Η συμβολή του Σχολικού Κήπου στο αειφόρο σχολείο Δήμητρα Σωτηροπούλου Δρ Γεωπονικών Επιστημων Διευθύντρια 1 ου ΕΠΑΛ Χαλανδρίου ΚΠΕ Δραπετσώνας 29 Νοεμβρίου 2013
ΣΧΟΛΕΙΟ Η εκπαίδευση και το σχολείο παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης στην κοινωνία (Φλογαϊτη κά, 2009) Για να αποτελέσει παράγοντα ευρύτερων αλλαγών στην κοινωνία στο πνεύμα της αειφορίας Θα πρέπει αντικείμενο αυτής της αλλαγής (Orr, 1992 Sterling,1996 Sterling,2002) ενσωμάτωση των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης στη βάση της συνολικής κουλτούρας που εκφράζει (Jensen, 2005)
ΣΧΟΛΕΙΟ Η αειφορία θα πρέπει να διαπερνά όλα τα επίπεδα λειτουργίας του σχολείου παιδαγωγικό, κοινωνικό/οργανωσιακό, τεχνικό /οικονομικό (Φλογαϊτη & Δασκολιά,2004)
ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΕΙΦΟΡΟ Ή ΠΡΑΣΙΝΟ (Ζαχαρίου, 2009) προστασία του περιβάλλοντος προγράμματα ΠΕ φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις βιοκλιματικές εφαρμογές Πηγή: http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid =7&ct=4&artid=48757
ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΕΙΦΟΡΟ Ή ΠΡΑΣΙΝΟ (Ζαχαρίου, 2009) ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ βελτίωση σχολικού κτιρίου αλλαγή μικροκλίματος (Μπενετάτου, 2009) εκπαίδευση των μαθητών προγράμματα ΠΕ Πηγή: http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid =7&ct=4&artid=48757
? Ανασκόπηση στον τρόπο με τον οποίο η μάθηση, η εκπαίδευση και ολόκληρος ο σχολικός οργανισμός συνδέθηκαν με το φυσικό περιβάλλον και το σχολικό κήπο Γιατί ο σχολικός κήπος αποτελεί μέσο για την υλοποίηση των στόχων του «αειφόρου» σχολείου
ΑΤΥΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΦΥΣΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΦΥΣΗ «ηγεμονικότατον πάντων η φύσις»
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΦΥΣΗ «οι παράγοντες που παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην αγωγή του ανθρώπου είναι η φύσις, το έθος και ο λόγος» Αριστοτέλης (384-322 πχ)
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΦΥΣΗ «Ο σχολικός κήπος θα πρέπει να είναι συνδεδεμένος με κάθε σχολείο, έτσι ώστε τα παιδιά να έχουν τη δυνατότητα να παρατηρούν τα δέντρα, τα λουλούδια». Πηγή:http://www.apuritansmind.com/christianwalk /McMahonComenius.htm John Ames Comenius (1592-1670)
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΦΥΣΗ «Η φύση είναι ο καλύτερος δάσκαλος» Πηγή: http://andriotakis.wordpress.com/2008/10/1 4/liberalfascism/ Jean-Jacques Rousseau (1712-1771)
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΦΥΣΗ 9 ος αι. Βιομηχανική Επανάσταση Παιδιά-Φύση.δεν κατανοούν πλήρως σε ποιο βαθμό οι προσωπικές και κοινωνικές τους δράσεις επηρεάζουν το περιβάλλον και πώς τα περιβαλλοντικά προβλήματα επιδρούν σε αυτά και την κοινωνία που ζουν (Boyle, 2013)
Σχολικός Κήπος ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΦΥΣΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Σχολικός κήπος Πηγή: http://www.cvcompost.com/index.php?p=communitygardendiscount
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - ΗΠΑ 1890 Μασαχουσέτη -Καλλιέργεια λουλουδιών, λαχανικών -παραγωγή τροφής Πηγή: http://www.greenhearted.org/school-gardens.html -αρχές σκληρής εργασίας
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - ΗΠΑ 1980 -περιβαλλοντικά προβλήματα (Bundschu-Mooney 2003) -διδασκαλία (Bundschu-Mooney 2003) Πηγή: http://www.greenhearted.org/school-gardens.html -βελτίωση της ακαδημαϊκής και κοινωνικής συμπεριφοράς μαθητών (Hofferman, 1997)
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - ΗΠΑ 20 ος αιώνας -παιδική παχυσαρκία -διαβήτης o μη σωστή διατροφή Πηγή: http://www.nationalgardenmonth.org/index.php?page=sto ryline-schoolgarden o μειωμένη δραστηριότητα (Ozer, 2006)
