Τεχνικο-Οικονομική Ανάλυση Δρ. Ιωάννης Π. Χοχλιούρος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τηλεπικοινωνιών, Ph.D., M.Sc. Εμπειρογνώμων σε Ρυθμιστικά Θέματα ΑΣΠΑΙΤΕ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ 4ο Μάθημα: Παρασκευή 21 Nοεμβρίου 2008 1
Τεχνικο-Οικονομική Ανάλυση 4ο Μάθημα: Ανάλυση Αγορών και Εκτίμηση της έννοιας της «ΣημαντικήςΙσχύοςστιςΑγορές» βάσει του Κοινοτικού Πλαισίου Κανονιστικών Ρυθμίσεων για τα Δίκτυα και τις Υπηρεσίες Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών 2
Τεχνικο-Οικονομική Ανάλυση 4ο Μάθημα- Ενδεικτικά Περιεχόμενα Θεματικών Ενοτήτων: Εισαγωγή - Προσέγγιση Νέων Προκλήσεων στον Τομέα της Διασύνδεσης Οι στόχοι από τις νέες ρυθμίσεις για τη διασύνδεση - Πεδίο Αναφοράς - Αποσαφηνιστικοί Ορισμοί- Στόχοι & Επιδιώξεις - Ο Ρόλος της Διασύνδεσης στην Ανάπτυξη της Αγοράς - Απαιτήσεις για την εξέλιξη της αγοράς. Βασικοί Θεματικοί Ορισμοί - Αποσαφήνιση της Έννοιας της «Διασύνδεσης» Η έννοια της Διασύνδεσης - Βασικές Διατάξεις - Υποχρεώσεις των Επιχειρήσεων - Εξουσίες και Καθήκοντα των ΕΡΑ - Δυνατότητα Άσκησης Ελέγχου & Παρεμβάσεων Η Έννοια της «Σημαντικής Ισχύος στην Αγορά» - Βασικές Θεωρήσεις & Προσδιοριστικοί Παράγοντες Γενιά - Η Προηγούμενη Θεώρηση - Η Προσέγγιση σύμφωνα με το Νέο Ρυθμιστικό Πλαίσιο. Η Έννοια της «Δεσπόζουσας» Θέσης - Η Έννοια της «Σημαντικής Ισχύος στην Αγορά». Χρήση & Αξιολόγηση των Κοινών Κατευθυντήριων Γραμμών της ΕΕ. Διαδικασία Καθορισμού των Αγορών Καθορισμός Αγορών σύμφωνα με το Νέο Πλαίσιο για την Διασύνδεση. Συσχέτιση με λοιπές Κοινοτικές Δράσεις. Κύρια Κριτήρια για τον Καθορισμό της «Σχετικής» Αγοράς. Καθορισμός «Γεωγραφικής» Αγοράς. Άλλα Θέματα. Κριτήρια & Μεθοδολογία για τον Καθορισμό των επιμέρους «Σχετικών» Αγορών Γενική Προσέγγιση. Κριτήρια «Εκκίνησης» Δράσεων. Κριτήρια βάσει της Πρακτικής και Νομοθεσίας του Ανταγωνισμού. Περιγραφή των Φραγμών Εισόδου (Διαρθρωτικοί Φραγμοί και Νομικοί-Ρυθμιστικοί Φραγμοί). Συμπληρωματικές Θεωρήσεις: Διαφορετική Διάρθρωση Κόστους των Επιχειρήσεων & Επάρκεια της Νομοθεσίας για τον Ανταγωνισμό. 3
Τεχνικο-Οικονομική Ανάλυση 4ο Ενδεικτικά Περιεχόμενα Θεματικών Ενοτήτων: Περιγραφή των επιμέρους Καθορισμένων «Σχετικών» Αγορών Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών Περιγραφή των Αγορών σε Επίπεδο Χονδρικής, Μισθωμένων Γραμμών και Λιανικής. Περιγραφή των Αγορών σε 18 διακριτές επιμέρους θεματικές κατηγορίες. Παράθεση Συγκριτικών Στοιχείων-Πινάκων από την Αγορά. Διαδικασία Καθορισμού των Αγορών - Πιθανές Μελλοντικές Αναθεωρήσεις. Εφαρμοζόμενες Πρακτικές. Διαδικασία Καθορισμού Επιχειρηματικού Φορέα ως «Κατέχοντα Σημαντική Ισχύ στην Αγορά» Γενική Προσέγγιση υπό το πρίσμα της Οδηγίας 2002/19/ΕΚ ΕΚ. Στοιχειώδεις Επισημάνσεις. Κριτήρια για τον Καθορισμό SMP - Προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κριτήρια για τον Καθορισμό SMP - Προσέγγιση της ERG (European Regulators Group). Πρόσθετες Απαιτήσεις για την Εκτίμηση SMP. Συμπεράσματα 4
Εισαγωγή - Προσέγγιση Νέων Προκλήσεων στον Τομέα της Διασύνδεσης 5
Οι στόχοι από τις νέες ρυθμίσεις για τη διασύνδεση Οι γενικοί στόχοι της σύγχρονης κανονιστικής ρύθμισης στον τομέα που αφορά τα θέματα διασύνδεσης, αποβλέπουν στην προώθηση μιας δυναμικής και συνεχώς ανταγωνιστικής αγοράς σε επίπεδο δικτύων και υπηρεσιών, που ταυτόχρονα: θα παρέχει σοβαρά & αξιόπιστα κίνητρα για επενδύσεις, θα εγγυάται επαρκώς τη δυνατότητα επιλογής των χρηστών, θα διασφαλίζει εύλογες & ικανοποιητικές συνθήκες κόστους και τιμολογήσεων των χρηστών, θα διατηρεί τους στόχους της δημόσιας ευρωπαϊκής και εθνικής πολιτικής σε τομείς όπως οι ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές και η προστασία των καταναλωτών θα προωθεί κατάλληλες ρυθμίσεις αποτροπής φαινομένων 6 «διακυμάνσεων» και κατακερματισμού.
Μέτρα για μια νέα πολιτική στον τομέα της πρόσβασης & της διασύνδεσης Το στοιχειώδες «εργαλείο»-μέσο: εργαλείο»-μέσο ΗνέακοινοτικήΟδηγία(Οδηγία 2002/19/ΕΚ) σχετικά με την Πρόσβαση σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες καθώς και με τη διασύνδεσή τους («Οδηγία για την Πρόσβαση & τη Διασύνδεση») Ηνέαδιάσταση: Υιοθέτησητωνβασικώνπροοπτικώνκαιτωναντίστοιχωντων και των αντίστοιχων προσεγγίσεων από το νέο κοινοτικό πλαίσιο για όλα τα δίκτυα και τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, σε ένα περιβάλλον τεχνολογικής σύγκλισης και απελευθέρωσης των αγορών. Καθορισμός των στόχων των Εθνικών Ρυθμιστικών Αρχών (ΕΡΑ) με θέσπιση διαδικασιών και/ή άλλων μέτρων παρεμβάσεων-ελέγχου. ελέγχου. Επιδίωξη διασφάλισης συνθηκών για δυναμική & εξελικτική πορεία της αγοράς, με έμφαση στην αποφυγή των «εκ των προτέρων» 7 ρυθμίσεων όταν επιτευχθεί ικανοποιητικός ανταγωνισμός.
Πεδίο Αναφοράς της Νέας Προσέγγισης Η νέα θεώρηση για τη διασύνδεση, εφαρμόζεται στο σύνολο των δικτύων-υποδομών επικοινωνιών που παρέχουν διαθέσιμες στο κοινό υπηρεσίες επικοινωνιών. Αποδίδεται προτεραιότητα στη διεξαγωγή εμπορικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, προκειμένου να υπάρξει συμφωνία ως προς τους όρους και τις προϋποθέσεις διασύνδεσης. Ενθαρρύνεται η καινοτομία, ο ανταγωνισμός, και η δυνατότητας της προσφοράς επιλογών στους χρήστες. Οι κανόνες ανταγωνισμού θα είναι το κύριο μέσο κανονιστικής ρύθμισης της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών μόλις η αγορά καταστεί πραγματικά 8 ανταγωνιστική
Αποσαφηνιστικός Ορισμός Ως «δημόσιο δίκτυο επικοινωνιών» νοείται ως το δίκτυο ηλεκτρονικών επικοινωνιών, το οποίο χρησιμοποιείται, εξ ολοκλήρου ή κυρίως, για την παροχή διαθέσιμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Ο όρος«δημόσιος» «δημόσιος δεν αναφέρεται στην ιδιοκτησία ούτε σε περιορισμένο σύνολο προσφορών που χαρακτηρίζονται ως «δημόσια δίκτυα» ή «δημόσιες υπηρεσίες», αλλά ουσιαστικά χαρακτηρίζει οποιοδήποτε δίκτυο ή υπηρεσία που είναι προσιτά στο κοινό για να χρησιμοποιηθούν από τρίτους. 9
Στόχοι και Επιδιώξεις του Νέου Πλαισίου Στόχοι: Η δημιουργία ενός ευνοϊκού -για τον ανταγωνισμό- πλαισίου που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα στις υποδομές δικτύων και θα προωθήσει τη διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών που παρέχονται μέσω των υποδομών αυτών, Μέριμνα ώστε ενδεχόμενα φαινόμενα συμφόρησης στην αγορά να μην περιορίζουν εφεξής την εμφάνιση και την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών. Ενίσχυση του δυναμικού ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και των οφελών για τους καταναλωτές-χρήστες, που εμπεριέχει η στροφή προς μια ψηφιακή οικονομία βασιζόμενη στη γνώση 10
Ο ρόλος της διασύνδεσης στην ανάπτυξη της αγοράς Πλαίσιο Αναφοράς της Αγοράς --Ηπαρούσακατάσταση: Η Πέραν του ανταγωνισμού μεταξύ των παικτών της της αγοράς, ο τομέας των ηλεκτρονικών υπηρεσιών χαρακτηρίζεται και και από διαδραστικές «συναλλαγές» και και αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφόρων συντελεστών της αγοράς. Προκειμένου να να καθίσταται εφικτή, αποτελεσματική και και άμεση -- κατά το το δυνατό- η επιχειρηματική συνεργασία μεταξύ των διαφόρων επιχειρηματικών φορέων, είναι απολύτως αναγκαία η άμεση ή έμμεση «διασύνδεση» των υφιστάμενων δικτύων- υποδομών μεταξύ τους. Αυτή η διάσταση εξασφαλίζει μια μια μορφή «εποικοδομητικής» επικοινωνίας μεταξύ των πελατών καθώς και και την την πραγματοποίηση ενισχυμένων και και «διευρυμένων» αντίστοιχων 11 συναλλαγών και και εμπορικών δράσεων.
