Η Συµβολή της Τηλεπισκόπισης και των Σ.Γ.Π. στην Προοπτική µιας Ενοποιηµένης ιασυνοριακής Λεκάνης

Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων 517 Η Συµβολή της Τηλεπισκόπισης και των Σ.Γ.Π. στην Προοπτική µιας Ενοποιηµένης ιασυνοριακής Λεκάνης J.-M. MONGET C. VIAVATTENE Α. ΚΑΡΑΚΟΣ Χ. ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΗΣ Professor ENSMP Environmentalist Αναπλ. Καθηγητής ΠΘ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Περίληψη Η διαχείριση µιας λεκάνης απορροής απαιτεί µια ενιαία πηγή πληροφοριών που να καλύπτει ολόκληρο τον εµπλεκόµενο υδροκρίτη. Παρόλα αυτά, η διαχείριση του ελληνικού µέρους του υδροκρίτη δεν µπορεί να ξεχωριστεί από τα κύρια νερά που προέρχονται τόσο από τον Μέστα όσο και τον Dospat ποταµό, αφού και οι δύο βρίσκονται στην Βουλγαρία. Επιπλέον, ο ποταµός Νέστος αποτελεί το όριο µεταξύ των περιοχών της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Αυτή η διοικητική ποικιλοµορφία είναι ένα εµπόδιο για τη χωρική ολοκλήρωση των παραµέτρων της λεκάνης που επηρεάζουν την επιφάνεια και τα υπόγεια νερά. Μέσο της µοναδικής συνοπτικής όψης της επιφάνειας της Γης από το διάστηµα, η τηλεπισκόπιση από δορυφόρο προσφέρει µια µοναδική ευκαιρία για να ερευνηθεί µε οµοιόµορφο τρόπο µια τέτοια πολυεθνική περιοχή. Αυτές οι πληροφορίες έχουν συνδυαστεί και µε άλλες πηγές δεδοµένων τόσο στην Βουλγαρία όσο και στην Ελλάδα χρησιµοποιώντας γεωγραφικά συστήµατα πληροφοριών ΓΣΠ. Αυτή η δυνατότητα κάλυψης υπό διαφορετικές κλίµακες επιτρέπει την εξαγωγή των πληροφοριών, που χρησιµοποιούνται ως είσοδος σε ένα υδρολογικό µοντέλο µιας χωρικά κατανεµηµένης επιφάνειας ύδατος για ολόκληρο το Βουλγαρικό-Ελληνικό υδροκρίτη. Συνδυασµένα µε έναν Internet server, τα ΓΠΣ χρησιµοποιούνται επίσης ως ένα µέσο για την έκδοση περιβαλλοντικών δεικτών χρησιµοποιώντας τη φιλοσοφία DPSIR. Η βάση δεδοµένων PROMENES είναι δοµηµένη χρησιµοποιώντας την προσέγγιση «ανοικτών» ΓΠΣ ακολουθώντας τη δοµή και τις οδηγίες που πρόσφατα εξέδωσε το European Water Framework Directive (WFD). Το πρωτότυπο web site για τον υδροκρίτη του Μέστα/Νέστου, επιδεικνύει τη χρησιµότητά του παρουσιάζοντας µια ενοποιηµένη διασυνοριακή λεκάνη απορροής. Abstract The management of water resources at basin scale requires a unified source of information covering the entire watershed involved. However, in the case of the Mesta-Nestos, headwaters are formed by both the Mesta and Dospat rivers which both lie in Bulgaria and converge into the river Nestos near the border with Greece. Furthermore this river defines in Greece the boundary between the Western Macedonia and Thrace regions. This administrative diversity is an obstacle to the spatial integration of basin parameters which affect surface and groundwater, such as geology, pedology, agriculture, land use, etc. Through its unique synoptic view of the Earth surface from space, remote