ΓΝΩΜΟΔΟΣΗΗ ΕΠΙ ΕΡΩΣΗΜΑΣΟ ΠΟΤ ΕΘΕΕ Ο ΔΗΜΟ ΚΕΡΑΣΙΝΙΟΤ ΔΡΑΠΕΣΩΝΟ

1 ΓΝΩΜΟΔΟΣΗΗ ΕΠΙ ΕΡΩΣΗΜΑΣΟ ΠΟΤ ΕΘΕΕ Ο ΔΗΜΟ ΚΕΡΑΣΙΝΙΟΤ ΔΡΑΠΕΣΩΝΟ Τϋθηκε υπόψη μασ το εξόσ ερώτημα: Ποιεσ εύναι οι νομικϋσ δυνατότητεσ παραχώρηςησ ςτο Δόμο Κερατςινύου-Δραπετςώνασ, από το Υπουργεύο Υγεύασ και Πρόνοιασ, όλων των χώρων που περιβϊλλουν τισ προςφυγικϋσ και εργατικϋσ πολυκατοικύεσ τησ Δραπετςώνασ. Ι. Γενικού περιεχομϋνου διϊταξη για την δωρεϊν διϊθεςη ςτουσ δόμουσ, περιουςιακών ςτοιχεύων του κρϊτουσ ειςόγαγε ο Νόμοσ 1065/1980 «Περύ κυρώςεωσ Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα» (ΦΕΚ Α 168). Ειδικότερα, ςτο ϊρθρο 190 του εν λόγω νόμου προβλϋπονταν τα εξόσ: «Άρθρο 190. Παραχώρηςη περιουςιακών ςτοιχεύων ςε δόμουσ και κοινότητεσ. 1. Με κοινό απόφαςη των Υπουργών Εςωτερικών και Οικονομικών και του καθ' ύλην αρμοδύου Υπουργού επιτρϋπεται να παραχωρηθούν ό να διατεθούν δωρεϊν ςτουσ δόμουσ ό ςτισ κοινότητεσ περιουςιακϊ ςτοιχεύα οποιαςδόποτε φύςεωσ, που ανόκουν ςτο δημόςιο, ςε νομικϊ πρόςωπα δημοςύου δικαύου ό ςε οποιονδόποτε δημόςιο φορϋα, υςτϋρα από απόφαςη του ςυλλογικού οργϊνου που διοικεύ τον φορϋα αυτόν. 1

2 2. Με την ύδια απόφαςη καθορύζονται οι όροι και οι προώποθϋςεισ για την παραχώρηςη ό τη διϊθεςη καθώσ και οι ςυνϋπειεσ που ςυνεπϊγεται η μη τόρηςη τουσ.» (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Η εν λόγω διϊταξη, αναφϋρεται γενικϊ ςε «περιουςιακϊ ςτοιχεύα», ςτα οπούα προφανώσ περιλαμβϊνονται και τα ακύνητα ιδιοκτηςύασ του δημοςύου ό Ν.Π.Δ.Δ. ό «οποιουδόποτε δημόςιου φορϋα». Περαιτϋρω, ςτον ύδιο νόμο, και ςυγκεκριμϋνα ςτο ϊρθρο 224 προβλϋπεται η διατόρηςη ςε ιςχύ παλαιότερων ειδικών διατϊξεων (βλ. και παρακϊτω) που προβλϋπουν την παραχώρηςη (και την δωρεϊν αλλϊ και την ϋναντι τιμόματοσ παραχώρηςη) ειδικϊ των «ακινότων κτημϊτων κϊθε εύδουσ» ςτουσ δόμουσ εκ μϋρουσ του δημοςύου. Ειδικότερα, η εν λόγω διϊταξη εύχε ωσ εξόσ: «Άρθρο 224 Διατόρηςη διατϊξεων που προβλϋπουν την παραχώρηςη ακινότου ςε οργανιςμούσ τοπικόσ αυτοδιοικόςεωσ. Κϊθε ειδικό διϊταξη, που προβλϋπει την παραχώρηςη εκ μϋρουσ του δημοςύου ό ϊλλων νομικών προςώπων ακινότων κτημϊτων κϊθε εύδουσ ςτουσ δόμουσ, ςτισ κοινότητεσ, ςτα ιδρύματα και ςτα ϊλλα νομικϊ πρόςωπα των δόμων και κοινοτότων διατηρεύ την ιςχύ τησ.» (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Αξύζει να ςημειωθεύ ότι οι διατϊξεισ αυτϋσ διατηρόθηκαν ωσ εύχαν ςτα επόμενα χρόνια και ςυμπεριλόφθηκαν ςτα ςχετικϊ κωδικοποιητικϊ διατϊγματα τησ δημοτικόσ και κοινοτικόσ νομοθεςύασ και ςυγκεκριμϋνα ςτο Π.Δ. 86/1985 (ϊρθρα 230 και 271 2

3 αντύςτοιχα), ςτο Π.Δ. 323/1989 (ϊρθρα 243 και 286 αντύςτοιχα) και ςτο Π.Δ. 410/1995 (ϊρθρα 260 και 303) αντύςτοιχα. Αργότερα, οι ύδιεσ διατϊξεισ επαναλαμβϊνονται αντιςτούχωσ ςτα ϊρθρα 200 και 277 του Ν. 3463/2006 «Δημοτικόσ και Κοινοτικόσ Κώδικασ» (ΦΕΚ Α 114), τα οπούα ιςχύουν και ςόμερα ωσ εξόσ: «Άρθρο 200 Παραχώρηςη περιουςιακών ςτοιχεύων ςε Δόμουσ και Κοινότητεσ 1. Με κοινό απόφαςη των Τπουργών Οικονομύασ και Οικονομικών, Εςωτερικών, Δημόςιασ Διούκηςησ και Αποκϋντρωςησ και του καθ ύλην αρμόδιου Τπουργού, επιτρϋπεται να παραχωρηθούν ό να διατεθούν δωρεϊν ςτουσ Δόμουσ ό ςτισ Κοινότητεσ περιουςιακϊ ςτοιχεύα οποιαςδόποτε φύςεωσ, που ανόκουν ςτο Δημόςιο και ςε δημόςια νομικϊ πρόςωπα, ύςτερα από απόφαςη του ςυλλογικού οργϊνου που διοικεύ το φορϋα αυτόν. 2. Με την ύδια απόφαςη καθορύζονται οι όροι και προώποθϋςεισ για την παραχώρηςη ό τη διϊθεςη, καθώσ και οι ςυνϋπειεσ που ςυνεπϊγεται η μη τόρηςό τουσ. Άρθρο 277 Διατόρηςη διατϊξεων που προβλϋπουν την παραχώρηςη ακινότου ςε Οργανιςμούσ Τοπικόσ Αυτοδιούκηςησ Ειδικϋσ διατϊξεισ που προβλϋπουν την παραχώρηςη, εκ μϋρουσ του Δημοςύου ό ϊλλων νομικών προςώπων, ακινότων ςτουσ Δόμουσ, ςτισ Κοινότητεσ, ςτα ιδρύματα και ςτα ϊλλα νομικϊ πρόςωπα των Δόμων και Κοινοτότων διατηρούν την ιςχύ τουσ.» 3

4 Ειδικϋσ διατϊξεισ που ϋχουν ιδιαύτερο ενδιαφϋρον ςτην προκεύμενη περύπτωςη υπϊρχουν ςτουσ εξόσ νόμουσ: Στο Β.Δ. 330/1960 «Περύ κωδικοποιόςεωσ τησ περύ αποκαταςτϊςεωσ των αςτών προςφύγων νομοθεςύασ Ν.2044/52» (ΦΕΚ Α 69) ςτο ϊρθρο 66 ωσ εξόσ: «Άρθρον 66 Παραχωρόςεισ δια κοινωφελεύσ ςκοπούσ (Άρθρον 56 του από 27.1./9.2.53 Β.Δ.) 1. Εκ των απαλλοτριωθειςών δια την ανϋγερςιν αςτικών προςφυγικών Συνοικιςμών εκτϊςεων, δύνανται να παραχωρηθώςι δωρεϊν οικόπεδα εισ Νομικϊ Πρόςωπα επιδιώκοντα ςκοπόν κοινωφελό. Σα οικόπεδα ταύτα, μετϊ των επ αυτών οικοδομών, ϊμα παύςουν εξυπηρετούντα τον δι όν εδόθηςαν κοινωφελό ςκοπόν, περιϋρχονται εισ το Τπουργεύον Κοινωνικόσ Προνούασ, όπωσ διατεθώςι δι αναλόγουσ ςκοπούσ. Η ςχετικό περύ παραχωρόςεωσ απόφαςισ του Υπουργού Κοινωνικόσ Προνούασ εκδύδεται μετϊ γνώμην του Κεντρικού υμβουλύου τεγϊςεωσ, μεταγραφομϋνη εισ τα βιβλύα μεταγραφών ατελώσ. 2. Ωςαύτωσ προσ εξυπηρϋτηςιν γενικωτϋρων κοινωνικών ςκοπών αποβλεπόντων εισ την θεραπεύαν των εν γϋνει προςφυγικών αναγκών, επιτρϋπεται κατϊ παρϋκκλιςιν παραχώρηςισ ακινότων, προοριζομϋνων δια την αποκατϊςταςιν των προςφύγων, δι αποφϊςεωσ του 4