Ο ρόλος της διασύνδεσης στην ανάπτυξη της αγοράς Αποτελέσματα από τις τις δράσεις διασύνδεσης: Η επαρκής δικτυακή «διασύνδεση» μπορεί να να συμβάλει στην επίτευξη σημαντικής αλλά και και ουσιώδους «οικονομίας πόρων» διότι: αποφεύγονται «άκαιρες» επενδύσεις για για την ανάπτυξη δικτύων, και και αποδίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη & στην πρακτική υλοποίηση εμπορικών και και τεχνικών «συμφωνιών», κοινώς αποδεκτών μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, ώστε να να ενισχύεται η εξυπηρέτηση των τελικών πελατών- χρηστών, να να προσεγγίζονται οι οι επιχειρηματικοί στόχοι των εμπλεκόμενων εταιρικών οντοτήτων να να υλοποιούνται οι οι ευρύτεροι αναπτυξιακοί στόχοι της της αγοράς. 12
Απαιτήσεις για την εξέλιξη της αγοράς Ηδιασύνδεσηως«μέσο» Η προώθησης του ανταγωνισμού: Σε Σε μία μία ανοιχτή και και ανταγωνιστική αγορά, δεν θα θα πρέπει να να υπάρχουν περιορισμοί που αποτρέπουν τις τις επιχειρήσεις να να διαπραγματεύονται ρυθμίσεις πρόσβασης και και διασύνδεσης μεταξύ τους, ιδίως σε σε διασυνοριακές συμφωνίες, με με την επιφύλαξη των κανόνων του ανταγωνισμού. Κατά την επίτευξη μιας αποτελεσματικότερης πανευρωπαϊκής αγοράς, με με ουσιαστικό ανταγωνισμό και και μεγαλύτερες δυνατότητες επιλογής και και ανταγωνιστικών υπηρεσιών στους καταναλωτές, οι οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν αιτήσεις πρόσβασης ή διασύνδεσης θα θα πρέπει, καταρχήν, να να συνάπτουν τις τις σχετικές συμφωνίες επί επί εμπορικής βάσεως και και να να διαπραγματεύονται «καλόπιστα». 13
Βασικοί Θεματικοί Ορισμοί - Αποσαφήνιση της Έννοιας της «Διασύνδεσης» 14
Η Έννοια της «Διασύνδεσης» «Διασύνδεση»: είναιηφυσικήκαιλογικήζεύξη η και δημόσιων δικτύων επικοινωνιών που χρησιμοποιούνται από την ίδια ή διαφορετική επιχείρηση, προκειμένου να παρέχεται στους χρήστες μιας επιχείρησης η δυνατότητα να επικοινωνούν με χρήστες της ίδιας ή άλλης επιχείρησης ή να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες που παρέχονται από άλλη επιχείρηση. 15
Βασικές Διατάξεις - Υποχρεώσεις των Επιχειρήσεων Πλαίσιο αναφοράς-1: Οι φορείς εκμετάλλευσης δημοσίων δικτύων επικοινωνιών έχουν το δικαίωμα και, όταν ζητείται από άλλες επιχειρήσεις που νομίμως διαθέτουν άδεια για την παροχή υπηρεσιών και τη διάθεση υποδομών, την υποχρέωση, να διαπραγματεύονται τη μεταξύ τους διασύνδεση για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών που είναι διαθέσιμες στο κοινό, προκειμένου να εξασφαλίζεται η παροχή και η διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών. 16
Βασικές Διατάξεις - Υποχρεώσεις των Επιχειρήσεων Πλαίσιο αναφοράς-2: Οι φορείς εκμετάλλευσης υποχρεούνται να παρέχουν διασύνδεση σε άλλες επιχειρήσεις, υπό όρους και προϋποθέσεις συμβατές με τις αντίστοιχες υποχρεώσεις που επιβάλλονται από τις ΕΡΑ, σε εφαρμογή των εκάστοτε ισχυουσών ρυθμιστικών διατάξεων, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις οποιεσδήποτε αναγκαίες διαδικασίες «επανεξέτασης» και «επαναπροσδιορισμού» της 17 αγοράς.
Εξουσίες και Καθήκοντα των ΕΡΑ Δυνατότητα Άσκησης Ελέγχου & Παρεμβάσεων Μεθοδολογία & Πρακτική -1: Οι ΕΡΑ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, χρησιμοποιούν - βασικέςκατευθυντήριεςαρχές& κατευθυντήριες αρχές & οδηγίες - συνεκτικούς κανόνες και - κοινές εναρμονισμένες πρακτικές για την ανάλυση των αγορών και την εκτίμηση της ύπαρξης αποτελεσματικού ανταγωνισμού, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νέου πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων για τα δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών. 18
Εξουσίες και Καθήκοντα των ΕΡΑ Δυνατότητα Άσκησης Ελέγχου & Παρεμβάσεων Μεθοδολογία & Πρακτική -2: Κατά κανόνα, σε όλες τις επιμέρους αγορές, οι ΕΡΑ μπορούν να παρεμβαίνουν για να επιβάλλουν υποχρεώσεις σε επιχειρήσεις μόνον εφόσον οι αγορές θεωρούνται όχι «επαρκώς ανταγωνιστικές» λόγω της ύπαρξης συγκεκριμένων επιχειρήσεων που κατέχουν «σημαντική ισχύ» ή «δεσπόζουσα θέση» στην αγορά. Οι ΕΡΑ θα πρέπει να έχουν την εξουσία, σε περίπτωση αποτυχίας των εμπορικών διαπραγματεύσεων, να εξασφαλίζουν κατάλληλη πρόσβαση και διασύνδεση καθώς και διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών προς το συμφέρον των τελικών χρηστών. 19
Εξουσίες και Καθήκοντα των ΕΡΑ Δυνατότητα Άσκησης Ελέγχου & Παρεμβάσεων Μεθοδολογία & Πρακτική -3: Οσκοπόςεπιβολήςεκτωνπροτέρων εκ προτέρων υποχρεώσεων σε επιχειρήσεις που έχουν χαρακτηριστεί ως «διαθέτουσες σημαντική ισχύ» συνίσταται στο να διασφαλιστεί ότι: η ισχύς των επιχειρήσεων στην αγορά δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού στη «σχετική αγορά» αλλά ούτε και σε 20 «παρακείμενες αγορές».
ΗΈννοιατης «Σημαντικής Ισχύος στην Αγορά» ------ Βασικές Θεωρήσεις & Προσδιοριστικοί Παράγοντες 21
Γενικά Στην οικονομική θεωρία επιχειρήσεις με πολύ υψηλό μερίδιο αγοράς ονομάζονται «κυρίαρχες» ( dominant ) στην αγορά τους. Παρεμφερείς έννοιες που χρησιμοποιούνται στη διεθνή πρακτική είναι αυτές της «Δεσπόζουσας Θέσης» και της «Σημαντικής Ισχύος (ή Δύναμης) στην Αγορά» που μπορεί να διαθέτει μία συγκεκριμένη επιχείρηση. 22
Γενικά - Η Προηγούμενη Θεώρηση Μέχρι πρόσφατα, σύμφωνα με τη Νομολογία της ΕΕ, μια επιχείρηση θεωρείτο ότι έχει «Σημαντική Ισχύ στην Αγορά» (SMP-Significant Significant Market Power) εάν είχε μερίδιο πάνω από 25% της σχετικής αγοράς, με δυνατότητα απόκλισης από το όριο αυτό λαμβανομένων υπόψη: της ικανότητας της επιχείρησης να επηρεάζει την αγορά, τουκύκλουεργασιώντηςσεσχέσημετομέγεθοςτηςαγοράς, της σε σχέση μέγεθος της αγοράς, του εκ μέρους της ελέγχου των μέσων πρόσβασης σε τελικούς χρήστες, της πρόσβασής της σε χρηματοδοτικούς πόρους και της εμπειρίας της στην παροχή προϊόντων και υπηρεσιών στην εν λόγω αγορά. Παρατηρήσεις: Η έννοια της Σημαντικής Ισχύος (SMP) στην Αγορά χρησιμοποιείται στον έλεγχο συγχωνεύσεων όπου συνήθως το «κατώφλι» που απαιτείται για να εξετασθεί μια συγχώνευση είναι 25%-30%. Επίσης, μέχρι πρόσφατα, την έννοια αυτή την χρησιμοποιούσαν και οι 23 Ρυθμιστικές Αρχές.