sensing by satellite offers a unique opportunity to survey in a uniform fashion such a multinational area. A variety of satellite data sources have been assembled and processed in order to build a uniform land use basemap over the whole extent of the Mesta-Nestos watershed. This information has been merged with other sources data from Bulgaria and Greece using a geographic information system (GIS). The multi-scale capabilities enable to extract the information which is used as an input to a spatially distributed surface water hydrology model of the entire Bulgarian-Greek watershed. Coupled with an Internet server, the GIS is also used as a means of publishing environmental indicators following the DPSIR philosophy. The PROMENES data base is structured using an open GIS approach following the European Water Framework Directive (WFD) recently defined guidelines for structuring the GIS databases aimed at water resources management. The prototype Mesta-Nestos basin web site, demonstrates a unique usefulness in bringing a unified integrated vision of a transboundary water basin. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αρχίζοντας από ψηλά µέσα στα βουνά Rila της Βουλγαρίας, ο ποταµός Μέστα εισάγει το δεύτερο µισό του ρεύµατός του στην Ελλαδική περιοχή της Θράκης αλλάζοντας το όνοµα του σε Νέστος. Στο τέλος, το βασικό ρεύµα διαδίδεται πέρα από την πεδιάδα της Χρυσούπολης και επεκτείνεται ως δελταϊκό σύστηµα, µε τις γλυκού νερού λίµνες που διαµορφώνει στο δέλτα του Νέστου. Ολόκληρη η επιφάνεια απορροής του Μέστα/Νέστου είναι 5.751 τετραγωνικά χλµ από τα οποία τα 2.314 τετραγωνικά χλµ βρίσκονται στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα στη Βουλγαρία. Αυτή η διασυνοριακή λεκάνη ρυθµίζεται από µια σύνθετη συνθήκη µεταξύ Ελλάδας- Βουλγαρίας για την ποσότητα ροής ύδατος από τον ποταµό Μέστα που σχετίζεται µε την κατανάλωση των δύο αυτών χωρών.[4] Το ανώτερο κοµµάτι της λεκάνης του Μέστα βρίσκεται κοντά στην Σόφια, πρωτεύουσα της Βουλγαρίας. Τα ύδατα δηµιουργούνται στα νοτιοδυτικά

518 Πληροφορική και Βάσεις εδοµένων στη ιαχείριση Υδατικών Πόρων από τα βουνά Musala και Vihren (3000m). Η κοιλάδα Mesta στη Βουλγαρία είναι τόσο µια φυσικά διατηρηµένη περιοχή (πχ: εθνικό πάρκο Pirin) όπου ο τουρισµός αναπτύσσεται όσο και η διοργανώτρια των διάφορων οικονοµικών δραστηριοτήτων που κυµαίνονται από την παραδοσιακή βουνίσια γεωργία στο ειδικευµένο εργατικό δυναµικό (πχ: Razlog). Ο πληθυσµός της είναι διασκορπισµένος και αριθµεί περίπου 20000 κατοίκους. Όπως πολλές περιοχές στη Βουλγαρία, έτσι και εκεί πραγµατοποιούν µια γρήγορη αλλαγή πλεύσης από τις προηγούµενες δραστηριότητές τους (π.χ: µεταλλεία ουράνιου) και θα ωφεληθούν στο µέλλον από τις ανταλλαγές τους µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η περαιτέρω χρήση αυτών των υδάτων των ανώτερων λεκανών, πέρα από τα υπάρχοντα υδροηλεκτρικά προγράµµατα, είναι η ανάπτυξη στόχων περιβαλλοντικής προστασίας. ιάφορα προγράµµατα ανάπτυξης είναι εν εξελίξει που καθένα χρηµατοδοτείται είτε από διεθνή ιδρύµατα (π.