TEACHERS4EUROPE «Ετερότητα και Ευρωπαϊκή ταυτότητα» Βελλοπούλου Αντιγόνη Ασδεράκη Φωτεινή Ζάκυνθος 2013 ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 1 από 10
Περίληψη Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης άλλαξε ριζικά τον ανθρωπολογικό και κοινωνικό χάρτη των κρατών με αποτέλεσμα πέρα από την εθνική ταυτότητα οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουν και αποκτήσει μια ευρωπαϊκή ταυτότητα που είναι μια στάση ζωής χωρίς όμως να χάσουν την ετερότητά τους. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είναι πολυπολιτισμικές με πλούσιες και ποικίλες παραδόσεις. Πολλά σχολεία είναι πολυπολιτισμικά και υπάρχουν συμμετρικές σχέσεις αλληλεπίδρασης μεταξύ της ταυτότητας και της ετερότητας διαμορφώνοντας έτσι την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Στην εργασία αυτή περιγράφεται η έννοια της ταυτότητας του Ευρωπαίου πολίτη πέρα από κάθε εθνική ταυτότητα. Το επιχείρημα που προβάλλεται μέσα από την πραγμάτευση του θέματος είναι ότι χωρίς να αγνοείται η εθνική ταυτότητα και η ετερότητα του καθενός είναι αναγκαία η συνειδητοποίηση ότι ως Ευρωπαίοι πολίτες έχουμε και μια ευρωπαϊκή ταυτότητα που διασφαλίζει την εσωτερική συνοχή στα πεδία της κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής. Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αυτοπροσδιορίζεται ως χωνευτήρι πολιτισμών, αλλά ως μια κοινότητα που εδράζεται στην αρχή της ενότητας μέσα από τη διαφορά(ευρωπαϊκή Επιτροπή, COM(2005)596. ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 2 από 10
Πίνακας περιεχομένων Εισαγωγή... 5 Σκοποί και Στόχοι... 6 Μεθοδολογία... 6 Αποτελέσματα... 9 Αντί Επιλόγου... 9 Βιβλιογραφικές Αναφορές.... 10 ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 3 από 10
2 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΖΑΚΥΘΟΥ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ 2 ΖΑΚΥΝΘΟΣ Δ1 ΜΑΘΗΤΕΣ 13 ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 4 από 10
Εισαγωγή Η εκπαίδευση και η κατάρτιση αποτελούν κεντρικούς άξονες στο πλαίσιο διαδικασιών συγκρότησης της Ένωσης ως μια κοινωνικά συνεκτική και οικονομικά ανεκτή κοινότητα. Ένας από τους βασικούς σκοπούς της Εκπαίδευσης στην Ένωση είναι η ανάπτυξη της δυναμικής του ατόμου, η οποία θα οδηγήσει στη συμμετοχή των ευρωπαίων πολιτών στην πολιτιστική, οικονομική, πολιτική και κοινωνική ζωή. Η προώθηση της ιδιότητας του ενεργού ευρωπαίου πολίτη με συναίσθηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας βρίσκεται στο επίκεντρο των θεμελιωδών ζητημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αρχή της ιδιότητας του ενεργού πολίτη αναφέρεται ως επί το πλείστον στην αίσθηση της ιδιαίτερης σύνδεσης που διακατέχει τόσο τα μεμονωμένα άτομα όσο και τις κοινωνικές ομάδες με τις κοινωνίες και τις κοινότητες όπου θεωρητικά ανήκουν. Ως εκ τούτου η αρχή της ιδιότητας του ενεργού πολίτη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την προώθηση της κοινωνικής συνοχής, καθώς επίσης και με ζητήματα ταυτότητας αξιών, που αποτελούν το υπόστρωμα της συναισθηματικής διάστασης της ενεργούς υπηκοότητας. Στην εργασία αυτή: επιχειρείται να κατανοήσουν και να ενσαρκώσουν οι μαθητές μέσα από το πρόγραμμα teachers4 Europe, την έννοια της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας που ενσωματώνει τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες ώστε να γίνουν οι αυριανοί ενεργοί πολίτες. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν το διδακτικό σενάριο η οποία περιγράφεται στο κύριο σώμα της εργασίας. ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 5 από 10