5 Τπουργού Κοινωνικόσ Προνούασ, μετϊ προηγουμϋνην ςύμφωνον γνώμην του Κεντρικού υμβουλύου τεγϊςεωσ. Δια τησ αυτόσ αποφϊςεωσ ορύζεται το τύμημα, εν περιπτώςει πωλόςεωσ ό το τύμημα χρόςεωσ εν περιπτώςει παραχωρόςεωσ τησ χρόςεωσ. (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Στην προκεύμενη περύπτωςη, εύναι προφανϋσ ότι ενδιαφϋρον παρουςιϊζει η διϊταξη τησ πρώτησ παραγρϊφου του παραπϊνω ϊρθρου, αφού η δεύτερη παρϊγραφοσ αφορϊ την «θεραπεύα των εν γϋνει προςφυγικών αναγκών» (ενώ ςτην προκεύμενη περύπτωςη η παραχώρηςη του περιβϊλλοντοσ χώρου αφορϊ γενικότερα τον Δόμο, οι δε «προςφυγικϋσ ανϊγκεσ» αφορούν ϊλλεσ εποχϋσ και καταςτϊςεισ), εν τϋλει δε γύνεται λόγοσ και για «τύμημα». Και η πρώτη παρϊγραφοσ όμωσ, αναφϋρεται ςε «δωρεϊν οικόπεδα» που παραχωρούνται ςε «Νομικϊ Πρόςωπα επιδιώκοντα ςκοπόν κοινωφελό», δηλ. κϊποιον ςυγκεκριμϋνο κοινωφελό ςκοπό, δηλ. ϋναν ειδικό ςκοπό, ενώ οι δόμοι ϋχουν ευρύτερη αποςτολό, αφού διοικούν τισ τοπικϋσ υποθϋςεισ αλλϊ αςκούν και αρμοδιότητεσ για υποθϋςεισ κρατικού χαρακτόρα (ϊρθρο 102 παρ. 1 Συντ.) και αποτελούν «αυτοδιοικούμενα κατϊ τόπο νομικϊ πρόςωπα δημοςύου δικαύου» (ϊρθρο 1 Ν. 3852/2010 «Καλλικρϊτησ»), δηλ. νομικϊ πρόςωπα που δεν εύναι μονοθεματικού χαρακτόρα και η αρμοδιότητϊ τουσ προςδιορύζεται κατ αρχόν ωσ γενικό «κατϊ τόπο» και όχι ωσ ειδικό και «καθ ύλη» αρμοδιότητα. Σχετικϊ αξύζει να αναφερθεύ και ςχετικό απόφαςη, ςε ανϊλογη περύπτωςη, του Συμβουλύου τησ Επικρατεύασ (ΣτΕ 5

6 3579/2010), η οπούα υπογραμμύζει τον χαρακτόρα τησ αποςτολόσ και των αρμοδιοτότων των ΟΤΑ καθώσ και την μη εφαρμογό ειδικών διατϊξεων για την παραχώρηςη κρατικόσ περιουςύασ προσ θεραπεύα ειδικού ςκοπού ςε ΟΤΑ αλλϊ των διατϊξεων τησ δημοτικόσ νομοθεςύασ. Ειδικότερα, ςτην εν λόγω απόφαςη (ΣτΕ 3579/2010) το δικαςτόριο υπογραμμύζει, μεταξύ ϊλλων τα εξόσ: «.Επειδό, με την προπαρατεθεύςα διϊταξη του ϊρθρου 5 του αν.ν. 1331/1949 (όπωσ ιςχύει) κατ επύκληςιν τησ οπούασ εξεδόθη η προςβαλλομϋνη απόφαςη, προβλϋπεται η δυνατότητα παραχωρόςεωσ ακινότων του Δημοςύου ςε ιδρύματα, οργανιςμούσ και ςωματεύα, τα οπούα ϋχουν ιδρυθεύ ό ςυςταθεύ για την επιδύωξη ειδικών ςκοπών κοινόσ ωφελεύασ, αποςκοπεύ δε η παραχώρηςη ςτην ενύςχυςη των εν λόγω νομικών προςώπων για την εκπλόρωςη των ωσ ϊνω ειδικών ςκοπών. Εν όψει των ανωτϋρω, δεν δύναται η εν λόγω διϊταξη να αποτελϋςει νόμιμο ϋρειςμα για την παραχώρηςη δημοςύων ακινότων ςτουσ οργανιςμούσ τοπικόσ αυτοδιούκηςησ, η αποςτολό των οπούων κατϊ το Σύνταγμα και το νόμο ςυνύςταται ςτην διούκηςη των τοπικών υποθϋςεων και δεν περιορύζεται ςτην επιδύωξη ςυγκεκριμϋνων ςκοπών κοινόσ ωφελεύασ. Άλλωςτε, η παραχώρηςη περιουςιακών ςτοιχεύων του Δημοςύου ςε δόμουσ ό κοινότητεσ διϋπεται από ειδικϋσ διατϊξεισ τησ περύ Δόμων και Κοινοτότων νομοθεςύασ (βλ..ε. 2425/2009), ςυγκεκριμϋνωσ δε από το ϊρθρο 260 του, ιςχύοντοσ κατϊ την ϋκδοςη τησ προςβαλλομϋνησ, Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικοσ (π.δ. 410/1995, Υ.Ε.Κ. 231 Α ), το οπούο προβλϋπει την 6

7 δυνατότητα παραχωρόςεωσ ακινότων του Δημοςύου ςε Δόμουσ και Κοινότητεσ με κοινό απόφαςη των Τπουργών Εςωτερικών και Οικονομικών και του καθ ύλην αρμοδύου Τπουργού (βλ. όδη ϊρθρο 200 του ν. 3463/2006 Υ.Ε.Κ. 114 Α ). Εν όψει των ανωτϋρω, η παραχώρηςη του επιμϊχου ακινότου του Δημοςύου ςτον Δόμο... δεν μπορούςε να βρεύ νόμιμο ϋρειςμα ςτην διϊταξη του ϊρθρου 5 του αν.ν. 1331/1949 (όπωσ ιςχύει) και, ωσ εκ τούτου, αναρμοδύωσ η προςβαλλομϋνη απόφαςη εξεδόθη, κατ επύκληςιν τησ διατϊξεωσ αυτόσ, από τον Τπουργό και τον Τφυπουργό Οικονομύασ και Οικονομικών (μετϊ την ςυγχώνευςη, με το π.δ. 81/2002, Υ.Ε.Κ 57Α ), των Τπουργεύων Εθνικόσ Οικονομύασ και Οικονομικών ςτο Τπουργεύο Οικονομύασ και Οικονομικών).» (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Μια ϊλλη ςχετικό διϊταξη, πϊντωσ, που παρουςιϊζει ενδιαφϋρον ςτην προκεύμενη περύπτωςη εύναι η διϊταξη του ϊρθρου 19 παρ. 4 του Ν. 1641/1986 (ΦΕΚ Α 122) «Μικτϊ δανειοδοτικϊ ςτεγαςτικϊ προγρϊμματα του Οργανιςμού Εργατικόσ Κατοικύασ και ϊλλεσ διατϊξεισ». Ειδικότερα ςτην εν λόγω διϊταξη προβλϋπονται τα εξόσ: «Άρθρο 19 Ρύθμιςη ςχϋςεων Ο.Ε.Κ. και τοπικόσ αυτοδιούκηςησ 1. 2. 3. 3. Με αποφϊςεισ του Τπουργού Εργαςύασ, μετϊ από γνώμη του διοικητικού ςυμβουλύου του ΟΕΚ, καθορύζονται κατϊ 7