χ: Παγκόσµια τράπεζα) ή από την ΕΕ µέσο των προγραµµάτων PHARE. Η περιοχή της Θράκης στην Ελλάδα βρίσκεται σε µία από τις ταχύτερα αναπτυσσόµενες οικονοµικά περιοχές των Βαλκανίων. Μεταµορφώνεται από µια αποµακρυσµένη ανατολική συνοριακή ζώνη της Ευρώπης σε ένα σηµαντικό οικονοµικό σταυροδρόµι. Οι αυξανόµενες ανάγκες παράγουν άµεσα το νέο τύπο χρήσης ύδατος του ποταµού Νέστου (που φράσσεται για την υδροηλεκτρική ισχύ, την άρδευση στο δέλτα, τις δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου). Αυτή η µελλοντική ανάπτυξη παράγει επίσης πολλαπλές κοινωνικοοικονοµικές πιέσεις (υποδοµές εθνικών οδών και αερολιµένων, βιοµηχανικής και αστικής ανάπτυξη γύρω από την Ξάνθη, γεωργία) που µπορούν να συγκρουστούν µακροπρόθεσµα µε τη διαχείριση των προστατευµένων φυσικών υγρότοπων στο δέλτα του Νέστου κάτω από τα ιεθνή (RAMSAR) και Ευρωπαϊκά προγράµµατα (Natura 2000). Η µείωση της ποσότητας γλυκού νερού είναι ήδη εµφανής στο δέλτα, οφειλόµενη στην κατασκευή φραγµάτων άρδευσης, στα αυξανόµενα προγράµµατα άρδευσης και στις γεωτρήσεις ύδατος στην ευρύτερη περιοχή του ποταµού Νέστου. Η ποιότητα ύδατος του ποταµού Νέστου ελέγχεται µόνιµα. Οµοίως, το επίπεδο υπόγειων νερών έχει εµφανίσει τάσεις µείωσης, µε συνέπεια τον περιορισµό της ελώδους περιοχής. 2. ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ Η δορυφορική τηλεπισκόπιση βασίζεται στην παρατήρηση του γήινου περιβάλλοντος µέσω της µέτρησης της αλληλεπίδρασης µεταξύ του ηλεκτροµαγνητικού πεδίου και των αντικειµένων που βρίσκονται στην επιφάνεια της γης. Στην περίπτωση της λεκάνης απορροής του Μέστα/Νέσου, η βασική απεικόνιση προέρχεται από εικόνες LANDSAT [5] µε ανάλυση 80 µέτρων προσαρµοσµένες στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς EΓΣΑ 87 (HGRS87 ή EGSA87) [10]. Σύµφωνα µε το ΕΓΣΑ 87, για τον Ελληνικό χώρο υπάρχει µια µοναδική ζώνη προβολής που έχει τον κεντρικό µεσηµβρινό στις 24 µοίρες ανατολικά και ταιριάζει σε µια οµοιόµορφη απεικόνιση της λεκάνης λόγο της γενικότερης µορφής (Βορρά προς Νότο) που έχει. Παρόλο που ένας Corine Land Cover (CLC) χάρτης χρήσης εδάφους [7] ήταν ήδη διαθέσιµος και στις δύο πλευρές των συνόρων µε µία ανάλυση 250 µέτρων, τα δεδοµένα LANDSAT έχουν χρησιµοποιηθεί προκειµένου να βελτιώσουν την υπάρχουσα χρήση εδάφους. ύο Θεµατικές Mapper εικόνες έχουν χρησιµοποιηθεί µε διαχρονικό τρόπο, η πρώτη αφορά το καλοκαίρι του 1988 και η δεύτερη το χειµώνα του 1997 κατά τη διάρκεια της επίσηµης λειτουργία των υδροηλεκτρικών φραγµάτων της ΕΗ στον Θησαυρό και την Πλατανόβρυση. Η πολυφασµατική ταξινόµηση (multispectral classification) χρησιµοποιήθηκε προκειµένου να καθοριστούν οι κατηγορίες βλάστησης, µε ιδιαίτερη έµφαση στους ορεινούς όγκους της Βουλγαρίας. Όσον αφορά