Η υγρασία του εδάφους επηρεάζει τους οικολογικούς παράγοντες: Θερμοκρασία αερισμό, δραστηριότητα των μικροοργανισμών, πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων συγκέντρωση των τοξικών ουσιών. Η έλλειψη υγρασίας περιορίζει την ανάπτυξη των φυτών περισσότερο από κάθε άλλο οικολογικό παράγοντα.
Η αποτελεσματικότητα χρήσης του προσλαμβανόμενου εδαφικού νερού εκφράζεται με το πηλίκο διαπνοής. Πηλίκο διαπνοής λέγεται το ποσό του νερού που διαπνέεται σε χιλιόγραμμα για τη δημιουργία ενός χιλιόγραμμου ξηρής φυτικής μάζας. Εξαρτάται από το είδος του φυτού, τις εδαφικές συνθήκες και τις κλιματικές συνθήκες. Είναι μεγαλύτερο όσο ξηρότερο και φτωχότερο είναι το έδαφος. Οι τιμές του 170 350 Kg/kg ξηρής φυτικής ουσίας
Κατηγορίες εδαφικού νερού Ανάλογα με τη δύναμη συγκράτησης του νερού απότοέδαφοςτονερόδιακρίνεται: 1) Διηθητό ή ελεύθερο νερό 2) Τριχοειδές νερό 3) Υγροσκοπικό νερό 4) Προσροφημένο νερό
Κατηγορίες εδαφικού νερού 1. Το διηθητό νερό καταλαμβάνει τους μεγάλους πόρους διαμέτρου > 0,06mm και τους κενούς χώρουςκαικινείταιπροςτακάτωμετην επίδραση της βαρύτητας. Σε εδάφη που δεν στραγγίζονται καλά, το νερό αυτό είναι βλαβερό για την ανάπτυξη των φυτών, επειδή όταν παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα γεμίζει τους πόρους και διώχνει τον εδαφικό αέρα.
Κατηγορίες εδαφικού νερού 2. Το τριχοειδές νερό αποτελεί την κύρια πηγή υγρασίας που χρησιμοποιούν τα φυτά για την ανάπτυξή τους. Αντιπροσωπεύει την υγρασία που αποθηκεύεται στο έδαφος και την οποία χρησιμοποιούν τα φυτά μεταξύ των περιόδων βροχής ή άρδευσης. Η ταχύτητα της τριχοειδούς κίνησης εξαρτάται από 1) Τη διαφορά υγρασίας, 2)την υφή και τη δομή του εδάφους και 3)από τις συνθήκες στην επιφάνεια του εδάφους σε ανοδικότητα.
Κατηγορίες εδαφικού νερού 3. Το υγροσκοπικό νερό βρίσκεται προσροφημένο με μορφή πολύ λεπτών στρωμάτων γύρω από τους κόκκους του εδάφους και μπορεί να κινείται μόνο υπό μορφή υδρατμών. Συγκρατείται με μυζητική δύναμη 31 10.000 ατμ. 4. Το προσροφημένο νερό βρίσκεται στους ενδοκρυσταλλικούς χώρους των ορυκτών της αργίλου και δεν κινείται ούτε προσλαμβάνεται από τα φυτά.
Εδαφική υγρασία Ταξινόμηση εδαφικής υγρασίας Η ποσότητα του νερού που συγκρατείται από το έδαφος με διαφορετική μυζητική δύναμη, καθορίζει το διαθέσιμο νερό στα φυτά, το ποσό του νερού για τις αρδεύσεις καθώς και την τεχνική στράγγισης του εδάφους. Οι κατηγορίες είναι : - Νερό κορεσμού. Είναι το νερό που βρίσκεται στο έδαφος με μηδενική τάση και γεμίζει όλους τους μεγάλους πόρους και μικροπόρους από τους οποίους έχει διώξει τον εδαφικό αέρα.
Εδαφική υγρασία Ταξινόμηση εδαφικής υγρασίας Υδατοϊκανότητα ή αγροϊκανότητα του εδάφους Είναι η μεγαλύτερη ποσότητα νερού που μπορεί να συγκρατήσει ένα έδαφος στη φυσική του κατάσταση, δηλαδή είναι η ποσότητα του νερού που συγκρατεί ένα έδαφος 2 έως 3 ημέρες μετά από την διαβροχή του και όταν η ελεύθερη στράγγιση του είναι μηδενική. Αμμώδη 12%, μέσα 24%, αργιλώδη 36%
Εδαφική υγρασία Ταξινόμηση εδαφικής υγρασίας Ισοδύναμη υγρασία Είναι η ποσότητα του νερού που συγκρατείται από δείγμα εδάφους πάχους 1 cm το οποίο προηγουμένως έχει κορεστεί με νερό, και στη συνέχεια υποβάλλεται κατάλληλα σε φυγόκεντρο δύναμη 1000πλάσια της βαρύτητας για 30 λεπτά της ώρας. Σημείο μόνιμης μάρανσης Είναιτοποσότουνερούτοοποίοσυγκρατείταιαπότοέδαφος τόσο ισχυρά, ώστε τα φυτά δεν μπορούν να προσλάβουν την ποσότητα νερού για να εξισορροπήσουν τη διαπνοή, με αποτέλεσμα να μαραίνονται μόνιμα. Αμμώδη 2%, αργιλώδη 30%
Εδαφική υγρασία Ταξινόμηση εδαφικής υγρασίας Διαθέσιμη υγρασία Είναι η ποσότητα του νερού που μπορούν να αξιοποιήσουν τα φυτά για τις ανάγκες τους. Αποτελεί τη διαφορά μεταξύ της υδατοϊκανότητας και του σημείου μόνιμης μάρανσης. Εξαρτάται από τη: - μηχανική σύσταση, -δομή, πορώδες, -οργανική ουσία
Μέτρηση της υγρασίας του εδάφους Ποσοτικήέκφρασητηςεδαφικήςυγρασίας Μέτρηση της υγρασίας του εδάφους σε φυσικές συνθήκες Η μέθοδος Bouyoucos (πλακίδια αντίστασης) Τα τασίμετρα ή τενσιόμετρα Η συσκευή νετρονίων (ραδιενεργός μέθοδος)
Υγρασία στα δασικά εδάφη Στο μεσογειακό τύπο κλίματος, η μεγάλη ξηρή και θερμή περίοδο, συμπίπτει με τη βλαστική περίοδο, δηλαδή τότε που τα φυτά χρειάζονται περισσότερη υγρασία. Η ποσότητα της υγρασίας που συγκρατεί ένα δασικό έδαφος εξαρτάται από το κλίμα, τις εδαφικές ιδιότητες, τη βλάστηση και την τοπογραφία της περιοχής. Οι απαιτήσεις των δέντρων αυξάνονται την άνοιξη και το καλοκαίρι λόγω μεγαλύτερης εξατμισοδιαπνοής. Τότε, ορισμένα στρώματα του εδάφους είναι δυνατό να να φθάσουν στο ΤΕΙ Καβάλας, σημείο Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης μόνιμης Φυσικού Περιβάλλοντος μάρανσης.