8 περύπτωςη οι όροι και οι προώποθϋςεισ παραχώρηςησ ςτουσ δόμουσ και τισ κοινότητεσ για τη χρόςη, την εκμετϊλλευςη και τη διαχεύριςη των καταςτημϊτων και των αιθουςών ςυγκεντρώςεων των εργατικών οικιςμών.» Εν προκειμϋνω, εύναι ςαφϋσ ότι η παραπϊνω διϊταξη δεν αφορϊ τισ υπόψη περιπτώςεισ, αφού δεν πρόκειται ςε κϊθε περύπτωςη για κατοικύεσ που καταςκευϊςτηκαν από τον ΟΕΚ, ενώ δεν ενδιαφϋρουν για το υπόψη ζότημα απλϊ τα θϋματα χρόςησ κλπ. «των καταςτημϊτων και των αιθουςών ςυγκεντρώςεων των εργατικών οικιςμών». Μια ϊλλη ςχετικό διϊταξη που παρουςιϊζει ενδιαφϋρον ςτην προκεύμενη περύπτωςη εύναι το ϊρθρο 8 του Ν. 1807/1988 (ΦΕΚ Α 208) «Στεγαςτικϊ θϋματα του Υπουργεύου Υγεύασ, Πρόνοιασ και Κοινωνικών Αςφαλύςεων» όπου προβλϋπονται ειδικότερα τα εξόσ: «Άρθρο 8 1. Κοινόχρηςτοι χώροι οικιςμών, που δημιουργόθηκαν ό θα δημιουργηθούν με τα προγρϊμματα ςτϋγαςησ του Υπουργεύου Υγεύασ, Πρόνοιασ και Κοινωνικών Αςφαλύςεων οι οπούοι χαρακτηρύςθηκαν ωσ κοινόχρηςτοι ςτα εγκεκριμϋνα ρυμοτομικϊ ςχεδιαγρϊμματα του Υπουργεύου Περιβϊλλοντοσ, Χωροταξύασ και Δημοςύων Έργων, περιϋρχονται αυτοδικαύωσ ςτην κυριότητα των οικεύων δόμων ό κοινοτότων ωσ κοινόχρηςτοι. Τροποπούηςη του διαγρϊμματοσ των παραπϊνω οικιςμών για τον χαρακτηριςμό χώρου ωσ κοινόχρηςτου ενεργεύται 8

9 ύςτερα από γνώμη του Τπουργεύου Τγεύασ, Πρόνοιασ και Κοινωνικών Αςφαλύςεων. 2. Κοινόχρηςτοι χώροι οικιςμών, για τουσ οπούουσ εκτόσ από τα διαγρϊμματα του Τπουργεύου Περιβϊλλοντοσ, Φωροταξύασ και Δημοςύων Έργων υπϊρχουν και εγκεκριμϋνα διαγρϊμματα του Υπουργεύου Υγεύασ, Πρόνοιασ και Κοινωνικών Αςφαλύςεων, περιϋρχονται αυτοδικαύωσ ςτην κυριότητα των οικεύων δόμων ό κοινοτότων, μόνο αν εμφανύζονται ωσ κοινόχρηςτοι και με τα ύδια κτηματολογικϊ ςτοιχεύα ςτα διαγρϊμματα και των δύο Υπουργεύων. Διαφορετικϊ περιϋρχονται ςτην κυριότητα των οικεύων δόμων ό κοινοτότων αφότου γύνει κατϊλληλη προςαρμογό, ώςτε να ταυτιςτούν τα διαγρϊμματα αυτϊ. τισ περιπτώςεισ που δεν θύγονται κεκτημϋνα δικαιώματα ςε ακύνητα οικιςμών, θα προςαρμόζονται τα διαγρϊμματα του Τπουργεύου Τγεύασ, Πρόνοιασ και Κοινωνικών Αςφαλύςεων προσ τα αντύςτοιχα του Τπουργεύου Περιβϊλλοντοσ, Φωροταξύασ και Δημοςύων Έργων. ε όλεσ τισ ϊλλεσ περιπτώςεισ θα προςαρμόζονται τα διαγρϊμματα του Τπουργεύου Περιβϊλλοντοσ, Φωροταξύασ και Δημοςύων Έργων προσ τα αντύςτοιχα του Τπουργεύου Τγεύασ, Πρόνοιασ και Κοινωνικών Αςφαλύςεων, εκτόσ αν η διαςφϊλιςη των δικαιωμϊτων ςε ακύνητα των οικιςμών δεν μπορεύ να γύνει με ϊλλο τρόπο». (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Η παραπϊνω διατϊξεισ αναφϋρονται ρητϊ ςε «κοινόχρηςτουσ χώρουσ οικιςμών». Σύμφωνα με τισ ςχετικϋσ διατϊξεισ του Αςτικού Κώδικα (ΑΚ) προβλϋπονται, για τα κοινόχρηςτα πρϊγματα τα εξόσ: 9

10 «'Αρθρο 967 Κοινόχρηςτα Πρϊγματα κοινόσ χρόςησ εύναι ιδύωσ τα νερϊ με ελεύθερη και αϋναη ροό, οι δρόμοι, οι πλατεύεσ, οι γιαλού, τα λιμϊνια και οι όρμοι, οι όχθεσ πλευςύμων ποταμών, οι μεγϊλεσ λύμνεσ και οι όχθεσ τουσ. 'Αρθρο 968 Κυριότητα ςε κοινόχρηςτα Σα κοινόχρηςτα πρϊγματα, εφόςον δεν ανόκουν ςε δόμο ό κοινότητα, ό ο νόμοσ, δεν ορύζει διαφορετικϊ ανόκουν ςτο δημόςιο. 'Αρθρο 970 ε κοινόχρηςτα πρϊγματα μπορούν να αποκτηθούν με παραχώρηςη τησ αρχόσ κατϊ τουσ όρουσ του νόμου ιδιαύτερα ιδιωτικϊ δικαιώματα εφόςον με τα δικαύωματα αυτϊ εξυπηρετεύται ό δεν αναιρεύται η κοινό χρόςη.» (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Περαιτϋρω, ςτισ παραπϊνω διατϊξεισ του ϊρθρου 8 του Ν. 1807/1988 (βλ. ςχετικϊ και γνωμοδότηςη ΝΚ 877/91) προβλϋπεται ρητϊ (παρ. 1) ότι οι ωσ ϊνω «κοινόχρηςτοι χώροι» πρϋπει να ϋχουν χαρακτηριςτεύ «ωσ κοινόχρηςτοι ςτα εγκεκριμϋνα ρυμοτομικϊ ςχεδιαγρϊμματα του Υπουργεύου Περιβϊλλοντοσ, Χωροταξύασ και Δημοςύων Έργων», καθώσ και ότι (παρ. 2) κοινόχρηςτοι χώροι «για τουσ οπούουσ εκτόσ από τα διαγρϊμματα του Τπουργεύου Περιβϊλλοντοσ, Φωροταξύασ και Δημοςύων Έργων υπϊρχουν και εγκεκριμϋνα διαγρϊμματα του 10

11 Υπουργεύου Υγεύασ, Πρόνοιασ και Κοινωνικών Αςφαλύςεων, περιϋρχονται αυτοδικαύωσ ςτην κυριότητα των οικεύων δόμων ό κοινοτότων, μόνο αν εμφανύζονται ωσ κοινόχρηςτοι και με τα ύδια κτηματολογικϊ ςτοιχεύα ςτα διαγρϊμματα και των δύο Υπουργεύων.». Συνεπώσ, ςτην υπόψη περύπτωςη, δεν τύθεται θϋμα εφαρμογόσ των διατϊξεων του ϊρθρου 8 του Ν.1807/1988, καθώσ υπό τισ παρούςεσ ςυνθόκεσ και τα υφιςτϊμενα δεδομϋνα δεν πληρούνται οι όροι του πραγματικού των εν λόγω διατϊξεων. Συμπεραςματικϊ, από την προηγηθεύςα ανϊλυςη των υπόψη ειδικών διατϊξεων δεν προκύπτει με ςαφόνεια δυνατότητα ϊμεςησ εφαρμογόσ τουσ ςτην υπόψη περύπτωςη κατϊ την διϊταξη κατϊ την ιςχύουςα διϊταξη του ϊρθρου 277 του Ν.3463/2006 του Κώδικα Δόμων και Κοινοτότων και ςυνεπώσ φαύνεται ότι τύθεται ζότημα εφαρμογόσ τησ ιςχύουςασ γενικόσ διϊταξησ του ϊρθρου 200 του Κώδικα Δόμων και Κοινοτότων (Ν. 3463/2006) για την παραχώρηςη ό δωρεϊν διϊθεςη ςε δόμουσ περιουςιακών ςτοιχεύων που ανόκουν ςτο Δημόςιο. ΙΙ. Περαιτϋρω, θα πρϋπει να εξεταςτεύ αν η κατϊ το ερώτημα παραχώρηςη του περιβϊλλοντοσ χώρου των προςφυγικών και εργατικών πολυκατοικιών τησ Δραπετςώνασ ςυνϊδει με την κατϊ το Σύνταγμα ευθύνη του κρϊτουσ για την ςτεγαςτικό πολιτικό και εμπύπτει ςτισ αρμοδιότητεσ των δόμων. Ειδικότερα, ςτο ϊρθρο 21 παρ. 4 του Συντϊγματοσ, όπωσ ιςχύει, προβλϋπονται τα εξόσ: 11

