Η παρούσα έκδοση ετοιµάστηκε µε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κάθε χώρα έχει ιδιαίτερο τρόπο για την αντιµετώπιση του επαγγέλµατος

ελτίο Τύπου Το Επάγγελµα του Εκπαιδευτικού στην Ευρώπη: η φυσιογνωµία, οι τάσεις και οι προβληµατισµοί ιατηρώντας τη διδασκαλία ελκυστική στον 21 ο αιώνα ευτεροβάθµια Εκπαίδευση - Γυµνάσιο Πώς είναι δυνατό επαρκείς καθηγητές να επιµορφώνονται και να διατηρούν την επαγγελµατική τους θέση, ενώ ταυτόχρονα να διατηρείται µια ισορροπία ανάµεσα στην προσφορά και τη ζήτηση καθηγητών; Αυτός ο προβληµατισµός απασχολεί την πολιτική ηγεσία που επιθυµεί να διαθέτει διδακτικό προσωπικό µε υψηλά προσόντα έτσι ώστε όλοι να επωφελούνται από την ποιοτική εκπαίδευση. Η µελέτη η οποία αποτελείται από τέσσερις αναφορές σχετικά µε το επάγγελµα του εκπαιδευτικού στην Ευρώπη ασχολείται µε : (1) την αρχική κατάρτιση των καθηγητών και την µετάβασή τους στην αγορά εργασίας (2) την προσφορά και ζήτηση των καθηγητών και (3) τις συνθήκες εργασίας και τη µισθοδοσία. Στο τελευταίο τεύχος, η Ευρυδίκη προτείνει κάποιους τοµείς για περαιτέρω προβληµατισµό, οι οποίοι αντιµετωπίζουν αυτά τα περίπλοκα θέµατα από µια ευρύτερη προοπτική. Η παρούσα έκδοση ετοιµάστηκε µε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κάθε χώρα έχει ιδιαίτερο τρόπο για την αντιµετώπιση του επαγγέλµατος εν ήταν δυνατό από την εξέταση των τριών πρώτων µελετών να οριστούν κάποια µοντέλα σύµφωνα µε τα οποία καθορίζεται ο τρόπος που αντιµετωπίζεται το επάγγελµα του εκπαιδευτικού. Θα φαινόταν ότι κάθε χώρα έχει αναπτύξει το δικό της σύστηµα. Οι περισσότερες σχέσεις συνδέονται µε το επαγγελµατικό κύρος των καθηγητών. Όπου οι καθηγητές είναι δηµόσιοι υπάλληλοι, ο διορισµός τους γίνεται σε κεντρικό επίπεδο µέσω εξετάσεων ή επετηρίδας. Οι εργοδότες τους είναι τοποθετηµένοι σε κεντρικό ή περιφερειακό επίπεδο και τα σχολεία δεν είναι δυνατό να προσαρµόσουν τις συµβάσεις εργασίας σε ατοµικές περιπτώσεις. εν παρατηρούνται προβλήµατα έλλειψης ενώ αποτελούν συνηθισµένο φαινόµενο οι πλεονασµοί καθηγητών. Τα επίπεδα των µισθών διαφέρουν από χώρα σε χώρα αλλά οι υπερωρίες συνήθως πληρώνονται καλύτερα όταν οι χαµηλότεροι µισθοί είναι µικροί. Η ενδουπηρεσιακή κατάρτιση είναι υποχρεωτική ή απαραίτητη για τη διασφάλιση της προαγωγής. Για τους καθηγητές µε συµβάσεις που ορίζονται µε νοµοθεσία γενικής απασχόλησης, ο διορισµός είναι ανοικτός και γίνεται σε τοπικό επίπεδο. Οι εργοδότες τους, εντούτοις, µπορεί να είναι τοποθετηµένοι σε διαφορετικά επίπεδα εξουσίας. Η δυνατότητα προσαρµογής της σύµβασης ποικίλλει. Προβλήµατα έλλειψης παρουσιάζονται κυρίως σε περιπτώσεις όπου η 1

