Λέκα Ευρυδίκη,, 2000, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Περίληψη : Σημαντική ρωμαϊκή οχυρή θέση στο ανατολικό σύνορο του Ευφράτη και τόπος στάθμευσης ρωμαϊκού στρατιωτικού σώματος ιππικού. Ταυτίζεται με το σύγχρονο Ağın, όπου ανασκάφηκαν ένας μεγάλος οικισμός με μακρά διάρκεια ζωής από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ως τα μέσα του 11ου αι. μ.χ. καθώς και 4 μικρά οχυρά Ρωμαϊκών και Βυζαντινών χρόνων. Άλλες Ονομασίες Δάγουσα Γεωγραφική Θέση Ανατολική Τουρκία Ιστορική Περιοχή Καππαδοκία Διοικητική Υπαγωγή Επαρχία Καππαδοκίας, στρατηγία Μελιτηνής 1. Θέση όνομα Η ήταν οχυρή πόλη στη δυτική όχθη του άνω τμήματος του Ευφράτη, εκεί όπου ο ποταμός διασχίζει την οροσειρά του Αντίταυρου, στα σύνορα Καππαδοκίας και Αρμενίας. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές ήταν ο δεύτερος σταθμός στο δρόμο Σάταλα - Μελιτηνή μετά τη Ζιμάρα. Κατά τον Πλίνιο απείχε 75 ρωμαϊκά μίλια από τη Ζιμάρα και 74 ρωμαϊκά μίλια από τη Μελιτηνή, ενώ κατά το Itinerarium Antonini 1 απείχε 60 ρωμαϊκά μίλια τόσο από τη Ζιμάρα όσο και από τη Μελιτηνή. 2 Πιθανότατα ταυτίζεται με τη Δάγουσα, που αναφέρει ο Πτολεμαίος 3 στη στρατηγεία της Μελιτηνής διαφοροποιώντας την εσφαλμένα από τη, την οποία τοποθετεί στη Μικρή Αρμενία. 4 Στην περίπτωση αυτή είτε η ονομασία Δάγουσα αποτελεί παραφθορά του αρχικού ονόματος της πόλης που θα ήταν είτε το αρχικό όνομα ήταν Δάγουσα και η ονομασία αποτελεί την εξελληνισμένη ή παραφθαρμένη εκδοχή του τοπωνυμίου. 5 Ο συνδυασμός των πληροφοριών των αρχαίων πηγών με τη σύγχρονη τοπογραφία καθιστά σχεδόν σίγουρη την ταύτιση της ς με ερείπια που ανασκάφηκαν στην περιοχή του Ağın, 66 χλμ. περίπου ΒΑ της Μελιτηνής. Ωστόσο δεν έχει βρεθεί επί τόπου επιγραφή με το όνομα της αρχαίας πόλης. Εκτός από ένα μεγάλο οικισμό στην κοιλάδα του AğınÇay με μακρά διάρκεια ζωής από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ως τα μέσα του 11ου αι. μ.χ., ανασκάφηκαν επίσης 4 οχυρωμένες θέσεις Ρωμαϊκών και Βυζαντινών χρόνων κοντά στον Ευφράτη, οι οποίες προστάτευαν πιθανότατα τον παραπάνω οικισμό, καθώς και 3 νεκροπόλεις Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής. 6 Από την πληθώρα των αναφορών στις γραπτές πηγές, η αναδύεται ως ένα από τα σημαντικότερα ρωμαϊκά οχυρά στο ανατολικό σύνορο του Ευφράτη. Η θέση της χρησιμοποιήθηκε από το Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο (41-54 μ.χ.) για τον υπολογισμό του μήκους της Αρμενίας. Έτσι η λαμβάνεται ως το δυτικότερο όριο της Αρμενίας και το βορειότερο όριο της Καππαδοκίας. 7 Κατά τις επιχειρήσεις του Κορβούλωνα στην Αρμενία (55/8-63 μ.χ.) η αποτελούσε σημείο αναφοράς για τη ναυσιπλοΐα στον Ευφράτη. 8 Έχει επίσης συνδεθεί με το ευρύ οικοδομικό πρόγραμμα ενίσχυσης του συνόρου του Ευφράτη από το Βεσπασιανό και τους γιους του, Τίτο και Δομιτιανό, ως βοηθητικό οχυρό έδρα μικρού στρατιωτικού σώματος. 9 Το μόνο στοιχείο που έχουμε ωστόσο για την ύπαρξη οχυρού στη αυτή την εποχή είναι μια αποσπασματική οικοδομική επιγραφή του 82 μ.χ. που αναφέρει το όνομα του διοικητή της διευρυμένης επαρχίας Καππαδοκίας-Γαλατίας A. Δημιουργήθηκε στις 29/1/2017 Σελίδα 1/7
