«Climate change is a global challenge that demands a global response»

«Climate change is a global challenge that demands a global response»

Εξελίξεις και Προοπτικές στις Παγκόσµιες Αγορές Εκποµπών Αερίων του Θερµοκηπίου Κατερίνα Σάρδη, Τάσος Κροµµύδας Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας 10ο ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ "ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2005,, 7-97 εκεµβρίου 2005

Το επιστηµονικό υπόβαθρο 1822, Jean Baptiste Joseph Fourier Ηατµόσφαιρα φυλακίζει τη θερµότητα που ακτινοβολείται από τη γη

Το επιστηµονικό υπόβαθρο 1822, Jean Baptiste Joseph Fourier 1850, John Tyndall CH 4, CO 2 και οι υδρατµοί κατακρατούν την ηλιακή ακτινοβολία 1890, Svante Arrhenius Αν συγκέντρωση CO 2 διπλασιαστεί αύξηση της θερµοκρασίας κατά 5 ο C 1950, Charles Keeling Εγκατάσταση πρώτων µετρητικών σταθµών 1959, Gilbert Plass Scientific American, July 1959, +1.65 o C by 2000

Το επιστηµονικό υπόβαθρο 0.5 ο C Πηγή IPCC, Climate Change 2001: The Scientific Basis. Technical Summary

Το επιστηµονικό υπόβαθρο 1979-1 o διεθνές συνέδριο για την κλιµατική αλλαγή 1988 ιδρύεται το Intergovernmental Panel on Climate Change Πηγή: IPCC, Climate Change 2001: The Scientific Basis. Summary for Policymakers

Οι ραγδαίες εξελίξεις Οδηγία 2003/87/EC Ευρωπαϊκό σύστηµα εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπής Οδηγία 2004/101/EC Σύνδεση µε µηχανισµούς Κιότο UNFCCC Rio Earth Summit COP3 The Kyoto Protocol COP7 Marrakech Accords 1992 1997 2002 2001 2003 2004 2005 2008-2012 ΗΕ.Ε. επικυρώνει το Πρωτόκολλο του Κιότο (2002/358/EK) Το Πρωτόκολλο του Κιότο τίθεται σε ισχύ

To Πρωτόκολλο του Κιότο περιληπτικά Εισάγει δεσµεύσεις για την µείωση ή την συγκράτηση των εκποµπών στα επίπεδα του 1990. -5,2% διεθνώς και -8% για την ΕΕ (+25% για την Ελλάδα) Εισάγει τρεις µηχανισµούς αγοράς για την επίτευξη του στόχου : Τη ιεθνή Εµπορία Εκποµπών (International Emissions Trading) Τον Μηχανισµό Kαθαρής Aνάπτυξης (Clean Development Mechanism) Τον Μηχανισµό Κοινής Εφαρµογής (JI)

Ορισµοί µηχανισµών Κιότο 1. ιεθνής Εµπορία Εκποµπών (International Emissions Trading) υνατότητα αγοροπωλησίας δικαιωµάτων (Assigned Amount Units - AAUs) µεταξύ κρατών που έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο (αναπτυγµένες & χώρες των οποίων η οικονοµία βρίσκεται σε µετάβαση ). 2. Μηχανισµός Kαθαρής Aνάπτυξης (Clean Development Mechanism) Νέες και state-of-the-art επενδύσεις σε αναπτυσσόµενες χώρες και «επιβράβευση» µε πιστωτικά µόρια (Certified Emission Reduction Units, CER) 3. Μηχανισµός Κοινής Εφαρµογής (JI) Νέες και state-of-the-art επενδύσεις σε χώρες των οποίων η οικονοµία τελεί υπό µετάβαση και «επιβράβευση» µε πιστωτικά µόρια (Emission Reduction Units, ERU)

