Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Πλημμύρες & αντιπλημμυρικά έργα Φυσικές καταστροφές Νίκος Μαμάσης, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών
Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.
Πλημμύρες Φυσικές καταστροφές Νίκος Μαμάσης Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Αθήνα 2014
Φυσικές καταστροφές (1/7) Τα φυσικά συστήματα (ατμόσφαιρα, ξηρά, θάλασσα) χαρακτηρίζονται από την χωρική και χρονική εξέλιξη μεταβλητών (π.χ. βροχόπτωση, σεισμικότητα, κυματισμός) οι οποίες παίρνουν ακραίες τιμές που αντιστοιχούν σε κάποια πιθανότητα εμφάνισης. Οι ακραίες τιμές των φυσικών μεταβλητών είναι διαφορετικές για κάθε περιοχή της γης. Έτσι θερμοκρασίες αέρα κάτω από το μηδέν είναι ακραίες για το κέντρο της Αθήνας αλλά όχι για την κορυφή της Πάρνηθας ή για τις πόλεις της Βόρειας Ευρώπης. Αντίστοιχα η ανομβρία για ένα συνεχή χρόνο είναι ακραίο γεγονός για την Ελλάδα αλλά όχι για την Σαχάρα. 4
Φυσικές καταστροφές (2/7) Όταν οι ακραίες τιμές των φυσικών μεταβλητών πραγματοποιούνται σε περιοχές που υπάρχουν ανθρώπινα συστήματα τότε ονομάζονται φυσικοί κίνδυνοι και εφόσον έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις ανθρώπινες δραστηριότητες και επιφέρουν απώλειες (ανθρώπινες, οικονομικές, υποδομών) ονομάζονται φυσικές καταστροφές. Το μέγεθος των φυσικών καταστροφών εξαρτάται από (α) την ένταση των φυσικών μεταβλητών, (β) την έκταση των δραστηριοτήτων και (γ) την ετοιμότητα των μηχανισμών να διαχειριστούν τα έκτακτα φαινόμενα. Οι φυσικές καταστροφές συμβαίνουν γιατί οι ανθρώπινες δραστηριότητες δεν είναι προσαρμοσμένες σε γεγονότα που συμβαίνουν σπάνια (π.χ χρησιμοποιούνται περιοχές ευάλωτες σε πλημμύρες, κατασκευάζονται κτήρια χωρίς αντισεισμικό κανονισμό) 5
Καταιγίδα Σεισμός Πλημμύρα Ξηρασία Πυρκαγιά Καύσωνας Τσουνάμι Κατολίσθηση Ηφαίστειο Επίθεση εντόμων Λιμός Επιδημία Σεισμός Τσουνάμι Καταιγίδα Πλημμύρα Πυρκαγιά Ξηρασία Καύσωνας Ηφαίστειο Κατολίσθηση Επίθεση εντόμων Λιμός Επιδημία Σεισμός Ξηρασία Καταιγίδα Τσουνάμι Πλημμύρα Επιδημία Καύσωνας Ηφαίστειο Κατολίσθηση Λιμός Πυρκαγιά Επίθεση εντόμων Πλημμύρα Καταιγίδα Επιδημία Σεισμός Ξηρασία Κατολίσθηση Τσουνάμι Ξηρασία Καύσωνας Σεισμός Επιδημία Καύσωνας Ηφαίστειο Πυρκαγιά Ηφαίστειο Λιμός Καταιγίδα Πλημμύρα Κατολίσθηση Πυρκαγιά Επίθεση εντόμων Επίθεση εντόμων Λιμός Τσουνάμι 3000 2500 2000 2554 2171 Αριθμός 1500 Φυσικές καταστροφές (3/7) 8000 7000 Νεκροί ανά επεισόδιο 6000 1000 500 0 840 832 607 424 308 283, 141 83 50 33 5000 4000 3000 2000 1000 0, 700000 600000 500000 400000 300000 610539 564598 296279 235848 199359 166588 Νεκροί Σύνολο: 2.2 * 10 6 450 Ζημιές ανά επεισόδιο 200000 100000 0 59784, 25599 22502 6847 1173 0 400 350 300 250 200 150 100 500000 450000 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 438595 350327 341475 55868 Ζημιές Σύνολο: > 1*10 9 $ (2.5% του παγκόσμιου ΑΕΠ) 29006 21318 7812, 3220 2878 230 93 4,7 50 0, Σχήμα 1: Φυσικές καταστροφές (1975-2005) Πηγή: USGS Munich Re Group 6
Φυσικές καταστροφές (4/7) Φυσικές καταστροφές με τους περισσότερους θανάτους (1980-2008) Ημερομηνία Καταστροφή Περιοχή Συνολικές ζημίες (US$m) Ασφαλισμένες ζημίες (US$m) Θάνατοι 26.12.2004 Σεισμός, τσουνάμι Νότια Ασία 10,000 1,000 220,000 29-30.4.1991 8.10.2005 Σεισμός Κυκλώνας, κύμα καταιγίδας Μπαγκλαντές 3,000 100 139,000 Πακιστάν, Ινδία 5,200 5 88,000 2-5.5.2008 Κυκλώνας Nargin Μιανμάρ 4,000 3,400 84,500 11-12/2003 Καύσωνας Ευρώπη 13,800 10 70,000 12.5.2008 Σεισμός Κίνα 85,000 300 70,000 21.6.1990 Σεισμός Ιράν 7,100 100 40,000 8-19.12.1999 Πλημμύρα, κατολισθήσεις Βενεζουέλα 3,200 220 30,000 26.12.2003 Σεισμός Ιράν 500 19 26,200 7.12.1988 Σεισμός Αρμενία 14,000 470 25,000 Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 7
