Πολιτικό και Νομικό περιβάλλον Ενότητα 4η Πολιτικό περιβάλλον 1
Πολιτικό περιβάλλον Επηρεάζει την επιχείρηση σε τρία θέματα: Στην επιλογή του καθεστώτος ιδιοκτησίας μιας θυγατρικής επιχείρησης Στον τρόπο ανάπτυξης της θυγατρικής επιχείρησης Στην ροή πληροφοριών, τεχνολογίας, πρώτων υλών και υλικών από την μητρική προς την θυγατρική. Είναι σκόπιμο να αναλυθούν Το πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης της χώρας Η σταθερότητα της κυβερνητικής πολιτικής Οπροσδιορισμόςτουβαθμούκινδύνουλειτουργίαςξένων επιχειρήσεων στη δεδομένη χώρα Πολιτικό περιβάλλον 2
Πολιτικό Σύστημα Διακυβέρνησης Πρέπει να γνωρίζουμε για το σύστημα διακυβέρνησης: Υπάρχει δικτατορία, δημοκρατία ή μοναρχία; Υπάρχει μονοκομματικό καθεστώς (π.χ. σοσιαλιστικό όπως Κίνα Κούβα, Β. Κορέα) Υπάρχουν δύο ισχυρά κόμματα (ΗΠΑ, Βρετανία, Ελλάδα) Υπάρχουν πολλά ισχυρά κόμματα (Ιταλία, Τουρκία) Πολιτικό περιβάλλον 3
Σταθερότητα κυβερνητικής πολιτικής Συχνές αλλαγές προκαλούν αβεβαιότητα και κλίμα ανασφάλειας συχνά πριν από συμφωνίες απαιτείται επιβεβαίωση ότι η ξένη κυβέρνηση θα έχει τον έλεγχο και κατά τη διάρκεια υλοποίησης της συμφωνίας. Συμπτώματα πολιτικής αστάθειας: Λαϊκές κινητοποιήσεις (απεργίες, διαδηλώσεις) Ενδοκομματικές διαφωνίες, πίεση από την αντιπολίτευση κυβερνητική κρίση Τρομοκρατικές ενέργειες Ξαφνικοί κυβερνητικοί ανασχηματισμοί Κακή οικονομική διοίκηση Κυβέρνηση που απομακρύνεται από τη λαϊκή συμπάθεια Πολιτικό περιβάλλον 4
Σταθερότητα κυβερνητικής πολιτικής Παράγοντες που συμβάλλουν στη σταθερότητα της κυβερνητικής πολιτικής Ανοικτή εξωτερική πολιτική Αποτελεσματική κυβερνητική οικονομική διαχείριση Πολιτικό κλίμα που δεν οδηγεί σε συχνή αλλαγή κυβερνήσεων Λαϊκή συμφωνία με την κυβερνητική πολιτική Ευνοϊκή προδιάθεση απέναντι στις ξένες επενδύσεις Επιπλέον συνυπολογίζεται: Η δυνατότητα χρήσης ξένων διοικητικών στελεχών Το γραφειοκρατικό σύστημα της χώρας Πολιτικό περιβάλλον 5
Πολιτικά γεγονότα που επηρεάζουν τον βαθμό Πολιτικής Ανασφάλειας μιας χώρας 1. Εκλογές 2. Παραίτηση κυβέρνησης 3. Σημαντικές Αλλαγές πολιτικού πλαισίου 4. Σοβαρές αλλαγές στη σύνθεση της αντιπολίτευσης 5. Κυβερνητικά μέτρα έναντι ομάδων που ασκούν σοβαρή πολιτική πίεση 6. Απεργίες συγκεκριμένων ομάδων 7. Γενικές απεργίες 8. Μεγάλες λαικές κινητοποιήσεις 9. Μικρές και μεγάλες αναταραχές και συγκρούσεις 10. Συλλήψεις και φυλακίσεις προσωπικοτήτων 11. Συλλήψεις και φυλακίσεις ιδιωτών για πολιτικούς λόγους 12. Πολιτικές δολοφονίες 13. Εκτελέσεις 14. Τρομοκρατικές δραστηριότητες κι ασαμποτάζ 15. Ανταρτοπόλεμος και εμφύλιος 16. Πραξικοπήματα Πολιτικό περιβάλλον 6
Πολιτικοί και κοινωνικοί ακτιβιστές Οι καλά οργανωμένοι ακτιβιστές ενεργούν αποτελεσματικά. Παραδείγματα: i. Το παγκόσμιο μποϊκοτάζ των προϊόντων της Nestle για τις πωλήσεις παιδικών τροφών στις χώρες του τρίτου κόσμου ii. iii. Μποϊκοτάζ κατά των Pepsi Cola, Pizza Hut, Taco Bell, που όλες ανήκουν στην PepsiCo, με την κατηγορία ότι η εταιρία συμβάλλει στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Μιανμάρ, με αποτέλεσμα να αναγκασθεί να πουλήσει τη συμμετοχή της στην εκεί κοινοπραξία. Για τους ίδιους λόγους αναγκάσθηκαν να αποχωρήσουν η Heineken και η Carlsberg. Πολιτικό περιβάλλον 7