µέθοδος του διορισµού είναι αποκεντρωµένη. Οι µικρότεροι µισθοί είναι γενικά χαµηλότεροι από το κατά κεφαλή εισόδηµα αλλά οι υπερωρίες πληρώνονται καλύτερα. Ένα επάγγελµα µεγαλύτερης σπουδαιότητας από ό,τι πιστεύουν οι καθηγητές Είναι σηµαντικό να δοθεί µια ακριβής εικόνα του επαγγέλµατος και µεγαλύτερη σηµασία στα προβλήµατα που αντιµετωπίζει. Για αυτό το λόγο οι περισσότερες εκπαιδευτικές αρχές διεξάγουν έρευνες όπου ζητούν τις γνώµες των καθηγητών. Αυτές οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι οι καθηγητές θεωρούν ικανοποιητική την ελευθερία που έχουν ως προς την δουλειά ενώ τις καλές σχέσεις µε τους µαθητές και τους συναδέλφους σηµαντικά επαγγελµατικά πλεονεκτήµατα. Τα κύρια προβλήµατα σχετίζονται µε τις συνθήκες εργασίας και ιδιαίτερα µε την πολυπλοκότητα των καθηκόντων τους και τον αυξανόµενο φόρτο εργασίας. Αυτό ισχύει σε παραπάνω από το ένα τέταρτο των καθηγητών που έχουν ερωτηθεί στη ανία, την Ολλανδία και το Ηνωµένο Βασίλειο. Οι καθηγητές συνήθως παρουσιάζουν έλλειψη πρακτικής άσκησης, ιδιαίτερα στη διαχείριση οµάδων µε δύσκολους εφήβους. Οι µισθοί,εντούτοις, δεν αποτελούν αιτία δυσαρέσκειας. Γενικώς, οι καθηγητές ισχυρίζονται ότι είναι αρκετά ικανοποιηµένοι µε το επάγγελµά τους, αλλά ένα σηµαντικό ποσοστό αναφέρουν ότι είναι έτοιµοι να το εγκαταλείψουν. Αυτό ισχύει σε παραπάνω από το ένα τέταρτο των καθηγητών στη ανία, Σουηδία και Αγγλία. Το κατά πόσο είναι ελκυστικό το επάγγελµα του εκπαιδευτικού συνδέεται µε το πώς αξιολογείται από την κοινωνία. Οι καθηγητές που ερωτώνται αισθάνονται ότι υπάρχει µικρή αναγνώριση για τη δουλειά τους. Εντούτοις, διάφορες έρευνες ανάµεσα σε µαθητές, γονείς και το κοινό αποκαλύπτουν ότι το επάγγελµα είναι αξιόλογο. Αυτή η λανθασµένη εντύπωση που έχουν οι καθηγητές θα έπρεπε να διορθωθεί αφού το επάγγελµα του εκπαιδευτικού έχει µεγάλο κοινωνικό κύρος. Μορφές κατάρτισης : εναλλακτικός τρόπος για προσέλκυση νέων υποψηφίων Στην Ευρώπη κατά το παρελθόν η αρχική κατάρτιση των καθηγητών είχε επινοηθεί για νέους υποψηφίους χωρίς επαγγελµατική προϋπηρεσία που διεκπεραιώνουν το µεγαλύτερο µέρος της κατάρτισης τους σε ανώτατα ιδρύµατα. Παρόλα αυτά, κάποιες χώρες έχουν ξεκινήσει την αναζήτηση διαφορετικών µεθόδων κατάρτισης, είτε µε τη µορφή προγραµµάτων, εξ αποστάσεως ή µε εντατικά προγράµµατα για όσους έχουν αποκτήσει επαγγελµατική πείρα σε άλλους τοµείς. Μια από τις µεγαλύτερες καινοτοµίες σε αυτόν τον τοµέα είναι η εισαγωγή των µορφών κατάρτισης, κυρίως στην Ολλανδία και την Αγγλία, ώστε να µπορέσουν να γίνουν καθηγητές όσοι δεν µπορούν να λάβουν την τυπική κατάρτιση. Η Αγγλία έχει δηµιουργήσει ένα πρόγραµµα, Αρχική Κατάρτιση Καθηγητών µε κέντρο το Σχολείο σύµφωνα µε το οποίο τα σχολεία αναγνωρίζονται ως φορείς κατάρτισης. Σε αυτό το πλαίσιο, µεγάλη σηµασία έχει η µετατόπιση από ένα σύστηµα προσόντων βασισµένο σε γνώσεις που αποκοµίζονται από το πρόγραµµα επιµόρφωσης σε κάποιο που εξαρτάται από την αξιολόγηση των δεξιοτήτων. Ως αποτέλεσµα, είναι πιθανό να γίνει περισσότερο αντικειµενική αξιολόγηση ως προς τις ικανότητες των υποψηφίων, ανεξάρτητα από τις επιλογές τους µέσω κατάρτισης και φορέων κατάρτισης (οι οποίοι