Φυσικές καταστροφές (5/7) Φυσικές καταστροφές με τις μεγαλύτερες συνολικές ζημιές (1980-2008) Ημερομηνία Καταστροφή Περιοχή Συνολικές ζημίες (US$m) Ασφαλισμένες ζημίες (US$m) Θάνατοι 25-30.8.2005 Τυφώνας Κατρίνα ΗΠΑ 125,000 61,600 1,322 17.1.1995 Σεισμός Ιαπωνία, Kobe 100,000 3,000 6,430 12.5.2008 Σεισμός Κίνα, Sichuan 85,000 300 70,000 17.1.1994 Σεισμός ΗΠΑ, Northridge 44,000 15,300 61 6-14.9.2008 Τυφώνας Ike ΗΠΑ, Καραιβική 38,000 15,000 168 5-9/1998 Πλυμμύρες Κίνα 30,700 1,000 4,159 23.10.2004 Σεισμός Ιαπωνία, Niigata 28,000 760 46 23-27.8.1992 Τυφώνας Andrew ΗΠΑ 26,500 17,000 62 6-8/1996 Πλημμύρες Κίνα 24,000 450 3,048 7-21.9.2004 Τυφώνας Ιβάν ΗΠΑ, Καραιβική 23,000 13,800 125 Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 8
Φυσικές καταστροφές (6/7) Πλημμύρες με τις μεγαλύτερες συνολικές ζημιές (1980-2008) Ημερομηνία Καταστροφή Περιοχή Συνολικές ζημίες (US$m) Ασφαλισμένες ζημίες (US$m) Θάνατοι 5-9/1998 Πλημμύρες Κίνα 30,700 1,000 4,159 27.6-13.8.1996 Πλημμύρες Κίνα 24,000 445 3,048 27.6-15.8.1993 Πλημμύρες ΗΠΑ 21,000 1,300 48 12-20.8.2002 Πλημμύρες, έντονες καταιγίδες Ευρώπη 16,500 3,400 39 24.7-18.8.1995 Πλημμύρες Β. Κορέα 15,000 68 5-9/1991 Πλημμύρες Κίνα 13,600 410 2,628 21.6-20.9.1993 Πλημμύρες Κίνα 11,000 3,300 6/2008 Πλημμύρες ΗΠΑ 10,000 500 24 4-6.11.1994 13-20.10.2000 Πλημμύρες, flash floods Ιταλία 9,300 65 58 Πλημμύρες, κατολισθήσεις Ευρώπη 8,500 470 38 Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 9
Φυσικές καταστροφές (7/7) Γεωφυσικά επεισόδια (Σεισμός, τσουνάμι, ηφαίστειο) Τυφώνας Μετεωρολογικά επεισόδια (Καταιγίδα Σεισμός Υδρολογικά επεισόδια (πλημμύρα, κατολίσθηση) Ψύχος Κλιματολογικά επεισόδια (ακραίες θερμοκρασίες, ξηρασία) Σχήμα 2: Φυσικές καταστροφές το 2008 Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 10
Σχήμα 3: Κυρίες τροχιές κυκλώνων Πηγή: Christopherson, 2000 11
Σχήμα 4: Νεφοστρόβιλοι (tornados)-καταστροφές Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 12
Σχήμα 5: Χαλάζι- Συχνότητα και ένταση Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 13
Σχήμα 6: Κεραυνοί-Συχνότητα ανά km 2 και έτος Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 14
Χρονική διακύμανση καιρικών καταστροφών (1/2) Σχήμα 7: Αριθμός επεισοδίων (1950-2008) Μετεωρολογικά Υδρολογικά (πλημμύρες, κατολισθήσεις) Κλιματολογικά (ακραίες θερμοκρασίες, ξηρασία) 15
Χρονική διακύμανση καιρικών καταστροφών (2/2) Σχήμα 8: Ζημιές (1950-2008) Συνολικές ζημιές Ασφαλισμένες ζημιές 16
Χρονική διακύμανση καταστροφών (1/2) Σχήμα 9: Αριθμός επεισοδίων (1950-2008) Γεωφυσικά (σεισμός, τσουνάμι, ηφαίστεια) Μετεωρολογικά Υδρολογικά (πλημμύρες, κατολισθήσεις) Κλιματολογικά (ακραίες θερμοκρασίες, ξηρασία) 17
Χρονική διακύμανση καταστροφών (2/2) Κίνα Ατλαντικός Αυστραλία Σχήμα 10: Κυκλώνες 18
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (1/2) Σχήμα 1: Φυσικές καταστροφές (1975-2005), USGS Munich Re Group, CC: BY-NC-SA Σχήμα 2: Φυσικές καταστροφές το 2008, Münchener Rückversicherungs- Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17, CC: BY-NC-SA Σχήμα 3: Κυρίες τροχιές κυκλώνων, Christopherson, 2000, CC: BY-NC-SA Σχήμα 4: Νεφοστρόβιλοι (tornados)-καταστροφές, Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17, CC: BY-NC-SA 19
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (2/2) Σχήμα 5: Χαλάζι- Συχνότητα και ένταση, Münchener Rückversicherungs- Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17, CC: BY-NC-SA Σχήμα 6: Κεραυνοί-Συχνότητα ανά km 2 και έτος, Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17, CC: BY-NC-SA Εικόνα τίτλου: "Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας." 20
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.