OΡΜΟΣ ΒΛΥΧΟΥ ΛΕΥΚΑ ΑΣ: ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

OΡΜΟΣ ΒΛΥΧΟΥ ΛΕΥΚΑ ΑΣ: ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Ευθυµία Βερυκίου-Παπασπυριδάκου, Ζωή Κωστοπούλου, Γεώργιος Λειβαδίτης & Σεραφείµ Ε. Πούλος Πανεπιστήµιο Αθηνών, Τµήµα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος, Τοµέας Γεωγραφίας και Κλιµατολογίας, Πανεπιστηµιούπολη Ζωγράφου, 15784 Αθήνα. Περίληψη Ο Όρµος του Βλυχού είναι αβαθής (βάθη <10 m ), µικρός σε έκταση (περί τα 4 km 2 ) και επικοινωνεί µε το Ιόνιο Πέλαγος δια του νότιου τµήµατος του στενού της Λευκάδας, µε το οποίο συνδέεται µέσω ενός ρηχού διαύλου. Ο παράκτιος χώρος χαρακτηρίζεται από τις Ολοκαινικές προσχώσεις στο -Β µέρος του, όπου καταλήγουν µια σειρά από ποταµο-χείµαρρους ενώ στο νότιο άκρο αναπτύσσεται ένα αβαθές και ιλυώδους σύστασης τέναγος. Οι νοτιοδυτικές ακτές συνίστανται από ένα απότοµο (σχεδόν κατακόρυφο) κρηµνό ασβεστολιθικής σύστασης, οι δε ανατολικές ακτές είναι και αυτές αρκετά απότοµες και βραχώδεις, αλλά χαµηλότερου γενικά υψοµέτρου. Όσο δε αφορά το θαλάσσιο περιβάλλον του χαρακτηρίζεται ως χαµηλής ενέργειας µε κύµατα µικρού ύψους, ασθενή ρεύµατα, µε περιορισµένο το φαινόµενο της παλίρροιας και µε τη σύγχρονη ιζηµατογένεση να είναι κυρίως χερσογενής. Η ανθρώπινη δραστηριότητα σχετίζεται αφενός µε τη χρήση της παράκτιας γης, όπου έχουµε την οικιστική ανάπτυξη µέχρι την ακτογραµµή, την ανάπτυξη τουριστικών µονάδων, διευθέτηση των κοιτών των ποταµοχείµαρρων, έργα οδοποιίας και παρέµβαση στον αιγιαλό µε προβλήτες, µόλους και άλλα έργα εξυπηρέτησης τουριστικών σκαφών, όπως η τοποθέτηση πλωτών κατασκευών για εκατοντάδες ιστιοπλοϊκά σκάφη. Όπως είναι προφανές, ο Όρµος του Βλυχού έχει ανάγκη από έναν ολοκληρωµένο πρόγραµµα διαχείρισης της παράκτιας (χερσαίας και θαλάσσιας) ζώνης µε σκοπό αφενός την αειφόρο ανάπτυξη και αφετέρου τη περιβαλλοντική προστασία από την ανθρώπινη παρέµβαση. Στα πλαίσια ενός ολοκληρωµένου διαχειριστικού προγράµµατος θα πρέπει να αντιµετωπιστούν: (1) η µεταφορά λεπτόκοκκου υλικού από το απότοµο ασβεστολιθικό πρανές, (2) η χερσαία τροφοδοσία των ποταµοχείµαρρων σε νερό και ίζηµα προφυλάσσοντας έτσι την παράκτια περιοχή από πληµµύρες αλλά και τον δίαυλο από µελλοντική πρόσχώση ώστε να διασφαλιστεί η ανανέωση των υδάτων (φαίνεται προς το παρών να είναι ικανοποιητικός παρά την αυξανόµενη επιβάρυνση («χρήση») του Όρµου) διατηρώντας το βάθος του διαύλου µεγαλύτερο από αυτό του Όρµου και (4) µια πιθανή αυξοµείωση της θαλάσσιας στάθµης είτε από τη συνδυαστική δράση της αστρονοµικής και της µετεωρολογικής παλίρροιας, είτε υιοθετώντας κάποια σενάρια για πιθανή µελλοντική αύξηση της παγκόσµιας θαλάσσια στάθµης ή ακόµη και λόγω τοπικού τεκτονισµού. VLICHOS BAY (LEFKADA ISLAND): NATURAL ENVIRONMENT AND HUMAN IMPACT E. Verykiou-Papaspiridakou, Z. Kostopoulou, G. Leivaditis and S.