κατά κανόνα είναι αυτόνοµοι). Η Αγγλία έχει καθιερώσει κάποια επίπεδα καθορίζοντας τι πρέπει να γνωρίζουν οι καθηγητές και τι πρέπει να είναι ικανοί να κάνουν. Το ίδιο ισχύει και στην Ολλανδία. Η ενδυνάµωση του ρόλου των σχολείων, είτε µέσω των υπαρχουσών εναλλακτικών µορφών ενδουπηρεσιακής κατάρτισης, ή πιο συχνά µε πρακτική άσκηση που συµπεριλαµβάνεται στο τυπικό ωρολόγιο πρόγραµµα και τελικές ενδουπηρεσιακές διαδικασίες απόκτησης τυπικών προσόντων, έχει επιπτώσεις στο φόρτο εργασίας των καθηγητών (που έχουν τα τυπικά 2

προσόντα και έχουν αναλάβει το ρόλο του συµβούλου). Χρειάζεται να µελετηθεί το πώς τέτοιες νέες αρµοδιότητες µπορούν να αναγνωρίζονται, είτε µε την µορφή µέτρων που απαιτούνται για την εκπαίδευση των καθηγητών και την ανάλογη προσαρµογή των δραστηριοτήτων τους είτε µε τρόπους χρηµατοδότησης της επιπλέον εργασίας που πρέπει να αναλάβουν τα σχολεία. ιασφαλίζοντας πλήρη επαγγελµατική ανάπτυξη Στο γενικότερο πλαίσιο της δια βίου εκπαίδευσης, «εισάγονται» πολιτικές σε µια προσπάθεια διασφάλισης µεγαλύτερης συνοχής ανάµεσα στην αρχική και την ενδουπηρεσιακή κατάρτιση. Αυτό βέβαια απέχει πολύ από την πλήρη εφαρµογή τους στην Ευρώπη. Η συνεχής επαγγελµατική ανάπτυξη απαιτεί περισσότερο συντονισµένες δραστηριότητες εκ µέρους των ιδρυµάτων για αρχική και ενδουπηρεσιακή κατάρτιση. Στις περισσότερες χώρες, και οι δύο µορφές κατάρτισης προσφέρονται στα ίδια ιδρύµατα. Παρόλα αυτά, µελλοντικοί και καταρτισµένοι καθηγητές παρακολουθούν ξεχωριστά τµήµατα, έτσι ώστε να µην εξασφαλίζονται τα προνόµια που υπάρχουν όταν κάποιος µαθαίνει από κάποιον άλλο. Πολιτικές µισθών: εξισορροπώντας ανάµεσα σε ισότιµη και διαφοροποιηµένη µεταχείριση Οι καλές συνθήκες εργασίας είναι σηµαντικές στην εξασφάλιση των καθηγητών στη θέση τους. Από αυτή την άποψη, τρεις τοµείς είναι ιδιαίτερα σηµαντικοί, ο χρόνος εργασίας, η ποικιλία των καθηκόντων των καθηγητών και οι προοπτικές των µισθών τους. Οι βασικοί µισθοί των καθηγητών στην Ευρώπη των 15 ( πριν 1 η Μαΐου 2004) ήταν, µε λίγες εξαιρέσεις 1, όµοιοι όσον αφορά την αγοραστική δύναµη στην αρχή της καριέρας τους. Εντοπίστηκαν αντίστοιχες διαφορές όταν έφτασαν στην ηλικία σύνταξης. Η αγοραστική δύναµη των καθηγητών στην αρχή της καριέρας τους στα νέα Μέλη Κράτη δεν είναι τόσο υψηλή. Με εξαίρεση την Κύπρο, οι διαφορές µεγαλώνουν όταν πλησιάζει ο χρόνος της σύνταξής τους. Οι αυξήσεις των µισθών που συνδέονται µε το χρόνο της υπηρεσίας ποικίλλουν σε µέγεθος και καλύπτουν µία περίοδο ξεκινώντας από λιγότερο από 10 χρόνια συνολικής καριέρας, ανάλογα µε την αναφερόµενη χώρα. Για την προσέλκυση στο επάγγελµα του καθηγητή και την εξασφάλιση ότι θα παραµείνουν σε αυτό, η σωστή ισορροπία πρέπει να αναζητηθεί ανάµεσα σε όσους έχουν κάποιο αξιοπρεπή µισθό σε σχετικά µικρό χρονικό διάστηµα αλλά έχουν µακροπρόθεσµα προοπτικές καλών µισθών. Εκτός από τις αυξήσεις των µισθών που σχετίζονται