Νοσηλευτική προσέγγιση στο διαβητικό πόδι Νικολαϊδης Αθανάσιος, Τεχνολόγος ιατρικών εργαστηρίων- Νοσηλευτής. Διαβητολογικό κέντρο Γ.Ν Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΕΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΌ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΗΓΗ
Διαβητικό πόδι
Διαβητικό πόδι Ορισμός Με τον όρο διαβητικό πόδι εννοούμε αλλοιώσεις στο πόδι όπου γίνονται από τον αστράγαλο μέχρι και τα δάχτυλα. Σύμφωνα με την Π.Ο.Υ. διαβητικό πόδι ορίζεται ως εξέλκωση, λοίμωξη ή και καταστροφή των εν τω βάθει ιστών του άκρου ποδός που σχετίζονται με νευροπάθεια και περιφερική αγγειοπάθεια σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ (Π.Ο.Υ.) Αύξηση διαβητικών αρρώστων έως 70% στην επόμενη 20ετία. Σήμερα νοσούν 200 εκατομμύρια άνθρωποι ενώ το 2030 προβλέπεται ότι θα φτάσουν τα 340 εκατομμύρια. Ένας στους οκτώ (1-8) ασθενείς θα αναπτύξει έλκος. Το έλκος του άκρου ποδός και ένας πιθανός ακρωτηριασμός είναι το πιο επίφοβο σενάριο για κάθε διαβητικό.
Το μέγεθος του προβλήματος 15-20 φορές μεγαλύτερος κίνδυνος ακρωτηριασμού από μη διαβητικούς ασθενείς. 70-85% των ακρωτηριασμών αφορούν διαβητικούς ασθενείς. 85% των διαβητικών ελκών προϋπάρχουν των μη τραυματικών ακρωτηριασμών διαβητικών.
Το μέγεθος του προβλήματος ΤΑ ΕΛΚΗ ΤΩΝ ΠΟΔΙΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ 85% ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. Αύξηση διαβητικών αρρώστων έως 70% στην επόμενη 20ετία.
Το μέγεθος του προβλήματος Το 25% των ενηλίκων που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη θα αναπτύξει νευροπαθητικό, ισχαιμικό ή νευροισχαιμικό έλκος στο πόδι κατά την διάρκεια της ζωής του.
Το μέγεθος του προβλήματος Το 40-60% όλων των μη τραυματικών μεγάλων ακρωτηριασμών των κάτω άκρων γίνονται σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη!
Συχνότητα παθήσεων -Διαβητικού Ποδιού 2% ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΠΑΝΩ ΑΠΌ 20.000 ΝΕΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ
Οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν το διαβητικό πόδι Διαβητική νευροπάθεια Περιφερική αγγειοπάθεια Ο συνδυασμός και των δύο.
Πως επιδρά η διαβητική νευροπάθεια Προσβολή αισθητικών νεύρων Απώλεια αίσθησης Ζεστού Ψυχρού Πόνου Δόνησης αφής
Τραυματισμοί που δεν τους αντιλαμβανόμαστε Μηχανικός τραυματισμός Τραυματισμός υπό πίεση Θερμικός τραυματισμός
Προσβολή κινητικών νεύρων παραμορφώσεις άκρων ποδιών
Σφυροδακτυλία Παραμορφώσεις κάτω άκρου εξαιτίας της περιφερικής νευροπάθειας Κότσι Προπέτεια κεφαλών μεταταρσίου
Στάδια εμφάνισης έλκους Σχηματισμός κάλου λόγω υπερβολικής πίεσης Πρόκληση αιματώματος Ρήξη του δέρματος Λοίμωξη στους εν τω βάθει ιστούς
Διαβητικό πόδι Αποτελεί κύρια αιτία εισαγωγής στα νοσοκομεία. Το διαβητικό πόδι αποτελεί προληπτή νόσο. Η προσέγγιση του διαβητικού ποδιού γίνεται από ομάδα επιστημόνων που αρμονικά συνεργαζόμενοι επιτυγχάνουν σημαντική μείωση των επιπλοκών του σακχαρώδη διαβήτη αναφορικά με τα κάτω άκρα (teamwork).