Οι ευρωπαϊκές οδηγίες περιληπτικά Τα κράτη µέλη υποχρεώνονται από το 2005 σε ενέργειες µε σκοπό την επίτευξη των στόχων του Κιότο Εισάγονται οι έννοιες: Της αδειοδότησης των εγκαταστάσεων που εκπέµπουν αέρια του θερµοκηπίου Των δικαιωµάτων εκποµπής (1δικ. = 1tn CO 2 ). Των εθνικών σχεδίων κατανοµής σε επίπεδο εγκατάστασης Των εθνικών και του ευρωπαϊκού µητρώου δικαιωµάτων Προβλέπονται Πρώτη περίοδος έφαρµογής διάρκειας τριών ετών (1/1/2005-31/12/2007). Από 1/1/2008 περίοδοι διάρκειας πέντε ετών. Συνδέση µε τους µηχανισµούς του Κιότο. Τα κράτη µέλη αποφασίζουν έως ποιο ποσοστό οι εγκαταστάσεις µπορούν να χρησιµοποιήσουν δικαιώµατα από τους µηχανισµούς του Κιότο. Πρόστιµο µη συµµόρφωσης 40 /tco 2 + υποχρέωση παράδοσης επόµενη χρονιά (100 /tco 2 από 2008)

Ηδοµή της παρουσίασης Στατιστικά στοιχεία εκποµπών διεθνώς και στην Ε.Ε. Το Ευρωπαϊκό σύστηµα εµπορίας. Περιφερειακές και εθελοντικές αγορές Εκτιµήσεις για την περίοδο 2008-2012 και εξελίξεις ( ιάσκεψη Montreal) H περίοδος µετά το 2012. Το ευρωπαϊκό πρόγραµµα ETRES

Οδιεθνής χάρτης εκποµπών -6% ++++++ AAUs & JI -6% -7% -8% +8% CDM

Οι εκποµπές µε αριθµούς στις χώρες του παραρτήµατος Ι του Κιότο Μεταβολή [%] στις εκποµπές ΑτΘ την περίοδο 1990-2002 CO2 CH4 N2O HFCs 10% 6% 1% 83% Πηγή UNFCC 2003

Οι εκποµπές µε αριθµούς στην ΕΕ-15 (στοιχεία 2003) 1% CO2 CH4 N2O HFCs 9% 8% Πηγή UNFCC 2002 82% Μεταβολή [%] στις εκποµπές ΑτΘ την περίοδο 1990-2002

Οι εκποµπές µε αριθµούς στην Ελλάδα (στοιχεία 2003) εκατ. τόνοι ισοδύναµου CO 2 150 145 140 135 130 125 120 115 110 105 100 +24% CO2 CH4 N2O HFCs 3% 10% 8% 79% Με ΑΧΓ 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 Πηγή UNFCC 2003

Μερίδια εκποµπών στην Ε.Ε. ανά κλάδο 10% 2% 2% 3% 27% Ηλεκτροπαραγωγή & Παραγωγή θερµότητας Κατασκευαστικές βιοµηχανίες και κατασκευές Οδικές µεταφορές 6% Λοιποί τοµείς καύσης Βιοµηχανικές ραστηρίοτητες ιαλύτες 15% 14% Γεωργία Απορρίµατα 20% Αεροµεταφορές Πηγή UNFCC 2003, Annual European Community greenhouse gas inventory 1990 2003 and inventory report 2005

Μεταβολή εκποµπών ανά κλάδο την περίοδο 1990-2003 στην Ε.Ε. Μεταφορές µε πλοία 34,3% Αεροµεταφορές Λοιπά 4,2% 67,0% Απορρίµατα Γεωργία ιαλύτες Βιοµηχανικές ραστηρίοτητες Λοιποί τοµείς καύσης -27,5% -8,7% -8,5% -18,4% -3,7% Οδικές µεταφορές 21,8% Κατασκευαστικές βιοµηχανίες και κατασκευές -10,6% Ηλεκτροπαραγωγή & Παραγωγή θερµότητας 0,8% -80% -60% -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80% Πηγή UNFCC 2003, Annual European Community greenhouse gas inventory 1990 2003 and inventory report 2005

Το ευρωπαϊκό σύστηµα εµπορίας την περίοδο 2005-2007 Καλύπτει εκποµπές CO 2 από µεγάλες εγκαταστάσεις στους ακόλουθους τοµείς: Ενεργειακές δραστηριότητες Σιδηρούχα µέταλλα Τσιµέντο, κεραµικά, ασβέστης, γυαλί Πολτός, χαρτί, χαρτόνι Καλύπτει 11.400 εγκαταστάσεις, 45% εκποµπών ΕΕ- 25 (~6560 Mt) Μειώσεις 2.5% σε σχέση µε σενάριο BAU στους καλυπτόµενους τοµείς (60-100Mt/y) Ηλεκτροπαραγωγή Πάνω από 50% δικαιωµάτων Απαιτήσεις 100 Mt/y σε σχέση µε BAU (Eurelectric) (2 δις. )