µε τη διάρκεια υπηρεσίας, σχεδόν όλες οι χώρες έχουν εισάγει ρυθµίσεις για την προσαρµογή των µισθών. Οι προσαρµογές γίνονται όσον αφορά : στην αποζηµίωση για επιπλέον εργασία από πρόσθετες δραστηριότητες, την προσέλκυση των καθηγητών σε σχολεία που θεωρούνται πιο δύσκολα 2, ή την ανταµοιβή της εµπειρίας και της εργασίας των καθηγητών 3. Η σωστή ισορροπία ανάµεσα στους δύο τελευταίους παράγοντες αποτελεί ένα σηµαντικό πρόβληµα στην ενθάρρυνση των καθηγητών να αναλαµβάνουν θέσεις που δεν θεωρούνται ελκυστικές. Στο Βέλγιο, την µοναδική χώρα που δεν υπάρχει προσαρµογή µισθών, οι αυξήσεις µισθών συνδέονται µόνο µε την διάρκεια της υπηρεσίας. Στο άλλο άκρο, στη ανία, την Ελλάδα, τη Πολωνία και τη Σλοβενία, υπάρχουν όσο το δυνατό περισσότερα κριτήρια που επηρεάζουν την πληρωµή. Είναι δύσκολο όµως να σχηµατιστεί καθαρή εικόνα της πιθανής επίδρασης αυτών των µέτρων, δεδοµένης της έλλειψης πληροφοριών στα ποσά που εµπεριέχονται. 1 Οι καθηγητές στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, τη Σουηδία και την Ισλανδία έχουν µικρότερη αγοραστική δύναµη στην αρχή της καριέρας τους, ενώ στη Γερµανία, το Λουξεµβούργο και το Λιχτενστάιν κερδίζουν τους υψηλότερους βασικούς µισθούς. 2 Σχολεία σε αγροτικές και αποµακρυσµένες περιοχές, κοινωνικώς και οικονοµικώς κατώτερες, ή περιοχές µε υψηλό κόστος ζωής, ή σχολεία µε µικτές τάξεις. 3 Αναγνώριση προϋπηρεσίας, θετική αξιολόγηση, επιπλέον προσόντα. 3

Σε όλες τις χώρες, οι κεντρικές αρχές εκπαίδευσης καθορίζουν τους βασικούς µισθούς, ευθύνονται ακόµη για τη δοµή της κλίµακας των µισθών εκτός από τη Σουηδία, όπου οι µισθοί γίνονται αντικείµενο διαπραγµάτευσης σε τοπικό επίπεδο. Οι αποφάσεις για πρόσθετες αµοιβές πέρα του µισθού λαµβάνονται σε κεντρικό επίπεδο για να εξασφαλιστεί δίκαιη µεταχείριση, ακόµη κι αν συγκεκριµένες χώρες καλύπτουν καθυστερήσεις των τοπικών αρχών ή των σχολείων. Εντούτοις, υπάρχει µια προφανής τάση να µειωθούν οι διαφορές όσον αφορά πληρωµές των καθηγητών που έχουν συµπληρώσει την ίδια περίοδο υπηρεσίας ή επιτελούν τα ίδια καθήκοντα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη ανία, όπου περίπου 1% του συνολικού µισθού µπορεί να αλλάξει µε τοπική απόφαση. Στο άλλο άκρο, ο µισθός των Πολωνών καθηγητών ίσως ποικίλλει σηµαντικά, ανάλογα µε τις τοπικές αρχές που τους διορίζουν. ιευκολύνοντας τη κινητικότητα για την ισορροπηµένη παροχή θέσεων στις περιφέρειες. Η κινητικότητα είναι ένας σηµαντικός παράγοντας για την ισορροπία ανάµεσα στη ζήτηση και στην προσφορά. Οι καθηγητές θεωρούν την κινητικότητα ως εµπειρία δεδοµένου ότι την επιλέγουν εθελοντικά. Εντούτοις, εξαρτάται από τον τρόπο µεταβίβασης επαγγελµατικών επιδοµάτων που έχουν ήδη αποκτηθεί. Οι αυξήσεις µισθών ανάλογα µε τη διάρκεια υπηρεσίας ή τα επιπλέον προσόντα είναι γενικώς µεταβιβάσιµα. Αυτό δεν ισχύει στο δικαίωµα για αύξηση µισθού όσον αφορά τα προσόντα, εφόσον ο ρόλος του