Λέκα Ευρυδίκη,, 2000, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Caesennius Gallus (80-82 μ.χ.) και ίσως μια ρωμαϊκή κοόρτη. Πρόκειται για τη μόνη επιγραφική μαρτυρία που έχουμε από την εποχή των Φλαβίων για το ανατολικό σύνορο του άνω Ευφράτη και μπορεί να απηχεί οικοδομικές δραστηριότητες στο οχυρό της ς στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Δομιτιανού (81-96 μ.χ.). 10 Ωστόσο, η ακριβής θέση του οχυρού των Φλαβίων στη παραμένει άγνωστη. Μια επιτύμβια στήλη μαρτυρεί περαιτέρω την εγκατάσταση στη ενός βετεράνου λεγεωνάριου ελβετικής καταγωγής, ενώ τον 4ο αι. μ.χ. στάθμευσε στη η "ala Auriana". 11 2. Ανασκαφές Η περιοχή του Ağın, όπου εντοπίζεται η αρχαία, έγινε αντικείμενο εκτεταμένων ανασκαφών στα χρόνια 1968-1971 εν όψει της κατασκευής του φράγματος του Keban. Συγκεκριμένα ανασκάφηκαν: ένας μεγάλος οικισμός με νεκρόπολη στην κοιλάδα ΝΑ του Ağın, δύο μικροί τειχισμένοι οικισμοί στους λόφους Kalaycık και Kalecıkler με τις αντίστοιχες νεκροπόλεις, καθώς και δύο μικρά οχυρά στα υψώματα PağnıkÖrenıκαι Kılıse Yazısı. 12 2.1 Το ρωμαϊκό οχυρό στο Pağnık Örenı Σε απόσταση 2 χλμ. ΝΑ του Ağın και 1 χλμ. Β του σύγχρονου χωριού Pağnık ανασκάφηκε το μικρό οχυρό του Pağnık Örenı. Βρίσκεται πάνω σε μια φυσικά οχυρή χερσόνησο στη δυτική όχθη του Ευφράτη, κοντά σε σημείο διάβασης του ποταμού και αποτελεί το μόνο ανασκαμμένο ρωμαϊκό οχυρό στο ανατολικό σύνορο του άνω Ευφράτη. Ένα οχυρωματικό τείχος ακανόνιστου σχήματος, πάχους 2 μ. και χτισμένο με αργολιθοδομή περικλείει μια έκταση 0,9 εκταρίων περίπου. Το τείχος αυτό σώζεται τμηματικά σε ύψος 2,70 μ. και ενισχύεται σε όλες τις πλευρές του από 11 συνολικά ημικυκλικούς ή πεταλόσχημους πύργους, που απέχουν μεταξύ τους από 17 ως 34 μ. και των οποίων το μέγεθος ποικίλλει: είναι κυρίως μεγάλοι στην πλευρά προς την στεριά και μικροί πάνω από την απότομη όχθη του ποταμού. Οι πύργοι αυτοί χρησίμευαν επίσης ως χώροι διαμονής και αποθήκευσης. Εκτός από την κύρια νότια πύλη του οχυρού πλάτους 4 μ., στην πλευρά προς τον Ευφράτη, εντοπίστηκαν άλλες 3 μικρότερες πύλες στις άλλες πλευρές. Στο εσωτερικό του οχυρού υπήρχαν δωμάτια εφαπτόμενα στην περίμετρο του τείχους. Από τα νομίσματα, την κεραμική και τα θραύσματα γυάλινων αγγείων που βρέθηκαν συνάγεται ότι το οχυρό ήταν σε χρήση κατά το διάστημα 350-425 μ.χ. Φαίνεται όμως ότι είχε δύο οικοδομικές φάσεις. Η κατασκευή και πρώτη σύντομη κατοίκηση χρονολογείται στο γ τέταρτο του 4ου αι. μ.χ.. Στο τέλος του αιώνα, το φρούριο επισκευάστηκε πρόχειρα, ενώ τότε κατασκευάστηκαν και τα περισσότερα από τα οικοδομήματα που βρίσκονται στο εσωτερικό του. Το οχυρό στο Pağnık Örenı μπορεί να συσχετιστεί με τη γενική ενίσχυση του ανατολικού συνόρου του Ευφράτη ενάντια στους Σασσανίδες επί Κωστάντιου Β, και ίσως να αποτέλεσε χώρο στάθμευσης της "ala Auriana". Η εκτεταμένη χρήση στην τοιχοποιία αρχαιότερου οικοδομικού υλικού και επιγραφών, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η επιγραφή του 82 μ.