Η Προσέγγιση σύμφωνα με το Νέο Ρυθμιστικό Πλαίσιο Σύγχρονες Δράσεις: Καθιερώνεται νέο νομοθετικό πλαίσιο για τον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, που επιδιώκει να ανταποκριθεί στις τάσεις σύγκλισης περιλαμβάνοντας στο πεδίο εφαρμογής του όλες τις υπηρεσίες και τα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Σκοπός είναι: η σταδιακή μείωση των εκ των προτέρων ειδικών τομεακών κανόνων παράλληλα με την ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην αγορά και την τόνωση των επενδύσεων. 24
Η Προσέγγιση σύμφωνα με το Νέο Ρυθμιστικό Πλαίσιο Με την πρόσφατη Οδηγία Πλαίσιο (Framework Directive 2002/21/EC) για τις Ηλεκτρονικές Τηλεπικοινωνίες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινήθηκε στην αντικατάσταση της έννοιας SMP που χρησιμοποιούσε σε αγορές υποκείμενες σε ρύθμιση, με αυτήν της «Δεσπόζουσας Θέσης» σύμφωνα με το άρθρο 82 και το άρθρο για τη Ρύθμιση των Συγχωνεύσεων (Συνθήκη ΕΚ). Επισημάνσεις-Χαρακτηριστικά της νέας προσέγγισης: 1. Βάσει του νέου πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων, οι προς ρύθμιση αγορές ορίζονται σύμφωνα με τις αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου περί ανταγωνισμού. 2. Οι αγορές αυτές αναφέρονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ειδική Σύστασή της για τις σχετικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών. 3. Εφόσον δικαιολογείται από εθνικές ιδιαιτερότητες, είναι δυνατός ο ορισμός και άλλων συμπληρωματικών αγορών, εκ μέρους των ΕΡΑ. ορισμός και άλλων συμπληρωματικών αγορών, εκ μέρους των ΕΡΑ. 25
Η Προσέγγιση σύμφωνα με το Νέο Ρυθμιστικό Πλαίσιο Σε όλες τις προσδιοριζόμενες αγορές, οι EPA θα παρεμβαίνουν για να επιβάλλουν υποχρεώσεις σε επιχειρήσεις μόνον εφόσον οι αγορές θεωρούνται ως «όχι επαρκώς ανταγωνιστικές» λόγω της ύπαρξης τέτοιου είδους επιχειρήσεων οι οποίες κατέχουν θέση που ισοδυναμεί με δεσπόζουσα, κατά την έννοια των σχετικών κανόνων περί ανταγωνισμού (άρθρο 82) της συνθήκης ΕΚ και της λοιπής κοινοτικής νομολογίας & πρακτικής. 26
Η Έννοια της «Δεσπόζουσας Θέσης» Η έννοια της «δεσπόζουσας θέσης» έχει οριστεί από τη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ως: «Η θέση οικονομικής δύναμης-ισχύος που έχει μια επιχείρηση που της επιτρέπει να περιορίσει τον ανταγωνισμό στη σχετική αγορά, παρέχοντάς της τη δυνατότητα να συμπεριφέρεται σε σημαντικό βαθμό ανεξάρτητα από τους ανταγωνιστές, τους πελάτες και σε τελική ανάλυση τους καταναλωτές». Στο νέο πλαίσιο, η ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήκαιοιΕΡΑΕπιτροπή και οι ΕΡΑ στηρίζονται στις αρχές και μεθόδους που προβλέπει το κοινοτικό δίκαιο περί ανταγωνισμού για τον «καθορισμό των αγορών» που θα αποτελέσουν αντικείμενο εκ των προτέρων ρύθμισης, και για την εκτίμηση του κατά πόσον οι διάφορες επιχειρήσεις 27 κατέχουν «σημαντική ισχύ».
Η Έννοια της «Δεσπόζουσας Θέσης» Παρατήρηση: Τυχόν εθνικά, νομοθετικά ή διοικητικά μέτρα που συνδέουν τους όρους και τις προϋποθέσεις πρόσβασης ή διασύνδεσης με τις δραστηριότητες του μέρους που επιθυμεί τη διασύνδεση, και ειδικότερα με το ύψος της επένδυσής του σε υποδομή δικτύου και όχι με τις παρεχόμενες υπηρεσίες διασύνδεσης ή πρόσβασης, μπορούν πιθανόν να προξενήσουν στρέβλωση της αγοράς και, επομένως, ενδέχεται να μην συμβιβάζονται με τους κανόνες περί υγιούς ανταγωνισμού. 28
Η Έννοια της «Σημαντικής Ισχύος στην Αγορά» Σύμφωνα με την Οδηγία-Πλαίσιο 2002/21/ΕΚ: Μια επιχείρηση θεωρείται ότι κατέχει «σημαντική ισχύ στην αγορά» εφόσον, είτε ατομικά είτε σε συνεργασία με άλλες επιχειρήσεις, ευρίσκεται σε θέση ισοδύναμη προς δεσπόζουσα θέση, ήτοι σε θέση οικονομικής ισχύος που της επιτρέπει να συμπεριφέρεται, σε σημαντικό βαθμό, ανεξάρτητα από τους ανταγωνιστές, τους πελάτες και, τελικά, τους καταναλωτές. *Επισήμανση: Εάν μια επιχείρηση έχει σημαντική ισχύ σε μια συγκεκριμένη αγορά, είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι κατέχει σημαντική ισχύ και σε μια «στενά συνδεδεμένη με αυτήν αγορά», εάν οι δεσμοί μεταξύ των δύο αγορών είναι τέτοιοι ώστε να είναι δυνατή η εκμετάλλευση της ισχύος στη μία αγορά στο πλαίσιο της άλλης αγοράς, 29 ενισχύοντας έτσι τη θέση της επιχείρησης.
Η Έννοια της «Σημαντικής Ισχύος στην Αγορά» Σύμφωνα με την υφιστάμενη κοινοτική πρακτική: Για την εκτίμηση της SMP πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ποιοτικοί και ποσοτικοί δείκτες που όρισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κάθε μια από τις επιλεχθείσες «αγορές» και σε περίπτωση που διαπιστωθεί έλλειψη αποτελεσματικού ανταγωνισμού σε μια σχετική αγορά, να «αναγνωριστούν» (προσδιοριστούν) οι φορείς που διαθέτουν SMP. Στις επίσημες Κατευθυντήριες Γραμμές της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προσδιορίσει ότι: «σε ένα εκ των προτέρων καθοριζόμενο περιβάλλον, η ισχύς στην αγορά υπολογίζεται ουσιαστικά μέσω της δυνατότητας της υπό εξέτασης επιχείρησης να αυξήσει τις τιμές περιορίζοντας το εξαγόμενο χωρίς να υποστεί σημαντικές 30 απώλειες στις πωλήσεις ή τα κέρδη».
