠΑ. το επιχείρηµα των δίδυµων ελλειµµάτων Στα τέλη της δεκαετίας του 90, οι ΗΠΑ είχαν δηµοσιονοµικά πλεονάσµατα, αλλά το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε Άλλες χώρες µε πλεονασµατικάισοζύγιατρεχουσών συναλλαγών παρουσιάζουν ακόµη µεγαλύτερα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα από τις ΗΠΑ
Έλλειµµα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Τι επιφυλάσσει το µέλλον; Πιθανώς, αύξηση των τιµών των εισαγωγών και µείωση των τιµών των εξαγωγών, εξαιτίας της πτώσης της αξίας του δολαρίου Αυτό θα οδηγήσει σε µείωση των εισαγωγών και αύξηση των εξαγωγών, µειώνοντας το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών
ηµοσιονοµική πολιτική και τρέχουσες συναλλαγές Συνοδεύονται απαραίτητα τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα από ελλείµµατα τρεχουσών συναλλαγών; Υπάρχουν «δίδυµα ελλείµµατα»; Ο αποφασιστικός παράγοντας: η αντίδραση της εθνικής αποταµίευσης Μια αύξηση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος θ αυξήσει το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών µόνο αν η αύξηση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος µειώσει την επιθυµητή εθνική αποταµίευση Σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία, αν µια αύξηση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος µειώσει την επιθυµητή εθνική αποταµίευση, η καµπύλη αποταµίευσης θα µετατοπιστεί προς τ αριστερά, µε αποτέλεσµατηµείωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (Σχ. 5.12)
2. Μείωση πλεονάσµατος CA 1. Αύξηση δηµοσιονοµικού ελλείµµατος Σχήµα 5.12 ηµοσιονοµικό έλλειµµα και ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε µια ανοικτή οικονοµία Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w
ηµοσιονοµική πολιτική και τρέχουσες συναλλαγές Το δηµοσιονοµικό έλλειµµα και η εθνική αποταµίευση Ένα δηµοσιονοµικό έλλειµµα που οφείλεται σε αύξηση των δηµοσίων δαπανών εν υπάρχει διχογνωµία: Το δηµοσιονοµικό έλλειµµααναµφισβήτητα µειώνει την εθνική αποταµίευση Αποτέλεσµα: Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών µειώνεται Ένα δηµοσιονοµικό έλλειµµα που οφείλεται σε µείωση των φόρων Η S d µειώνεται µόνο αν η C d αυξηθεί Οπότε η S d δεν θα µεταβληθεί αν ισχύει η πρόταση της ρικαρδιανής ισοδυναµίας, διότι µια µείωση των φόρων δεν θα επηρεάσει την κατανάλωση Αλλά αν τα άτοµα δεν αντιληφθούν την αύξηση των µελλοντικών φόρων λόγω της µείωσης των φόρων σήµερα, θ αυξήσουν την κατανάλωσή τους και η επιθυµητή αποταµίευση όπως και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα µειωθούν
ηµοσιονοµική πολιτική και τρέχουσες συναλλαγές Εφαρµογή: Τα δίδυµα ελλείµµατα Σχέση µεταξύ δηµοσιονοµικού ελλείµµατος και ελλείµµατος του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ Στοιχεία στο Σχ. 5.13 Τα ελλείµµατα κινήθηκαν παράλληλα, ως δίδυµα, στη δεκαετία του 80 και στις αρχές της δεκαετίας του 90 Αλλά άλλες φορές (κατά τη διάρκεια των Παγκοσµίων Πολέµων I και II, και του 1975) το δηµοσιονοµικό έλλειµµα διευρύνθηκε, παρά την αύξηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Οι ενδείξεις απ άλλες χώρες είναι επίσης συγκεχυµένες
Οµοσπονδιακό έλλειµµα Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Οµοσπονδιακές δαπάνες µεταβιβαστικές πληρωµές και τόκοι Έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών ηµοσιονοµικό έλλειµµα Οµοσπονδιακοί φόροι µείον µεταβιβαστικές πληρωµές και τόκοι Έτος Σχήµα 5.13 ηµοσιονοµικό έλλειµµα και τρέχουσες συναλλαγές στις ΗΠΑ, 1960-2005 Συνολικές δηµόσιες δαπάνες Συνολικοί δηµόσιοι φόροι µείον Ποσοστό του Α.Εγχ.Π.
ηµοσιονοµική πολιτική και τρέχουσες συναλλαγές Εφαρµογή: Τα δίδυµαελλείµµατα ιαχρονικά στοιχεία για τις ΗΠΑ Αρχές και µέσα της δεκαετίας του 80: Τα στοιχεία δείχνουν ύπαρξη δίδυµων ελλειµµάτων Μείωση φορολογίας το 1975: Τα στοιχεία είναι αντίθετα µε τηνύπαρξη δίδυµων ελλειµµάτων Πρόσφατα στοιχεία: Είναι αντίθετα µε την ύπαρξη δίδυµων ελλειµµάτων ιαχρονικά στοιχεία για άλλες χώρες Γερµανία: Μεγάλο δηµοσιονοµικό έλλειµµα και µεγάλο έλλειµµαστις τρέχουσες συναλλαγές Στα µέσα της δεκαετίας του 80 ο Καναδάς και η Ιταλία παρουσιάζαν µεγάλα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα χωρίς σοβαρά ελλείµµατα στις τρέχουσες συναλλαγές
Καθαρές εξαγωγές, ΝΧ Καµπύλη αποταµίευσης, S Καµπύλη επένδυσης, I ιάγραµµακλειδί4 Εθνική αποταµίευση και επένδυση σε µια µικρή ανοικτή οικονοµία Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w
Επιθυµητό ύψος δανείων προς το εξωτερικό Καµπύλη αποταµίευσης, S Καµπύλη Επιθυµητό ύψος δανείων από το εξωτερικό ιάγραµµακλειδί5 Εθνική αποταµίευση και επένδυση σε µεγάλες ανοικτές οικονοµίες Καµπύλη αποταµίευσης, S for Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w ιεθνές πραγµατικό επιτόκιο, r w επένδυσης, Ι Καµπύλη επένδυσης, Ι for Επιθυµητή εθνική αποταµίευση, S d, και επιθυµητή επένδυση, Ι d Εγχώρια οικονοµία Αλλοδαπή οικονοµία