12 «Άρθρo 21 1.2.3 4. H απόκτηςη κατoικύασ από αυτoύσ πoυ την ςτερoύνται ό πoυ ςτεγϊζoνται ανεπαρκώσ απoτελεύ αντικεύμενo ειδικόσ φρoντύδασ τoυ Kρϊτoυσ.» (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Πρϊγματι, ςε ανϊλογη περύπτωςη, το Τμόμα Ε του Συμβουλύου τησ Επικρατεύασ (ΣτΕ 4011/2004), ϋκρινε ότι «η διούκηςη και διαχεύριςη του αιγιαλού και τησ παραλύασ, ότοι ςπουδαύου τμόματοσ του φυςικού κεφαλαύου η οπούα, αποτελεύ κρατικό αρμοδιότητα που αςκεύται με αποκλειςτικό γνώμονα το δημόςιο ςυμφϋρον (τε 2983/1998)», και απϋρριψε ςχετικό αύτηςη ακυρώςεωσ του Δόμου Αύγινασ κατϊ τησ υπ αριθμ. Τ/494/17.1.2002 κοινό απόφαςησ των Υπουργών Οικονομικών, Ανϊπτυξησ, Εςωτερικών Δημόςιασ Διούκηςησ και Αποκϋντρωςησ με την οπούα ανακλόθηκε, λόγω μη εκπλόρωςησ ςχετικών όρων, πριν από την χρονικό τησ λόξη παλαιότερη (από το 1991) απόφαςη παραχώρηςησ ςτην τότε Κοινότητα Μεςαγρού για τη χρόςη τμόματοσ του αιγιαλού ςτην περιοχό Αγύασ Μαρύνασ Αύγινασ «με ςκοπό να προχωρόςει η Κοινότητα αυτό ςε εργαςύεσ καλύτερησ αξιοπούηςησ τησ περιοχόσ για την εξυπηρϋτηςη και ψυχαγωγύα των κατούκων και επιςκεπτών τησ περιοχόσ». Περαιτϋρω, ςτην ύδια απόφαςη (ΣτΕ 4011/2004) το δικαςτόριο ϋκρινε ότι η διαχεύριςη του αιγιαλού δεν αποτελεύ τοπικό υπόθεςη, αφού «η διούκηςη και διαχεύριςη του αιγιαλού και τησ παραλύασ αποτελεύ κρατικό αρμοδιότητα αςκούμενη με αποκλειςτικό γνώμονα το δημόςιο ςυμφϋρον και δεν ςυνιςτϊ τοπικό 12

13 υπόθεςη τησ οπούασ η διαχεύριςη ανόκει κατϊ την πιο πϊνω ςυνταγματικό διϊταξη, ςτην αποκλειςτικό αρμοδιότητα των Ο.Σ.Α. Αρμοδιότητεσ Δόμων». Εξϊλλου, το Νομικό Συμβούλιο του Κρϊτουσ, ςτην ΝΣΚ (Τμόμα Δ) 70/94 γνωμοδότηςό του ϋκρινε ότι η δωρεϊν παραχώρηςη ακινότων του δημοςύου ςε ΟΤΑ πρϋπει να γύνεται για ςκοπούσ που ςυνϊπτονται με τισ δημοτικϋσ αρμοδιότητεσ και ειδικότερα ωσ εξόσ: «οι Τπουργού ϋχουν διακριτικό ευχϋρεια με κοινό απόφαςό τουσ να διαθϋτουν ό να παραχωρούν δωρεϊν προσ Οργανιςμούσ Τοπικόσ Αυτοδιούκηςησ (ΟΤΑ) περιουςιακϊ ςτοιχεύα του Δημοςύου, ϊρα και ακύνητα αυτού, όχι όμωσ ελευθϋρωσ, αλλϊ προκειμϋνου οι ΟΤΑ με τα παραχωρούμενα περιουςιακϊ ςτοιχεύα να πραγματοποιόςουν ςυγκεκριμϋνο και καθοριζόμενο ςτην παραπϊνω απόφαςη ςκοπό. τη διαςφϊλιςη δε εκπληρώςεωσ του ςκοπού αυτού αποβλϋπουν οι όροι και προώποθϋςεισ για τη διϊθεςη ό παραχώρηςη, που κατϊ την παρ. 2 του εν λόγω ϊρθρου τύθενται με τη ςχετικό υπουργικό απόφαςη, καθώσ και οι προβλεπόμενεσ ςτην ύδια απόφαςη ςυνϋπειεσ ςε περύπτωςη μη τηρόςεωσ των όρων αυτών και προώποθϋςεων. (πρβλ. και ϊρθρο 5 Α.Ν. 1331/49 που προβλϋπει την ευχϋρεια παραχωρόςεωσ δωρεϊν ό ϋναντι τιμόματοσ ακινότων του Δημοςύου ςε οργανιςμούσ ό ιδρύματα κοινόσ ωφελεύασ με απόφαςη του Τπουργικού υμβουλύου για την εκπλόρωςη των ειδικών ςκοπών αυτών). Ωσ προσ τουσ ςκοπούσ τησ διαθϋςεωσ ό παραχωρόςεωσ κατϊ το ϊρθρο 243 Κ.Δ.Δ., θα πρϋπει να γύνει δεκτό, ότι αυτού πρϋπει να εμπύπτουν ςτισ παρατιθϋμενεσ ςτ ϊρθρα 24 και 25 αυτού αποκλειςτικϋσ ό 13

14 ςυντρϋχουςεσ αντύςτοιχα αρμοδιότητεσ των Ο.Τ.Α. τισ τελευταύεσ αυτϋσ αρμοδιότητεσ (ςυντρϋχουςεσ) περιλαμβϊνεται μεν η καταςκευό και ςυντόρηςη ςυγκροτημϊτων λαώκών κατοικιών και θερϋτρων και η φροντύδα λειτουργύασ τουσ (ϊρθρο 25 παρ. 1 περ. β), όχι όμωσ και η εκπούηςη απευθεύασ και χωρύσ δημοπραςύα οικοπϋδων ςε ϊςτεγουσ δημότεσ για οικιςτικό αποκατϊςταςό τουσ. Η αρμοδιότητα αυτό των ΟΣΑ προβλϋπεται ςτο ϊρθρο 232 το οπούο εντϊςςεται ςτο Μϋροσ Σϋταρτο του Κ.Δ.Κ. με τύτλο <Οικονομικό Διούκηςη, Περιουςύα, Έργα, Απαλλοτριώςεισ> και ειδικότερα ςτο Σμόμα Β αυτού με τύτλο <Περιουςύα>, ςτο οπούο παρατύθενται οι ςχετικϋσ με την καταχώρηςη, διούκηςη, εκμετϊλλευςη και προςταςύα τησ περιούςιασ των ΟΣΑ διατϊξεισ. Λόγω τησ διατυπώςεωσ του ϊρθρου αυτού (<οικόπεδϊ τουσ>) και τησ εντϊξεώσ του ςτο παραπϊνω τμόμα του Κ.Δ.Δ. πρϋπει να γύνει δυνατό ότι ευχϋρεια εκποιόςεωσ που παρϋχει αναφϋρεται αποκλειςτικϊ ςε οικόπεδα που όδη ανόκουν ςτην κυριότητα των ΟΤΑ. Εξϊλλου η απόκτηςη κατοικύασ από αυτούσ που τη ςτερούνται ό που ςτεγϊζονται ανεπαρκώσ αποτελεύ, κατϊ το ϊρθρο 21 παρ. 4 του Συντϊγματοσ, αντικεύμενο ειδικόσ φροντύδασ του Κρϊτουσ. Για την εκπλόρωςη του καθόκοντοσ αυτού το Κρϊτοσ, μεταξύ ϊλλων μϋτρων που λαμβϊνει (χορόγηςη ςτεγαςτικών δανεύων, επιδότηςη επιτοκύων κλπ.), μπορεύ αυτό το ύδιο, με νομοθετικό ρύθμιςη, να προβεύ αυτό το ύδιο, με νομοθετικό ρύθμιςη, να προβεύ ςτην εκπούηςη ό δωρεϊν παραχώρηςη ακινότων του προσ ϊςτεγουσ πολύτεσ (βλ. για παρϊδειγμα ϊρθρο 35 Ν. 1473/84) με κριτόρια, όρουσ και προώποθϋςεισ που ανταποκρύνονται ςτισ ςυνολικϋσ (και όχι μόνο τοπικϋσ) ανϊγκεσ για απόκτηςη ςτϋγησ, λαμβϊνοντασ ταυτόχρονα υπόψη και τισ ςύγχρονεσ απαιτόςεισ τησ οικιςτικόσ ανϊπτυξησ, τησ 14