Η Έννοια της «Σημαντικής Ισχύος στην Αγορά» Η εκτίμηση SMP μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο - μέσω της αναφοράς σε μια σειρά σαφώς προσδιορισμένων κριτηρίων και - με βάση μια ανάλυση με «προσανατολισμό» προς το μέλλον η οποία θα στηρίζεται στις υφιστάμενες συνθήκες (αναμενόμενες και/ή προβλέψιμες εξελίξεις). Έχουν ήδη θεσπιστεί, με την κοινοτική μέριμνα, συγκεκριμένες «κατευθυντήριες γραμμές» που τυγχάνουν κοινής αποδοχής στα Κράτη-Μέλη και που προσδιορίζουν επαρκώς τους κανόνες και τη μεθοδολογία προσέγγισης-αντιμετώπισης του όλου θέματος. 31
Χρήση & Αξιολόγηση των Κοινών «Κατευθυντήριων Γραμμών» Οι Οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν εκπονηθεί για για να να χρησιμοποιηθούν από από τις τις EPA EPA ως ως εξής: --Για Για τον τον προσδιορισμό της της γεωγραφικής διάστασης εκείνων των των αγορών προϊόντων και και υπηρεσιών που που αναφέρονται στα στα κοινοτικά μέτρα..(σε (Σε( κάθε περίπτωση, οι οι EPA EPA δεν δεν ορίζουν το το γεωγραφικό φάσμα των των τυχόν διακρατικών αγορών). --Γιατηδιενέργειαανάλυσηςτηςαγοράςσχετικάμετουςισχύοντες ανάλυσης της αγοράς σχετικά τους ισχύοντες όρους ανταγωνισμού. --Για Για τον τον εντοπισμό τυχόν άλλων πρόσθετων συναφών εθνικών ή τοπικών αγορών προϊόντων και και υπηρεσιών, που που δεν δεν προβλέπονται σε σε μια μια ήδη ήδη υφιστάμενη θεώρηση. --Για Για τον τον προσδιορισμό, μετά από από ανάλυση αγοράς, επιχειρήσεων SMP στη στη σχετική αγορά και και την την επιβολή πιθανών αναλογικών -εκ -εκ των των προτέρων- μέτρων. 32
Χρήση & Αξιολόγηση των Κοινών «Κατευθυντήριων Γραμμών» Οι Οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν εκπονηθεί για για να να χρησιμοποιηθούν από από τις τις EPA EPA ως ως εξής: --Για Για παροχή συνδρομής σε σε θέματα αδειοδότησης, εξασφαλίζοντας τη τη συμμόρφωση των των επιχειρήσεων με με την την υποχρέωση παροχής των των πληροφοριών εκείνων που που είναι είναι αναγκαίες, ώστε να να μπορέσουν οι οι EPA EPA να να προσδιορίσουν τις τις σχετικές αγορές και και να να εκτιμήσουν τη τη σημαντική ισχύ ισχύ στην αγορά. --Για Για καθοδήγηση των των EPA EPA στη στη διαχείριση εμπιστευτικών πληροφοριών, που που είναι πιθανόν να να τους υποβληθούν από από επιχειρήσεις, από από τις τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού, από από την την ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήκαιαπόάλληανεξάρτητηαρχή. Επιτροπή και από ανεξάρτητη αρχή. 33
Χρήση & Αξιολόγηση των Κοινών «Κατευθυντήριων Γραμμών» *Βασική παρατήρηση: Γιατηνεφαρμογήτουνέουπλαισίουκανονιστικών του νέου ρυθμίσεων, «ουσιαστικός ανταγωνισμός» σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία επιχείρηση στη σχετική αγορά η οποία να να κατέχει από μόνη της ή μαζί με με κάποια άλλη επιχείρηση ατομική ή συλλογική δεσπόζουσα θέση. Διαδικασία: Εφόσον κριθεί ότι δεν υφίσταται ουσιαστικός ανταγωνισμός σε σε κάποια σχετική αγορά, οι οι ΕΡΑ ακολούθως προβαίνουν στον εντοπισμό επιχειρήσεων με με SMP στην εν εν λόγω αγορά και είτε επιβάλλουν σε σε αυτές τις τις ενδεδειγμένες ειδικές υποχρεώσεις είτε διατηρούν ή τροποποιούν τις τις ήδη υφιστάμενες. 34
Διαδικασία «Καθορισμού» των Αγορών 35
Διαδικασία «Καθορισμού» των Αγορών Παρατηρήσεις: 1. 1. Σε Σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η διαδικασία καθορισμού των αγορών, βάσει της οποίας εκτιμάται η ισχύς στην αγορά μιας επιχείρησης, πρέπει να να είναι δυναμική και και ευέλικτη. 2. 2. Οι Οι ΕΡΑ έχουν την ευθύνη να να προσδιορίζουν: (α) (α) ποιες επιχειρήσεις κατέχουν «σημαντική ισχύ» στις αγορές και και (β) (β) να να επιβάλλουν υποχρεώσεις που στοχεύουν στην αντιμετώπιση ενδεχόμενης στρέβλωσης του του ανταγωνισμού. 3. 3. Η διαδικασία προσδιορίζεται στην Οδηγία «Πλαίσιο» 2002/21/ΕΚ και και συνεπάγεται τη τη δημοσίευση Απόφασης σχετικάμετοσυγκεκριμένοπροϊόνκαιτιςαγορέςυπηρεσιών, το συγκεκριμένο και τις αγορές υπηρεσιών, που υπόκεινται σε σε «εκ των προτέρων κανονιστική ρύθμιση». 36
Απαιτήσεις: Διαδικασία «Καθορισμού» των Αγορών Ο ορισμός της«σχετικής αγοράς» έχει θεμελιώδη σημασία δεδομένου ότι ο πραγματικός ανταγωνισμός μπορεί να να εκτιμηθεί μόνο με με σαφή αναφορά στην αγορά που ορίζεται με με τον τρόπο αυτό. Η χρήση του όρου «σχετική αγορά» συνεπάγεται: -- την περιγραφή των προϊόντων ή των υπηρεσιών που αποτελούν την αγορά και -- την αξιολόγηση της γεωγραφικής εμβέλειας αυτής της επιμέρους (επαρκώς περιγραφόμενης) αγοράς. 37
Επισήμανση: Διαδικασία «Καθορισμού» των Αγορών Ο ορισμός της της αγοράς δεν αποτελεί μία μία μηχανική ή αφηρημένη διαδικασία αλλά προϋποθέτει την ανάλυση όλωντωνδιαθέσιμωνστοιχείωναπότην στοιχείων από την παρελθούσα συμπεριφορά στην αγορά και και μια μια συνολική κατανόηση τωνμηχανισμώνενόςδεδομένου τομέα. Ειδικότερα, απαιτείται μια μια περισσότερο δυναμική και και όχι όχι στατική προσέγγιση στην «όποια» εκάστοτε εφαρμοζόμενη προοπτική ανάλυσης της της αγοράς. Οποιαδήποτε πληροφορία έχει συγκεντρωθεί, τα τα σχετικά αποτελέσματα και και οι οι μελέτες ήοι οι εκθέσεις που έχουν ζητηθεί ή χρησιμοποιηθεί από EPA σε σε σχέση με με τις τις συνθήκες ανταγωνισμού στις τηλεπικοινωνιακές αγορές, αποτελούν «σημείο εκκίνησης» για για τη τη διενέργεια προοπτικής ανάλυσης. 38
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «σχετικής» Αγοράς Ο βαθμός στον οποίο η προσφορά ενός προϊόντος ή η παροχή μιας υπηρεσίας σε σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή συνιστά τη τη σχετική αγορά, εξαρτάται από την ύπαρξη ανταγωνιστικών περιορισμών στην τιμολογιακή συμπεριφορά των ενδιαφερομένων παραγωγών ή παρόχων. Υπάρχουν δύο δύο κύριοι ανταγωνιστικοί περιορισμοί που που πρέπει να να εξετάζονται κατά την την αξιολόγηση της της συμπεριφοράς επιχειρήσεων στην αγορά: (i) (i) η δυνατότητα υποκατάστασης από από την την πλευρά της της ζήτησης και και (ii) (ii) η δυνατότητα υποκατάστασης από από την την πλευρά της της προσφοράς. Μια Μια τρίτη πηγή περιορισμών στη στη συμπεριφορά ενός ενός συναλλασσόμενου, αποτελεί ο δυνητικός ανταγωνισμός. 39
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «σχετικής» Αγοράς Επεξηγήσεις: Η δυνατότητα υποκατάστασης της της ζήτησης χρησιμοποιείται για για να να μετρηθεί σε σε ποιο ποιο βαθμό βαθμό οι οι καταναλωτές είναι είναι έτοιμοι έτοιμοι να να χρησιμοποιήσουν άλλες άλλες υπηρεσίες ή προϊόντα, αντί αντί αυτών αυτών που που χρησιμοποιούν. Η δυνατότητα υποκατάστασης της της προσφοράς δείχνει δείχνει το το εάν εάν διαφορετικοί προμηθευτές από από αυτούς αυτούς που που προσφέρουν τα τα εν εν λόγω λόγω προϊόντα ή υπηρεσίες θα θα μετέβαλαν τελικά τελικά τη τη γραμμή παραγωγής τους τους ήθα θα προσέφεραν τα τα σχετικά προϊόντα/υπηρεσίες χωρίς χωρίς σημαντικό πρόσθετο κόστος. Η διαφορά μεταξύ μεταξύ δυνητικού ανταγωνισμού και και υποκατάστασης από από την την πλευρά της της προσφοράς έγκειται στο στο γεγονός ότι ότι η τελευταία ανταποκρίνεται άμεσα άμεσα σε σε μία μία αύξηση της της τιμής τιμής ενώ ενώ οι οι δυνητικοί ανταγωνιστές είναι είναι δυνατό δυνατό να να χρειαστούν περισσότερο χρόνο χρόνο προτού αρχίσουν να να προμηθεύουν την την αγορά. αγορά. Η υποκατάσταση από από την την πλευρά της της προσφοράς δεν δεν συνεπάγεται σημαντικό συμπληρωματικό κόστος κόστος ενώ ενώ η είσοδος δυνητικών 40 ανταγωνιστών πραγματοποιείται με με σημαντικές μη μη ανακτήσιμες δαπάνες.
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «σχετικής» Αγοράς Ένας τρόπος για για την την αξιολόγηση της της ύπαρξης οποιασδήποτε δυνατότητας υποκατάστασης ζήτησης ή προσφοράς είναι είναι να να εφαρμοστεί το το λεγόμενο «τεστ υποθετικού μονοπωλίου». Βάσει αυτού, οι οι EPA EPA πρέπει να να εξετάσουν τι τι θα θα συμβεί εάν εάν υπάρχει μικρή αλλά ουσιώδης, διαρκής αύξηση της της τιμής ενός ενός δεδομένου προϊόντος ήμιας υπηρεσίας, υποθέτοντας ότι ότι οι οι τιμές όλων των των άλλων προϊόντων ή υπηρεσιών θα θα παραμείνουν σταθερές. Ενώ Ενώ η σημασία μιας μιας αύξησης τιμής θα θα είναι είναι διαφορετική σε σε κάθε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, στην πράξη, οι οι EPA EPA πρέπει να να αξιολογήσουν τις τις αντιδράσεις των των πελατών (καταναλωτών ή επιχειρήσεων) σεμιαδιαρκήαύξησητιμήςμεταξύ5-10%. αύξηση μεταξύ Οι Οι αντιδράσεις των των ενδιαφερομένων καταναλωτών ή επιχειρήσεων θα θα συμβάλουν στο στο να να καθοριστεί εάν εάν υπάρχουν υποκατάστατα προϊόντα και, και, εάν εάν ναι, ναι, πού πού θα θα πρέπει να να τοποθετηθούν τα τα όρια όρια της της σχετικής 41 αγοράς.