χ. με το όνομα του A. Caesennius Gallus, καθώς και η εύρεση αρκετών νομισμάτων που χρονολογούνταιαπό τον 1ο ως και τον 3ο αι μ.χ. αποτελούν ίσως ένδειξη για την ύπαρξη στην περιοχή οχυρού του 1ου αι. μ.χ. το οποίο αντικαταστάθηκε αργότερα από το οχυρό του 4ου αι. μ.χ. 2.2 Το ρωμαϊκό οχυρό στο Kılıse Yazısı Περί τα 3 χλμ. ΒΑ του Pağnık, πάνω στη δυτική όχθη του Ευφράτη, στη χερσόνησο κάτω από το Vacşen, βρίσκεται ο λόφος Kılıse Yazısı, στην κορυφή του οποίου εντοπίστηκε οχυρωματικό τείχος πάχους 1,25 μ., που σώζεται σε ύψος που φτάνει τα 1,60 μ. Το τείχος αυτό ήταν χτισμένο με μεγάλους δόμους στις δύο όψεις και εσωτερικό γέμισμα από μικρούς λίθους και χώμα. Η ανωδομή μπορεί να ήταν πλίνθινη. Η οχύρωση ενισχυόταν περαιτέρω από μικρούς ορθογώνιους πύργους, μερικοί από τους οποίους δεν προεξείχαν εξωτερικά αλλά εσωτερικά του τείχους. Νομίσματα και κεραμική που βρέθηκαν κατά την ανασκαφή δείχνουν ότι το οχυρό χρησιμοποιήθηκε μόνο κατά το 2ο και 3ο αι. μ.χ. 2.3 Ο οχυρωμένος οικισμός και η νεκρόπολη στο Kalaycık Δημιουργήθηκε στις 29/1/2017 Σελίδα 2/7
Λέκα Ευρυδίκη,, 2000, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Στην ανατολική όχθη του Ευφράτη, απέναντι από το Kılıse Yazısı, πάνω στο λόφο Kalaycık, ανασκάφηκε οχυρωμένος οικισμός με διαδοχικά στρώματα κατοίκησης από την 3η χιλιετία π.χ. ως το 12 αι. μ.χ. Στο σύντομο διάστημα της ρωμαϊκής κατοίκησης ανήκε μεγάλο αψιδωτό κτήριο του 2ου αι. μ.χ. που καταστράφηκε από φωτιά, ενώ σώζεται εκτεταμένος οικισμός του 11ου και του 12ου αι. μ.χ. Στη θέση Hereser, 500 μ. δυτικά του Kalaycik Tepe, ανασκάφηκε μικρή ελληνιστική νεκρόπολη των αρχών του 2ου αι. π.χ. με 33 ταφές σε πίθους (εγχυτρισμοί), όπου βρέθηκαν μεταξύ άλλων 3 νομίσματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η νεκρόπολη αυτή πιστοποιεί την ύπαρξη ελληνιστικού οικισμού στη γύρω περιοχή, ο οποίος όμως δεν έχει εντοπιστεί ακόμα. 2.4 Ο οχυρωμένος οικισμός και η νεκρόπολη στο Kalecıkler Πάνω στην απότομη νότια όχθη του AğınÇay, 1 χλμ. ΝΑ του Ağın, βρίσκεται ο λόφος Kalecıkler, που κατοικήθηκε από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους υπήρχε εδώ ένας οχυρωμένος οικισμός με τρεις διαφορετικές φάσεις κατοίκησης. Τον οικισμό αυτό διαδέχτηκε ένα βυζαντινό οχυρό με 5 διαδοχικά στρώματα κατοίκησης. Με το ρωμαϊκό οικισμό μπορεί να συνδεθεί μια νεκρόπολη κοντά στο χωριό Pağnık, στο στόμιο της κοιλάδας του AğınÇay, της οποίας η χρήση, με βάση τα νομισματικά ευρήματα, ανάγεται στο 2ο και 3ο αι. μ.χ. Ανασκάφηκαν συνολικά 104 κιβωτιόσχημοι τάφοι και ομάδες τάφων, εκ των οποίων οι περισσότεροι σχηματίζονταν από ορθογώνιες λίθινες πλάκες, ενώ άλλοι δεν ήταν παρά απλά ορθογώνια λαξεύματα στο φυσικό βράχο. Μέσα στους τάφους βρέθηκαν πλούσια κτερίσματα: χρυσά νομίσματα, χρυσά και χάλκινα κοσμήματα, πολύτιμοι λίθοι, γυάλινα αγγεία. 2.5 Ο οικισμός και η νεκρόπολη στο Ağın Στην κοιλάδα ΝΑ του Ağın υπήρχε σημαντικός ρωμαϊκός και βυζαντινός οικισμός που έφτανε ως τον Ευφράτη και κατοικήθηκε αδιάλειπτα ως τα μέσα περίπου του 11ου αι. μ.