15 χωροταξικόσ αναδιϊρθρωςησ τησ χώρασ και τησ αναμόρφωςησ οικιςτικών περιοχών που αποτελούν επύςησ μϋλημα τησ Πολιτεύασ (ϊρθρο 24 παρ. 1, 2, 5 υντϊγματοσ). Ενόψει των παραπϊνω δεν εύναι επιτρεπτό ούτε κατϊ το ϊρθρο 243 Κ.Δ.Κ. παραχώρηςη ό διϊθεςη δωρεϊν ακινότων του Δημοςύου ςε ΟΣΑ προκειμϋνου τούτοι να τισ εκποιόςουν απευθεύασ και χωρύσ δημοπραςύα ςε ϊςτεγουσ και οικονομικϊ αδύνατουσ δημότεσ.» (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Σε αρκετϊ μεταγενϋςτερη γνωμοδότηςό του (ΝΣΚ 526/2006), το Νομικό Συμβούλιο του Κρϊτουσ, ϋκρινε ότι η μεταβύβαςη αρμοδιοτότων ςχετικϊ με την ςτϋγαςη ςτουσ δόμουσ, δικαιολογούςε πλϋον την παραχώρηςη περιουςύασ του δημοςύου ςτο Δόμο Φαρκαδώνασ για την ςτεγαςτικό αποκατϊςταςη παλιννοςτούντων ομογενών-δημοτών του εν λόγω δόμου, επιβεβαιώνοντασ την υποχρϋωςη να ςυνδϋεται ο ςκοπόσ τησ παραχώρηςησ περιουςύασ του δημοςύου ςε ΟΤΑ με τισ αρμοδιότητεσ του τελευταύου. Ειδικότερα, ςτην εν λόγω ΝΣΚ 526/2006 διαλαμβϊνονται, μεταξύ ϊλλων, τα εξόσ: «.εύναι δυνατό η παραχώρηςη τησ κρύςιμησ ϋκταςησ ςτο Δόμο Υαρκαδόνασ, κατ' εφαρμογό του ϊρθρου 260 του Δ.Κ.Κ. (π.δ./μα 410/95) προκειμϋνου ο εν λόγω δόμοσ να προϋλθει ςτη ςτεγαςτικό αποκατϊςταςη παλλινοςτηςϊντων ομογενών, που εύναι δημότεσ του, τοςούτο μϊλλον καθόςον τη ςχετικό αρμοδιότητα την αρύονται, πλϋον, οι πρωτοβϊθμιοι ΟΤΑ από το πλαύςιο που διαγρϊφεται ςτην προεκτεθεύςα διϊταξη του ϊρθρου 7 παρ. 1 του ν. 3146/2003. 15

16 ιι. Εύναι, επύςησ, αναγκαύο, ςτην εκδοθηςόμενη, ςτην προκεύμενη περύπτωςη, ΚΥΑ να τεθεύ όχι ωσ απλόσ όροσ ό προώπόθεςη, αλλϊ ωσ διαλυτικό αύρεςη, ότι η παραχώρηςη ςυναρτϊται, αποκλειςτικώσ, με την υλοπούηςη του ανωτϋρω προγρϊμματοσ, εντόσ τακτόσ εύλογησ προθεςμύασ, η οπούα δεν πρϋπει να υπερβαύνει την πενταετύα. ε αντύθετη περύπτωςη η ςχετικό ανακλητικό ΚΤΑ θα ϋχει διαπιςτωτικό χαρακτόρα. ιιι. H δυνατότητα τησ περύ ησ πρόκειται παραχώρηςησ δεν παρεμποδύζεται από το ςκεπτικό τησ υπ' αριθμ. 70/1994 γνωμοδότηςησ του ΝΚ. Σούτο, διότι, ανεξαρτότωσ τησ αναφορϊσ τησ ςτη καταργημϋνη, πλϋον (υπό την ιςχύ του π.δ./τοσ 410/1995), διϊκριςη μεταξύ ςυντρεχουςων και αποκλειςτικών αρμοδιοτότων των πρωτοβϊθμιων ΟΣΑ τουσ ϋχει, πλϋον, παραςχεθεύ η ςχετικό αρμοδιότητα ςτεγαςτικόσ αποκατϊςταςησ παλιννοςτούντων ομογενών ςτο πλαύςιο τησ προεκτεθεύςησ ρύθμιςησ του ϊρθρου 7 παρ. 1 του ν. 3146/2003. Θα πρϋπει, ακόμη, να επιςημειωθεύ, ότι η προκεύμενη ϋκταςη περιόλθε ςτο Δημόςιο από το ΣΕΘΑ με ςκοπό τη κϊλυψη ςτεγαςτικών αναγκών των παλιννοςτούντων ομογενών του Δόμου Υαρκαδόνασ. III. Κατ' ανακεφαλαύωςη των προηγηθειςών ςκϋψεων, το τμόμα εγνωμοδότηςεν, ομοφώνωσ, ότι εύναι δυνατό, κατ' ϊρθρο 260 του ιςχύοντοσ ΔΚΚ (π.δ.μα 410/1999) η παραχώρηςη ϋκταςησ ςτο Δόμο Φαρκαδόνασ, με κοινό απόφαςη των Υπουργών Εςωτερικών, Δημόςιασ Διούκηςησ και Αποκϋντρωςησ και Οικονομύασ και Οικονομικών, προκειμϋνου ο ανωτϋρω Δόμοσ, ο οπούοσ ϋχει εκπονόςει και εγκεκριμϋνη ςχετικό πολεοδομικό μελϋτη, να προϋλθει ςτην υλοπούηςη προγρϊμματοσ ςτεγαςτικόσ αποκατϊςταςησ παλιννοςτηςϊντων δημοτών 16

17 του, ςτο πλαύςιο εφαρμογόσ και τησ διϊταξησ του ϊρθρου 7 παρ. 1 του ν. 3146/2003.» (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Αξύζει να ςημειωθεύ ότι, πϋραν από την κατϊ τα ανωτϋρω (ΓνΝΣΚ 70/1994, 526/2006) ανϊγκη να εμπύπτουν ςτισ αρμοδιότητεσ των ΟΤΑ οι ςκοπού τησ παραχωρόςεωσ ό διαθϋςεωσ ςε δόμο δημόςιασ περιουςύασ, ςε μεταγενϋςτερη γνωμοδότηςό του (ΓνΝΣΚ 3/2005), το Νομικό Συμβούλιο του Κρϊτουσ υπογρϊμμιςε και την ανϊγκη η εν λόγω παραχώρηςη ό διϊθεςη ςε δόμο να διαςφαλύζει τουσ ςκοπούσ τησ κατϊ το Σύνταγμα κρατικόσ μϋριμνασ για την ςτϋγαςη, την οικιςτικό ανϊπτυξη και την αναμόρφωςη οικιςτικών περιοχών, αλλϊ και τον ειδικό ςκοπό τησ ςυγκεκριμϋνησ παραχώρηςησ. Επιπλϋον, η εν λόγω γνωμοδότηςη που αφορούςε παραχώρηςη ακινότων του Υπουργεύου Υγεύασ Πρόνοιασ ςε ΟΤΑ, ϋκρινε ότι εφαρμόζονταν οι ςχετικϋσ διατϊξεισ του τότε ιςχύοντοσ και δημοτικού και κοινοτικού κώδικα (ΠΔ 410/1995) και δεν απαιτούνταν περαιτϋρω, «ειδικό προσ τούτο» νομοθετικό εξουςιοδότηςη. Ειδικότερα, ςε αυτό τη μεταγενϋςτερη γνωμοδότηςη (ΝΣΚ 3/2005) υπογραμμύζονται, μεταξύ ϊλλων, και πϊλι τα εξόσ: «..τη διαςφϊλιςη, δε, εκπληρώςεωσ του ωσ ϊνω ςκοπού αποβλϋπουν οι όροι και προώποθϋςεισ για τη διϊθεςη ό παραχώρηςη, που κατϊ την παρϊγραφο 2 του ϊρθρου αυτού (260 του Π.Δ. 410/1995) τύθενται με τη ςχετικό υπουργικό απόφαςη καθώσ και οι προβλεπόμενεσ ςτην ύδια απόφαςη ςυνϋπειεσ ςε περύπτωςη μη τηρόςεωσ των όρων αυτών και προώποθϋςεων. Βϋβαια, η κατϊ την ϋννοια των ωσ ϊνω διατϊξεων παραχώρηςη κατϊ χρόςη ακινότου από το Δημόςιο ςε Ο.Σ.Α. προώποθϋτει πϊντωσ, ότι η χρόςη τησ εκτϊςεωσ αυτόσ δεν ανόκει, βϊςει ϊλλησ ϋννομησ 17