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «σχετικής» Αγοράς Εφαρμοζόμενη Διαδικασία: Η EPA πρέπει να να εφαρμόσει το το «τεστ υποθετικού μονοπωλίου» πρώτα σε σε ένα προσφερόμενο προϊόν ή μια υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών σε σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή, τα τα χαρακτηριστικά της οποίας να να είναι τέτοια ώστε να να δικαιολογούν την επιβολή κανονιστικών υποχρεώσεων. Στη συνέχεια πρέπει να να προσθέσει προϊόντα ή περιοχές ανάλογα με με το το εάν ο ανταγωνισμός για τα τα εν εν λόγω προϊόντα ήτις περιοχές επηρεάζει την τιμή του βασικού προϊόντοςήτηςυπηρεσίας. ή της 42
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «σχετικής» Αγοράς Σύμφωνα με με την την πάγια κοινοτική νομολογία & πρακτική, η σχετική αγορά προϊόντων/υπηρεσιών περιλαμβάνει όλα όλα τα τα προϊόντα ήτις υπηρεσίες που που είναι επαρκώς εναλλάξιμα ή υποκατάστατα, όχι όχι μόνο σε σε ό,τι ό,τι αφορά: τα τα αντικειμενικά χαρακτηριστικά τους, βάσει των των οποίων είναι ιδιαίτερα κατάλληλα για για την την ικανοποίηση των των διαρκών αναγκών των των καταναλωτών, τις τις τιμές τους ήτην επιδιωκόμενη χρήση τους, αλλά και και τις τις συνθήκες ανταγωνισμού ή/και τη τη διάρθρωση της της προσφοράς και και της της ζήτησης στην στην εν εν λόγω αγορά. Παρατηρήσεις: 1. 1. Προϊόνταήυπηρεσίεςπουείναισεμικρόμόνοήσχετικόβαθμό ή που είναι σε μόνο ή σχετικό βαθμό «εναλλάξιμα» μεταξύ τους δεν δεν αποτελούν μέρος της της ίδιας αγοράς. 2. 2. Οι Οι EPA EPA ορίζουν τις τις σχετικές αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών ομαδοποιώντας τα τα προϊόντα ήτις υπηρεσίες που που χρησιμοποιούνται από από τους τους καταναλωτές για για τις τις ίδιες ίδιες ανάγκες (τελικήτελική χρήση). 43
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «σχετικής» Αγοράς - Παράδειγμα Μολονότι η πτυχή της της τελικής χρήσης ενός ενός προϊόντος ήμιας υπηρεσίας συνδέεται στενά με με τα τα φυσικά χαρακτηριστικά τους, μπορούν να να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά είδη είδη προϊόντων ή υπηρεσιών για για τον τον ίδιο ίδιο σκοπό: Π.χ. Π.χ. οι οι καταναλωτές μπορεί να να χρησιμοποιούν διαφορετικές υπηρεσίες, όπως καλωδιακές ή δορυφορικές συνδέσεις για για τον τον ίδιο ίδιο σκοπό, δηλαδή για για την την πρόσβαση στο στο Internet. Σε Σε μια μια τέτοια περίπτωση, και και οι οι δύο δύο υπηρεσίες (καλωδιακές και και δορυφορικές υπηρεσίες πρόσβασης) μπορούν να να περιληφθούν στην ίδια ίδια αγορά προϊόντος. Αντίστοιχα, υπηρεσίες τηλεειδοποίησης και και κινητής τηλεφωνίας, που που μπορεί να να φαίνεται ότι ότι είναι είναι ικανές να να προσφέρουν την την ίδια ίδια υπηρεσία, δηλαδή, αποστολή σύντομων μηνυμάτων προς δύο δύο κατευθύνσεις, μπορεί να να ανήκουν σε σε διαφορετικές αγορές προϊόντων λόγω της της διαφορετικής αντιμετώπισής τους τους από από τους τους καταναλωτές σε σε ό,τι ό,τι αφορά τη τη λειτουργικότητα και και το το σκοπό για για τον 44 τον οποίο χρησιμοποιούνται.
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «σχετικής» Αγοράς Οι Οι διαφορές στα πρότυπα τιμολόγησης και τις τις προσφορές για ένα συγκεκριμένο προϊόν ή μια υπηρεσία μπορεί επίσης να να αφορούν διαφορετικές ομάδες καταναλωτών. Έτσι, ερευνώντας τις τις τιμές, οι οι EPA EPA μπορούν να να ορίζουν χωριστές αγορές για για επιχειρήσεις και και μεμονωμένους καταναλωτές για για την την ίδια ίδια ουσιαστικά υπηρεσία. Π.χ. Π.χ. η δυνατότητα φορέων που που παρέχουν λιανικές υπηρεσίες διεθνών ηλεκτρονικών επικοινωνιών να να διακρίνουν την την πελατεία τους σε σε οικιακούς χρήστες και και επιχειρήσεις εφαρμόζοντας διαφορετικές τιμές και και εκπτώσεις, οδήγησε στη στη θεώρηση ότι ότι οι οι δύο δύο αυτές ομάδες αποτελούν χωριστές αγορές σχετικά με με τις τις εν εν λόγω υπηρεσίες. 45
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «γεωγραφικής» Αγοράς Αφού οριστεί η σχετική αγορά προϊόντων, το το επόμενο βήμα είναι ο ορισμός της της «γεωγραφικής διάστασης» της αγοράς. Η σχετική γεωγραφική αγορά περιλαμβάνει μία μία περιοχή στην οποία: οι οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην προσφορά και και τη τη ζήτηση των σχετικών προϊόντων ή υπηρεσιών, και και όπου οι οι συνθήκες του ανταγωνισμού είναι παρόμοιες ή επαρκώς ομοιογενείς και και που μπορεί να να διακριθεί από γειτονικές περιοχές στις οποίες οι οι συνθήκες ανταγωνισμού είναι «ουσιωδώς» διαφορετικές. Ο ορισμός της της γεωγραφικής αγοράς δεν δεν απαιτεί να να είναι απολύτως ομοιογενείς οι οι συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ παραγωγών ή παρόχων υπηρεσιών. 46
Διαδικασία: Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «γεωγραφικής» Αγοράς Η διαδικασία ορισμού των ορίων μιας γεωγραφικής αγοράς είναι παρόμοια με με αυτή σε σε σχέση με με την την αξιολόγηση της της υποκατάστασης της ζήτησης και και της της προσφοράς, μετά από αύξηση της σχετικής τιμής. Σε Σε ό,τι ό,τι αφορά την την υποκατάσταση της της ζήτησης, οι οι EPA EPA πρέπει να να αξιολογούν τις τις κύριες προτιμήσεις των των καταναλωτών καθώς και και τα τα τρέχοντα γεωγραφικά αγοραστικά τους τους πρότυπα. (Π.χ. (Π.χ. οι οι γλωσσικοί λόγοι λόγοι μπορεί μπορεί να να είναι είναι ηαιτία που που ορισμένες υπηρεσίες δεν δεν διατίθενται σε σε περιοχές με με διαφορετική γλώσσα). Σε Σε ό,τι ό,τι αφορά την την υποκατάσταση της της προσφοράς, όταν μπορεί να να προσδιοριστεί ότι ότι φορείς οι οι οποίοι δεν δεν δραστηριοποιούνται ήδεν είναι παρόντες στη στη σχετική αγορά θα θα αποφάσιζαν να να εισέλθουν στην αγορά αυτή βραχυπρόθεσμα στην περίπτωση μιας μιας αύξησης της της σχετικής τιμής, ο ορισμός της της αγοράς πρέπει να να επεκταθεί ώστε να να περιλάβει και και αυτούς τους εξωτερικούς φορείς. 47
Κύρια Κριτήρια για τον «Ορισμό» της «γεωγραφικής» Αγοράς Στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, η γεωγραφική εμβέλεια της σχετικής αγοράς ορίζεται παραδοσιακά με με αναφορά σε σε δύο κύρια κριτήρια: α) α) την περιοχή που καλύπτει ένα δίκτυο, και β) β) την ύπαρξη νομικών και άλλων κανονιστικών μέτρων. Βάσει των δύο αυτών βασικών κριτηρίων, οι οι γεωγραφικές αγορές μπορεί να να θεωρεί ότι είναι -- τοπικές, -- περιφερειακές, -- εθνικές ή ότι καλύπτουν την επικράτεια δύο ή περισσοτέρων χωρών (πανευρωπαϊκές ή παγκόσμιες αγορές). 48
Άλλα θέματα που αφορούν στον καθορισμό της αγοράς Για Για την εκ εκ των προτέρων ρύθμιση, σε σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, η σχετική αγορά μπορεί να να οριστεί και και με με τη τη θεώρηση «ανά διαδρομή». Ειδικότερα, εξετάζοντας τη τη γεωγραφική διάσταση των αγορών για για τις τις διεθνείς λιανικές ή χονδρικές υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, συνδεδεμένες χώρες ή συνδεδεμένες πόλεις μπορούν να να αντιμετωπίζονται ως ως «χωριστές» αγορές. Από Από την την πλευρά της της προσφοράς, ηπαροχήκλήσηςσεμίαχώραδεν σε χώρα δεν αποτελεί «υποκατάστατο» για για την την παροχή της της ίδιας υπηρεσίας σε σε άλλη χώρα. Από Από την την άλλη πλευρά, το το θέμα εάν εάν οι οι υπηρεσίες έμμεσων επικοινωνιών, δηλαδήηεπαναδρομολόγησηήδιαμετακόμισητης η ή διαμετακόμιση της ίδιας κλήσης μέσω μιας μιας τρίτης χώρας, αντιπροσωπεύουν πραγματικά υποκατάστατα της της προσφοράς εξαρτάται από από τις τις ιδιαιτερότητες της της αγοράς και και θα θα πρέπει να να 49 αξιολογείται κατά περίπτωση.