την περιοχή του δέλτα του Νέστου, απαιτήθηκε υψηλότερη ανάλυση προκειµένου να απεικονιστούν το αρδευτικό σύστηµα και οι καλλιέργειες. Η τηλεπισκόπιση όµως, µπορεί να χρησιµοποιηθεί προκειµένου να αξιολογηθεί η γενικότερη επιρροή της γεωργικής ανάπτυξης, χάρη στην ύπαρξη εικόνων από κατασκοπευτικούς δορυφόρους που πρόσφατα δόθηκαν για χρήση από το κοινό. Στην περίπτωση της δικής µας µελέτης, µία δορυφορική εικόνα CORONA που χρονολογείται από το 1965 έχει ψηφιοποιηθεί µε µία ανάλυση 10 µέτρων και έχει επιτυχώς τροποποιηθεί για την εισαγωγή της στη βάση δεδοµένων GIS (Σχήµα 1) Σχήµα 1: Λεπτοµερείς απεικόνιση των χαρακτηριστικών της παράκτιας περιοχής του δέλτα του Νέστου µε τη χρήση CORONA Λιµάνι Κεραµωτής

Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων 519 3. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ Η αρχική συγκέντρωση δεδοµένων έχει δηµιουργήσει ένα µεγάλο σύνολο πληροφοριών, οι οποίες έχουν αποθηκευτεί χρησιµοποιώντας ένα εργαλείο για GIS που ενσωµατώνει τη χρήση γης, τη γεωλογία, τα φυσικά περιβάλλοντα και τα υδρολογικά θέµατα [3]. Η συλλογή πληροφοριών είναι αποτέλεσµα µιας ενιαίας έρευνας τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία. Οι κύριες πηγές πληροφοριών για το Ελληνικό κοµµάτι είναι: Περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ήµοι Καβάλας και Ξάνθης (Τµήµατα Γεωργίας και Αλιείας), ΠΘ ( ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης) Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών και Τµήµα Μηχανικών Περιβάλλοντος, ΙΓΜΕ, ΕΗ, ΤΟΕΒ, η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία και η EPO Living Lakes. Ένα παράδειγµα των ενσωµατωµένων δεδοµένων παρουσιάζεται στο Σχήµα 2 [9]. Ο σκοπός αυτή της µελέτης δεν είναι µόνο να δηµοσιευθούν πολλαπλά και ακριβή γεωγραφικά δεδοµένα, αλλά να ερευνηθεί και η χρήση τους ως περιβαλλοντικοί δείκτες ακολουθώντας τις οδηγίες της Ευρωπαϊκού Οργανισµού Περιβάλλοντος (European Environment Agency). Η έννοια των δεικτών DPSIR [14] έχει πρόσφατα προταθεί από αυτόν τον οργανισµό και είναι ήδη σε εφαρµογή για δείκτες εκποµπής ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Χρησιµοποιούνται, επίσης, σε προκαταρκτική φάση και στην Ελλάδα τόσο σε έρευνες για τους παράκτιους υδάτινους πόρους (π.χ ο ποταµός Αξιός µέσα από το πρόγραµµα EUROCAT) όσο και για το σχεδιασµό χρήσης γης (π.χ. το πρόγραµµα EPSON του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων). Σχήµα 2: Απεικόνιση της χρήσης γης στον υδροκρίτη Μέστα/Νέστου µέσω του LANDSAT Το τελευταίο κοµµάτι αυτής της έρευνας συνίσταται στην διαδικασία έκδοσης στο ιαδίκτυο. Η European Water Framework Directive (WFD) εξέδωσε πρόσφατα οδηγίες σχετικά µε τη δοµή των βάσεων δεδοµένων GIS που αποσκοπούν στην διαχείριση υδάτινων πόρων. Τονίζει τη χρήση συστηµάτων «ανοικτού» κώδικα και µορφών GIS προκειµένου να διευκολύνει τη διαχείρισή τους καθώς και να γίνουν