Το ευρωπαϊκό σύστηµα εµπορίας την περίοδο 2005-2007 Για την ποσοτικοποίηση των εκποµπών η Ε.Ε. έχει θεσπίσει κατευθυντήριες γραµµές. Έως 31 Μαρτίου οι φορείς εκµετάλλευσης πρέπει να υποβάλουν έκθεση για τις εκποµπές του έτους. Η έκθεση αυτή πρέπει να διακριβωθεί από ανεξάρτητους ελεγκτές Προετοιµάζεται κανονισµός ISO (14064 & 14065) για την ποσοτικοποίηση των εκποµπών, το reporting και τη διακρίβωση. Εκτιµάται ότι θα ολοκληρωθεί το 2006

Όγκοι και τιµές συναλλαγών δικαιωµάτων εκποµπών στο Ευρωπαϊκό Σύστηµα Πηγή: Point Carbon χιλ. τόνοι CO 2 /τόνο CO 2 100 Μ /day 6% 4% 90% 2005 2006 2007 Κατανοµή του όγκου συναλλαγών δικαιωµάτων ανάλογα µε το έτος το οποίο αφορούν

Συναλλαγές Χρηµατιστήρια ECX (European Climate Exchange Ολλανδία) EEX (European Energy Exchange Γερµανία) EXAA (Energy Exchange Austria) Nord Pool Powernext Carbon Over the Counter bilateral agreements Για την εκτέλεση συναλλαγών είναι απαραίτητη η εγγραφή της εταιρείας σε κάποιο µητρώο (εθνικό ή άλλης χώρας της Ε.Ε.) Έως σήµερα λειτουργούν τα µητρώα 17 χωρών (πλήν Ελλάδας, Ιταλίας, Κύπρου, Λουξεµβούργου, Μάλτας, Ουγγαρίας, Πολωνίας και Σλοβακίας)

Σύγκριση όγκου συναλλαγών EU-ETS και µηχανισµών Κιότο 300 óγκος συναλλαγών (Mt) 250 200 150 100 50 0 1o εξάµηνο 2005 2005 (εκτίµηση) EU ETS CDM JI/AAU Other Πηγές: Point Carbon και ΙΕΤΑ

Σύγκριση κόστους συναλλαγών EU-ETS και µηχανισµών Κιότο κόστος συναλλαγών (εκατ. ) 5000 4000 3000 2000 1000 0 2005 (εκτίµηση) EU ETS CDM JI/AAU Other Πηγές: Point Carbon και ΙΕΤΑ

Τρέχουσες εξελίξεις στα έργα CDM & JI CDM 39 έργα εγκεκριµένα (έχουν αξιολογηθεί 477) Μόλις 57.000 µόρια έχουν εκδοθεί Εύρος τιµών 5-19 Ρίσκο έγκρισης, παράδοσης, πρόβλεψης (+ αναµονή αποφάσεων Μόντρεαλ) JI Έχουν αξιολογηθεί 92 έργα JI τα οποία εφόσον εγκριθούν θα δηµιουργήσουν µία αγορά 10 εκατ. ERUs/pa εν µπορούν να χρησιµοποιηθούν µόρια από έργα JI πριν το 2008

Γεωγραφική και ανά τεχνολογία κατανοµή των έργων CDM Περιοχές έργων CDM 60% 50% 40% έργα CDM ανά τοµέα πιστωτικά µόρια CDM ανά τοµέα 1% 2% 1% 41% 30% 20% 10% 55% 0% Ανανεώσιµες Εξοικονόµηση ενέργειας Αλλαγή καυσίµου Μείωση µεθανίου (CH4) Μείωση HFC & N2O Λατινική Αµερική Ασία και Ειρηνικός Ανατολική Ευρώπη Αφρική (Υπό Σαχάρα) Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή Πηγή : www.cd4cdm.org (UNEP) στοιχεία έως τις 24.11.05