Ε. Poulos University of Athens, Faculty of Geology and Geoenvironment, Department of Geography and Climatology, Panepistimioupolis, Zografou, 15784, Athens, Greece. Abstract The bay of Vlichos is shallow (depths <10 m) covering an area of approx. 4 km 2. It communicates with the open Ionian Sea through the southern part of the strait Lefkada with which it is connected via a rather shallow and narrow channel. The costal zone of the Bay consists of Holocene deposits at its W-NW side, whilst at its south end a swampy (muddy) area is present. The SW coast is steep (>200%) comprised by limestones, whilst the east coast is rocky and rather steep (>50%). The marine environment is characterised by low wave activity, small tidal range and a rather weak circulation related either to wind and/or tidal regime. The Bay receives primarily the terrigenous sediment from a number of small torrents and other ephemeral streams. The human impact on the coastal zone of the Vlichos Bay includes new touristic units (e.g. hotels), the expansion of the residential areas, the improvement of the infrastructure (e.g. coastal roads), the 1

rearrangement of the lower routes of the existing torrents, the construction of marines etc. Hence, the Bay of Vlichos needs an integrated management scheme for both the terrestrial and marine sector of its coastal zone, which will ensure the economic development together with the protection of the ecosystem. Some key-issues that need to be considered thoroughly are: (1) the transport and deposition of the very fine-grained material from; (2) the management of the terrestrial water/sediment fluxes in order the low-lying coastal areas to be protected from floods and the channel not to be blocked contributing to the renewal of the waters of the Bay; and (4) sea-level fluctuations due to the combined action of astronomical, meteorological tide, local tectonic activity and according to scenarios of global sea-level change. Λέξεις κλειδιά: Ορµος Βλυχού, Νήσος Λευκάδα, παράκτιο περιβάλλον, ανθρώπινη παρέµβαση Keywords: Vlichos Bay, Lefkada island, coastal environment, human impact 1. Εισαγωγή Η παράκτια ζώνη είναι το γήινο οικοσύστηµα, στο οποίο συναντώνται και αλληλοεπιδρούν τα τρία φυσικά περιβάλλοντα: η στεριά, η θάλασσα και η ατµόσφαιρα, γεγονός που την καθιστά πόλο έλξης για τον άνθρωπο (Carter, 1988). Η συγκέντρωση πληθυσµού σε παράκτιες περιοχές είναι παγκόσµιο φαινόµενο αφού το 60% του πληθυσµού της γης κατοικεί σε µια ζώνη πλάτους <50 km από τη θάλασσα (UNEP, 1992), ενώ στην Ελλάδα, µια κατεξοχήν παράκτια χώρα όπου το 1/3 του πληθυσµού της βρίσκεται εγκατεστηµένο σε απόσταση µικρότερη των 50 km από την ακτογραµµή συγκεντρώνοντας τις περισσότερες οικονοµικές δραστηριότητες (Πούλος, 1998). Η επέµβαση όµως του ανθρώπου στο παράκτιο περιβάλλον (αλλαγή χρήσεων γης, εγκατάσταση βιοµηχανικών µονάδων, ανάπτυξη τουριστικών εγκαταστάσεων) έχει οδηγήσει σε µια σειρά από περιβαλλοντικά προβλήµατα αλλά και στην ανάγκη µιας ολοκληρωµένης διαχείρισης των παράκτιων περιοχών. Σκοπός της παρούσας µελέτης είναι να εξεταστεί η περιβαλλοντική κατάσταση του όρµου του Βλυχού της νήσου Λευκάδας µιας περιοχής όπου συγκεντρώνεται ένα µεγάλο ποσοστό της τουριστικής δραστηριότητας του νησιού µε αποκορύφωση την κατασκευή λιµενικών εγκαταστάσεων για τον ελλιµενισµό 1600 τουριστικών σκαφών, συµβάλλοντας έτσι στη περιβαλλοντική προστασία του Όρµου, αλλά και στην «αειφόρο» ανάπτυξή του. 2. Περιοχή µελέτης Γεωτεκτονικά, η ευρύτερη περιοχή του όρµου του Βλυχού, όπως και η Νήσος Λευκάδα ανήκει στην Ιόνια ζώνη ενώ η γύρω λιθολογία συνίσταται από εβαπορίτες του Τριαδικού, ασβεστολιθικούς σχηµατισµούς (Αν. Τριαδικού Ηωκαίνου) και τέλος την κλαστική σειρά του φλύσχη (Ολιγόκαινο Κατ. Μειόκαινο), ενώ από το Περιγιάλι µέχρι το Βλυχό υπάρχουν πλευρικά κορήµατα και κώνοι κορηµάτων (Σχήµα 1). Η γενικότερη παράκτια γεωµορφολογία του Νησιού, όπως και η νεοτεκτονική του εξέλιξη έχει περιγραφεί από τους Βερυκίου και Λειβαδίτης(1987), Λειβαδίτη και Βερυκίου (1987) και Λέκκας κ.ά. (2001). Με βάση τη λιθολογία που επικρατεί γύρω από τον όρµο του Βλυχού, όπου επικρατούν τα ανθρακικά πετρώµατα, το µικρό βάθος του όρµου (~8 m) και το γεγονός ότι ο πυθµένας του καλύπτεται από ιλυοαργίλους, οδηγεί στο συλλογισµό ότι πρόκειται για ένα παλαιο-καρστικό έγκοιλο, το οποίο µάλιστα χέρσευε, όταν η στάθµη της θάλασσας ήταν χαµηλότερα από περίπου 10 µ πριν το 6000 ΒP (Lambeck, 1996). Τέλος µετά την σταθεροποίηση της θαλάσσιας στάθµης, στη διαµόρφωση της νεότερης µορφολογίας της παράκτιας ζώνης του όρµου σηµαντικό ρόλο έπαιξαν και η χερσαία προσφορά ιζηµάτων µέσω των διαφόρων υδατορευµάτων τα οποία σχετίζονται και µε τη δηµιουργία αλλουβιακών ριπιδίων (Μπορνόβας, 1964). Από κλιµατολογικής σκοπιάς, ο θερµότερος µήνας είναι ο Αύγουστος (29,4 C O ) και ο ψυχρότερος ο Ιανουάριος (6,2 C ο ) (σταθµός Πρέβεζας-Ακτίου). Οι πλέον υγροί µήνες είναι ο Νοέµβριος και ο εκέµβριος (µέση µηνιαία σχετική υγρασία 82%) και οι ξηρότεροι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος (µέση µηνιαία σχετική υγρασία 74%), (Μπορνόβας, 1964). Ο µήνας µε την υψηλότερη βροχόπτωση είναι ο Νοέµβριος (170,3 mm) και µε τη µέση χαµηλότερη είναι ο Ιούλιος (7,8 mm). 2