18 ςχϋςησ, ςε τρύτο πρόςωπο (Ε 3039/2002, ς.ς. βλ. και παρακϊτω). Περαιτϋρω, η εφαρμογό των ωσ ϊνω διατϊξεων γύνεται, ςε κϊθε περύπτωςη, με την επιφύλαξη των διατϊξεων του ϊρθρου 109 του υντϊγματοσ (ς.ς. «Άρθρo 109 παρ. 1. «Δεν επιτρϋπεται η μεταβoλό τoυ περιεχoμϋνoυ ό των όρων διαθόκησ, κωδικϋλλoυ ό δωρεϊσ, ωσ πρoσ τισ διατϊξεισ τoυσ υπϋρ τoυ Δημoςύoυ ό υπϋρ κoινωφελoύσ ςκoπoύ».) και οπούασ ϊλλησ τυχόν ςυναφούσ ειδικόσ απαγορευτικόσ διϊταξησ.ύμφωνα με τα παραπϊνω, η απϊντηςη που προςόκει ςτο ωσ ϊνω ερώτημα εύναι πωσ, εφαρμοςτϋεσ ςτισ περιπτώςεισ παραχωρόςεωσ ό διαθϋςεωσ των περιελθόντων ςτην κυριότητα του Δημοςύου (Υπουργεύου Υγεύασ και Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ) ακινότων προσ τουσ Ο.Τ.Α. (ό τισ Ν.Α.) εύναι οι ωσ ϊνω διατϊξεισ του Π.Δ. 410/1995, υπό τουσ εκεύ διαλαμβανόμενουσ όρουσ και προώποθϋςεισ και κατϊ την αληθό ϋννοια των διατϊξεων αυτών, όπωσ αναπτύχθηκε ανωτϋρω (παρ. II Α) και με την επιφύλαξη, βϋβαια, των όποιων ειδικών απαγορευτικών διατϊξεων, μη προςαπαιτουμϋνησ περαιτϋρω ειδικόσ προσ τούτο νομοθετικόσ εξουςιοδοτόςεωσ.» (οι υπογραμμύςεισ και ςημειώςεισ [ς.ς.] εύναι δικϋσ μασ). Αξύζει επιπλϋον να ςημειωθεύ ότι, όπωσ ϋχει υπογραμμύςει και η ςχετικό νομολογύα του Συμβουλύου τησ Επικρατεύασ, η παραχώρηςη ό διϊθεςη περιουςύασ του δημοςύου ςε δόμο δεν πρϋπει να θύγει τα δικαιώματα τρύτων. Ειδικότερα, ςτην απόφαςη ΣτΕ 5741/1995 ςχετικϊ με αύτηςη ακυρώςεωσ αλιϋων κατϊ τησ απόφαςησ 58931/12.9.1983 των Υπουργών Εςωτερικών, Οικονομικών και Γεωργύασ (ΦΕΚ 553 Β) με την οπούα παραχωρόθηκε, ςύμφωνα με το ϊρθρο 190 του Ν. 1065/1980, ςτο Δόμο Μεςολογγύου η χρόςη (διούκηςη, διαχεύριςη, εκμετϊλλευςη) 18

19 του εθνικού ιχθυοτροφεύου Κλεύςοβα τησ λιμνοθϊλαςςασ Μεςολογγύου καθώσ και των τυχόν κτιςμϊτων, μόνιμων εργαλεύων, ςυλληπτικών εγκαταςτϊςεων και λοιπών παρακολουθημϊτων, που ανόκουν και εξυπηρετούν το ιχθυοτροφεύο, το δικαςτόριο απϋρριψε τουσ ιςχυριςμούσ των αιτούντων, ωσ εξόσ: «..με την προςβαλλόμενη όμωσ ρύθμιςη δεν επιχειρεύται, όπωσ υπολαμβϊνουν οι αιτούντεσ, τροποπούηςη του β.δ. 435/1970, δεδομϋνου ότι η προςβαλλόμενη πρϊξη αφορϊ αποκλειςτικϊ τον παραχωρούμενο χώρο και, ςυνεπώσ, δεν θύγονται με αυτόν τα δικαιώματα των αιτούντων ϋξω από τον χώρο αυτό. Εξϊλλου, τυχόν δικαιώματα των αιτούντων για αλιεύα μϋςα ςτον παραχωρούμενο χώρο επύςησ δεν θύγονται με την προςβαλλόμενη ρύθμιςη, αφού, κατϊ την ρητό διατύπωςη τησ προςβαλλόμενησ πρϊξεωσ, "δικαιώματα τρύτων πϊνω ςτην ϋκταςη αυτό εξακολουθούν να ιςχύουν μϋχρι την οριςτικό ρύθμιςό τουσ"». (οι υπογραμμύςεισ εύναι δικϋσ μασ). Σε ϊλλη, ανϊλογη περύπτωςη το Συμβούλιο τησ Επικρατεύασ (ΣτΕ 3039/2002) ακύρωςε την Τ/1179/3.4.2000 κοινό απόφαςη των Υπουργών Ανϊπτυξησ, Οικονομικών και Εςωτερικών, Δημόςιασ Διούκηςησ και Αποκϋντρωςησ (465 Β/5.4.2000), με την οπούα «παραχωρεύται κατϊ χρόςη ςτον Δόμο Παλαιού Υαλόρου, το πϊρκο τησ Μαρύνασ του Υλούςβου μετϊ των επ αυτού εγκαταςτϊςεων, που ανόκει ςτη διούκηςη και διαχεύριςη του Ε.Ο.Σ., με ςκοπό τη δημιουργύα από τον δόμο πνεύμονα πραςύνου με όπιασ μορφόσ παρεμβϊςεισ, προσ εξυπηρϋτηςη πολιτιςτικών και ψυχαγωγικών ςκοπών», επειδό ακριβώσ ϋθιγε δικαιώματα τρύτων και ςυγκεκριμϋνα επειδό χώροσ καλυπτόμενοσ από μύςθωςη ςε τρύτο πρόςωπο 19

20 παραχωρόθηκε κατϊ χρόςη ςτο Δόμο Παλαιού Φαλόρου (ΣτΕ 3039/2002). ΙΙΙ. Στο ςημεύο αυτό κατϊ πόςο υφύςτανται, ςόμερα, αρμοδιότητεσ των δόμων, ςτισ οπούεσ μπορούν να εμπύπτουν οι προφανεύσ ςκοπού (βελτύωςη ποιότητασ και ςυντόρηςησ υποδομών, αιςθητικόσ, ανϊπλαςη του χώρου, βελτύωςη ςτεγαςτικών ςυνθηκών και γενικότερων ςυνθηκών διαβύωςησ των κατούκων, βελτύωςη τησ ποιότητασ ζωόσ των δημοτών εν γϋνει κλπ.) μιασ παραχώρηςησ του περιβϊλλοντοσ χώρου των προςφυγικών και εργατικών πολυκατοικιών Δραπετςώνασ ςτο Δόμο Κερατςινύου- Δραπετςώνοσ. Στισ ςχετικϋσ διατϊξεισ του Ν. 3463/2006 όπωσ ιςχύουν ςόμερα (ιδύωσ μετϊ την τροποπούηςη και ςυμπλόρωςό τουσ από το Ν. 3852/2010) περιλαμβϊνονται, μεταξύ ϊλλων, τα εξόσ: «Άρθρο 75 Αρμοδιότητεσ (βλ. Και ϊρθρα 94 και 95 Ν. 3852/10) Ι. Οι δημοτικϋσ και οι κοινοτικϋσ αρχϋσ διευθύνουν και ρυθμύζουν όλεσ τισ τοπικϋσ υποθϋςεισ, ςύμφωνα με τισ αρχϋσ τησ επικουρικότητασ και τησ εγγύτητασ, με ςτόχο την προςταςύα, την ανϊπτυξη και τη ςυνεχό βελτύωςη των ςυμφερόντων και τησ ποιότητασ ζωόσ τησ τοπικόσ κοινωνύασ. Οι αρμοδιότητεσ των Δόμων και Κοινοτότων αφορούν, κυρύωσ, τουσ τομεύσ: α) Ανϊπτυξησ, ςτον οπούο περιλαμβϊνεται, ιδύωσ: 20