Σκοποί και Στόχοι Οι στόχοι του συγκεκριμένου προγράμματος είναι οι εξής: Να προετοιμαστούν γνωστικά οι μαθητές για να αντιληφθούν το παγκόσμιο και ευρωπαϊκό περιβάλλον καθώς και την προοπτική εξέλιξης που έχουν ατομικά και συλλογικά στο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης. Να εμφυσήσουμε στους μαθητές την έννοια της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα τους επιτρέψουν να έρθουν σε επαφή μέσα από αδελφοποιήσεις και σχολικές συμπράξεις με άλλες κουλτούρες και να κατανοήσουν την κοινή τους ευρωπαϊκή πορεία, την κοινή τους ευρωπαϊκή ταυτότητα. Να προωθηθούν ίσες ευκαιρίες στη μελλοντική γενιά των ευρωπαίων πολιτών που σήμερα βρίσκονται στην ηλικία των 10-12 ετών. Μεθοδολογία Το Διδακτικό Σενάριο είναι μια σειρά ενορχηστρωμένων δράσεων που εστιάζονται σε ένα ή περισσότερα γνωστικά αντικείμενα, χρησιμοποιώντας εργαλεία ΤΠΕ αλλά και «συμβατικά». Είναι ένα υπερσύνολο των σχολικών βιβλίων, των φύλλων εργασίας, του λογισμικού, των θεωριών μάθησης και των διδακτικών πρακτικών. Είναι όλες αυτές οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που κάνουμε καθημερινά στις τάξεις μας και οι ρόλοι που παίζουμε μαζί με τους μαθητές μας για να πετύχουμε ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό στόχο. Οι εκπαιδευτικοί, εστιάζοντας στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) και τoδιαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και γνωρίζοντας ποιοι είναι οι μαθησιακοί τους στόχοι, σχεδιάζουν το σενάριο έχοντας μια κεντρική ιδέα που θα το διατρέχει και ταυτόχρονα θα καθορίζουν ποιος θα είναι ο δικός τους ρόλος και ποιος των μαθητών τους. Ύστερα ακολουθεί μια σειρά δραστηριοτήτων που πραγματοποιούν οι μαθητές, χρησιμοποιώντας υλικό και εργαλεία σε ψηφιακή ή μη μορφή. Η οργάνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε διδακτικά σενάρια και η υλοποίησή τους με τη αξιοποίηση και χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 6 από 10
στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, μπορούν να αποτελέσουν μία καινοτόμα πρόταση στο χώρο της εκπαίδευσης. Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί έχουν την ευκαιρία να εμπλακούν σε καινοτόμες δράσεις, οι οποίες τους παρέχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν απρόσμενες μαθησιακές και διδακτικές καταστάσεις. Η παρουσίαση του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου με θέμα «Eτερότητα και Ευρωπαϊκή ταυτότητα» αποτελεί μία διδακτική πρόταση η οποία όχι μόνο θα βοηθήσει τους μαθητές να αποκτήσουν γνώσεις για τη ευρωπαϊκή τους ταυτότητα και να αναλάβουν ρόλους, αλλά και επιπρόσθετα να εξοικειωθούν με τη χρήση του υπολογιστή με σκοπό να αποκτήσουν τεχνολογικό εγγραμματισμό.