περισσότερο προσβάσιµες στο ευρύ κοινό. Προς το παρόν, είναι αρκετά δύσκολη και επίπονη διαδικασία η εξαγωγή στο διαδίκτυο µιας εφαρµογής GIS, εξαιτίας κυρίως του µεγάλου µεγέθους των δεδοµένων και της δυσκολίας των αλλαγών της δυναµικής διεύθυνσης (path) των δεδοµένων. Η λύση αυτού του προβλήµατος στηρίζεται στη συστηµατική χρήση «ανοικτών προτύπων» όπως είναι η γλώσσα XML ή η χρήση «de facto» προτύπων όπως είναι η µορφή του AutoCAD DXF. Η έρευνά µας στοχεύει στον προσδιορισµό µιας πρακτικής και ευέλικτης λύσης για αυτό το πρόβληµα. Μια πρωτότυπη πλατφόρµα εργασίας βασίζεται στη χρήση του εργαλείου MapServer µε το οποίο έχουµε άµεση πρόσβαση σε δεδοµένα γεωγραφικών πληροφοριών που βρίσκονται διαθέσιµα στο διαδίκτυο. 4. Η ΜΕΘΟ ΟΣ DPSIR Ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος στοχεύει στη χρησιµοποίηση περιβαλλοντικών δεικτών προκειµένου να αναφέρει την πρόοδο της περιβαλλοντικής κατάστασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διάφορες πολιτικές περιοχές. Αυτός ο τύπος αναφοράς πρέπει να βοηθήσει την αξιολόγηση των αιτιών που βρίσκονται πίσω από ένα ποσοστό προόδου που πραγµατοποιήθηκε σε ορισµένες από τις κύριες πολιτικές περιοχές και να θέσει ερωτήµατα σε χώρες που χρησιµοποιούν τους ίδιους δείκτες και δεν έχουν ανάλογη πρόοδο. Τα τελευταία χρόνια, ο ΕΟΠ και τα κέντρα αποφάσεών του, όπως είναι το Ερευνητικό Κέντρο Υδρολογίας (Water Research Centre (WRC), Medmenham, UK), δηµοσιεύει οµάδες δεικτών βασισµένων στη συµφωνία όλων των συµµετεχουσών χωρών. 4.1. Γιατί χρειαζόµαστε περιβαλλοντικούς δείκτες; Η επικοινωνία είναι η βασική λειτουργία των δεικτών: πρέπει να προαγάγουν την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά µε το ζήτηµα που εξετάζουν. Η θερµοκρασία του ανθρώπινου σώµατος είναι ένα παράδειγµα ενός δείκτη που χρησιµοποιούµε τακτικά. Παρέχει τις κρίσιµες πληροφορίες για τη φυσική κατάστασή µας. Παροµοίως, οι περιβαλλοντικοί δείκτες παρέχουν πληροφορίες για φαινόµενα που είναι κρίσιµα για την περιβαλλοντική ποιότητα. Όπως η επικοινωνία απαιτεί απλότητα, έτσι και οι δείκτες απλοποιούν πάντα µια

520 Πληροφορική και Βάσεις εδοµένων στη ιαχείριση Υδατικών Πόρων σύνθετη πραγµατικότητα και εστιάζουν σε ορισµένες πτυχές που θεωρούνται σχετικές και στις οποίες υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία. Σε σχέση µε τη χάραξη πολιτικής, οι περιβαλλοντικοί δείκτες χρησιµοποιούνται για τρεις σηµαντικούς σκοπούς: 1. Να παρέχουν πληροφορίες για τα περιβαλλοντικά προβλήµατα, προκειµένου να διευκολύνονται οι σχεδιαστές πολιτικής ώστε να εκτιµηθεί η σοβαρότητά τους 2. Να υποστηρίξουν την πολιτική ανάπτυξη και να θέτουν προτεραιότητες, προσδιορίζοντας τους βασικούς παράγοντες που ασκούν πίεση στο περιβάλλον 3. Να ελέγχουν τα αποτελέσµατα των πολιτικών απαντήσεων. Επιπλέον, οι περιβαλλοντικοί δείκτες µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως ισχυρό εργαλείο για να αυξήσουν τη δηµόσια ευαισθητοποίηση στα περιβαλλοντικά ζητήµατα. 