Σχήµα 1. Λιθολογικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής του Όρµου του Βλυχού (από φύλλο Λευκάδα του ΙΓΜΕ (1989) και Μπορνόβα (1964)). Οι άνεµοι που παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη συχνότητα εµφάνισης λόγω και της ορεογραφίας της ευρύτερης περιοχής είναι οι ΒΑ (21,68%) και µε τη µικρότερη οι ΝΑ (3,53%). Τις µεγαλύτερες συχνότητες σε κάθε διεύθυνση εµφανίζουν οι ασθενείς άνεµοι εντάσεως 2-3 Β. Από ωκεανογραφικής πλευράς λόγω της µικρής έκτασης του Όρµου το κυµατικό καθεστώς δεν είναι σηµαντικό ενώ τα ρεύµατα θα πρέπει να σχετίζονται µε κίνηση των θαλάσσιων µαζών στο δίαυλο της Λευκάδας λόγω της παλίρροιας και των πνεόντων ανέµων. Ακόµη έχει παρατηρηθεί και το φαινόµενο της 3

µετεωρολογικής παλίρροιας στη περίπτωση µεταφοράς και συσσώρευσης θαλάσσιας µάζας στο νότιο άκρο του δίαυλου λόγω της δράσης ανέµων νοτίων διευθύνσεων. Το ύψος της παλίρροιας είναι της τάξης µερικών δεκάδων εκατοστοµέτρων (Αχιλλεόπουλος, 1990). 3. Συλλογή και ανάλυση δεδοµένων Στην εργασία αυτή έγινε χρήση τοπογραφικών διαγραµµάτων (κλίµακας 1/5000) και τοπογραφικού χάρτη (1:50.000) εκδόσεως ΓΥΣ, του γεωλογικού χάρτη της περιοχής της Νήσου Λευκάδας (κλίµακας 1/50000) του Μπορνόβα (1964), των αεροφωτογραφιών της ΓΥΣ (1960 & 1982), ενώ τα κλιµατολογικά στοιχεία προέκυψαν από την επεξεργασία των δεδοµένων του σταθµού της ΕΜΥ εγκατεστηµένου στη πόλη Λευκάδας. Ακόµη πραγµατοποιήθηκε χαρτογράφηση του παραλιακού µετώπου µε παράλληλη συλλογή επιφανειακών δειγµάτων ιζήµατος. Τέλος η ιζηµατολογική ανάλυση των δειγµάτων και η στατιστική επεξεργασία των έγινε σύµφωνα µε τη µέθοδο του Folk (1980). 4. Αποτελέσµατα Συζήτηση 4.1 Φυσιογραφικά χαρακτηριστικά ευρύτερου παράκτιου χώρου Ο όρµος του Βλυχού έχει εµβαδόν περί τα 4 km 2 (µαζί µε τον δίαυλο) και µήκος ακτογραµµής περί τα 11 km, ενώ περιβάλλεται από έναν ευρύτερο χερσαίο και παράκτιο χώρο (µια σχετικά ορεινή περιοχή) που σε έκταση πλησιάζει τα 450 km 2 (Πίνακας 1). Μάλιστα από τον χερσαίο αυτό χώρο το σχετικά επίπεδο παράκτιο τµήµα του (παράκτια ζώνη) δεν ξεπερνά τα 5 km 2 που µαζί µε τα 4 km 2 της θαλάσσιου επιφάνειας του όρµου συνθέτουν την ευρύτερη παράκτια ζώνη µε συνολική έκταση <10 km 2. Μάλιστα το χερσαίο τµήµα της παράκτιας ζώνης περιλαµβάνει τις παράκτιες πεδινές εκτάσεις αλλουβιακής προέλευσης και εκτείνεται δυτικά µέχρι την ισοϋψή των 40 m και ανατολικά των 20m. Το µεγαλύτερο βάθος που παρατηρείται στον όρµο είναι τα 8m, ενώ στο δίαυλο φτάνει τα 9 m. Πίνακας 1. Τα φυσιογραφικά χαρακτηριστικά του ευρύτερου παράκτιου χώρου του Όρµου Βλυχού (Λευκάδας). Εµβαδόν Ποσοστό (%) (km 2 ) ΠΑΡΑΚΤΙΟΣ ΧΩΡΟΣ 452,1 100,0 Χερσαίος χώρος 448,2 99,1 Θαλάσσιος χώρος 4,0 0,9 ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ 8,8 1,95 100,0 Χερσαίος χώρος 4,8 1,07 54,6 Θαλάσσιος χώρος 4,0 0,93 45,4 Μήκος ακτογραµµής (km) 10,7 (όρµος Βλυχού=6,3) Μέγιστο βάθος (m) 8 (στον όρµο) και 9 (στο δίαυλο) Μέγιστο υψόµετρο χερσαίου χώρου (m) 440 4.2 Ιζηµατολογικά και γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά παράκτιας ζώνης Η φυσική παραλιακή ζώνη (δηλαδή παράλιες αποθέσεις ασύνδετων υλικών (άµµου-κροκάλες και επεξεργασµένες από το υδροδυναµικό καθεστώς) είναι πολύ περιορισµένη µε εξαίρεση ίσως τον µυχό του Όρµου όπου αναπτύσσεται ένα τέναγος. Τα βάθη είναι µικρά, µόλις 8 m µέσα στο όρµο και 9 m στο δίαυλο, γεγονός που βοηθά και στην ανανέωση των νερών του Όρµου. Η βαθυµετρία είναι σχετικά οµαλή. Από ιζηµατολογικής πλευράς κατά µήκος της ακτογραµµής από το Περιγιάλι µέχρι το Νυδρί επικρατούν άµµος και χαλίκια, υλικά που προέρχονται από τη διάβρωση των ασβεστόλιθων, ενώ στο έλος του Βλυχού, επικρατεί η ιλύς από τη διάβρωση του φλύσχη. Στον Κάµπο και στο Γένι έχουµε την συνύπαρξη χαλικιών µε λεπτόκοκκα ιζήµατα, προερχόµενα από την αποσάθρωση του παρακείµενου ορεινού όγκου, ο οποίος 4

συνίσταται από ασβεστόλιθο και µόλασσα. Τέλος στις περιοχές 1 και 3 του Σχήµατος 2 έχουµε ορεινούς όγκους µε κλίση >50%. Αναλυτικά τα αποτελέσµατα των κοκκοµετρικών αναλύσεων για τα δείγµατα που συλλέχτηκαν κατά µήκος της ακτογραµµής δίνονται στον Πίνακα 2. Σχήµα 2. Παράκτιες τοπογραφικές κλίσεις και ιζηµατολογική σύσταση των ακτών του Όρµου του Βλυχού. [gs: κροκαλούχος άµµος, M: πηλός (ιλύς+άργιλος), (g)m: ελαφρά κροκαλούχος πηλός, 5

(g)ms: πηλούχος άµµος µε πολύ µικρή παρουσία κροκαλών]. 6

Πίνακας 2. Ιζηµατολογικά (κοκκοµετρικά) χαρακτηριστικά των δειγµάτων από τις ακτές του Όρµου Βλυχού Λευκάδας (για τις θέσεις δειγµατοληψίας βλέπε Σχήµα 2) ΕΙΓΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % Μz Τύπος (1) Χαλίκια Άµµος Πηλός Ιλύς Άργιλος (mm) ιζήµατος 1 15,4 83,5 1,1 0,646 gs 2 5,8 93,0 1,2 1,238 gs 3 15,1 84,1 0,8 2,326 gs 4 10,2 88,1 1,7 0,763 gs 5 36,9 62,1 0,9 3,921 sg 6 4,9 94,3 0,9 0,787 gs 7 29,3 69,2 1,5 1,096 gs 8 8,5 89,9 1,5 0,554 gs 9 2,5 95,7 1,8 0,484 gs 10 7,3 84,2 8,5 0,671 gs 11 0,0 0,6 99,4 79,8 19,6 0,006 Ζ 12 0,0 0,9 99,1 76,9 22,2 0,006 Z 13 0,0 0,4 99,6 78,2 21,4 0,006 Z 14 0,0 0,5 99,5 72,0 27,5 0,005 Z 15 4,1 50,2 45,7 0,152 (g)ms 16 3,8 11,5 84,7 56,2 28,5 0,005 (g)m (1) : Σύµφωνα µε ονοµατολογία Folk (1980), όπου Μz: γφραφική µέση τιµή, gs: χαλικούχος άµµος, sg: αµµούχοι χάλικες, Z: Ιλύς, (g)ms: ελαφρά χαλικούχος πηλώδης άµµος και (g)m: ελαφρά χαλικούχος πηλός. 4.3 Ανθρώπινη παρέµβαση Η ανθρώπινη διατάραξη στην φυσική εξέλιξη της ακτογραµµής αλλά και της ευρύτερης παράκτιας ζώνης της περιοχής µελέτης οφείλεται σε: α) τη διευθέτηση της κοίτης των ποταµών, που ως συνέπεια έχει την ενίσχυση της στερεοπαροχής στις περιοχές των ενεργών στοµίων, β) στην κατασκευή τεχνικών έργων (λιµάνια ή µαρίνες, προβλήτες) που τοποθετούνται χωρίς µελέτη σε διάφορα σηµεία, εντείνοντας τοπικά φαινόµενα διάβρωσης, γ) στην οικιστική και τουριστική ανάπτυξη στην παράκτια ζώνη και ιδιαίτερα κοντά ή και πάνω στον αιγιαλό τις τελευταίες δεκαετίες, έχει σαν αποτέλεσµα την αποκοπή της παραλιακής ζώνης από την ενδοχώρα, άρα και της