στην αρχή σχεδίασα το σενάριο και στη συνέχεια προχώρησα στην υλοποίησή του. Η διδακτική διαδικασία ξεκίνησε ορίζοντας το διδακτικό σενάριο στους μαθητές. Το θέμα του ήταν: «Ήρθε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ένα ηλεκτρονικό μήνυμα ότι ζητήθηκε από την τάξη τους σε ένα πρόγραμμα σχολικής σύμπραξής με θέμα την ευρωπαϊκή ταυτότητα και ετερότητα και θα συμμετάσχουν οι εξής χώρες :Ιταλία, Ελλάδα. Κύπρος, Σουηδία. Να εργαστούν πάνω σε αυτό το πρόγραμμα και να προσδώσουν αρχικά την ταυτότητα της κάθε χώρας και στη συνέχεια να περιγράψουν πως μπορεί να συνυπάρξουν κάτω από μια ευρωπαϊκή ταυτότητα ΦΑΣΕΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Οι μαθητές αφού έμαθαν για το διδακτικό σενάριο-πρόταση, αποφάσισαν ως να δράσουν και να οργανώσουν τον τρόπο που θα εργαστούν. Στην αρχή, αφού χωρίστηκαν σε ομάδες, άρχισαν την αναζήτηση πληροφοριών. Έτσι, όπως ήταν φυσικό, ανέτρεξαν στο internet. Η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής όμως δημιούργησε τα πρώτα προβλήματα τα οποία ξεπεράστηκαν. Στην αρχή η πλοήγηση στο internet γινόταν με τη βοήθεια μου. Οι ιστοεξερευνήσεις γινόταν μετά από δική μου προετοιμασία. Καταγραφόταν οι ιστοσελίδες που είχαν σχετικό υλικό και οι μαθητές καλούνταν να τις επισκεφτούν. Γρήγορα οι μαθητές ξεπέρασαν τις ανησυχίες τους και ήταν σε θέση να πλοηγηθούν με μεγάλη ευχέρεια. Για να επιτευχθεί η συνεργατική μάθηση οι μαθητές ανέλαβαν ένα τμήμα της έρευνας και σε ομάδες δύο ή τριών ατόμων, αναζήτησαν τις πληροφορίες και συγκέντρωσαν το πληροφοριακό υλικό. Στη συνέχεια το αξιολόγησαν και επέλεξαν, από μια πληθώρα πληροφοριών, εκείνα τα στοιχεία που έκριναν χρήσιμα και ενδιαφέροντα για αυτούς και εξυπηρετούσαν τους στόχους του σεναρίου. Μέσω των βιβλίων της βιβλιοθήκης της πόλης μας αλλά και του έντυπου τύπου ολοκληρώθηκε η αναζήτηση στοιχείων. Με την πλοήγηση στο Internet τα παιδιά έμαθαν όχι μόνο να αναζητούν ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 7 από 10
πληροφορίες αλλά και να μπορούν να τις οργανώνουν και να τις ταξινομούν σε φακέλους. Η πρώτη δραστηριότητα ήταν συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις χώρες που αναφέρθηκαν. Οι μαθητές είχαν χωριστεί σε ομάδες των τεσσάρων (τέσσερις ομάδες) Όπου ζητήθηκε από την καθεμία να φτιάξει ένα μουσείο της χώρας που εκπροσώπευε με τα ήθη,τα έθιμα τα έθιμα, τα φαγητά τις συνήθειες, τα αξιοθέατά τους. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία έτσι να γνωρίσουν τις άλλες χώρες να κρατήσουν στοιχεία που τους άρεσαν αλλά και να δώσουν στοιχεία της πατρίδας τους σε άλλες χώρες αισθανόμενοι πλέον ευρωπαίοι πολίτες με κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε μια διαθεματική διδασκαλία εμπλέκοντας το μάθημα της Ιστορίας και της Γλώσσας. Η εργασία που δόθηκε στο μάθημα της ιστορίας ήταν η εξής: «τα ελληνιστικά χρόνια χαρακτηρίστηκαν από αλλαγές στον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Οι αλλαγές αυτές προέκυψαν από την αλληλεπίδραση του ελληνικού πολιτισμού με τους ντόπιους κατοίκους των χωρών της Ανατολής. Αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης ήταν η κοινή ελληνιστική γλώσσα, οι λατρείες των νέων θεών, πολυάνθρωπες και πολυπολιτισμικές πόλεις. Σε διαθεματική προσέγγιση με το