Γεωγραφική και ανά τεχνολογία κατανοµή των έργων JI 60% Χώρες προορισµού έργων JI 50% έργα JI ανά τοµέα 14% 11% 40% πιστωτικά µόρια JI ανά τοµέα 3% 30% 7% 20% 20% 10% 9% 0% Ανανεώσιµες Εξοικονόµηση ενέργειας Αλλαγή καυσίµου Μείωση µεθανίου (CH4) Μείωση HFC & N2O Πηγή : www.cd4cdm.org (UNEP) στοιχεία έως τις 24.11.05 10% 10% 4% 2% 1% 0% 9% Lithuania Bulgaria New Zealand Czech Republic Poland Estonia Romania Germany Russia Hungary Slovakia Latvia Ukraine

Έως τώρα επιπτώσεις Aύξηση των τιµών ηλεκτρικής ενέργειας το 2005. Ωστόσο : Πολλές φορές η αύξηση του κόστους δεν συµβαδίζει µε την αύξηση του κόστους των δικαιωµάτων εκποµπής (π.χ. πυρηνικές ηλεκτροπαραγωγικές εγκαταστάσεις) Σηµαντικό µέρος της αύξησης του κόστους αποτελεί κόστος ευκαιρίας για τους ηλεκτροπαραγωγούς (δεδοµένου ότι τα δικαιώµατα εκποµπής χορηγήθηκαν δωρεάν) Η αύξηση της τιµής του φυσικού αερίου ωφέλησε τις λοιπές τεχνολογίες (π.χ. λιγνιτικούς και ανθρακικούς σταθµούς)

Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, καυσίµων και δικαιωµάτων την περίοδο Ιαν 2004-Σεπτ. 2005 Πηγή RWE, IETA Conference, Paris, Sept. 2005

Επιπτώσεις στο µίγµα καυσίµων για ηλεκτροπαραγωγή (fuel switch) Πηγή RWE, IETA Conference, Paris, Sept. 2005

Το Ευρωπαϊκό σύστηµα εµπορίας την περίοδο 2008-2012 Ανάγκη εναρµόνισης σχεδίων κατανοµής (NAP) Μεθοδολογία κατανοµής Αντιµετώπιση νεοεισερχοµένων Ορισµός εγκατάστασης Ξεκάθαρο µεσοπρόθεσµο πλαίσιο για επενδύσεις Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος καλούν για ένταξη αεροπλοΐας στο ευρωπαϊκό σύστηµα εµπορίας. Αναµένεται έως τέλος του έτους η έκδοση κειµένου κατευθυντήριων γραµµών στην Ε.Ε. για τη σύνταξη των σχεδίων κατανοµής 30 IOYNIOY 2006 H ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ NAP στην Επιτροπή προς έγκριση

Εκτιµήσεις σε ανάγκες δικαιωµάτων την περίοδο 2008-2012 6 5 3.75-5.5 0,5 δις. tpa δις. τόνοι 4 3 2 1 2.5 0.35 δις. tpa 1.6 0 BAU Με µέτρα Ε.Ε. Πηγή Natsource, World Bank

Εκτιµήσεις σε ανάγκες δικαιωµάτων την περίοδο 2008-2012 6 5 3.75-5.5 δις. τόνοι 4 3 2 1 0 Πηγή Natsource, World Bank 2.5 ~1.8 1.6 ERU CER AAU BAU Με µέτρα Πιστωτικά Ε.Ε. µόρια από µηχανισµούς

Εκτιµήσεις σε ανάγκες δικαιωµάτων την περίοδο 2008-2012 Αναµένεται ότι οι αγορές σε επίπεδο κρατών θα είναι της τάξεως του 45-73% όλων των αγορών Η Ε.E., η Ιαπωνία και ο Καναδάς έχουν καταρχάς δηλώσει ότι δεν θα προµηθευτούν AAUs τα οποία είναι αποτέλεσµα οικονοµικής συρίκνωσης εκτός αν συνδεθούν µε CERs (Green Investment Schemes) Αβεβαιότητα ως προς τις τιµές 6 5 δις. τόνοι 4 3 2 1 0 BAU Με µέτρα Ε.Ε. πιστωτικά µόρια

Το Ευρωπαϊκό σύστηµα εµπορίας την περίοδο 2008-2012 και µετά το 2012 Πηγή NERA, 5 th Annual Workshop of Greenhouse Gas Emission Trading, IEA, Paris, Sept 2005