διευθυντή υπερέχει στην εκτίµηση των καθηγητών. Η γεωγραφική περιοχή, παρόλα αυτά, στην οποία µεταβιβάζονται τα οφέλη ποικίλει από χώρα σε χώρα, ανάλογα µε το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται οι εργοδότες. Όπου βρίσκονται σε τοπικό επίπεδο, η κινητικότητα µπορεί να περιοριστεί. Εξαιρέσεις αποτελούν η Τσεχία, η Ιρλανδία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Φινλανδία, η Νορβηγία και η Ρουµανία, όπου συγκεκριµένα οφέλη µπορούν να µεταβιβαστούν σε όλη τη χώρα, αν και οι εργοδότες είναι οι τοπικές αρχές ή τα σχολεία. Κάποιες χώρες όπως η Γαλλία, η Γερµανία, η Ισπανία, το Λουξεµβούργο και η Πορτογαλία έχουν εισάγει ρυθµίσεις για οργανωµένη κινητικότητα, που συµπεριλαµβάνουν πληροφορίες για κενές θέσεις, διαγωνισµούς ή άλλες διαδικασίες αρκετά πολύπλοκες. Κίνητρα για τους καθηγητές µέχρι να συνταξιοδοτηθούν Το γεγονός ότι πολλές Ευρωπαϊκές χώρες έρχονται αντιµέτωπες µε το πρόβληµα της γήρανσης του επαγγέλµατος του εκπαιδευτικού, καθιστά ζήτηµα µείζονος σηµασίας το να δίνονται κίνητρα στους έµπειρους καθηγητές έτσι ώστε να παραµένουν όσο το δυνατόν µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, ειδικά επειδή υπάρχει η τάση να συνταξιοδοτούνται αρκετά νωρίς. Στις περισσότερες χώρες συνταξιοδοτούνται πολύ νωρίτερα από την επίσηµη ηλικία συνταξιοδότησης. Μέτρα που αποσκοπούν στην αποφυγή της πρόωρης συνταξιοδότησης, που είναι γενικότερα αποδεκτά όταν υπάρχει υπερ-προσφορά εκπαιδευτικών, έχουν ληφθεί σε πολλές χώρες. Ένα µέτρο θα µπορούσε να είναι η αλλαγή των συνθηκών εργασίας. Η µείωση των διδακτικών ωρών είναι µια ενδιαφέρουσα επιλογή. Η ίδια η διδασκαλία εξάλλου, η οποία αποτελεί το κέντρο του επαγγέλµατος, είναι απαιτητική και περιλαµβάνει την προετοιµασία των µαθηµάτων και τη βαθµολόγηση. Αρκετές χώρες 4 µειώνουν τα διδακτικά καθήκοντα χωρίς µείωση των αποδοχών. Τέλος, ως εναλλακτική δραστηριότητα, η επίβλεψη µη έµπειρων συναδέλφων θεωρείται εποικοδοµητικός τρόπος της αξιοποίησης διδακτικής εµπειρίας. 4 Γερµανία, Ελλάδα, Λουξεµβούργο, Κύπρος, Μάλτα, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ρουµανία. 4

Σηµειώσεις Το Επάγγελµα του Εκπαιδευτικού στην Ευρώπη: η φυσιογνωµία, οι τάσεις και οι προβληµατισµοί ιατηρώντας τη διδασκαλία ελκυστική στον 21 ο αιώνα ευτεροβάθµια Εκπαίδευση-Γυµνάσιο Τίτλος αναφοράς: Τίτλος έκδοσης: Σειρά: Εκδότης: ιατηρώντας τη διδασκαλία ελκυστική στον 21 ο αιώνα (Αναφορά IV) Το επάγγελµα του εκπαιδευτικού στην Ευρώπη: η φυσιογνωµία, οι τάσεις και οι προβληµατισµοί Θέµατα κλειδιά στην εκπαίδευση στην Ευρώπη Ευρυδίκη Ηµεροµηνία έκδοσης: Ιούνιος 2004 Γλώσσες: Γαλλικά, Αγγλικά και Γερµανικά (τον Σεπτέµβριο 2004) Ιστοσελίδα: /Documents/KeyTopics3/en/FrameSet4.htm Αυτή η αναφορά είναι η τέταρτη που αφορά στους καθηγητές στο Γυµνάσιο και αναφέρεται στο έτος 2000/01. Η συλλογή των πληροφοριών για την παρούσα µελέτη έγινε από τα Εθνικά ίκτυα