πρόγραμμα «Ετερότητα και Ευρωπαϊκή ταυτότητα συζητάμε για τα παρακάτω: Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως χώρος αλληλεπίδρασης πολιτισμών Το κοινό Ευρωπαϊκό νόμισμα Επίσημες Ευρωπαϊκές γλώσσες Η Ευρωζώνη σε θέματα μετακίνησης εμπορευμάτων και πληθυσμών Στο μάθημα της γλώσσας έχουμε ως αφόρμηση για το έναρξη του προγράμματος «το περιβόλι του Σαμίχ όπου δίνεται η δυνατότητα μεταξύ άλλων να συζητήσουμε για τα πιθανά εμπόδια στην επικοινωνία με διαφορετικούς ανθρώπους και να επισημάνουμε την αξία της διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Καταλήγοντας οι μαθητές δημιούργησαν ένα κόμικ. ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 8 από 10
Αποτελέσματα Οι μαθητές χαιρέτησαν με ενθουσιασμό το όλο εγχείρημα. Απέκτησαν γνώσεις για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αισθάνθηκαν πραγματικά Ευρωπαίοι πολίτες. Λειτούργησαν ως πολλαπλασιαστές και κάλεσαν και τους συμμαθητές τους να δουν από κοντά τα εκθέματα του μουσείου τους και να τους ενημερώσουν για την ευρωπαϊκή τους υπόσταση. Οι μαθητές κατά την πραγματοποίηση του σεναρίου απέκτησαν δεξιότητες σε πολλές εφαρμογές του Office όπως Word, και Internet και ήρθαν σε επαφή με το πρόγραμμα toondoo για τη δημιουργία κόμικ.. Στις πρώτες ώρες γινόταν η εκμάθηση εκείνων των δυνατοτήτων των εφαρμογών που πιθανά θα χρειαζόταν στην πραγματοποίηση του σεναρίου. Στην αρχή οι μαθητές δήλωναν γρήγορα ότι κουραζόταν και ανυπομονούσαν να χτυπήσει το κουδούνι. Η κατάσταση άλλαξε όταν οι μαθητές άρχισαν να εφαρμόζουν τις δεξιότητες που απέκτησαν στις διάφορες φάσεις της υλοποίησης του σεναρίου. Μάλιστα συχνά αφιέρωναν ακόμη και το διάλειμμά τους. Οι μαθητές αξιολογώντας τη συμμετοχή τους έγραψαν φράσεις όπως «Μέσα από τη οργανωμένη δουλειά μας καταφέραμε πάρα πολλά, ενώ είμαστε μόνο μικροί μαθητές», «Οι εμπειρίες αυτές θα μας μείνουν αξέχαστες» Αντί Επιλόγου Θα κλείσω με τα λόγια του Μαχάτμα Γκάντι(1945) «Δεν θέλω να περιβάλλεται το σπίτι μου από τείχη και τα παράθυρά μου να είναι κλειστά. Θέλω ο άνεμος να φέρνει γύρω από το σπίτι μου τους πολιτισμούς όλων των χωρών όσο γίνεται πιο ελεύθερα. Όμως αρνούμαι να παρασυρθώ από οποιοδήποτε άνεμο». Το άνοιγμα λοιπόν στην πολυμορφία θα μπορούσε να ενισχύσει την κοινοτική συνοχή και την ταυτότητα για όλους ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 9 από 10
Βιβλιογραφικές Αναφορές. 1.Παιδαγωγικό Ινστιτούτο: Γκοβαρης Χρήστος-Ρουσσάκης Ιωάννης.Αθήνα 2008. 2. Κόμης Β. (2004), «Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών», Αθήνα: ΕκδόσειςΝέων Τεχνολογιών. 3. Μικρόπουλος Τ.Α. (2006), «Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο»,αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 4. Ντρενογιάννη Ε., Πριμεράκης Γ. (2007), «Ψηφιακά σενάρια διδασκαλίας για το Δημοτικό σχολείο: Η διερεύνηση του περιεχομένου τους με έμφαση στα δομικά, μορφολογικά και μεθοδολογικά στοιχεία σχεδιασμού», Αθήνα: Θέματα Επιστημών και Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση. 5. Ράπτης Α., Ράπτη Α. (2002), «Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας», Αθήνα: Αριστοτέλης Ράπτης ΒΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Σελίδα 10 από 10