προσφοράς ή και ανταλλαγής των ιζηµάτων. Με βάση την σύγκριση των αεροφωτογραφιών (Σχήµα 3) βλέπουµε ότι από το 1960 έως και σήµερα ορισµένα βασικά γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά της παράκτιας ζώνης του Όρµου του Βλυχού δεν έχουν µεταβληθεί σηµαντικά. Αυτά είναι: το αβαθές τέναγος µε τον ιλυώδη πυθµένα όπως και η παρουσία των υποθαλάσσιων πηγών (Σχήµα 3), οι µεγάλες κλίσεις του ορεινού όγκου των Χαραδιάτικων (>50%) και της παράκτιας ζώνης της Αγίας Κυριακής (>50 %), ή έλλειψη καλά αναπτυγµένων φυσικών παραλιών κατά µήκος της ακτογραµµής του όρµου ενώ η ανθρώπινη παρέµβαση περιορίζεται στον οδικό άξονα που συνδέει το Περιγιάλι µε το Βλυχό και στην παρουσία ορισµένων κατοικιών κατά µήκος της εν λόγω ακτογραµµής. Από την δεκαετία όµως του 1970 και όπως φαίνεται στην αεροφωτογραφία του 1986 η επέµβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον εντείνεται µε τη διάνοιξη του οδικού άξονα που συνδέει το Βλυχό µε την Αγία Κυριακή, τη δηµιουργία των ναυπηγο-επισκευαστικών µονάδων µεταξύ Βλυχού και Νυδρίου, τη δηµιουργία τεχνικών έργων κατά µήκος της ακτογραµµής (όπως η προβλήτα στο Περιγιάλι) τεχνητές επιχωµατώσεις σε διάφορα σηµεία της ακτογραµµής, διευθέτηση κοιτών των ποταµο-χειµάρρων που εκβάλλουν στο δίαυλο και έξω από τον όρµο µε παράλληλη γεωργική και οικιστική ανάπτυξη της εν λόγω περιοχής και τέλος µε τη δηµιουργία της µαρίνας του Νυδρίου η οποία περιλαµβάνει και πλωτές κατασκευές για τον ελλιµενισµό 1600 σκαφών. 7

Σχήµα 3. Απεικόνιση των σηµαντικότερων παρεµβάσεων του ανθρώπου στον Όρµο του Βλυχού, όπως προκύπτει από τις αεροφωτογραφίες της ΓΥΣ (1960, 1986) και επιτόπιες παρατηρήσεις το 2003. 8

4. Συµπεράσµατα Ο όρµος του Βλυχού της νήσου Λευκάδας από πλευράς έκτασης είναι πολύ µικρός (µόλις 4 km 2 ) και ρηχός <10m ενώ περιβάλλεται από έναν παράκτιο χερσαίο χώρο πολύ µεγαλύτερης έκτασης (>400 km 2 ) και υψοµετρικά µεγαλύτερο (200-400 m) από όπου δέχεται τις επιφανειακές ροές νερού και ιζήµατος. Η παράκτια ζώνη του, δηλαδή παράκτιες επιφάνειες µικρών τοπογραφικών κλίσεων είναι και αυτή σχετικά µικρή σε έκταση έχοντας το µεγαλύτερο εύρος της στο δυτικό τµήµα όπου καταλήγουν και οι κυριότεροι ποταµο-χείµαρροι της περιοχής και στο νότιο όπου αναπτύσσεται ένα ρηχό τέναγος µε υποθαλάσσιες πηγές και πολύ λεπτόκοκκα ιζήµατα (κυρίως ιλύς). Επίσης λόγω του ασθενούς κυµατικού καθεστώτος η ανάπτυξη παραλιών είναι και αυτή πολύ περιορισµένη και σε πολλά σηµεία έχει διαµορφωθεί τεχνητά. Η ανθρώπινη παρέµβαση αφορά κυρίως την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής που συνδέεται µε την διάνοιξη δρόµων κοντά στην ακτογραµµή, κατασκευή µόλων, διευθέτηση κοιτών ποταµο-χείµαρρων και τελευταία την εγκατάσταση µαρίνας για τον ελλιµενισµό 1600 τουριστικών σκαφών. Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα της περιοχής είναι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (βιοτικού και αβιοτικού) του τενάγους και των υποθαλάσσιων πηγών του, η αντιµετώπιση φαινοµένων ρύπανσης από τον ελλιµενισµό τόσων σκαφών (είτε από τη µόλυνση είτε από διαρροές ή και κατάλοιπα πετρελαιοειδών από τις δραστηριότητες (χρώµατα, σκουριές ) των ναυπηγείων, αλλά και µέριµνα για τα οικιστικά απόβλητα της εντεινόµενης οικιστικής ανάπτυξης. Επίσης, θα πρέπει να παρακολουθείται η βυθοµετρία του διαύλου ώστε πάντοτε να παραµένει µεγαλύτερη από αυτή του Όρµου του Βλυχού, ώστε να διευκολύνεται η ανανέωση των υδάτων του όρµου µια διεργασία για την οποία θα πρέπει άµεσα να γίνει ολοκληρωµένη δια-εποχιακή ωκεανογραφική µελέτη που σε συνδυασµό µε την παρακολούθηση των επιπέδων µόλυνσης στη στήλη του νερού (εάν υπάρχει) να εξασφαλίσει την περιβαλλοντική προστασία και βιωσιµότητα του όρµου του Βλυχού. Τέλος, σε ένα σχέδιο για µια ολοκληρωµένη διαχείριση του Όρµου του Βλυχού θα πρέπει να συνυπολογιστούν και οι αυξοµοιώσεις της θαλάσσιας στάθµης είτε αυτές είναι µικρής διάρκειας (π.χ. από συνδυασµό αστρονοµικής και µετεωρολογικής παλίρροιας) είτε είναι µακράς διάρκειας, οφειλόµενες σε µια παγκόσµια µεταβολή της θαλάσσιας στάθµης, είτε σε τοπικές τεκτονικές κινήσεις. 5. Βιβλιογραφία Αχιλλεόπουλος Π., 1990. Παλίρροιες σε κόλπους και στενά της υτικής Ελλάδας: (α) Πατραϊκός Κόλπος, (β) ίαυλος Λευκάδας. ιδακτορική ιατριβή, Πανεπιστήµιο Πατρών, Πάτρα, 265 σελ.. Βερυκίου-Παπασπυριδάκου Ε., Λειβαδίτης Γ.,1987: Μορφολογία των ακτών της νήσου Λευκάδας, 1 Ο Πανελλήνιο Γεωγραφικό Συνέδριο, σελ.387-394 ΓΕΩ (Ελευθεροτυπία), Οκτώβριος 2001, τεύχος 80, σελ. 32-37. Λειβαδίτης Γ., Βερυκίου-Παπασπυριδάκου Ε., 1987. Παράκτιες ιζηµατολογικές συνθήκες που οδήγησαν στο σχηµατισµό του Ζωστήρος στην πόλη της Λευκάδας, 1 0 Πανελλήνιο Γεωγραφικό Συνέδριο, Τόµος Β, σελ. 229-235. Λέκκας Ε., ανάµος Γ., Λόζιος Σ., 2001. Νεοτεκτονική δοµή και εξέλιξη της νήσου Λευκάδας, ελτίο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας, Τόµος ΧΧΧΙV/1, σελ. 157-163, Πρακτικά 9 ου ιεθνούς Συνεδρίου, Αθήνα. Μπορνόβας Ι., 1964: Η γεωλογία της νήσου Λευκάδος, ΙΓΜΕ, Αθήνα Πούλος Σ.Ε., 1998. Παράκτια Ζώνη: Φυσικό περιβάλλον, κοινωνικό-οικονοµικές δραστηριότητες και ανθρώπινη παρέµβαση. Γεωτεχνικά Επιστηµονικά Θέµατα, 9(3): 104-109. Carter R.W.G., 1988: Coastal environments. An introduction to the physical, ecological and cultural systems of coastlines. Folk Ρ.L., 1980. Petrology of Sedimentary Rocks. (Hemphill Publishing Company, Austin, Texas), 183 pp Lambeck, 1996:Sea level change and shore line evolution in Aegean Greece since upper Palaeolithic time, Antiquity,70, pages 588-611. UNEP, 1992. The World Environment 1972-1992, (Ed.) M.K. Tolba, O.A. El-Kholy, Chapman & Hall, London. 9