Ευρυδίκη και ειδικούς συνεργάτες ορισµένους από την Επιτροπή Σωκράτης. Γι αυτό το λόγο το Ευρωπαϊκό ίκτυο εξέδωσε ερωτηµατολόγια και έναν οδηγό µεθοδολογίας για να βοηθηθούν οι συγγραφείς. Χρησιµοποιώντας τις πληροφορίες αυτές, η Υπηρεσία ανέλαβε τη σύνταξη συγκριτικής µελέτης την οποία ενέκριναν εµπειρογνώµονες και από τις Εθνικές Υπηρεσίες. ιάφορες εθνικές ή διεθνείς έρευνες, αποτέλεσαν τη βάση για το πρώτο κεφάλαιο σχετικά µε την έννοια του επαγγέλµατος του εκπαιδευτικού. Η έκδοση χρηµατοδοτήθηκε από τη Γενική Γραµµατεία για την Εκπαίδευση και τον Πολιτισµό της Ευρωπαικής Επιτροπής. Το επάγγελµα του εκπαιδευτικού στην Ευρώπη : η φυσιογνωµία, οι τάσεις και οι προβληµατισµοί αποτελείται από τέσσερις αναφορές : I. Αρχική κατάρτιση και µετάβαση στην αγορά εργασίας (/Documents/KeyTopics3/en/FrameSet1.htm) II. Προσφορά και ζήτηση (/Documents/KeyTopics3/en/FrameSet2.htm) III. Συνθήκες εργασίας και µισθοδοσία (/Documents/KeyTopics3/en/FrameSet3.htm) IV. ιατηρώντας τη διδασκαλία ελκυστική στον 21 ο αιώνα (/Documents/KeyTopics3/en/FrameSet4.htm) 5

Επιλεγµένοι πίνακες Το Επάγγελµα του Εκπαιδευτικού στην Ευρώπη : η φυσιογνωµία, οι τάσεις και οι προβληµατισµοί ιατηρώντας τη διδασκαλία ελκυστική στον 21 ο αιώνα ευτεροβάθµια Εκπαίδευση - Γυµνάσιο Πίνακας 4.3...p. 7 Σύνθεση ενδογενών και εξωγενών παραγόντων που λαµβάνονται υπόψη στο επάγγελµα του εκπαιδευτικού Πίνακας 5.1...p. 8 υνατότητα µετατροπής µισθού ανάλογα µε το επίπεδο του εργοδότη και την επαγγελµατική θέση των καθηγητών Πίνακας 6.1...p. 9 Επίσηµη και µικρότερη ηλικία συνταξιοδότησης των καθηγητών και έτη υπηρεσίας για πλήρη σύνταξη Πίνακας 6.3...p. 10 Έτη κατά τα οποία οι βασικοί µισθοί των καθηγητών µπορούν νά αυξηθούν σύµφωνα µε τη διάρκεια υπηρεσίας και αναλογίες ανώτερου / κατώτερου βασικού µισθού στο επάγγελµα του εκπαιδευτικού ΥΣ: οι αριθµηµένες ή γραµµατισµένες αναφορές για τα διαγράµµατα χρησιµοποιούνται στη µελέτη, από την οποία έχουν προέλθει. 6

ΠΙΝΑΚΑΣ 4.3: ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΥΠΟΨΗ ΣΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ (ISCED 2), 2000/01 Αριθμός ενδογενών παραγόντων που λαμβάνονται υπόψη 0 1 2 3 0 BE AT DE Αριθμός εξωτερικών παραγόντων που λαμβάνονται υπόψη 1 LV, LU, MT, PT, LI, NO SE, BG 2 IT, UK-SCT CZ, IS ES, IE, FI, UK-ENG/WLS/NIR, RO EE, NL, SK (:) : CY. 3 LT FR, HU DK, EL, PL, SI Πηγή: Ευρυδίκη. Επεξηγηµατικό σχόλιο Εξωγενείς παράγοντες που λαµβάνονται υπόψη θεωρούνται οι επιπλέον ευθύνες, η γεωγραφική τοποθεσία και οι µικτές τάξεις. Ενδογενείς παράγοντες θεωρούνται η αξιολόγηση των διδακτικών δεξιοτήτων, η προυπηρεσία σε διαφορετικό τοµέα από τη διδασκαλία και τα επιπλέον προσόντα. 7