χ. Στην περιοχή έχει εντοπιστεί επίσης εκτεταμένη βυζαντινή νεκρόπολη καθώς και στρώματα κατοίκησης της Εποχής του Χαλκού και της 1ης χιλιετίας π.χ. Συγκεκριμένα, στη θέση Hoşrık, στη Β πλευρά του AğınÇay, ανασκάφηκε ένα μεγάλο κτήριο ορθογώνιας κάτοψης, του τέλους του 3ου αι. και των αρχών του 4ου αι. μ.χ., άγνωστης χρήσης (ίσως σιταποθήκη) με σύστημα αεραγωγών κάτω από μωσαϊκό δάπεδο. Οι τοίχοι του κτηρίου αυτού είναι χτισμένοι με μικρούς δόμους κατά το ισόδομο σύστημα και η στέγη του ήταν κεραμωτή. Στην ίδια περιοχή ανασκάφηκε επίσης μια τρίκλιτη βασιλική του 6ου αι. μ.χ. με εξωτερικά πολυγωνική αψίδα και εκτεταμένη χρήση σπολίων στην τοιχοποιία. Σε μια δεύτερη οικοδομική φάση η βασιλική επεκτάθηκε προς Β και Ν μέσω νέων εξωτερικών τοίχων και τέλος μετατράπηκε σε ιδιωτική κατοικία με αργολιθοδομή και εντοιχισμένους πίθους στην τοιχοποιία. Νόμισμα του Κωνσταντίνου Η (1025-1028 μ.χ.) που βρέθηκε στο κτήριο, βεβαιώνει τη συνέχιση της χρήσης του χώρου μέχρι τα μέσα του 11ου αι. μ.χ. τουλάχιστον. 1. Itin. Anton. 209.3. 2. Πρβ. Tab. Peut. 11.2 (Vascuso ή Dasceusa). 3. Πτολ., Γεωγρ. 5.6.21. 4. Πτολ., Γεωγρ. 5.6.19 (Δασκοῦσα). Δημιουργήθηκε στις 29/1/2017 Σελίδα 3/7
Λέκα Ευρυδίκη,, 2000, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος 5. Zgusta, L., Kleinasiatische Ortsnamen (Heildelberg 1984), σελ. 154-155. 6. PECS, σελ. 258-259, βλ. λ. Dascusa (R.P. Harper). 7. Plin., NH 6.27 Οrosius 1.2.23. 8. Plin., NH 5.83. 9. Mitford, T.B., Cappadocia and Armenia Minor. Historical setting of the "limes", ANRW 2.7.2 (1980), σελ. 1190. 10. Για την επιγραφή βλ. Mitford, T.B., Some inscriptions from the Cappadocian Limes, JRS 64 (1974), σελ.172-173, αρ. 8 Dizionario epigraphico di Antihità Romane 4.41 (1982), σελ. 1316, βλ. λ. Dascusa (M. Malavolta) Crow, J., A Review of the Physical Remains of the Frontier of Cappadocia, στο Freeman, Ph. Kennedy, D. (επιμ.), The Defence of the Roman and Byzantine East (BAR-IS 297, Oxford 1986), σελ. 80. 11. Not. Dign. Or. 38.22 (ala Auriana Dascusa). Για την ala Auriana βλ. Dizionario epigraphico di Antihità Romane 4.41 (1982), σελ. 1316, βλ. λ. Dascusa (M. Malavolta). 12. Για τις συγκεκριμένες ανασκαφές βλ. βιβλιογραφία. Για άλλα ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα που εντοπίστηκαν στα περίχωρα του Ağın βλ. Serdaroğlu, Ü., Researches in Ağin and its vicinity, 1972, στο Keban Project 1972 Activities (Middle East Technical University, Keban Projekt Publications 1.5, Ankara 1976) σελ. 11-12, πιν. 19. Alkim, H., Explorations and Excavations in Turkey, in 1970, 1971 and 1972, Anatolica 5 (1973-1976) σελ. 90 αρ. 94, σελ. 137 αρ. 94. Βιβλιογραφία : Zgusta L., Kleinasiatische Ortsnamen, Heidelberg 1984, BN 21 Hild F., Restle M., Kappadokien. Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos, Wien 1981, TIB 2 Hild F., Das byzantinische Strassensystem in Kappadokien, Wien 1977, Veröffentlichungen der Kommission für die Tabula Imperii Byzantini 2 Mitford T.B., "Some Inscriptions from the Cappadocian Limes", JRS, 64, 1974, 160-175 Alkim H., "Explorations and Excavations in Turkey, 1969", Anatolica, 4, 1971-1972, 1-81 Alkim H., "Explorations and Excavations in Turkey, in 1970, 1971 and 1972", Anatolica, 5, 1973-1976, 7-140 Crow J., "A Review of the Physical Remains of the Frontier of Cappadocia", Freeman, P. Kennedy, D. (eds), The Defence of the Roman and Byzantine East, Oxford 1986, BAR-IS 297, 77-91 Malavolta M., "Dascusa", Dizionario epigraphico di Antihità Romane 4.42, 1983, 1316 Gregory S., Roman Military Architecture on the Eastern Frontier 2, Amsterdam 1996 Harper R.P., "1968 Pağnık Örenı, Kaşpınar excavations Preliminary Report", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1968. Summer Work, Ankara 1970, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 135-138 Δημιουργήθηκε στις 29/1/2017 Σελίδα 4/7
Λέκα Ευρυδίκη,, 2000, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Harper R.P., "Pağnık Örenı excavation, 1969", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1969. Activities, Ankara 1971, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 95-98 Harper R.P., "Pağnık Örenı excavation, 1970", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1970 Activities, Ankara 1972, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 123-125 Harper R.P., "Pağnık Örenı excavation, 1971", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1971 Activities, Ankara 1974, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 107-108 Harper R.P., "Excavation in 1968 at Pağnık Örenı", AnatSt, 19, 1969, 4 Harper R.P., "Pağnık Örenı, 1969", AnatSt, 20, 1970, 4-6 Harper R.P., "Pağnık Örenı, 1970", AnatSt, 21, 1971, 10-12, Harper R.P., "Pağnık Örenı Roman fort, 1971", AnatSt, 22, 1972, 27-28 Harper R.P., "Ağın and Kalaycık, 1971", AnatSt, 23, 1973, 14-15 Treidler H., "Daskusa", KlPauly 1, 1964, 1395 Lander J., Roman Stone Fortifications. Variation and Change from the First Century A.D. to the fourth, Oxford 1984, BAR-IS 206 Mellink M.J., "Archaeology in Asia Minor (Pağnık Örenı, Kaşpınar, Ağın Keban, Kalaycık and Ağın)", AJA, 73, 1969, 225 Mellink M.J., "Archaeology in Asia Minor (Keban Area. Pağnık Örenı Keban Area. Ağın, KalaycıkTepe)", AJA, 74, 1970, 176-177 Mellink M.J., "Archaeology in Asia Minor (Keban Area. Pağnık Örenı Keban Area, Ağın and Kalycık)", AJA, 75, 1971, 161-181 Mellink M.J., "Archaeology in Asia Minor (Keban Area. Pağnık Örenı - Keban Area, Ağın and Kalycık)", AJA, 76, 1972, 165-188 Mellink M.J., "Archaeology in Asia Minor (Ağın and Kalycık Area - Keban Area)", AJA, 77, 1973, 169-193 Mitford T.B., "Cappadocia and Armenia Minor. Historical setting of the limes ", Temporini, H. (ed.), ANRW 2.7.2, 1980, 1.169-1.228 Strobel K., "Daskusa", Neue Pauly 3, 1977, 329-330 Harper R.P., "Dascusa", Stillwell, R. (ed.), PECS, Princeton 1976, 258-259 Ruge W., "Daskusa", RE 4, 1901, 2219 Serdaroğlu Ü., "1969 Ağın ve Kalaycık kazıları", TürkArkDerg, 17/2, 1968, 185-210 Serdaroğlu Ü., "Ağin and Kalaycik Excavations 1968, Preliminary Report", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1968 Summer Work, Ankara 1970, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 41-51 Δημιουργήθηκε στις 29/1/2017 Σελίδα 5/7