Κριτήρια & Μεθοδολογία για τον Καθορισμό των Επιμέρους «Σχετικών» Αγορών 50
Γενική Προσέγγιση Στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών υπάρχουν τουλάχιστον δύο κύρια είδη σχετικών αγορών που πρέπει να να ληφθούν υπόψη: 1. 1. Αγορές για υπηρεσίες ή προϊόντα που παρέχονται σε σε τελικούς χρήστες (λιανικές αγορές) και 2. 2. Αγορές για τις τις εισροές που είναι απαραίτητες ώστε οι οι φορείς εκμετάλλευσης να να παρέχουν υπηρεσίες και προϊόντα σε σε τελικούς χρήστες (αγορές χονδρικής). χονδρικής). Αυτά τα τα δύο είδη αγορών μπορούν να να διακριθούν σε σε περισσότερες κατηγορίες, βάσει των χαρακτηριστικών προσφοράς και ζήτησης! 51
Γενική Προσέγγιση - Κριτήρια «Εκκίνησης» Δράσεων Το Το σημείο εκκίνησης για τον ορισμό και τον προσδιορισμότωναγορώνείναι: ο χαρακτηρισμός των αγορών λιανικής εντός συγκεκριμένου χρονικού ορίζοντα, λαμβάνοντας υπόψη τη τη δυνατότητα υποκατάστασης από την πλευρά της προσφοράς και της ζήτησης. Διαδικασία-πρακτική: Αφού έχουν χαρακτηριστεί και και οριστεί αγορές λιανικής, οι οι οποίες είναι αγορές που περιλαμβάνουν την την προσφορά και και ζήτηση τελικών χρηστών, ενδείκνυται στη συνέχεια ο προσδιορισμός σχετικών αγορών χονδρικής, που είναι αγορές οι οι οποίες περιλαμβάνουν τη τη ζήτηση προϊόντων και και την την προσφορά προϊόντων σε σε τρίτους που 52 επιθυμούν τον εφοδιασμό τελικών χρηστών.
Κριτήρια για τον προσδιορισμό αγορών σύμφωνα με τις αρχές της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού Ο προσδιορισμός αγορών σύμφωνα με με τις τις αρχές της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού πρέπει να να βασίζεται στα ακόλουθα τρία κριτήρια: Το Το πρώτο κριτήριο είναι η παρουσία υψηλών και μη μη παροδικών φραγμών εισόδου: : (α)( διαρθρωτικού και (β) νομικού ή κανονιστικού χαρακτήρα. Ωστόσο, λόγω του δυναμικού χαρακτήρα και του τρόπου λειτουργίας των αγορών ηλεκτρονικών επικοινωνιών το το δεύτεροκριτήριοεπιβάλλειτηνεκτίμηση-αξιολόγηση επιβάλλει την εκτίμηση-αξιολόγηση των δυνατοτήτων υπέρβασης των φραγμών μέσα σε σε ορισμένο χρονικό ορίζοντα κατά την διεξαγωγή προαιρετικής ανάλυσης, για τον εντοπισμό των σχετικών αγορών που επιδέχονται εκ εκ των προτέρων ρυθμίσεις. (Μέτρηση κατάστασης ανταγωνισμού από 53 δυναμική σκοπιά).
Κριτήρια για τον προσδιορισμό αγορών σύμφωνα με τις αρχές της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού Με το το δεύτερο κριτήριο γίνονται δεκτές μόνον οι οι αγορές, η διάρθρωση των οποίων δεν τείνει προς την κατεύθυνση αποτελεσματικού ανταγωνισμού εντός του σχετικού χρονικού ορίζοντα. Η εφαρμογή του δεύτερου κριτηρίου συνεπάγεται την εξέταση της κατάστασης του ανταγωνισμού πέρα από τους φραγμούς εισόδου. Το Το τρίτο κριτήριο συνίσταται στο ότι ότι δεν επαρκεί μόνον η εφαρμογή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού για την αντιμετώπιση των εκάστοτε αδυναμιών της αγοράς, αλλά συνιστώνται και άλλες παράλληλες πρακτικές και προσεγγίσεις. (Επάρκεια της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό ώστε να να ρυθμίζονται αδυναμίες). 54
Κριτήρια για τον προσδιορισμό αγορών σύμφωνα με τις αρχές της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού Τα Τα τρία κριτήρια χρησιμοποιούνται κατά την εκτέλεση περιοδικών ανασκοπήσεων των αγορών. Τα Τα κριτήρια εφαρμόζονται «σωρευτικά» σε σε οποιαδήποτε μελλοντική αξιολόγηση-προσέγγιση. Κατά συνέπεια, το το κατά πόσον μία αγορά ηλεκτρονικών επικοινωνιών εξακολουθεί να να χαρακτηρίζεται στο μέλλον ως «δικαιολογούσα πιθανή εκ εκ των προτέρων ρύθμιση» εξαρτάται: -- από την επιμονή υψηλών φραγμών εισόδου, -- από τη τη «μέτρηση» της κατάστασης του ανταγωνισμού απόδυναμικήσκοπιάκαι, και, -- από την επάρκεια της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού (απουσία εκ εκ των προτέρων ρύθμισης) να να ρυθμίζει τυχόν 55 εμμένουσες αδυναμίες της αγοράς.
Κριτήρια για τον προσδιορισμό αγορών σύμφωνα με τις αρχές της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού Παρατήρηση: Μία αγορά μπορεί επίσης να να αφαιρεθεί-εξαιρεθεί εξαιρεθεί από την οποιαδήποτε επιχειρούμενη (τωρινή και/ή μελλοντική) προσέγγιση για την αξιολόγησή της, εφόσον υπάρχουν αποδείξεις διαρκούς και αποτελεσματικού ανταγωνισμού, υπό την προϋπόθεση ότι ότι η άρση ήδη υφιστάμενων ρυθμιστικών υποχρεώσεων δεν θα θα περιορίσει τον ανταγωνισμό στην εν εν λόγω αγορά. 56
Περιγραφή των «Φραγμών Εισόδου» Οι Φραγμοί Εισόδου διακρίνονται στις ακόλουθες δύο κατηγορίες: 1.Διαρθρωτικοί Φραγμοί και 2.Νομικοί ή Κανονιστικοί Φραγμοί. 57
Περιγραφή των «Διαρθρωτικών Φραγμών Εισόδου» Ορισμός: Οι Οι διαρθρωτικοί φραγμοί εισόδου είναι αποτέλεσμα του αρχικού κόστους ή των συνθηκών ζήτησης που δημιουργούν «ασύμμετρους» όρους μεταξύ κατεστημένων και νεοεισερχόμενων φορέων, εμποδίζοντας ή δημιουργώντας προβλήματα εισόδου των νεοεισερχόμενων στην αγορά. Χαρακτηριστικά: Σοβαροί διαρθρωτικοί φραγμοί είναι δυνατόν να να υπάρξουν όταν η αγορά χαρακτηρίζεται από: (1) (1) σημαντικέςοικονομίεςκλίμακαςκαι/ή κλίμακας και/ή (2) (2) οικονομίες φάσματος και (3) (3) υψηλό εφάπαξ κόστος. 58
Περιγραφή των «Διαρθρωτικών Φραγμών Εισόδου» Χαρακτηριστικά (συνέχεια): ): Σήμερα, «διαρθρωτικοί φραγμοί» διαπιστώνονται ακόμα και σε σε σχέση με με την εκτεταμένη ανάπτυξη και/ή παροχή δικτύων τοπικής πρόσβασης σε σε σταθερές θέσεις. Ένας συναφής διαρθρωτικός φραγμός μπορεί επίσης να να υφίσταται στην περίπτωση κατά την οποία για την παροχή μιας υπηρεσίας -- απαιτείται μια συνιστώσα δικτύου η οποία δεν μπορεί από τεχνική άποψη να να αναπαραχθεί (αντιγραφεί) ή -- η αναπαραγωγή της είναι εφικτή με με κόστος το το οποίο την καθιστά «οικονομικά ασύμφορη» για τους ανταγωνιστές-φορείς. 59
Περιγραφή των «Νομικών ή Κανονιστικών Φραγμών Εισόδου» Ορισμός: Οι νομικοί ή κανονιστικοί φραγμοί δεν βασίζονται σε οικονομικές συνθήκες αλλά αντίθετα απορρέουν από νομοθετικά, διοικητικά ή άλλου είδους κρατικά μέτρα τα οποία έχουν άμεσο αντίκτυπο στους όρους εισόδου και/ή της«τοποθέτησης» τοποθέτησης» φορέων εκμετάλλευσης στη «σχετική» αγορά. 60
Περιγραφή των «Νομικών ή Κανονιστικών Φραγμών Εισόδου» Χαρακτηριστικά: Παραδείγματα νομικών ή κανονιστικών φραγμών είναι αυτοί που εμποδίζουν την είσοδο σε σε μία αγορά στην οποία υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των επιχειρήσεων που έχουν πρόσβαση σε σε ραδιοφάσμα για την παροχή των υποκείμενων υπηρεσιών. Άλλα παραδείγματα νομικών ή κανονιστικών φραγμών είναι οι οι έλεγχοι των τιμών ή άλλα συναφή με με τις τις τιμές μέτρα, που επιβάλλονται σε σε επιχειρήσεις, και τα τα οποία επηρεάζουν όχι μόνο την είσοδο αλλά και την «τοποθέτηση» των επιχειρήσεων στην αγορά. 61
Συμπληρωματικές Θεωρήσεις σχετικά με Φραγμούς Εισόδου - Καινοτομία * Οι Οι φραγμοί εισόδου μπορεί να να έχουν μικρότερη σημασία στην περίπτωση αγορών που καθοδηγούνται από την καινοτομία και χαρακτηρίζονται από συνεχή τεχνολογική πρόοδο. Στις αγορές αυτές, οι οι ανταγωνιστικοί περιορισμοί συχνά προέρχονται από «καινοτόμες» απειλές εκ εκ μέρους δυνητικών ανταγωνιστών οι οι οποίοι δεν βρίσκονται στην αγορά. Σε Σε τέτοιου είδους αγορές που καθοδηγούνται από την καινοτομία είναι δυνατόν να να υπάρχει δυναμικός ή μακροπρόθεσμος ανταγωνισμός μεταξύ επιχειρήσεων οι οι οποίες δεν βρίσκονται κατ' ανάγκη σε σε ανταγωνισμό σε σε μία «στατική» 62 υφιστάμενη αγορά.
