ΕΘΝΙΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΣΑ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΤΣΙΚΑ Η απφθαζε ζρεηηθά κε ηελ Δζληθή Σηξαηεγηθή ζηνλ ηνκέα ησλ νπσξνθεπεπηηθψλ πηνζεηεί κηα πξνζέγγηζε πξνζαξκνζκέλε πξνο ηηο λέεο θαηεπζχλζεηο θαη ηηο αιιαγέο πνπ εηζήγαγε ν λένο Καλνληζκφο γηα ηελ Κνηλή Οξγάλσζε Αγνξψλ (ΚΟΑ) νπσξνθεπεπηηθψλ. Σηα πιαίζηα απηά πξνβιέπεηαη ε παξνρή νηθνλνκηθψλ εληζρχζεσλ γηα ηε ζχζηαζε Οξγαλψζεσλ Παξαγσγψλ (ΟΠ), ηελ πξναλαγλψξηζε Οκάδσλ Παξαγσγψλ, ηε ζχζηαζε επηρεηξεκαηηθψλ ηακείσλ, ηελ θαηάξηηζε επηρεηξεκαηηθψλ ζρεδίσλ, θαζψο θαη κέηξα πξφιεςεο δηαρείξηζεο θξίζεσλ. Γχλαηαη επίζεο λα ρξεκαηνδνηεζνχλ, ζηα πιαίζηα ηνπ Δζληθνχ Πιαηζίνπ Πεξηβαιινληηθψλ Γξάζεσλ, κέηξα πνπ ζα εθαξκνζηνχλ γηα ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηεο γεσξγηθήο γεο. Σηφρνο ηεο εζληθήο ζηξαηεγηθήο είλαη λα επηηεπρζεί ην κνληέιν ηεο επηρεηξεκαηηθήο γεσξγίαο, ε νκαιφηεξε κεηάβαζε ζηα δεδνκέλα ηεο λέαο ΚΑΠ, ε δηαηήξεζε ηνπ φγθνπ θαη ηεο αμίαο ηνπ ηνκέα θαη ε ζπλέρηζε ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Η ζηξαηεγηθή πνπ έρεη επηιεγεί πεξηιακβάλεη κίγκα πνιηηηθψλ (επηηαρπληηθέο, δηαξζξσηηθέο, ζηαζεξνπνηεηηθέο θαη πξνιεπηηθέο) θαη απνζθνπεί ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ηζρπξψλ ζεκείσλ, ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ αζζελψλ ζεκείσλ θαη ζηελ αμηνπνίεζε ησλ επθαηξηψλ. Όπσο δηακνξθψλεηαη κέζα απφ ηελ εζληθή ζηξαηεγηθή, ε πνιηηηθή ελίζρπζεο ηνπ ηνκέα εζηηάδεηαη ζε ηξεηο βαζηθνχο άμνλεο: α) βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη θαιχηεξνο πξνζαλαηνιηζκφο ηνπ ηνκέα ησλ νπσξνθεπεπηηθψλ ζηελ αγνξά, β) βειηίσζε ηεο ειθπζηηθφηεηαο ησλ Οξγαλψζεσλ Παξαγσγψλ θαη γ) ζπλέρηζε ησλ πξνζπαζεηψλ πνπ θαηαβάιεη ήδε ν ηνκέαο γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Με ηηο λέεο ξπζκίζεηο δίλεηαη ηδηαίηεξν βάξνο ζηε ζχζηαζε απφ ηνπο παξαγσγνχο Οξγαλψζεσλ κε ζθνπφ ηελ νξζνινγηθφηεξε παξαγσγή θαη πξνζθνξά ησλ πξντφλησλ. Σηηο βαζηθέο δηαρεηξηζηηθέο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιακβάλνπλ νη ΟΠ πεξηιακβάλνληαη ε εμαζθάιηζε ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ηεο παξαγσγήο θαη πξνζαξκνγήο απηήο ζηε δήηεζε, ηδίσο απφ πνζνηηθή θαη πνηνηηθή άπνςε, ε ζπγθέληξσζε ηεο πξνζθνξάο θαη ε δηάζεζε ζηελ αγνξά ηεο παξαγσγήο ησλ κειψλ ηεο νξγάλσζεο θαη επίζεο, ε βειηηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη ε ζηαζεξνπνίεζε ησλ ηηκψλ παξαγσγνχ. 1
Δπίζεο, ζηελ απφθαζε πεξηγξάθνληαη ηα θξηηήξηα αλαγλψξηζεο νκάδσλ παξαγσγψλ βάζεη ησλ νπνίσλ γηα ηελ Κπήηη θαζνξίδεηαη σο ειάρηζηνο αξηζκφο κειψλ ηα 50 θαη ειάρηζηε αμία εκπνξεχζηκεο παξαγσγήο ηα 0,5 εκ.. Τα θξηηήξηα απηά ηξνπνπνηνχληαη ζε εηδηθέο πεξηπηψζεηο. Δηδηθφηεξα ζηελ πεξίπησζε πνπ ΟΠ νπσξνθεπεπηηθψλ επηζπκνχλ λα αλαγλσξηζηνχλ απνθιεηζηηθά γηα κηθξνχο εξπζξνχο θαξπνχο ήηνη θξάνπιαο, βαηφκνπξσλ, ζκένπξσλ θιπ. ή λασανικά πποφόνηα θαζνξίδεηαη ζε φιε ηελ ρψξα σο ειάρηζηνο αξηζκφο κειψλ ζε 20 θαη ειάρηζηε αμία εκπνξεχζηκεο παξαγσγήο ζε 0,5 εκ.. Δπίζεο, ζε πεξηπηψζεηο απνθιεηζηηθήο αλαγλψξηζεο ΟΠ γηα θαξπνχο κε θέιπθνο ή μανιηάπια ή οπυποκηπεςηικά βιολογικήρ παπαγυγήρ ή απυμαηικά θςηά, θαζνξίδεηαη ζε φιε ηελ ρψξα σο ειάρηζηνο