Λέκα Ευρυδίκη,, 2000, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Serdaroğlu Ü., "Ağin and Kalaycik Excavations, 1969", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1969 Activities, Ankara 1971, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 27-30 Serdaroğlu Ü., "Ağin and Kalaycik Excavations, 1970", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1970 Activities, Ankara 1972, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 25-43 Serdaroğlu Ü., "Ağin and Kalaycik Excavations, 1971", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1971 Activities, Ankara 1974, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 19-24 Serdaroğlu Ü., "Researches in Ağin and its vicinity, 1972", Pekman, S. (ed.), Keban Project 1972 Activities, Ankara 1976, Middle East Technical University, Keban Projekt Publications, 11-12 Δικτυογραφία : Dascusa http://www.chlt.org/sandbox/perseus/pecs/page.1336.a.php Γλωσσάριo : αργολιθοδομή, η (opus incertum) Τοιχοποιία από ακατέργαστους (αργούς) λίθους, ακανόνιστα τοποθετημένους με κονίαμα και μικρότερες πέτρες ή βήσαλα στους αρμούς. ισόδομο σύστημα, το Σύστημα δόμησης τοίχων και τειχών σε συνεχείς ισοϋψείς στρώσεις ισομεγέθων ορθογώνιων πλίνθων ή λίθων. Αυτοί τοποθετούνται σε σειρές έτσι ώστε το σημείο εφαρμογής των δύο υποκείμενων λίθων να βρίσκεται στο μέσο εκείνου της υπερκείμενης σειράς. Διακρίνεται σε ορθογώνιο και τραπεζιόσχημο, αναλόγως αν οι στενές πλευρές των λίθων είναι κατακόρυφες ή κεκλιμένες. κιβωτιόσχημος τάφος, ο Τάφος παραλληλόγραμμου σχήματος με εσωτερική επένδυση από λίθινες ή πλίνθινες πλάκες. κοόρτη, η Μονάδα του ρωμαϊκού στρατού. Αρχικά αποτελούσε υπομονάδα της λεγεώνας. σπόλια, τα (λατ. spolium, ουδ.) Από τη λατινική λέξη spolium = λάφυρο. Τμήματα αρχιτεκτονικών μελών κατεστραμμένων κτηρίων. Συχνά χρησιμοποιούνται ως οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση. στρατηγία, η Διοικητική περιφέρεια των ρωμαϊκών επαρχιών Θράκης και Καππαδοκίας βασισμένη στην προρωμαϊκή διαίρεση σε φυλές. Ανώτατος λειτουργός και άρχοντας μιας στρατηγίας ήταν ο στρατηγός. Ανάμεσα στα καθήκοντά του ήταν η φύλαξη της πόλης, η στρατολόγηση των πολιτών, η είσπραξη φόρων, η προσφορά θυσιών, η τοποθέτηση αγαλμάτων. Ωστόσο σε ό,τι αφορά τη λήψη τελικών αποφάσεων ήταν υποχρεωμένος να υποβάλλει τις προτάσεις του στη συνέλευση του δήμου. τρίκλιτη βασιλική, η Δρομικός (επιμήκης) τύπος ναού που υποδιαιρείται εσωτερικά σε τρία κλίτη: το μεσαίο και δύο πλάγια. Συχνά το μεσαίο κλίτος φωτίζεται από έναν υπερυψωμένο φωταγωγό. Κατά την Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες διαστάσεις του. Πηγές Itininerarium Antonini 209.3. Οrosius 1.2.23. Plinius, Natural History 5.83, 6.27. Tabula Peutingeriana 11.2. Δημιουργήθηκε στις 29/1/2017 Σελίδα 6/7
Λέκα Ευρυδίκη,, 2000, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Πτολεμαίος, Γεωγραφία 5.6.19, 5.6.21. Δημιουργήθηκε στις 29/1/2017 Σελίδα 7/7