Ομάδα φροντίδας διαβητικού ποδιού - TEAMWORK ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΟΣ/ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΠΟΔΙΑΤΡΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΛΟΙΜΩΞΙΟΛΟΓΟΣ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ
Κύριο έργο της ομάδας φροντίδας διαβητικού ποδιού 1. Πρόληψη 2. Έγκυρη - έγκαιρη διάγνωση 3. Πολύπλευρη εξειδικευμένη αντιμετώπιση των ήδη υπαρχόντων προβλημάτων του διαβητικού ποδιού. 4. Επιλογή κατάλληλων επιθεμάτων, παπουτσιών και πάτων για διαβητικούς. 5.Ψυχολογική υποστήριξη. 6. Αγωγή και πρόληψη υγείας στην κοινότητα. 7. Καταγραφή
Ρόλος του εξειδικευμένου νοσηλευτή στη φροντίδα διαβητικού ποδιού 1. Πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου. 2. Αξιολόγηση Ταξινόμηση εκτίμηση διαβητικού έλκους. 3. Εξειδικευμένη φροντίδα ( νεαροποίηση του έλκους ). 4. Χρήση κατάλληλων επιθεμάτων.
Ρόλος του εξειδικευμένου νοσηλευτή στη φροντίδα διαβητικού ποδιού 5. Αποφόρτιση ( των ευαίσθητων περιοχών των άκρων ). 6. Εκπαίδευση ασθενούς και του περιβάλλοντός του στην φροντίδα του διαβητικού ποδιού. 7. Ενθάρρυνση για καλό μεταβολικό έλεγχο. 8. Ψυχολογική υποστήριξη προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν σε δραστηριότητες αυτοφροντίδας.
Πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου. Τα άτομα που έχουν επαρκή ενημέρωση και εκπαίδευση σχετικά με το διαβήτη ενεργοποιούνται αποτελεσματικά στη λήψη μέτρων πρόληψης και θεραπείας των επιπλοκών της νόσου.
Αξιολόγηση Ταξινόμηση εκτίμηση διαβητικού έλκους Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αν το πόδι είναι νευροπαθητικό ή νευροισχαιμικό. Κλινική εκτίμηση θερμοκρασίας, ψηλάφηση σφίξεων, Doppler μονοινίδια από νάιλον, εργαστηριακού ελέγχου. Η εκτίμηση της βαρύτητας του έλκους σύμφωνα με τη σταδιοποίηση κατά Wagner
Εξειδικευμένη φροντίδα (νεαροποίηση του έλκους ) 1. Καθαρισμός του έλκους με έκπλυση με φυσιολογικό ορό. 2. Νεαροποίηση του έλκους (Απομάκρυνση κάθε μη βιώσιμου και νεκρωμένου ιστού από τη περιοχή του έλκους). 3. Απομάκρυνση τυλώδους ιστού.