Συμπληρωματικές Θεωρήσεις - Διαφορετική Διάρθρωση Κόστους των Επιχειρήσεων Εντούτοις, ακόμα και όταν μία αγορά χαρακτηρίζεται από σοβαρούς φραγμούς εισόδου, η ύπαρξη και άλλων διαρθρωτικών παραγόντων στην εν εν λόγω αγορά μπορεί να να σημαίνει ότι η αγορά τείνει προς αποτελεσματικό ανταγωνισμό εντός του σχετικού χρονικού ορίζοντα. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στην περίπτωση αγορών με με περιορισμένο -πλην όμως επαρκή- αριθμό επιχειρήσεων οι οι οποίες 1. 1. Έχουν διαφορετική διάρθρωση κόστους και 2. 2. αντιμετωπίζουν «ελαστική» αγοραία ζήτηση ως προς την τιμή. 63
Συμπληρωματικές Θεωρήσεις - Διαφορετική Διάρθρωση Κόστους των Επιχειρήσεων Είναι δυνατόν επίσης σε μία αγορά να υπάρχει «υπερβάλλουσα χωρητικότητα» η οποία επιτρέπει στις ανταγωνίστριες επιχειρήσεις να επεκτείνουν την παραγωγή τους με με μεγάλη ταχύτητα, ανταποκρινόμενες σε οιαδήποτε αύξηση της τιμής. *Παρατήρηση: Στις αγορές αυτές, τα τα μερίδια ενδέχεται να να αλλάζουν διαχρονικά και/ή να να παρατηρούνται μειώσεις τιμών. 64
Συμπληρωματικές Θεωρήσεις - Επάρκεια της Νομοθεσίας για τον Ανταγωνισμό Η απόφαση για τον προσδιορισμό μιας αγοράς όπου δικαιολογείται η οποιαδήποτε πιθανή «εκ των προτέρων» κανονιστική ρύθμιση, πρέπει επίσης να να εξαρτάται από εκτίμηση της επάρκειας της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού για τον περιορισμό ή την άρση των εν εν λόγω φραγμών ή για την αποκατάσταση αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Παράλληλα, οι οι νέες και αναδυόμενες αγορές, στις οποίες η ισχύς οφείλεται στο «πλεονέκτημα του πρωτοεισερχόμενου», δεν πρέπει καταρχήν να να υπόκεινταισε εκ 65 εκ των προτέρων ρύθμιση.
Συμπληρωματικές Θεωρήσεις - Επάρκεια της Νομοθεσίας για τον Ανταγωνισμό Οι Οι όποιες ρυθμίσεις πρέπει να να είναι αναλογικές, ενδεδειγμένες και να να βασίζονται στο χαρακτήρα του εκάστοτε διαπιστωθέντος προβλήματος, ιδίως: 1. 1. Για τη τη μεγιστοποίηση του οφέλους για λογαριασμό των χρηστών, 2. 2. την εξασφάλιση της μη μη ύπαρξης στρεβλώσεων ή περιορισμών του ανταγωνισμού, 3. 3. την ενθάρρυνση αποδοτικών επενδύσεων σε σε υποδομή 4. 4. την προώθηση της καινοτομίας, καθώς 5. 5. και την ενθάρρυνση της αποτελεσματικής χρήσης και διαχείρισης ραδιοσυχνοτήτων και πόρων 66 αριθμοδότησης.
Περιγραφή των Επιμέρους Καθορισμένων «Σχετικών» Αγορών Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών 67
Περιγραφή καθορισμένων αγορών - Επίπεδο Λιανικής Επίπεδο λιανικής 1. 1. Πρόσβαση στο στο δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο σε σε σταθερή θέση για για οικιακούς πελάτες. 2. 2. Πρόσβαση στο στο δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο σε σε σταθερή θέση θέση για για μη μη οικιακούς πελάτες. 3. 3. Δημοσίως διαθέσιμες τοπικές ή/και εθνικές τηλεφωνικές υπηρεσίες που που παρέχονται σε σε σταθερή θέση για για οικιακούς πελάτες. 4. 4. Δημοσίως διαθέσιμες διεθνείς τηλεφωνικές υπηρεσίες που που παρέχονται σε σε σταθερή θέση για για οικιακούς πελάτες. 5. 5. Δημοσίως διαθέσιμες τοπικές ή/και εθνικές τηλεφωνικές υπηρεσίες που που παρέχονται σε σε σταθερή θέση για για μη μη οικιακούς πελάτες. 6. 6. Δημοσίως διαθέσιμες διεθνείς τηλεφωνικές υπηρεσίες που που παρέχονται σε σε σταθερή θέση για για μη μη οικιακούς πελάτες. Οι Οι έξι έξι αυτές αγορές ορίζονται για για τους τους σκοπούς της της ανάλυσης σε σε σχέση με με το το άρθρο 17 17 της της Οδηγίας για για την την «Καθολική Υπηρεσία». 68
Περιγραφή καθορισμένων αγορών - Ελάχιστη Δέσμη Μισθωμένων Γραμμών 7. 7. Ορισμός της της αγοράς που που αφορά την την ελάχιστη δέσμη μισθωμένων γραμμών (που περιλαμβάνει τους τους προσδιορισμένους τύπους μισθωμένων γραμμών έως έως και και 2 Mbps) σύμφωνα με με τις τις απαιτήσεις του του άρθρου 18 18 και και του του παραρτήματος VII VII της της Οδηγίας για για την την Καθολική Υπηρεσία (2002/22/ΕΚ)). ΕΚ)). Η αγορά αυτή αναφέρεται στο στο παράρτημα ΙΙ σημείο 1 της της Οδηγίας Πλαίσιο (2002/21/ΕΚ) ΕΚ) σε σε σχέση με με το το άρθρο 16 16 της της Οδηγίας για για την την Καθολική Υπηρεσία («Παροχή μισθωμένων γραμμών σε σε τελικούς χρήστες»). Πρέπει να να διενεργείται συστηματική ανάλυση αγοράς που να να καλύπτει τους ρυθμιστικούς ελέγχους για την παροχή της «στοιχειώδους ελάχιστης δέσμης μισθωμένων γραμμών». 69
Επίπεδο χονδρικής Περιγραφή καθορισμένων αγορών - Επίπεδο Χονδρικής 8. 8. Προέλευση Προέλευση (εκκίνηση) εκκίνηση) κλήσεων κλήσεων στο στο δημόσιο δημόσιο τηλεπικοινωνιακό τηλεπικοινωνιακό δίκτυο δίκτυο που που παρέχεται παρέχεται σε σε σταθερή σταθερή θέση. θέση. 9. 9. Απόληξη Απόληξη (τερματισμός) τερματισμός) κλήσεων κλήσεων σε σε μεμονωμένα μεμονωμένα δημόσια δημόσια τηλεφωνικά τηλεφωνικά δίκτυα δίκτυα που που παρέχεται παρέχεται σε σε σταθερή σταθερή θέση. θέση. 10. 10. Διαβιβαστικές Διαβιβαστικές υπηρεσίες υπηρεσίες στο στο δημόσιο δημόσιο σταθερό σταθερό τηλεφωνικό τηλεφωνικό δίκτυο. δίκτυο. 11. 11. Χονδρική Χονδρική παροχή παροχή αποδεσμοποιημένης πρόσβασης πρόσβασης (συμπεριλαμβανομένης της της από από κοινού κοινού --μεριζόμενης μεριζόμενης --πρόσβασης) πρόσβασης) σε σε μεταλλικούς μεταλλικούς βρόχους βρόχους και και υποβρόχους υποβρόχους για για το το σκοπό σκοπό της της παροχής παροχής ευρυζωνικών ευρυζωνικών και και φωνητικών φωνητικών υπηρεσιών. υπηρεσιών. 12. 12. Χονδρική Χονδρική παροχή παροχή ευρυζωνικών ευρυζωνικών υπηρεσιών υπηρεσιών (καλύπτεται (καλύπτεται πρόσβαση πρόσβαση «δυφιορρεύματος» δυφιορρεύματος» ( bit-stream ) stream ) καθώς καθώς και και άλλη άλλη χονδρικά χονδρικά παρεχόμενη παρεχόμενη πρόσβαση πρόσβαση μέσω μέσω άλλων άλλων υποδομών). υποδομών). 13. 13. Χονδρική Χονδρική παροχή παροχή τερματικών τερματικών τμημάτων τμημάτων μισθωμένων μισθωμένων γραμμών. γραμμών. 14. 14. Χονδρική Χονδρική παροχή παροχή ζευκτικών ζευκτικών τμημάτων τμημάτων μισθωμένων μισθωμένων γραμμών. γραμμών. 15. 15. Πρόσβαση Πρόσβαση και και προέλευση προέλευση (εκκίνηση) εκκίνηση) κλήσεων κλήσεων στα στα δημόσια δημόσια δίκτυα δίκτυα κινητής κινητής τηλεφωνίας. τηλεφωνίας. 16. 16. Απόληξη-Τερματισμός φωνητικών φωνητικών κλήσεων κλήσεων σε σε μεμονωμένα μεμονωμένα δίκτυα δίκτυα κινητών κινητών επικοινωνιών. επικοινωνιών. 17. 17. Ηεθνική αγορά αγορά χονδρικής χονδρικής παροχής παροχής διεθνούς διεθνούς περιαγωγής περιαγωγής σε σε δημόσια δημόσια δίκτυα δίκτυα κινητών κινητών επικοινωνιών. επικοινωνιών. 18. 18. Υπηρεσίες Υπηρεσίες μετάδοσης μετάδοσης ραδιοτηλεοπτικών ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών εκπομπών και και δίκτυα δίκτυα διανομής διανομής ραδιοτηλεοπτικού ραδιοτηλεοπτικού περιεχομένου περιεχομένου σε σε τελικούς τελικούς χρήστες. χρήστες. 70