21 1 2 3 4... 5 6. 7. Ο ςχεδιαςμόσ, η καταςκευό, ςυντόρηςη και διαχεύριςη υποδομών για τη ςτόριξη τησ τοπικόσ οικονομύασ, όπωσ ϋργων οδοποιύασ, ςυςτημϊτων ϊρδευςησ, αντιπλημμυρικών και εγγειοβελτιωτικών ϋργων. β) Περιβϊλλοντοσ, ςτον οπούο περιλαμβϊνεται, ιδύωσ: 1. Η εκπόνηςη τοπικών προγραμμϊτων για την προςταςύα και αναβϊθμιςη του φυςικού, αρχιτεκτονικού και πολιτιςτικού περιβϊλλοντοσ, ςτο πλαύςιο των εθνικών και ευρωπαώκών πολιτικών..4. Η καθαριότητα όλων των κοινόχρηςτων χώρων τησ εδαφικόσ τουσ περιφϋρειασ, η αποκομιδό και διαχεύριςη των αποβλότων, καθώσ και η καταςκευό, ςυντόρηςη και διαχεύριςη ςυςτημϊτων αποχϋτευςησ και βιολογικού καθαριςμού και η λόψη προληπτικών και καταςταλτικών μϋτρων για την προςταςύα των κοινόχρηςτων χώρων και ιδιαύτερα των χώρων διϊθεςησ απορριμμϊτων από εκδόλωςη πυρκαγιϊσ, ςύμφωνα με την κεύμενη ςχετικό νομοθεςύα..7. Η μελϋτη, διαχεύριςη και εκτϋλεςη προγραμμϊτων οικιςτικόσ και πολεοδομικόσ ανϊπτυξησ. 8. Η λόψη μϋτρων για την αποκατϊςταςη και ανϊπλαςη των περιοχών τησ περιφϋρειϊσ τουσ 9. Η ςυμμετοχό τουσ ςε θϋματα πολεοδομύασ, χωροταξύασ και χρόςεων γησ, όπωσ αυτό προβλϋπεται από την κεύμενη νομοθεςύα. 20. Η προκαταρκτικό πρόταςη ανϊπλαςησ οριςμϋνησ περιοχόσ, ςύμφωνα με τισ ρυθμύςεισ των ϊρθρων 9 και 10 του ν. 2508/1997 (ΥΕΚ 124 Α ). 21

22...26. Η μϋριμνα, ςύμφωνα με τισ ιςχύουςεσ πυροςβεςτικϋσ διατϊξεισ, για την τόρηςη των υποχρεώςεων καθαριςμού, από τουσ ιδιοκτότεσ, νομεύσ, και επικαρπωτϋσ, των οικοπεδικών και λοιπών ακϊλυπτων χώρων, που βρύςκονται εντόσ πόλεων, κωμοπόλεων και οικιςμών και ςε απόςταςη μϋχρι 100 μϋτρων από τα όριϊ τουσ, καθώσ και η υποχρϋωςη αυτεπϊγγελτου καθαριςμού από τουσ δόμουσ, ςε περύπτωςη μη ςυμμόρφωςησ των υπόχρεων. γ) Ποιότητασ Ζωόσ και Εύρυθμησ Λειτουργύασ των Πόλεων και των Οικιςμών, ςτον οπούο περιλαμβϊνεται, ιδύωσ: 1. Η εξαςφϊλιςη και διαρκόσ βελτύωςη των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών ςτισ πόλεισ και τα χωριϊ όπωσ η καταςκευό, ςυντόρηςη και διαχεύριςη ςυςτημϊτων ύδρευςησ, αφαλϊτωςησ, τηλεθϋρμανςησ, ϋργων ηλεκτροφωτιςμού των κοινόχρηςτων χώρων, η δημιουργύα χώρων πραςύνου, χώρων αναψυχόσ, πλατειών και λοιπών υπαύθριων κοινόχρηςτων χώρων. 3. Ο καθοριςμόσ, η καταςκευό, ςυντόρηςη και εκμετϊλλευςη υπόγειων και υπϋργειων χώρων ςτϊθμευςησ, καθώσ και ο ϋλεγχοσ τησ ςτϊθμευςησ των αυτοκινότων, ςύμφωνα με την κεύμενη νομοθεςύα. 4. Η ρύθμιςη τησ κυκλοφορύασ, ο καθοριςμόσ πεζοδρόμων, μονοδρομόςεων και κατευθύνςεων τησ κυκλοφορύασ, η απομϊκρυνςη εγκαταλελειμμϋνων οχημϊτων και γενικότερα η λόψη μϋτρων για την αποφυγό δυςμενών επιδρϊςεων ςτην αςφϊλεια τησ κυκλοφορύασ, ςύμφωνα με την κεύμενη νομοθεςύα. 6. Ο καθοριςμόσ χώρων για την τοποθϋτηςη πλαιςύων προβολόσ υπαύθριασ διαφόμιςησ, καθώσ και ο προςδιοριςμόσ ειδικότερων προδιαγραφών καταςκευόσ και προώποθϋςεων τοποθϋτηςησ 22

23 διαφημιςτικών πλαιςύων, ςύμφωνα με τισ τοπικϋσ ιδιαιτερότητεσ ςτο πλαύςιο τησ κεύμενησ νομοθεςύασ. 8. Ο προςδιοριςμόσ ειδικότερων όρων και προώποθϋςεων τησ ύδρυςησ και εγκατϊςταςησ καταςτημϊτων, επιχειρόςεων και ψυχαγωγικών δραςτηριοτότων τησ δικαιοδοςύασ τουσ που επηρεϊζουν το φυςικό, πολιτιςτικό και αρχιτεκτονικό περιβϊλλον, καθώσ και την αιςθητικό, φυςιογνωμύα και τισ εν γϋνει λειτουργύεσ τησ πόλησ. 12. Η μϋριμνα και η λόψη μϋτρων για την προςταςύα και αναβϊθμιςη τησ αιςθητικόσ των πόλεων και των οικιςμών. 13. Η μϋριμνα και η λόψη μϋτρων για την απρόςκοπτη πρόςβαςη ςτουσ κοινόχρηςτουσ χώρουσ. 14. Η ονομαςύα των οδών, πλατειών, η τοποθϋτηςη πινακύδων πληροφορύασ και η αρύθμηςη κτιςμϊτων. [Αρχό Σροποπούηςησ] 15. Η μελϋτη των ϋργων ςυντόρηςησ και βελτύωςησ του οδικού δικτύου αρμοδιότητασ δόμου. 16. Η εκπόνηςη κυκλοφοριακών μελετών, καθώσ και η μελϋτη, εκτϋλεςη και επύβλεψη των εργαςιών ςόμανςησ, ςηματοδότηςησ και ηλεκτροφωτιςμού του οδικού δικτύου του δόμου..24. Η απαγόρευςη τησ δημιουργύασ θϋςεων ςτϊθμευςησ ςε ςυγκεκριμϋνουσ χώρουσ..ε) Κοινωνικόσ Προςταςύασ και Αλληλεγγύησ, ςτον οπούο περιλαμβϊνεται, ιδύωσ:..3. Η μϋριμνα για τη ςτόριξη αςτϋγων και οικονομικϊ αδύνατων δημοτών, με την παραχώρηςη δημοτικών και κοινοτικών οικοπϋδων ςε αυτούσ ό με την παροχό χρηματικών βοηθημϊτων, ειδών 23

24 διαβύωςησ και περύθαλψησ ςε κατούκουσ που αντιμετωπύζουν ςοβαρϊ προβλόματα διαβύωςησ κατϊ τισ προβλϋψεισ αυτού του Κώδικα..5. Ο ςχεδιαςμόσ και εφαρμογό προγραμμϊτων ό ςυμμετοχό ςε προγρϊμματα και δρϊςεισ για την ϋνταξη αθύγγανων, παλιννοςτούντων ομογενών, μεταναςτών και προςφύγων ςτην κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιςτικό ζωό τησ τοπικόσ κοινωνύασ. 12. Η οικονομικό ενύςχυςη αυτοςτεγαζόμενων, η μύςθωςη ακινότων, η ρύθμιςη διαφόρων θεμϊτων κοινωνικόσ κατοικύασ και η επιβολό κυρώςεων για παραβϊςεισ τησ οικεύασ νομοθεςύασ...18. Η δωρεϊν παραχώρηςη τησ χρόςησ οικημϊτων λόγω απορύασ ό για ϊλλουσ ςοβαρούσ λόγουσ. 19. Η αναγνώριςη δικαιούχων ςτεγαςτικόσ ςυνδρομόσ..άρθρο 79 Κανονιςτικϋσ Αποφϊςεισ 1. Οι δημοτικϋσ και κοινοτικϋσ αρχϋσ ρυθμύζουν θϋματα τησ αρμοδιότητϊσ τουσ εκδύδοντασ τοπικϋσ κανονιςτικϋσ αποφϊςεισ, ςτο πλαύςιο τησ κεύμενησ νομοθεςύασ, με τισ οπούεσ: α) Θϋτουν κανόνεσ: α1. Για την προςταςύα του φυςικού, αρχιτεκτονικού και πολιτιςτικού περιβϊλλοντοσ, των θαλαςςών από πηγϋσ ξηρϊσ και των υπόγειων και επύγειων υδϊτινων αποθεμϊτων από τη ρύπανςη...α3. Για την τόρηςη τησ καθαριότητασ ςε κοινόχρηςτουσ και ιδιωτικούσ υπαύθριουσ χώρουσ τησ εδαφικόσ τουσ περιφϋρειασ και γενικότερα για τη διαςφϊλιςη και αναβϊθμιςη τησ αιςθητικόσ των πόλεων και των οικιςμών, λαμβϊνοντασ υπόψη ιδιαύτερα τη διατόρηςη και ανϊδειξη των παραδοςιακών, ιςτορικών και τουριςτικών περιοχών. 24