4.2. Το πλαίσιο DPSIR Αυτή τη στιγµή, οι περισσότερες εκθέσεις δεικτών µεταφράζουν τα σύνολα φυσικών, βιολογικών ή χηµικών δεικτών. Απεικονίζουν γενικότερα µια ανάλυση του συστήµατος των σχέσεων µεταξύ του περιβαλλοντικού συστήµατος και του ανθρώπινου συστήµατος [13]. Σύµφωνα µε αυτήν την ανάλυση του συστήµατος, οι κοινωνικές και οικονοµικές αναπτύξεις ασκούν Πίεση (Pressure) στο περιβάλλον και, ως συνέπεια, η Κατάσταση (State) του περιβάλλοντος αλλάζει, όπως η παροχή των επαρκών συνθηκών για την υγεία, η διαθεσιµότητα στοιχείων και η βιοποικιλότητα. Τελικά, αυτό οδηγεί στις Επιδράσεις (Impacts) στην ανθρώπινα υγεία, τα οικοσυστήµατα και τα υλικά που µπορούν να αποσπάσουν µια Απάντηση (Response) που ανατροφοδοτεί τις Κινητήριες υνάµεις (Driving Forces), ή την Κατάσταση (State) ή τις Επιδράσεις (Impacts) άµεσα, µέσω της προσαρµογής ή της θεραπευτικής ενέργειας. Από πολιτική άποψη, υπάρχει ανάγκη για συγκεκριµένες και σαφείς πληροφορίες ως προς: Κινητήριες δυνάµεις Τα αποτελέσµατα των περιβαλλοντικών Πιέσεων Την Κατάσταση του περιβάλλοντος Τα αποτελέσµατα των Επιδράσεων από τις αλλαγές στην περιβαλλοντική ποιότητα Την κοινωνική Απάντηση σε αυτές τις αλλαγές στο περιβάλλον Το πλαίσιο DPSIR είναι χρήσιµο για την περιγραφή των σχέσεων µεταξύ των αιτιών και των συνεπειών των περιβαλλοντικών προβληµάτων, αλλά προκειµένου να κατανοήσουµε τη δυναµική µεταξύ αυτών των σχέσεων είναι επίσης χρήσιµο να εστιάσουµε την προσοχή µας στις σχέσεις µεταξύ των δεικτών DPSIR. Παραδείγµατος χάριν, η σχέση µεταξύ "D" και "P" ως προς τις οικονοµικές δραστηριότητες είναι µια συνάρτηση της αποδοτικότητας της τεχνολογίας και των σχετικών συστηµάτων που χρησιµοποιούνται, µε λιγότερη "P" προερχόµενη από το περισσότερο "D" εάν η αποδοτικότητα βελτιώνεται. Οµοίως, η σχέση µεταξύ των Επιδράσεων στους ανθρώπους ή στα οικοσυστήµατα και του "S" εξαρτάται από τις ικανότητες µεταφοράς και το όριο αυτών των συστηµάτων. Εάν η κοινωνία "Απαντά" στις επιδράσεις εξαρτάται από το πώς αυτές οι επιδράσεις γίνονται αντιληπτές και αξιολογούνται, και τα αποτελέσµατα του " P" στο "D" εξαρτώνται από την αποτελεσµατικότητα της Απάντησης (Σχήµα 3). Σχήµα 3: Οι δείκτες DPSIR και τα στοιχεία που τους συνδέουν 5. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΕΚ ΟΣΗΣ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Ένας Internet map service είναι ένας χάρτης που εκδίδεται στο ιαδίκτυο. Μπορεί να περιέχει µία και µόνο οµάδα δεδοµένων GIS (π.