Αειφορική Διαχείριση Εδάφους στην Yδρογεωλογική Λεκάνη Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική Στρατηγική για το Έδαφος Σωκράτης Φάμελλος, Msc Χημικός Μηχανικός, project manager Συντονιστής Δικαιούχος ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε.
Εταιρικό Σχήμα Συντονιστής Δικαιούχος: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. Συμπράττοντες Δικαιούχοι: ΕΘ.Ι.Α.Γ.Ε./Ι.Ε.Β. Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων INTERGEO Ε.Π.Ε. ΥΕΤΟΣ Ο.Ε. Π.Κ.Μ. Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας/ Διεύθυνση Υδάτων Π.Τ.Α./Κ.Μ. Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Κεντρικής Μακεδονίας Συγχρηματοδότες: Δήμος Θέρμης, Βασιλικών και Ανθεμούντα
Προϋπολογισμός: 1.572.745 Ευρωπαϊκή Χρηματοδότηση: 771.872 Χρηματοδότηση δικαιούχων: 620.873 Συγχρηματοδότηση Δήμων: 180.000 Περίοδος υλοποίησης: 01/01/2009 30/06/2012 Περιοχή Εφαρμογής: Υδρογεωλογική Λεκάνη Ανθεμούντα
Έκταση: 320 Km 2 Πληθυσμός: 40. 469 κάτοικοι (ΕΣΥΕ-2001)
Στόχοι του έργου Αειφόρος διαχείριση εδάφους στη λεκάνη Ανθεμούντα και στην Ελλάδα γενικότερα. Εφαρμογή της κοινής Ευρωπαϊκής στρατηγικής για το έδαφος. Ανάπτυξη και διάδοση μεθοδολογιών και τεχνικών στη διαχείριση εδάφους με βάση τη θεματική στρατηγική. Ανάπτυξη δεξιοτήτων στη διαχείριση εδάφους και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας για τους κινδύνους και την αξία του εδάφους. Αποτίμηση και αναστροφή της υποβάθμισης της αγροτικής γης. Αποτίμηση και αντιμετώπιση της διάβρωσης σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Καταγραφή, αποτίμηση, απορρύπανση και παρακολούθηση ρυπασμένων περιοχών. Προστασία και έλεγχος της στεγανοποίησης του εδάφους στις υπό αστικοποίηση περιοχές. Ανάπτυξη πολιτικής διαχείρισης εδάφους στη λεκάνη του Ανθεμούντα μέσω της αναγνώρισης και του ελέγχου των κινδύνων που το απειλούν.
Ενέργεια 1: Διοίκηση & παρακολούθηση έργου 1. Σύσταση ομάδας έργου. 2. Σύσταση και λειτουργία Τεχνικής επιτροπής παρακολούθησης και Επιτροπής Δημοσιοποίησης έργου. 3. Συνεργασία με δικαιούχους και ΕΕ. 4. Συντονισμός εταιρικού σχήματος και οργάνωση συναντήσεων. 5. Εγκατάσταση συστήματος παρακολούθησης έργου. 6. Σύνταξη και αποστολή των εκθέσεων αναφοράς.
Ενέργεια 2: Λειτουργία μονάδας διαχείρισης εδάφους 1. Εμπλουτισμός υφιστάμενης βάσης δεδομένων. 2. Προμήθεια και επεξεργασία δορυφορικών εικόνων για την περιοχή μελέτης. 3. Ανάπτυξη θεματικών χαρτών. 4. Παρακολούθηση δικτύου μετεωρολογικών σταθμών. 5. Συνεργασία και ανταλλαγή δεδομένων με το εταιρικό σχήμα και άλλους αρμόδιους φορείς. 6. Τεχνικοοικονομική αξιολόγηση λειτουργίας της μονάδας.
Διάβρωση ημιορεινών περιοχών (Δήμος Ανθεμούντα) Ενέργεια 3: Εκτίμηση κινδύνου διάβρωσης στις ορεινές περιοχές. 1. Συγκέντρωση και παραγωγή δεδομένων-συντελεστών εκτίμησης της διάβρωσης. 2. Σύγκριση μαθηματικών μοντέλων υπολογισμού της διάβρωσης εδαφών και επιλογή του τελικού μοντέλου εφαρμογής. 3. Αποτίμηση στερεομεταφοράς λόγω υδατικής απορροής στον ποταμό Ανθεμούντα. 4. Εφαρμογή του επιλεχθέντος μοντέλου για τον ποσοτικό υπολογισμό της διάβρωσης.