25 α4. Για τη ρύθμιςη τησ κυκλοφορύασ, των μονοδρομόςεων και κατευθύνςεων τησ κυκλοφορύασ, τον προςδιοριςμό και τη λειτουργύα των χώρων ςτϊθμευςησ των οχημϊτων, καθώσ και για την τοποθϋτηςη και λειτουργύα μετρητών ό εγκαταςτϊςεων ρύθμιςησ τησ ςτϊθμευςησ οχημϊτων ςε κοινόχρηςτουσ χώρουσ. δ) Καθορύζουν τουσ όρουσ και τισ προώποθϋςεισ: δ2. Για τη χρόςη των αλςών και των κόπων, των πλατειών, των παιδικών χαρών και των λοιπών κοινόχρηςτων χώρων. δ3. Για τη χρόςη και λειτουργύα των ςυςτημϊτων ύδρευςησ, ϊρδευςησ και αποχϋτευςησ. δ4. Για τη λειτουργύα των δημοτικών και κοινοτικών κατοικιών, των θερϋτρων, των καταςκηνώςεων και τουριςτικών εγκαταςτϊςεων....μπορούν, επύςησ, πϋραν των ανωτϋρω, να προςδιο ρύζουν ειδικότερουσ όρουσ και προώποθϋςεισ για την ύδρυςη και εγκατϊςταςη των ανωτϋρω επιχειρόςεων και δραςτηριοτότων ςε περιοχϋσ, που επηρεϊζουν το φυςικό, πολιτιςτικό και αρχιτεκτονικό περιβϊλλον, την αιςθητικό φυςιογνωμύα και τισ εν γϋνει λειτουργύεσ των πόλεων και των οικιςμών, εκτόσ των περιοχών, για τισ οπούεσ ϋχουν προςδιοριςθεύ ειδικότεροι όροι χρόςεων γησ.» Από την παραπϊνω (μη εξαντλητικό) παρϊθεςη αρμοδιοτότων των δόμων ςύμφωνα με τισ ιςχύουςεσ διατϊξεισ, αναδεικνύεται πλειϊδα περιπτώςεων όπου οι περιβϊλλοντεσ χώροι των προςφυγικών και εργατικών πολυκατοικιών και η διαχεύριςό τουσ ςυνϊπτονται με ρητϊ προβλεπόμενεσ αρμοδιότητεσ των δόμων. Σε ςχϋςη με τουσ ςκοπούσ μιασ παραχώρηςησ του περιβϊλλοντοσ χώρου των εν λόγω πολυκατοικιών ςτουσ δόμουσ, εύναι προφανϋσ ότι η καταςκευό, ςυντόρηςη και διαχεύριςη τεχνικών υποδομών και 25

26 ϋργων καλλωπιςμού, πραςύνου, αιςθητικόσ και διευκόλυνςησ τησ κοινόσ χρόςησ των εν λόγω χώρων, η ανϊπλαςη του χώρου των πολυκατοικιών αυτών κλπ. εμπύπτουν, ωσ ςκοπού μιασ τϋτοιασ παραχώρηςησ, ςαφώσ ςτισ αρμοδιότητεσ των δόμων και ςυνεπώσ δεν θα προϋκυπταν, ωσ προσ αυτό το ςημεύο, νομικϊ προβλόματα από μια παραχώρηςη του περιβϊλλοντοσ χώρου των εργατικών και προςφυγικών πολυκατοικιών Δραπετςώνασ ςτον Δόμο Κερατςινύου Δραπετςώνασ. ΙΙΙ. ΑΠΑΝΣΗΗ ΕΠΙ ΣΟΤ ΕΡΩΣΗΜΑΣΟ Η παραχώρηςη του περιβϊλλοντοσ χώρου των προςφυγικών και εργατικών πολυκατοικιών Δραπετςώνασ από το Υπουργεύο Υγεύασ και Πρόνοιασ ςτο Δόμο Κερατςινύου-Δραπετςώνασ μπορεύ να γύνει ςύμφωνα με τισ διατϊξεισ του ϊρθρου 200 του Ν. 3463/2006 όπωσ ιςχύουν, από την ςτιγμό όπου οι ςκοπού αυτόσ τησ παραχώρηςησ εμπύπτουν ςτο πεδύο των δημοτικών αρμοδιοτότων και δεν θα θιγούν δικαιώματα τρύτων. Συγκεκριμϋνα η ςχετικό Κοινό Υπουργικό Απόφαςη των Υπουργών Εςωτερικών, Οικονομικών και Υγεύασ-Πρόνοιασ θα μπορούςε να ϋχει την εξόσ διατύπωςη «ΟΙ ΤΠΟΤΡΓΟΙ ΕΩΣΕΡΙΚΩΝ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ Έχοντασ υπόψη τισ διατϊξεισ: 26

27 1. του v. 3469/2006/A-131 «Εθνικό Συπογραφεύο, Εφημερύσ τησ Κυβερνόςεωσ και λοιπϋσ διατϊξεισ», 2. του ϊρθρου 200 του ν. 3463/2006 (114/Α), «Κύρωςη του κώδικα Δόμων και κοινοτότων», 3. του ν. 3861/2010 (ΥΕΚ 112/Α72010) «Ενύςχυςη τησ διαφϊνειασ με την υποχρεωτικό ανϊρτηςη νόμων και πρϊξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργϊνων ςτο διαδύκτυο «Πρόγραμμα Διαύγεια» και ϊλλεσ διατϊξεισ», 4. του Π.Δ... 5. Σο ϋγγραφο.. 6. Σο ϋγγραφο του Δόμου Κερατςινύου Δραπετςώνασ 7. Σο γεγονόσ ότι από την απόφαςη αυτό δεν προκαλεύται δαπϊνη ςε βϊροσ του κρατικού προώπολογιςμού, αποφαςύζουμε: Παραχωρούμε δωρεϊν ςτο Δόμο Κερατςινύου Δραπετςώνασ την κυριότητα επύ του περιβϊλλοντοσ χώρου των προςφυγικών και εργατικών πολυκατοικιών τησ Δραπετςώνασ, ςυνολικού εμβαδού..τ. μ., όπωσ αυτό εμφανύζεται υπό τα ςτοιχεύα ςτο τοπογραφικό διϊγραμμα κλύμακασ.που εκπονόθηκε από τη. Η ϋκταςη αυτό παραχωρεύται δωρεϊν και κατϊ κυριότητα ςτον Δόμο Κερατςινύου Δραπετςώνασ προκειμϋνου αυτόσ να προβεύ ςε όλεσ απαραύτητεσ ενϋργειεσ για την ανϊπλαςη τησ εκεύ περιοχόσ, την καταςκευό και ςυντόρηςη όλων των απαιτούμενων ϋργων, δικτύων εγκαταςτϊςεων και υποδομών αρμοδιότητϊσ του και γενικότερα την βελτύωςη τησ ποιότητασ ζωόσ των κατούκων και την εφαρμογό βιώςιμησ οικιςτικόσ πολιτικόσ, ςύμφωνα με τισ ειδικότερεσ ςυναφεύσ αρμοδιότητϋσ του. Τφιςτϊμενα και νομύμωσ αναγνωριςθϋντα δικαιώματα τρύτων ςτην ανωτϋρω ϋκταςη δεν θύγονται με την παρούςα παραχώρηςη. 27

28 Η παραχώρηςη αυτό τελεύ υπό τον όρο, ότι τα ϋργα που θα εκτελεςτούν ςτην παραχωρούμενη ϋκταςη με βϊςη τον προγραμματιςμό του Δόμου Κερατςινύου Δραπετςώνοσ θα ϋχουν ολοκληρωθεύ μϋςα ςε μύα πενταετύα από την ϋκδοςη τησ παρούςασ απόφαςησ και ςε περύπτωςη όπου η ϋκταςη αυτό δεν θα χρηςιμοποιηθεύ για τουσ ςκοπούσ για τουσ οπούουσ παραχωρεύται ό για οποιοδόποτε λόγο παύςουν να εκπληρώνονται οι ςκοπού αυτού, το Τπουργεύο Τγεύασ και Πρόνοιασ δικαιούται να προβεύ ςε ανϊκληςη τησ παρούςασ παραχώρηςησ. Η απόφαςη αυτό να δημοςιευθεύ ςτην Εφημερύδα τησ Κυβερνόςεωσ.» Αθήνα, 23 Μαρτίοσ 2012 Νικόλαος-Κομνηνός ΥΛΕΠΑ Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίοσ Αθηνών Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο 28