χ. δορυφορικές εικόνες ποτάµια, δρόµους και χρήση γης) ή ένα συνδυασµό διαφορετικών οµάδων δεδοµένων GIS. Το map service επιτρέπει στους χρήστες λογισµικών προγραµµάτων ΓΠΣ να έχουν άµεση πρόσβαση σε δεδοµένα γεωγραφικών πληροφοριών απευθείας από το ιαδίκτυο, ακριβώς µε τον ίδιο τρόπο που έχουν πρόσβαση στα δεδοµένα που βρίσκονται στην προσωπική βάση δεδοµένων τους. Με αυτόν τον τρόπο η ανταλλαγή δεδοµένων GIS είναι πολύ πιο εύκολη και ευέλικτη. Προκείµενου να καλυφθούν οι απαιτήσεις για την κατασκευή ενός χάρτη που να περιέχει τους δείκτες DPSIR για τα γεωγραφικά δεδοµένα του Μέστα-Νέστου, επιλέξαµε το ανοικτό εργαλείο MapServer. Αυτό το λογισµικό πακέτο που επιτρέπει την έκδοση και εµφάνιση ενεργών χαρτών στον παγκόσµιο Ιστό, είναι ένα πρόγραµµα του βασίζεται στη λογική Common Gateway Interface (CGI). Ο MapServer έχει αναπτυχθεί από µια ερευνητική οµάδα του University of Minnesota µε τη χρηµατοδότηση της NASA. Το πρόγραµµα CGI του MapServer επιτρέπει τη δηµιουργία εφαρµογών που ανήκουν στα «ανοικτά» GIS, καθώς επίσης, το CGI πρόγραµµα του MapServer µέσο της βιβλιοθήκης GDAL

Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων 521 Σχήµα 4: Η µορφή των δεδοµένων στον Web browser παρέχει εκτενή υποστήριξη σε δεδοµένα που είναι είτε σε raster είτε σε vector µορφές [15]. Μια επίδειξη της µελέτης µας, µέσω της χρήσης του MapServer, βρίσκεται στο: http://nestos.ee.duth.gr, όπου ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να παρατηρήσει και ολόκληρη τη λεκάνη απορροής, καθώς και το δέλτα του Νέστου. Το Σχήµα 4 δείχνει τη µορφή εµφάνισης των δεδοµένων σε έναν Web browser. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην περίπτωση των υδάτων του Μέστα-Νέστου, η τηλεπισκόπιση συνδυασµένη µε τα γεωγραφικά συστήµατα πληροφοριών GIS έχει να επιδείξει µοναδική χρησιµότητα στην προοπτική µιας ενοποιηµένης διασυνοριακής λεκάνης απορροής προσαρµοσµένης στους στόχους και τις απαιτήσεις της EU Water Framework Directive (WFD). Η έκδοση δεδοµένων GIS είναι ευκολότερη µε τη χρήση ενός στάνταρ εργαλείου Internet Web Service, το οποίο συνδυάζει τόσο την πληροφόρηση του κοινού όσο και την παραχώρηση πληροφοριών για την φιλοσοφία των περιβαλλοντικών δεικτών DPSIR. Παρόλο που ένας µεγάλος αριθµός δεδοµένων έχουν ήδη συγκεντρωθεί για τους δείκτες Κινητήριες δυνάµεις και Πίεση, περαιτέρω προσπάθειες καταβάλλονται για τη συλλογή δεδοµένων για τους δείκτες Κατάσταση και Επίδρασης, προκειµένου να αναπτύξουµε ένα ολοκληρωµένο εργαλείο για την έκδοση των αποτελεσµάτων στο ιαδίκτυο. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ledoux, E., G. Girard, G. de Marsily, J. Deschenes (1989) Spatially distributed modeling: conceptual approach, coupling surface water and ground water, NATO, ASI Series C, Vol. 275, Ed. by Morel-Seytoux, Kluwer Acad., Norwell, Mass.., pp. 435-454. 2. Alameh N. (2004) A raster image re-projection web service prototype, Photogrammetric Engineering and Remote-Sensing, 70, 5, pp. 635-642. 3. Altmaier A., C. Kany (2002) Digital surface generation from CORONA satellite images, ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 56, 4, pp. 221-235. 