Υγρασία στα δασικά εδάφη Πριν από κάθε αναδάσωση πρέπει να εξετάζονται οι παρακάτω παράγοντες : 1) τοετήσιούψος κατακρημνισμάτων και η ετήσια διακύμανσή της, 2) το ύψος βροχής κατά την αυξητική περίοδο Μαίου Σεπτεμβρίου, 3) η μηχανική σύσταση, η δομή, η οργανική ουσία του εδάφους και η περιεκτικότητα σε λίθους, τα οποία καθορίζουν το πορώδες και κατά συνέπεια τη διαθέσιμη υγρασία που το έδαφος μπορεί να συγκρατήσει, 4) το βάθος εδάφους και το μητρικό υλικό και 5) η ύπαρξη στρωμάτων με διαφορετική μηχανική σύσταση και το βάθος που παρατηρούνται αυτά.
Υγρασία στα δασικά εδάφη Τα εδάφη με μεγάλη διαθέσιμη υγρασία είναι : 1)τα εδάφη με μέση μηχανική σύσταση (πηλώδη,ιλυοπηλώδη, ελαφρά αργιλοπηλώδη) 2) όσα έχουν καλή και ισχυρή δομή 3) όσα περιέχουν ικανοποιητική ποσότητα οργανικής ουσίας 4) αυτά που βόρειες εκθέσεις και μικρές κλίσεις
Υγρασία στα δασικά εδάφη Όταν πρόκειται να γίνει αναδάσωση σε ξηρές περιοχές λαμβάνονται τα παρακάτω μέτρα : 1) εκλογή του κατάλληλου δασοπονικού είδους ανθεκτικού στη ξηρασία. 2) κατεργασίατουεδάφουςπριναπότηνφύτευση. 3) όταν έχουμε αμμώδη εδάφη, προσθέτουμε σε κάθε λάκκο τύρφη 10 cm σε βάθος 30 50 cm. Αυξάνεται η υδατοϊκανότητα. 4) Χρήση καλού φυτευτικού υλικού.
Υγρασία στα δασικά εδάφη 5) Πρέπει να καλλιεργείται το έδαφος τα πρώτα χρόνια μετά τη φύτευση και να καταστρέφεται η ανταγωνιστική βλάστηση 6) Κατασκευή αναβαθμίδων ή αυλακώσεων κατά τις ισουψείς γραμμές σε επικλινή εδάφη, για τη συγκράτηση του νερού 7) όπου δικαιολογείται, άρδευση.
Υγρασία στα δασικά εδάφη Στη δασοπονία πολλές φορές χρησιμοποιούμε εμπειρική εκτίμηση της υγρασίας με την παρακάτω κλίμακα : Κάθυγρο έδαφος όταν σκάψουμε ένα έδαφος και τρέχει νερό, υγρό όταν πιέσουμε ένα έδαφος και αφήνει σταγόνες, Νωπό όταν αφήνει υγρασία όταν το πιέσουμε στα δάκτυλα. Ξηρό όταν δεν αφήνει υγρασία όταν το πιέσουμε στα δάκτυλα αλλά δεν γίνεται σκόνη. Κατάξηρο όταν το πιέσουμε στα δάκτυλα και γίνεται σκόνη.
Τα δασοπονικά είδη ανάλογα με τις απαιτήσεις τους σε εδαφική υγρασία διακρίνονται σε : 1) Υγρόφυτα είναι τα φυτά που αναπτύσσονται σε υγρά και κάθυγρα εδάφη 2) Μεσουγρόφυτα αναπτύσσονται σε υγρό και νωπό έδαφος. 3) Μεσόφυτα αναπτύσσονται σε νωπό και μέτρια νωπό έδαφος 4) Μεσόξηρα αναπτύσσονται σε μέτρια νωπό μέχρι μέτρια ξηρό έδαφος. 5) Ξηρόφυτα αναπτύσσονται σε ξηρά εδάφη.