Περιφερειακές και εθελοντικές αγορές Βρετανία Εθελοντική συµµετοχή από το 2002. Σηµαντική αλληλοκάλυψη µε ΕΣΕ Ε Xαµηλοί όγκοι (0,53Μt το 2004) και τιµές (1,7-3,7 GBP) Οδεύει προς εγκατάλειψη ΗΠΑ Chicago Climate Exchange, Εθελοντικό, πιλοτικό, 2,4Mt το 2004, στα 1-2 $ 9 ΒΑ Πολιτείες σχεδιάζουν αγορά για το 2009 µε στόχο µείωση εκποµπών από σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής κατα 10% το 2020 ιάφορες νοµοθετικές προτάσεις έχουν κατατεθεί στο Κογκρέσο. Αυστραλία (New South Wales) 2003-2012 benchmarking σε ηλεκτροπαραγωγούς 2,2 Mt στους 3 πρώτους µήνες 2005, µέση τιµή 8 USD. Νορβηγία, Ελβετία σχεδιάζουν συστήµατα που θα συνδεθούν µε το Ευρωπαϊκό Καναδάς σκοπεύει να αρχίσει το 2006 σύστηµα µε "intensity based" emission targets αλλά µε ανώτατο όριο 15 $Καναδά

Μετά το Κιότο.??? έσµευση ΕΕ για περιορισµό αύξησης θερµοκρασίας στους 2 C Απαιτείται συγκράτηση στη συγκέντρωση CO2 στην ατµόσφαιρα στα 400-500ppm Πρόταση ΕΕ για µείωση εκποµπών κατά 15-30% το 2020 σε σχέση µε 1990

Μετά το Κιότο.??? Πηγή : Meinshausen, M, ETH Zurich, Presentation at the Greens/EFA Climate change strategy workshop, Brussels, 25 January 2005

United Nations Climate Conference, Μοντρεαλ 28 Noεµβρίου -9 εκεµβρίου 2005 1 η συνάντηση των 156 κρατών (parties) του Κιότο (COP/MOP1) 11 η συνάντηση των µελών της UNFCC Στην agenda implementing the Kyoto Protocol; Απόδοχή των αποφάσεων του Marrakech improving the Protocol and the Convention; Προώθηση και ενδυνάµωση του Μηχανισµού Καθαρής Ανάπτυξης (CDM) Αύξηση της ταχύτητας µεταφοράς τεχνογνωσίας ως προς τις βέλτιστες τεχνολογίες Ανάπτυξη νέων τεχνολογιών and innovating for the future (για τη µετά Κιότο εποχή) «Climate change is a global challenge that demands a global response», Paul Martin, Πρωθυπουργός του Καναδά, στην οµιλία του στις 7.12.05

Το πρόγραµµα ETRES (Applying European Emissions Trading & Renewable Energy Support Mechanisms in the Greek Electricity Sector) Στο πρόγραµµα συµµετέχουν + το ΚΑΠΕ (δικαιούχος) + η ΡΑΕ + το εργαστήριο E3Mlab του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) + ο Ελληνικός Σύνδεσµος Ηλεκτροπαραγωγών ΑΠΕ (ΕΣΗΑΠΕ). Ξεκίνησε το 2003 και ολοκληρώνεται τον Μάρτιο του 2006. Αντικείµενα και δράσεις του Προγράµµατος ιεθνείς εξελίξεις σχετικά µε το ΕΣΕ Ε και τους υποστηρικτικούς µηχανισµούς ΑΠΕ. Ο Ελληνικός τοµέας ηλεκτρισµού και το ΕΣΕ Ε Ο Ελληνικός τοµέας ηλεκτρισµού και οι εναλλακτικοί υποστηρικτικοί µηχανισµοί ΑΠΕ Όραµα, πλαίσιο και στρατηγική για τον Ελληνικό τοµέα ηλεκτρισµού και τη συµµετοχή του στο ΕΣΕ Ε. Επιπτώσεις του ΕΣΕ Ε και των εναλλακτικών υποστηρικτών µηχανισµών ΑΠΕ στον Ελληνικό τοµέα ηλεκτρισµού. Ηµερίδα στις 16 εκ, Ξενοδοχείο Golden Age: Επίδειξη αποτελεσµάτων των µοντέλων

Αντί για επίλογο.. + εξοικονόµηση ενέργειας + νέες τεχνολογίες