4. Argiropoulos D., J. Ganoulis, E. Papachristou (1996) Water quality assessment of the Greek part of Nestos (Mesta) River, in Transboundary water resources management: institutional and engineering approaches, Springer Verlag, pp. 427-438. 5. Bhuyan S.J., Marzen L.J., Koelliker J.K., Harrington J.A., Barnes P.L. (2002) Assessment of runoff and sediment yield using remote sensing, GIS, and AGNPS, Journal of soil and water conservation, 57, 6, pp. 351-364. 6. Brovelli M.A., D. Magni (2003) An archaeological Web GIS application based on Mapserver and PostGIS, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 34, 5/W12, pp. 89-94. 7. Brown N., F. Gerard, R. Fuller (2002) Mapping of land use classes within the CORINE Land Cover Map of Great Britain, Cartographic Journal, 39, 1, pp. 5-14.

522 Πληροφορική και Βάσεις εδοµένων στη ιαχείριση Υδατικών Πόρων 8. Cloud J. (2001) Imaging the world in a barrel: CORONA and the clandestine convergence of the Earth Sciences, Social Studies of Science, 31, 2, pp. 231-251. 9. Danko D.M. (1992) The digital chart of the world project, Photogrammetric Engineering and Remote-Sensing, 58, 8, pp. 1125-1128. 10. Mugnier C. (2002) Grids & datums: The Hellenic Republic, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, 68, 12, pp. 1237. 11. Philip G., D. Donoghue, A. Beck, N. Galitasatos (2002) An archaeological application from the Middle East, Antiquity, 76, 291, pp. 109-118. 12. Satti S.R., J.M. Jacobs (2004) A GIS-based model to estimate the regionally distributed drought water demand, Agricultural Water Management, 66, 1, pp. 1-13. 13. Trombino G., S. Cinnirella, E. Pesenti, A. Algieri, N. Pirrone (2003) DPSIR approach as a useful tool to shape a sustainable development strategy for the Po catchment, Adriatic coastal zone continum, Geophysical Research Abstracts, Vol. 5, 12212 14. Walmsley J. (2002) Framework for measuring sustainable development in catchment systems, Environmental Management, 29, 2, pp. 195-206. 15. Zhang S., S. Goddard (2003) OpenGIS conforming map feature server implementation specifications in componentbased distributed systems, International Society for Environmental Information Sciences Environmental Informatics Archives, 03-117, pp. 10. J.-M. Monget, Professor, Centre d Informatique Géologique, Ecole Nationale Supérieure des Mines de Paris, Sophia-Antipolis, France, FR 06904. E-mail: monget@cig.ensmp.fr C. Viavattene, PhD Student, Centre d Informatique Géologique, Ecole Nationale Supérieure des Mines de Paris, Fontainebleau, France, FR 77305. E-mal: christophe.viavattene@ensmp.fr Α. Καράκος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Πολυτεχνική Σχολή, ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης, Ξάνθη 67100. E-mail: karakos@ee.duth.gr Χ. Σκουληκάρης, Μεταπτυχιακός Φοιτητής, Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Πολυτεχνική Σχολή, ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης, Ξάνθη 67100. E-mail: hskoulik@ee.duth.gr