Συνήθεις πολιτικοί κίνδυνοι Κρατικοποίηση (π.χ. μεταλλεία χαλκού στη Χιλή από τη κυβέρνηση Αλιέντε, Standard oil από τη κυβέρνηση του Περού, κρατικοποίηση των ξένων επιχειρήσεων πετρελαίου από την κυβέρνηση του Μεξικού) Εθνικός έλεγχος της επιχείρησης Συναλλαγματικοί έλεγχοι Περιορισμοί εισαγωγών και εξαγωγών Φορολογικά μέτρα Έκτακτοι φόροι Έλεγχος εξαγωγής τεχνολογίας Ο εθνικισμός Πολιτικό περιβάλλον 8
Στρατηγικές μείωσης του πολιτικού κινδύνου Κοινοπραξίες, είτε με ντόπιες επιχειρήσεις είτε με πολυεθνικές Επέκταση της επενδυτικής βάσης, με συμμετοχή άλλων επενδυτών τραπεζών, κλπ. Ειδικά όταν συμμετέχουν τράπεζες που είναι ταυτόχρονα και πιστωτές του ξένου κράτους, τότε η επιλογή αυτή είναι πανίσχυρη Έλεγχος του Μάρκετινγκ και της διανομής, έτσι ώστε και σε περίπτωση εθνικοποίησης η χώρα να μην έχει πρόσβαση στην διεθνή αγορά. Για παράδειγμα όταν το Περού απαλλοτρίωσε την Marcona Mining Company ανακάλυψε ότι έχασε την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές και αναγκάστηκε να διαπραγματευθεί με την MMC από λιγότερο ευνοϊκή βάση Χορήγηση αδείας Σχεδιασμένη υπαγωγή σε εθνικό έλεγχο, δηλαδή ελεγχόμενη αποχώρηση με την σταδιακή συμμετοχή ντόπιων. Πολιτικό περιβάλλον 9
Το παράδειγμα της Coca Cola Επί ενενήντα χρόνια η συνταγή παρασκευής της Coca Cola κρατήθηκε σαν επτασφράγιστο μυστικό. Τότε η κυβέρνηση της Ινδίας απαίτησε από την Coca Cola να της το αποκαλύψει (και να διαθέσει και το 60% του μετοχικού κεφαλαίου σε ντόπιους) ή διαφορετικά να διακόψει τις εργασίες της στη χώρα. Οι πωλήσεις τη Coca Cola στην Ινδία αντιπροσώπευαν μόλις το 1% σε όλο τον κόσμο, ωστόσο μια αγορά 800 εκ. είχε τεράστια δυναμική. Η κυβέρνηση απαγόρευσε στην Coca Cola να εισάγει τα συστατικά που χρειαζόταν για την παραγωγή, με αποτέλεσμα η Coca Cola να αναγκασθεί να αποχωρήσει. Δεκάξι χρόνια αργότερα (1994) η Coca Cola επέστρεψε μετά την αλλαγή στάσης της Ινδίας απέναντι στις ξένες επενδύσεις. Στο διάστημα αυτό όμως η Pepsi είχε καταλάβει το 26% της αγοράς. Κανένα πρόβλημα όμως. Οι δυνατότητες της αγοράς της Ινδίας ήταν τεράστιες αν σκεφθεί κανείς ότι η κατά κεφαλή κατανάλωση ήταν μόλις 3 μπουκάλια, έναντι 12 στο Πακιστάν και 731 στις ΗΠΑ. Πολιτικό περιβάλλον 10
Ανάλυση νομικού περιβάλλοντος Οι παρεμβάσεις των εθνικών κρατών που εκφράζονται με νομοθετικές παρεμβολές παρουσιάζονται σε ποικίλες μορφές: Εργατική νομοθεσία Έκδοση αδειών Δασμοί Περιορισμοί στην εξαγωγή κερδών Περιορισμοί επενδύσεων Περιορισμοί τιμών Ελεύθερες ζώνες και λιμάνια Διακρατικό εμπόριο Νομοθεσία που αντιμετωπίζει το φαινόμενο δωροδοκίας και ανταγωνιστικής συμπεριφοράς Πολιτικό περιβάλλον 11