ΠΙΝΑΚΑΣ 5.1: ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΠΙΠΕ Ο ΤΟΥ ΕΡΓΟ ΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ (ΙSCED 2),2000/01 Επίπεδο του εργοδότη και επαγγελματική θέση των καθηγητών BE BE BE UK fr nl de CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE ENG/WLS NIR SCT IS LI NO BG RO (:) Επίπεδο του εργοδότη: Κεντρικό/περιφερειακό Τοπικό Μεταβλητό Σχολείο Επαγγελματική θέση των καθηγητών : ημόσιοι υπάλληλοι Καθορίζεται από τη νοµοθεσία γενικής απασχόλησης Κριτήρια και δυνατότητα μετατροπής του μισθού: BE BE BE UK fr nl de CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE ENG/WLS NIR SCT IS LI NO BG RO A (:) B ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (:) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) C ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (:) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Κριτήρια για τη μετατροπή του μισθού : A ιάρκεια υπηρεσίας B Θετική εκτίμηση C Επιπλέον προσόντα Γεωγραφική δυνατότητα μετατροπής: Κεντρικό/περι φερειακό Τοπικό Μεταβλητό (πιθανότητα διαφορετικών γεωγραφικών επιπέδων) εν είναι δυνατή η μετατροπή Επιπλέον σηµειώσεις Πηγή: Ευρυδίκη. Βέλγιο και Ολλανδία: Οι καθηγητές που εργάζονται σε χρηµατοδοτούµενο τοµέα αφοµοιώνονται µε εκείνους που εργάζονται στο δηµόσιο τοµέα, αν και διορίζονται σύµφωνα µε τη νοµοθεσία γενικής απασχόλησης. Λιχτενσταιν: Μη πιστοποιηµένες πληροφορίες σε εθνικό επίπεδο. Γερµανία, Λοξεµβούργο και Αυστρία: Tα δύο είδη επαγγελµατικής θέσης ( εκείνο των δηµοσίων υπαλλήλων και όσων υπόκεινται σε συλλογική σύµβαση) συνυπάρχουν. Μόνο η πιο διαδεδοµένη θέση φαίνεται στον πίνακα. Ολλανδία: Από το 1997, οι δηµοτικές αρχές έχουν µεταφέρει τις εκπαιδευτικές τους ευθύνες σε άλλους φορείς που διέπονται από τη δηµόσια νοµοθεσία. Αυτό σηµαίνει ότι ένα υψηλό ποσοστό καθηγητών στο δηµόσιο τοµέα υπόκεινται στη νοµοθεσία γενικής απασχόλησης. Eσθονία, Πορτογαλία, Σλοβενία και Ρουµανία: Η διάρκεια υπηρεσίας είναι απαραίτητη αλλά όχι ικανή προυπόθεση για τη δυνατότητα µετατροπής του µισθού όσον αφορά στις αυξήσεις. Σουηδία: Η διαχείριση της εκπαίδευσης είναι αποκεντρωµένη. Οι συµβάσεις είναι διαπραγµατεύσιµες ανάµεσα στο δήµο, το διευθυντή και τον καθηγητή Ηνωµένο Βασίλειο (ENG/WLS/NIR): Ο εργοδότης αποτελεί την τοπική αρχή ή το σχολείο. Επεξηγηµατικό σχόλιο Το σύµβολο µη εφαρµόσιµο ( ) που χρησιµοποιείται σε σχέση µε τη γεωγραφική δυνατότητα µετατροπής σηµαίνει ότι το είδος δεν υπάρχει στη χώρα 8

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.1: ΕΠΙΣΗΜΗ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟ ΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΤΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΠΛΗΡΗ ΣΥΝΤΑΞΗ, ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 2000/01 70 65 60 55 50 70 65 60 55 50 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 45 BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT SI SK FI SE UK IS LI NO BG RO 45 1 Γυναίκε 2 Άνδ ς ρες Επίσημη ηλικία σύνταξης Μικρότερη ηλικία σύνταξης (με δικαίωμα πλήρους σύνταξης εφόσον συμπληρωθούν τα απαιτούμενα