Ενέργεια 4: Ανάπτυξη Εργαλείου λήψης αποφάσεων για τον καθορισμό των ζωνών προτεραιότητας δράσης και την επιλογή μέτρων κατά της υποβάθμισης του εδάφους. 1. Αναγνώριση κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών παραγόντων στην πιλοτική περιοχή. 2. Αναγνώριση μέτρων ελέγχου και περιορισμού της διάβρωσης. 3. Ανάπτυξη εργαλείου λήψης αποφάσεων. 4. Καθορισμός ζωνών προτεραιότητας δράσης προστασίας από τη διάβρωση.
Ενέργεια 5: Σχεδιασμός των προτεινόμενων μέτρων σε πιλοτική ζώνη υψηλής προτεραιότητας. 1. Αξιολόγηση των ζωνών υψηλής προτεραιότητας και επιλογή πιλοτικής ζώνης υψηλής προτεραιότητας για την εφαρμογή μέτρων προστασίας από τη διάβρωση. 2. Σχέδιο δράσης για την πιλοτική ζώνη υψηλής προτεραιότητας και σχεδιασμός επιλεγμένων τεχνικών μέτρων.
Υποβάθμιση εδάφους στις αγροτικές περιοχές (Δήμος Βασιλικών)- Ενημέρωση και συμμετοχή των αγροτών Ενέργεια 6: Εκτίμηση υποβάθμισης εδάφους από τη διάβρωση. Ενέργεια 7: Επισκόπηση απομείωσης οργανικής ύλης. Ενέργεια 8: Ενημέρωση και συμμετοχή των αγροτών στην αναγνώριση των χαρακτηριστικών, λειτουργιών και απειλών του εδάφους. Περιβαλλοντική ενημέρωση στα σχολεία. Ενέργεια 9: Εκτίμηση κινδύνου αλάτωσης εδάφους.
Ρύπανση εδαφών από ανθρωπογενείς δραστηριότητες Ενέργεια 10: Ανάπτυξη Εργαλείου Διαχείρισης Ρυπασμένου Εδάφους (ΕΔΡΕ). Ενέργεια 11: Εφαρμογή του ΕΔΡΕ σε συγκεκριμένη πιλοτική περιοχή (Περιοχή Θέρμης). Ενέργεια 12: Βελτιστοποίηση και τελική ρύθμιση του εργαλείου διαχείρισης ρυπασμένου εδάφους.
Στεγανοποίηση εδαφών σε υπό αστικοποίηση περιοχές (Δήμος Θέρμης). Ενέργεια 13: Παρακολούθηση και εκτίμηση κινδύνου στεγανοποίησης σε μια πιλοτική περιοχή. Ενέργεια 14: Ανάπτυξη και αξιολόγηση βέλτιστων πρακτικών για την προστασία των εδαφών από τη στεγανοποίηση. Ενέργεια 15: Σχεδιασμός καινοτόμων λύσεων για το έλεγχο της στεγανοποίησης σε μια υπό αστικοποίηση πιλοτική περιοχή.
Ενέργεια 16: Σχέδιο δράσης για τη διαχείριση του εδάφους στην περιοχή της υδρολογικής λεκάνης Ανθεμούντα. 1. Αναγνώριση των κοινωνικών εταίρων και περιεχομένου συναντήσεων ανοιχτής τραπέζης. 2. Ενημέρωση κοινωνικών εταίρων για το έργο και τα αποτελέσματά του, την Ευρωπαϊκή στρατηγική εδάφους και την προτεινόμενη οδηγία. 3. Οργάνωση συναντήσεων με κοινωνικούς εταίρους. 4. Ανάπτυξη και Υιοθέτηση Σχεδίου δράσης.