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - ΗΠΑ -συνολική έλλειψη συνειδητοποίησης και εκτίμησης του φυσικού κόσμου Πηγή: http://www.iator.gr/wpcontent/uploads/2012/01/paidiki_paxysarkia2.jpg -αύξηση κατάθλιψης (Moore, 2013)
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - ΗΠΑ -φυσική δραστηριότητα -μέσο μάθησης (Ozer, 2006) Πηγή: http://www.sunjournal.com/city/story/906109 -κατανάλωση λαχανικών Πηγή: http://blogs.sch.gr/dimagsyllaira/2009/10/29/%ce%bb%ce%af%c E%B3%CE%B1-%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%B1/
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - ΗΠΑ ασφάλεια (Ozer, 2006) Πηγή: http://epirus-tv-news.blogspot.gr/2012_04_08_archive.html
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ - ΗΠΑ http://www.madata.gr/diafora/health/231242.html http://www.lakoniki-fragi.gr/index.php?menu=252 απασχόληση στο σπίτι ασφαλής χώρος παιχνιδιού
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ -ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ -Παιχνίδι Πηγή: http://www.chicagowildernessmag.org/issues/fall2003/schoolgardens.html -Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Malone & Tranter, 2003)
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΕΥΡΩΠΗ Πρωσία 1811 κηπουρική Πηγή: http://www.co.rowan.nc.us/government/departments/publiclibr ary/historyroom/theobuerbaumssalisbury/salisburygradedschool/p lantingingraden/tabid/548/default.aspx 1869 (δια νόμου) κατάλληλοι για τη διδασκαλία: -φυσικών επιστημών -γεωργίας -επαγγελματικής εκπαίδευσης (Sealy, 2001 αναφορά στο Desmond et al., 2004)
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΕΥΡΩΠΗ Σουηδία http://www.opengreenmap.org/greenmap/princeton-greenconnections/littlebrook-school-garden-29548 19 ος αι -εκπαιδευτικοί σκοποί -συμπλήρωση του εισοδήματος των εκπαιδευτικών 1960 -περιβαλλοντικά προβλήματα (Akerblom, 2004).
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΕΥΡΩΠΗ Ελλάδα 19 ος -20 ος αι. -μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας -προετοιμασία για τη γεωργική απασχόληση Πηγή: http://www.panoramio.com/photo/14440394
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΕΥΡΩΠΗ Ελλάδα παροχή εκτάσεων έως 15στρ «δια σχολείον και κήπον αυτού» (νόμος 26/6/1835) Πηγή: http://culture-history.blogspot.gr/2013/04/1912.html
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΕΥΡΩΠΗ Ελλάδα Σήμερα «πρασίνισμα» πόλης -ψυχική και σωματική υγεία -xαμηλότερα επίπεδα άγχους -ικανοποίηση από τη δουλειά -λιγότερες ασθένειες (Kaplan & Πηγή: http://8dimevosm.thess.sch.gr/%cf%83%cf%87%ce%bf%ce% BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82- %CE%BA%CE%AE%CF%80%CE%BF%CF%82/ Kaplan,1989)
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΕΥΡΩΠΗ Ελλάδα http://www.9schoolvolou.gr/drastiriotites-9-sxoleiovolou/draseis-apo-to-sxoleio-volou.html αυξάνει την ευτυχία -επηρεάζει αξίες - νοοτροπίες μεγαλύτερη αξία στην κοινοτική και κοινωνική ζωή - γενναιόδωροι με το χρήμα -πιο ικανοί για αισθήματα αλληλεγγύης (Maller et al., 2006).
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ Διαδίκτυο (Ευρώπη, Η.Π.Α. Αυστραλία) δημιουργία ιστοσελίδων δικτύων σχολικών κήπων δραστηριότητες και δράσεις συμβουλές για τη δημιουργία, Πηγή: http://www.fas.usda.gov/info/fasworldwide/2006/04-2006/schoolgardens.htm ανάπτυξη, συντήρηση
Σχολικός κήπος βοηθά στο πρασίνισμα της πόλης φέρνει τους μαθητές σε επαφή με τη φύση βελτιώνει σωματική, ψυχική υγεία την ακαδημαϊκή και κοινωνική συμπεριφορά http://www.evonymos.org/greek/eidikath emata.asp?parentid=209 επαγγελματική εκπαίδευση διδασκαλία πολλών αντικειμένων βιωματική μάθηση Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και Εκπαίδευση.