έτη υπηρεσίας) Ετη υπηρεσίας που απαιτούνται για πλήρη σύνταξη Πηγή: Eυρυδίκη. BE CZ DK DE EE EL ES FR IE IT CY LV LT LU HU 37.5 41.25 25 (:) 35-37 ( ) ( ) 30-35 37.5 ( ) ( ) 33.3 ( ) ( ) 30-35 20 MT NL AT PL PT FI SE SI SK UK IS LI NO BG RO ( ) 40 35-40 30 36 30 ( ) ( ) ( ) 40 32 ( ) 30 ( ) 25 (γ), 30 (α) Πηγή: Eυρυδίκη. Επιπλέον σηµειώσεις Ελλάδα: Οι πληροφορίες αφορούν στους καθηγητές που διορίστηκαν µετά την 1 η Ιανουαρίου 1993. Πριν, η επίσηµη ηλικία συνταξιοδότησης συνδεόταν µε τα έτη υπηρεσίας και το γένος των καθηγητών. Γαλλία: Ο πίνακας παρουσιάζει την κατάσταση των καθηγητών της κατηγορίας Α. Από το 2003, τα έτη που απαιτούνται αλλάζουν συνεχώς, για να γίνουν 40 το 2008. Aυστρία: Ο πίνακας παρουσιάζει την κατάσταση των καθηγητών στο δηµόσιο τοµέα. Αν είχαν γεννηθεί πριν την 1η Οκτωβρίου 1945 µε 40 χρόνια υπηρεσίας, δικαιούνται σύνταξη στα 60. Στην περίπτωση των καθηγητών µε σύµβαση, η ηλικία σύνταξης είναι 60 για γυναίκες και 65 για άνδρες. Τα έτη που απαιτούνται για πλήρη σύνταξη είναι 35 για δηµοσίους υπαλλήλους και 40 για καθηγητές µε σύµβαση. Φινλανδία: Η ηλικία συνταξιοδότησης είναι 65 για όσους διορίστηκαν από την 1 η Ιανουαρίου 1993. Για όσους είχαν διοριστεί νωρίτερα, η ηλικία σύνταξης είναι 60 ή 65 ανάλογα µε τα έτη υπηρεσίας και την ηµεροµηνία γέννησης. Iσλανδία: Οι καθηγητές που διορίστηκαν πριν 1997 ίσως πάρουν σύνταξη µετά από 35 χρόνια υπηρεσίας δεδοµένου ότι θα είναι 60 χρόνων, και µετά από 34 χρόνια υπηρεσίας αν είναι 61. Από το 1997, ισχύει ένα νέο σύστηµα προς όφελος των νεοδιορισθέντων καθηγητών και καθηγητών µε πολλά χρόνια συµπληρωµένης υπηρεσίας. Ο 9

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.3: ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΥΞΗΘΟΥΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΑΝΩΤΕΡΟΥ/ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΒΑΣΙΚΟΥ ΜΙΣΘΟΥ ΣΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ (ISCED 2), 2000/01 Αναλογία ανώτερου/κατώτερου βασικού μισθού Συνολικός αριθμός ετων κατά τη διάρκεια των οποίων οι βασικοί μισθοί των καθηγητών μπορούν να αυξηθούν σύμφωνα με το χρόνο υπηρεσίας (:) : CY, LI, BG. ( ) : SE. Λιγότερο και ισότιμα με 10 χρόνια Μεταξύ 100 % και 150 % DK, EE Μεταξύ 150 % και 200 % LV, UK Μεταξύ 11 και 20 χρόνια MT, FI LT, PL Μεταξύ 21 και 29 χρόνια DE BE, IE, NL, IS PT 30 ή περισσότερα χρόνια ή μέχρι την ηλικία συνταξιοδότησης ES, IT, NO CZ, EL, FR, LU, HU, SI, SK, RO Περισσότερο από 200 % Έντονα: Χώρες όπου ο ανώτατος µισθός είναι λιγότερο ή µέχρι 115% του κατά κεφαλήν εισοδήµατος. Έντονα πλάγια: Χώρες όπου ο ανώτατος µισθός είναι 200% ή περισσότερο από το κατά κεφαλήν εισόδηµα. Πηγή: Eυρυδίκη. Επιπλέον σηµείωση Πολωνία: Το επίδοµα της διάρκειας υπηρεσίας είναι ένα µικρό επιπλέον ποσό 1%. εν µπορεί να υπερβεί το 20%, που σηµαίνει ότι µετά από 20 χρόνια υπηρεσίας αυτό το ποσό δεν µπορεί να αυξηθεί. AT 10