Καθαρισμός Νεαροποίηση του έλκους «Μετατροπή του χρονίου έλκους σε οξύ»
Χρήση κατάλληλων επιθεμάτων Να απορροφούν τις εκκρίσεις και να διατηρούν το τραύμα καθαρό Να επιτρέπουν την ανταλλαγή O2 - CO2 και την υδρατμοδιαπερατότητα Να συντελούν στη σωστή διαχείριση της υγρασίας του τραύματος Να παρέχουν δυνατότητα για εύκολη εφαρμογή και σωστή χρήση
Χρήση κατάλληλων επιθεμάτων Να μειώνουν το αίσθημα του πόνου καθώς αποφεύγεται ο τραυματισμός των νευρικών απολήξεων. Να προστατεύουν το τραύμα από μηχανικούς τραυματισμούς εφόσον δεν κολλούν στο τραύμα και ο νέος ιστός δεν καταστρέφεται. Να αποφεύγεται η μόλυνση των ελκών λόγω αδιαπερατότητας των περισσοτέρων. Να αποφεύγεται η περαιτέρω μόλυνση με τη χρήση μικροβιοκτόνων παραγόντων (άργυρος)
Αποφόρτιση ( των ευαίσθητων περιοχών των άκρων ). Να χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα πέλματα και υποδήματα για την αποφόρτιση του άκρου. Οι επιπλοκές από σακχαρώδη διαβήτη οδηγούν τη δομή των ποδιών σε αλλαγές με αποτέλεσμα τα κοινά υποδήματα να κρίνονται ακατάλληλα προς χρήση. Συνεπακόλουθα οι ασθενείς είναι αναγκαίο να καταφεύγουν σε κατασκευή ιατρικών υποδημάτων που θα τηρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις και τα ανάλογα χαρακτηριστικά:
Αποφόρτιση ( των ευαίσθητων περιοχών των άκρων ). Άκαμπτη σόλα για να μοιράζεται το βάρος σε όλη την πελματιαία επιφάνεια. Ανασήκωση του πρόσθιου μέρους για ξεκούραστο βάδισμα και αποφόρτιση των μεταταρσίων και των δακτύλων. Φαρδιά υποδήματα για να φιλοξενούν τυχόν παραμορφώσεις. Χωρίς ραφή και επένδυση με αφρώδη διπλή φόδρα προς αποφυγή τραυματισμών. Σκληρή υποστήριξη της πτέρνας (περίπου 22 χιλ) Ελαστική αντιολισθητική ανθεκτική σόλα για σταθερό βάδισμα.
Εκπαίδευση ασθενούς και του περιβάλλοντός του στην φροντίδα του διαβητικού ποδιού. Η εκπαίδευση που γίνεται με δομημένo και οργανωμένο τρόπο, παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη. Η εκπαίδευση μπορεί να επιτευχθεί με ατομική ή ομαδική διδασκαλία.
Εκπαίδευση ασθενούς και του περιβάλλοντός του στην φροντίδα του διαβητικού ποδιού. Η διαδικασία της εκπαίδευσης μπορεί να περιλαμβάνει: απλές συμβουλές, σεμινάρια σε ομάδες ασθενών, προβολή ταινιών, φυλλάδια και φωτογραφίες. ομαδική συζήτηση, έτσι τα μέλη των ομάδων έχουν την ευκαιρία να αποκομίσουν περισσότερα στοιχεία σχετικά με την κατάστασή τους μέσω της συνεχούς ανταλλαγής απόψεων μεταξύ τους.
Εκπαίδευση ασθενούς και του περιβάλλοντός του στην φροντίδα του διαβητικού ποδιού. Ο ασθενής θα πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει τα πιθανά προβλήματα των ποδιών του και τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνει. Ο εξειδικευμένος νοσηλευτής που παίζει το ρόλο του εκπαιδευτή θα πρέπει να δίνει σαφείς και απλές οδηγίες για την καθημερινή φροντίδα των ποδιών των ασθενών με ΣΔ.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ Καθημερινό πλύσιμο και στέγνωμα των ποδιών σε νερό που η θερμοκρασία του να ελέγχεται με προσοχή. Αποφυγή χημικών & κοπτικών εργαλείων για αφαίρεση των κάλων. Παρατήρηση των ποδιών για πληγές, ερυθρότητα σκασίματα. κ.α
ΚΑΝΟΝΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ Εφαρμογή ενυδατικής κρέμας σε ξηρό δέρμα. Προτιμούμε κάλτσες χωρίς ραφές. Όχι στο περπάτημα με γυμνά πόδια. Επικοινωνία για καθοδήγηση και άμεση βοήθεια.
Ενθάρρυνση για καλό μεταβολικό έλεγχο Σάκχαρο,πίεση, λιπιδαιμικό προφίλ, πρέπει να ναι καλά ρυθμισμένα. Χάσιμο βάρους. Διακοπή καπνίσματος.
Συμπεράσματα Στόχος της νοσηλευτικής προσέγγισης στο διαβητικό πόδι είναι η ενθάρρυνση του ασθενή να ενεργοποιήσει τις δραστηριότητες αυτοφροντίδας σχετικά με την περιποίηση των κάτω άκρων.
Άξονες πρόληψης και φροντίδας διαβητικού ποδιού
ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΜΕ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΕΛΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΩΝ
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!!