Σχολικός κήπος ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ παιδαγωγικό κοινωνικό / οργανωσιακό τεχνικό / οικονομικό? Πηγή:http://www.merchantcircle.com/business/Tender.Tales.Nursery.School.516-661-8451/picture/view/4137987
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ παιδαγωγικό επίπεδο σχολικό περιβάλλον - παιδαγωγική διαδικασία ασφαλτοστρωμένη αυλή δασκαλοκεντρικός τρόπος διδασκαλίας μάθηση στη σχολική αίθουσα (http://grperek-v.thess.sch,gr ) Πηγή: http://aliartos-boiotias.blogspot.gr/2011/05/blog-post_5211.html
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ παιδαγωγικό επίπεδο http://dim- thourias.mes.sch.gr/autosch/joomla15/index.php/activities/19-2011-12-21-08-07-52/140-2012-12-08-15-56-54.html ομαδοσυνεργατική διδασκαλία διευκολύνει τη μάθηση αφού εξασφαλίζει πληρέστερη και πιο ολοκληρωμένη πραγμάτευση του έργου (Webb 1992, Slavin 1995)
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ παιδαγωγικό επίπεδο Η συλλογική εργασία στο πλαίσιο της συνεργαζόμενης μικρής ομάδας εμπλέκει φυσικά και αβίαστα τα μέλη της ομάδας σε συζητήσεις και αντιπαραθέσεις κατά τις οποίες παρέχονται επιπρόσθετες πληροφορίες, γίνονται αναλύσεις, διατυπώνονται και υποστηρίζονται αμφιβολίες και αντιπαραθέσεις και γενικότερα αναδεικνύονται πλευρές τις οποίες τα μέλη ήταν αδύνατο να προσεγγίσουν στην εξατομικευμένη μελέτη (Ματσαγγούρας, 2000).
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ παιδαγωγικό επίπεδο «με την κατάλληλη οργάνωση και τον εξοπλισμό της, η σχολική αυλή μπορεί να στηρίξει διαδικασίες μάθησης μέσα από την εξυπηρέτηση κατάλληλα σχεδιασμένων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στα πλαίσια διαθεματικής προσέγγισης της διδασκαλίας και μάθησης περιβαλλοντικών προβλημάτων» ((Ματσαγγούρας, 2003) στη Τσάντου..)
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ παιδαγωγικό επίπεδο διεπιστημονική μάθηση (Sealy,2001 αναφορά στο Desmond et al., 2004) προϋποθέσεις, ώστε οι μικροί μαθητές να εξελιχθούν σε ενήλικες ευαίσθητους Πηγή: http://urbansprouts.blogspot.com/2008/03/keynote-onschool-gardens.html περιβαλλοντικά (Chawla, 1998, αναφορά σε Blair 2009).
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ παιδαγωγικό επίπεδο Βιωματική- Εμπειρική εκπαίδευση ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μάθηση (Blair, 2009) προήγαγε: Πηγή: http://www.independent.co.uk/life-style/house-and- home/gardening/digging-for-victory-schools-back-gardens-plan- 1674369.html?action=Popup -ολοκλήρωση -ψυχολογική ανάπτυξη
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ παιδαγωγικό επίπεδο προκάλεσε δέσμευση για καλή συμπεριφορά και ισότιμη συνεργασία (Ozer, 2006) δημιούργησε την αίσθηση της ικανοποίησης και της Πηγή: http://www.independent.co.uk/life-style/house-andhome/gardening/digging-for-victory-schools-back-gardensplan-1674369.html?action=popup περηφάνιας (Bundschu-Mooney, 2003)
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ κοινωνικό/ οργανωσιακό επίπεδο http://www.eimaipaidi.gr/2013/03/outdoor-activities-forboys.html παρέχει τη δυνατότητα στα παιδιά να ασχοληθούν με ευχάριστα μη ανταγωνιστικά και μεγάλης διάρκειας παιχνίδια (Dyment & Bell, 2008) ικανοποίηση από τη συμμετοχή τους και την απόδοσή τους (Κάμτσιος & Διγγελίδης, 2007).