Ενέργεια 17: Ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αειφόρο διαχείριση του εδάφους. 1. Έκδοση εκπαιδευτικού υλικού 2. Οργάνωση διαλέξεων 3. Οργάνωση σεμιναρίων για αγρότες και επιστήμονες
Διάδοση του έργου και των αποτελεσμάτων του. Ενέργεια 18: Ταυτότητα έργου (λογότυπο, γραφικά σύνθημα κλπ.) Ενέργεια 19: Δημοσιοποίηση έργου: Έντυπα (αφίσα, φυλλάδιο) και πινακίδες ενημέρωσης Ενέργεια 20: Ιστοσελίδα έργου Ενέργεια 21: Θεματικοί οδηγοί για την προστασία του εδάφους από κινδύνους που το απειλούν Ενέργεια 22: Συμμετοχή σε συνέδρια και εκδόσεις Ενέργεια 23: Ημερίδα λήξης του έργου
Αναμενόμενα αποτελέσματα Αναγνώριση των κινδύνων που απειλούν το έδαφος. Βελτίωση της διαχείρισης εδάφους, της ασφάλειας των πολιτών και κατασκευών, της υγείας και του τοπικού εισοδήματος. Συνεισφορά στην υιοθέτηση της κοινής Ευρωπαϊκής στρατηγικής για το έδαφος. Υποστήριξη της αναπτυξιακής διαδικασίας, της τοπικής οικονομίας και προστασία του περιβάλλοντος. Παροχή εργαλείων λήψης απόφασης για τη διαχείριση του εδάφους στους λήπτες αποφάσεων. Βελτίωση δεξιοτήτων χρηστών εδάφους και επιστημόνων. Κινητοποίηση των κοινωνικών εταίρων για την προστασία του εδάφους.
Ενέργειες 1ου εξαμήνου Διοίκηση έργου Ομάδες εργασίες & επιτροπές Υπογραφή συμβάσεων καταβολή προχρηματοδότησης Εγκατάσταση συστήματος παρακολούθησης Εξασφάλιση εξουσιοδοτήσεων από ιδιοκτήτες Σύνταξη και αποστολή αρχικής έκθεσης. Δημοσιοποίηση έργου Ταυτότητα έργου (ενέργεια 18) Φυλλάδιο, αφίσα και πινακίδες έργου Δελτία τύπου (ενέργεια 19) Ιστοσελίδα (ενέργεια 20)
Ενέργειες 1ου εξαμήνου Ενέργεια 1 Εμπλουτισμός υφιστάμενης βάσης δεδομένων Προμήθεια και επεξεργασία δορυφορικών εικόνων για την περιοχή μελέτης Παρακολούθηση δικτύου μετεωρολογικών σταθμών Συνεργασία και ανταλλαγή δεδομένων με το εταιρικό σχήμα και άλλους αρμόδιους φορείς Ενέργεια 3 Συγκέντρωση και παραγωγή δεδομένων-συντελεστών εκτίμησης της διάβρωσης. Σύγκριση μαθηματικών μοντέλων υπολογισμού της διάβρωσης εδαφών και επιλογή του τελικού μοντέλου εφαρμογής.
Ενέργειες 1ου εξαμήνου Ενέργειες 6,7 Συλλογή υπαρχόντων και δημιουργία νέων γεωγραφικών βάσεων δεδομένων και κλιματικών δεδομένων περιοχής μελέτης. Συλλογή πληροφοριών για αγροκτήματα της περιοχής. Εργασίες πεδίου-εργαστηρίου για προσδιορισμό φυσικοχημικών παραμέτρων εδάφου, μέτρηση υδραυλικών παραμέτρων εδάφους και εκτίμηση της απομείωσης της οργανικής ουσίας. Ενέργειες 8,9 Ενημέρωση αγροτών για το έργο και συμμετοχή τους στις δειγματοληψίες. Σύνταξη τευχών δημοπράτησης και προκήρυξη διαγωνισμού για την εκτίμηση του κινδύνου αλάτωσης εδάφους
Ενέργειες 1ου εξαμήνου Ενέργεια 10 Επισκόπηση της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την διαχείριση του ρυπασμένου εδάφους Ανάπτυξη Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), (Environmental Risk Assessment model) Ενέργεια 13 Συλλογή παραμέτρων που σχετίζονται με τη στεγανοποίηση του εδάφους για την πιλοτική περιοχή. Αναγνώριση, αξιολόγηση και επιλογή μοντέλου υπολογισμού του συντελεστή απορροής.