Περιγραφή καθορισμένων σχετικών αγορών - Συνολικά 1. Πρόσβαση στο δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο σε σταθερή θέση για οικιακούς πελάτες 2. Πρόσβαση στο δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο σε σταθερή θέση για μη οικιακούς πελάτες 3. Δημοσίως διαθέσιμες τοπικές ή/και εθνικές τηλεφωνικές υπηρεσίες που παρέχονται σε σταθερή θέση για οικιακούς πελάτες 4. Δημοσίως διαθέσιμες διεθνείς τηλεφωνικές υπηρεσίες που παρέχονται σε σταθερή θέση για οικιακούς πελάτες 5. Δημοσίως διαθέσιμες τοπικές ή/και εθνικές τηλεφωνικές υπηρεσίες που παρέχονται σε σταθερή θέση για μη οικιακούς πελάτες. 6. Δημοσίως διαθέσιμες διεθνείς τηλεφωνικές υπηρεσίες που παρέχονται σε σταθερή θέση για μη οικιακούς πελάτες. 10. Διαβιβαστικές υπηρεσίες στο δημόσιο σταθερό τηλεφωνικό δίκτυο 11. Παροχή αδεσμοποίητης πρόσβασης σε μεταλλικούς βρόχους και υποβρόχους 12. Χονδρική παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών (bitstream και ενδεχομένως και άλλες παρόμοιες πλην της 11 και 18) 13. Χονδρική παροχή τερματικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών 14. Χονδρική παροχή ζευκτικών τμημάτων μισθωμένων γραμμών 15. Πρόσβαση και προέλευση (εκκίνηση) κλήσεωνσταδημόσιαδίκτυακινητής τηλεφωνίας 7. Η ελάχιστη δέσμη μισθωμένων γραμμών (μέχρι 2Mb/sec ) 16. Απόληξη φωνητικών κλήσεων σε μεμονωμένα δίκτυα κινητών επικοινωνιών 8. Προέλευση (εκκίνηση) κλήσεων στο δημόσιο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο που παρέχεται σε σταθερή θέση 9. Απόληξη (τερματισμός) κλήσεων σε μεμονωμένα δημόσια τηλεφωνικά δίκτυα που παρέχεται σε σταθερή θέση 17. Η εθνική αγορά χονδρικής παροχής διεθνούς περιαγωγής σε δημόσια δίκτυα κινητών επικοινωνιών. 18. Υπηρεσίες μετάδοσης ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και δίκτυα διανομής ραδιοτηλεοπτικού περιεχομένου σε τελικούς 71 χρήστες.
Περιγραφή καθορισμένων αγορών-1 Αγορά Πρόσβασης μέσω των υπηρεσιών PSTN // ISDN BRA στο Δημόσιο Τηλεφωνικό Δίκτυο σε σε Σταθερή Θέση.. (Αγορά( 1) 1) Η αγορά λιανικής πρόσβασης PSTN και και ISDN BRA στο στο δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο αφορά σε σε υπηρεσίες πρόσβασης που που παρέχονται σε σε οικιακούς και και μη-οικιακούς πελάτες, χωρίς διάκριση μεταξύ τους, και και καλύπτει γεωγραφικά όλη όλη την την ελληνική επικράτεια. Εξέλιξη αγοράς (συνδέσεις) 7,000,000 6,000,000 συνδέσεις 5,000,000 4,000,000 3,000,000 2,000,000 1,000,000 ISDN BRA PSTN 0 β' 2002 α' 2003 β' 2003 α' 2004 β' 2004 α' 2005 εξάμηνο 72
Περιγραφή καθορισμένων αγορών-2 Αγορά Πρόσβασης μέσω των υπηρεσιών ISDN PRA και Συμμετρικών Ευρυζωνικών Υπηρεσιών Νx2Mbps στο Δημόσιο Τηλεφωνικό Δίκτυο σε σε Σταθερή Θέση. (Αγορά 2) 2) Η αγορά αυτή περιλαμβάνει τις τις υπηρεσίες ISDN PRA και προϊόντα πρόσβασης Νx2Mbps που προσφέρονται μέσω ευρυζωνικής SDSL/LLU, LLU, LMDS και μισθωμένης γραμμής και απευθύνεται μόνο σε σε κάποιες κατηγορίες εταιρικών πελατών. Όσον αφορά τη τη γεωγραφική κατάτμησή της, ορίζονται διακριτές γεωγραφικές αγορές για τις τις περιοχές: (α) Αττικής και άλλων μεγάλων κέντρων, (β) της υπόλοιπης χώρας. 73
Περιγραφή καθορισμένων αγορών-2 Αγορά Πρόσβασης μέσω των των υπηρεσιών ISDN PRA και και Συμμετρικών Ευρυζωνικών Υπηρεσιών Νx2Mbps στο στο Δημόσιο Τηλεφωνικό Δίκτυο σε σε Σταθερή Θέση. (Αγορά 2) 2) Διαχρονική εξέλιξη μεριδίων ΟΤΕ και Εναλ /κών σε όρους συνδέσεων Διαχρονική εξέλιξη μεριδίων ΟΤΕ και Εναλ /κών σε όρους εσόδων 100,000% 100,000% 80,000% 80,000% % 60,000% 40,000% % 60,000% 40,000% 20,000% 20,000% 0,000% β' 2002 α' 2003 β' 2003 α' 2004 β' 2004 0,000% β' 2002 α' 2003 β' 2003 α' 2004 β' 2004 εξάμηνο εξάμηνο OTE ΕΝΑΛ/ΚΟΙ OTE ΕΝΑΛ/ΚΟΙ 74
Περιγραφή καθορισμένων αγορών-3 Αγορά Δημοσίως Διαθεσίμων Τοπικών και και Εθνικών Τηλεφωνικών Υπηρεσιών που που Παρέχονται σε σε Σταθερή Θέση για για Οικιακούς και και Μικρούς Μη-Οικιακούς Πελάτες.. (Αγορά( 3) 3) Στην προηγούμενη ενότητα, ορίστηκε ότι ότι η αγορά τοπικών και και εθνικών τηλεφωνικών υπηρεσιών περιλαμβάνει, εκτός των των τοπικών (αστικών) και και εθνικών (υπεραστικών) κλήσεων, και και κλήσεις από από σταθερά σε σε κινητά δίκτυα, dial-up για για πρόσβαση στο στο διαδίκτυο, VoIP, κλήσειςπροςμηγεωγραφικούςαριθμούς, αριθμούς, κλήσεις από από κοινόχρηστα τηλέφωνα και και μέσω τηλεφωνήτριας. Οπότε ορίζονται οι οι εξής εξής αγορές: α) α) Αγορά δημοσίως διαθεσίμων τοπικών και και εθνικών τηλεφωνικών υπηρεσιών που που παρέχονται σε σε σταθερή θέση για για οικιακούς και και μικρούς μη-οικιακούς πελάτες στις στις μεγάλες αστικές περιοχές και και β) β) Αγορά δημοσίως διαθεσίμων τοπικών και και εθνικών τηλεφωνικών υπηρεσιών που που παρέχονται σε σε σταθερή θέση για για οικιακούς και και μικρούς μη-οικιακούς πελάτες εκτός των των μεγάλων αστικών 75 περιοχών.
Περιγραφή καθορισμένων αγορών-3 5.000,0 Εξέλ ιξη αγοράς (έσοδα) 4.500,0 4.000,0 250,0 εκ. λεπτά 3.500,0 3.000,0 2.500,0 2.000,0 1.500,0 εκ. ευρώ 200,0 150,0 100,0 1.000,0 50,0 500,0 0,0 2003β 2004α 2004β 2005α 0,0 2003β 2004α 2004β 2005α εξάμηνο εξάμηνο Αστικές Υπεραστικές Σε κινητά Internet Άλλες κλήσεις Αστικές Υπεραστικές Σε κινητά Internet Άλλες κλήσεις Εξέλιξη της κίνησης και της συμμετοχής κάθε τύπου κλήσης σε αυτή Εξέλιξη εσόδων και της συμμετοχής κάθε τύπου κλήσης σε αυτά 76