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ κοινωνικό/ οργανωσιακό επίπεδο συμμετοχή και ενσωμάτωση παιδιών διαφορετικής: -καταγωγής -γλώσσας Πηγή: http://www.gould.edu.au/html/multiculturalschoolgardens.asp -κοινωνικής προέλευσης (Πατσιαούρας, 2008)
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ κοινωνικό/ οργανωσιακό επίπεδο βοήθεια «ειδικών» και γονέων (Blair, 2009) γονείς μετανάστες ή γονείς, που έχουν γεωργικές και όχι Πηγή: http://www.cvcompost.com/index.php?p=communitygardendisc ount ακαδημαϊκές γνώσεις (Ozer, 2006)
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ κοινωνικό/ οργανωσιακό επίπεδο βελτίωση μεθόδων διδασκαλίας (Bundschu-Mooney, 2003). ρόλος διευθυντή Πηγή: http://ngunaikokastroschool.blogspot.com/2010/01/blogpost_7302.html αναπτύσσονται συνεργασίες με ειδικούς (Emekauwa, 2004 αναφορά σε Blair, 2009)
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ κοινωνικό/ οργανωσιακό επίπεδο Απαραίτητη η επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ: -εκπαιδευτικών -εκπαιδευτικών και μαθητών -σχολικής και της ευρύτερης Πηγή: http://ngunaikokastroschool.blogspot.com/2010/01/blogpost_7302.html κοινότητας
Μέσα από αυτές τις συνεργασίες οι μαθητές νοιώθουν Ικανοποίηση Συμμετέχουν ενεργά Αναπτύσσουν πρωτοβουλίες Πολιτική συμπεριφορά http://www.google.gr/imgres?imgurl=http://pre.cloudfront.goodinc.com/posts/post_full_1272059829l1010589.jpg&imgrefurl=http://www.good.is/post/design-a-school-garden-with-lausd-and-we-ll-buildit/&usg= loe0ijc4af0zqzhajhsmq3n0aio=&h=434&w=578&sz=158&hl=el&start=189&zoom=1&tbnid=lxlyjrmnid98zm:&tbnh=122&tbnw=165&prev=/images%3fq%3dschool%2bgardens%26hl%3del%26 sa%3dg%26rlz%3d1t4adbf_engr324gr327%26biw%3d1276%26bih%3d548%26gbv%3d2%26tbs%3disch:10%2c4127&itbs=1&ei=mwhctilffaoahaef_-n- Dw&biw=1276&bih=548&iact=rc&dur=187&oei=VWDcTIP3Bsj_4AbmjYGgCQ&esq=4&page=10&ndsp=21&ved=1t:429,r:15,s:189&tx=114&ty=51
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ τεχνικό /οικονομικό επίπεδο εξοικονόμηση φυσικών πόρων τρόποι καλλιέργειας μελέτη βιοποικιλότητας δημιουργία κομπόστ Πηγή: http://www.newsbeast.gr/greece/arthro/64052/eidikovioklimatiko-sholeio-sto-irakleio/ εξοικονόμηση ενέργειας διαχείριση απορριμμάτων ανακύκλωση κλπ.
Σχολικός κήπος ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ προϋποθέσεις ανάπτυξη σχέσεων συνεργατικότητας ανάμεσα σε όλους τους μετόχους της σχολικής κοινότητας μάθησης (Μπαζίγου, 2009) Πηγή: http://www.peacefulplaygrounds.com/schools-teaching-organic-gardening.htm
Σχολικός κήπος ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Έλλειψη: προβλήματα χρόνου των εκπαιδευτικών, κεφαλαίου, Χώρου, εμπειρία κηπουρικής βανδαλισμοί δυσκολία στη συντήρηση την εποχή των διακοπών κά Πηγή: http://www.good.is/post/design-a-school-garden-with-lausd-and-we-ll-build-it/
Σχολικός κήπος προβλήματα ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ εμπεδωμένο παραδοσιακό μοντέλο εφαρμογής της ΠΕ (Gough, 2005) Πηγή: http://taratsokipos.blogspot.gr/2011/09/blog-post_342.html
Σχολικός κήπος ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ συμπεράσματα Παρά τα προβλήματα η ύπαρξή του θεωρείται αναγκαία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πηγή: http://www.nationalgardenmonth.org/index.php?page=storyline-schoolgarden
Σχολικός κήπος ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ συμπεράσματα Η αξιοποίησή του στην υλοποίηση των στόχων του «αειφόρου σχολείου» και στα τρία επίπεδα λειτουργίας του, τον καθιστά σημαντικό εργαλείο για την εκπαίδευση για την αειφορία, ιδιαίτερα στη σημερινή πραγματικότητα με τα έντονα περιβαλλοντικά, κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα του πλανήτη. Πηγή: http://www.nationalgardenmonth.org/index.php?page=storyline-schoolgarden
Ευχαριστώ για την προσοχή σας