αξηζκφο κειψλ ζε 7 θαη ειάρηζηε αμία εκπνξεχζηκεο παξαγσγήο ζε 0,1 εκ.. Γηα ηελ πποαναγνώπιζη ΟΠ νπσξνθεπεπηηθψλ απαηηείηαη ην ήκηζπ ησλ θξηηεξίσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ αλαγλψξηζε. Σε θάζε πεξίπησζε ν αξηζκφο ησλ κειψλ δελ δχλαηαη λα είλαη κηθξφηεξνο ησλ 7 θαη ε ειάρηζηε αμίαο εκπνξεχζηκεο παξαγσγήο κηθξφηεξε απφ 0,1 εκ.. Σηηο πξναλαγλσξηζκέλεο ΟΠ ρνξεγνχληαη εληζρχζεηο πνπ απνβιέπνπλ ζηελ ελζάξξπλζε ηεο ζχζηαζεο θαη ζηε δηεπθφιπλζε ηεο δηνηθεηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπο. Γηα θάζε Οκάδα Παξαγσγψλ ρξεκαηνδνηείηαη απφ ην πξψην, έσο ην πέκπην έηνο ιεηηνπξγίαο ην 5%, 5%, 4%, 3% θαη 2% ηεο αμίαο εκπνξεχζηκεο παξαγσγήο ηελ αληίζηνηρε ρξνληθή πεξίνδν. Οη εληζρχζεηο απηέο δελ δχλαηαη λα ππεξβαίλνπλ αλά έηνο θαη γηα θάζε Οκάδα Παξαγσγψλ ην πνζφ ησλ 100.000. Δπηπιένλ, ρνξεγνχληαη εληζρχζεηο απεπζείαο ή κέζσ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ γηα ηελ θάιπςε κέξνπο ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ γηα ηελ αλαγλψξηζε. Οη επηιέμηκεο επελδχζεηο ζηα πιαίζηα ησλ ζρεδίσλ αλαγλψξηζεο πεξηιακβάλνπλ αγνξά γεο επί ηεο νπνίαο ζα εγθαηαζηαζεί θηηξηαθή ππνδνκή ε νπνία έρεη εγθξηζεί ζην ζρέδην αλαγλψξηζεο, θηηξηαθέο ππνδνκέο, κεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο θαη θφζηνο θπηψλ γηα πνιπεηείο θαιιηέξγεηεο. Τν ζπλνιηθφ χςνο ησλ επελδπηηθψλ δαπαλψλ πνπ πξνβιέπνληαη ζην ζρέδην αλαγλψξηζεο δελ δχλαηαη λα ππεξβεί ην χςνο ησλ 5.000.000. Γηα ηηο πεξηθέξεηεο ηεο Φψξαο πνπ είλαη επηιέμηκεο γηα ην ζηφρν «Σχγθιηζε» γηα ηελ πεξίνδν 2007-2013 ην πνζνζηφ ηεο θνηλνηηθήο ζπκκεηνρήο εθθξαζκέλν κε ηε κνξθή επηρνξήγεζεο ζην θεθάιαην αλέξρεηαη ζε 50% ησλ επηιέμηκσλ επελδπηηθψλ δαπαλψλ θαη βαξχλεη ην ΔΓΤΠΔ, Τκήκα Δγγπήζεσλ θαη ε εζληθή ζπκκεηνρή αλέξρεηαη ζε 20% θαη βαξχλεη ηνλ ηαθηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Οη δηθαηνχρνη ζπκκεηέρνπλ ζε πνζνζηφ 30% ησλ επηιέμηκσλ επελδπηηθψλ δαπαλψλ. 2
Οη ΟΠ κπνξνχλ λα ζπζηήζνπλ επηρεηξεζηαθφ ηακείν γηα ηελ θαηάξηηζε επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο. Σχκθσλα κε ηελ απφθαζε, ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα πξέπεη λα εμαζθαιίδνπλ ηελ επίηεπμε δπν ή πεξηζζφηεξσλ απφ ηνπο παξαθάησ ζηφρνπο: Δμαζθάιηζε ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ηεο παξαγσγήο απφ πνηνηηθή θαη πνζνηηθή άπνςε. Σπγθέληξσζε ηεο πξνζθνξάο θαη δηάζεζε ζηελ αγνξά ηεο παξαγσγήο ησλ κειψλ ηεο ΟΠ Βειηηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη ζηαζεξνπνίεζε ησλ ηηκψλ παξαγσγνχ. Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ πξντφλησλ. Πξνψζεζε ηεο εκπνξηθήο αμίαο ησλ πξντφλησλ. Πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ λσπψλ ή κεηαπνηεκέλσλ. Πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Πξφιεςε θαη δηαρείξηζε ησλ θξίζεσλ ζηελ αγνξά. Η κοινοηική ενίζσςζη ζηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ησλ αλαγλσξηζκέλσλ Οξγαλψζεσλ Παξαγσγψλ αλέξρεηαη ζην 50% ησλ δαπαλψλ πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί θαη δελ ππεξβαίλεη ην 4,1% ηεο αμίαο ηεο παξαγσγήο πνπ δηαζέηεη ζην εκπφξην ε ΟΠ ηελ πεξίνδν αλαθνξάο. Μεηά απφ ζρεηηθή αίηεζε ηεο ελδηαθεξφκελεο ΟΠ ην πνζνζηφ ηνπ 50% ηεο θνηλνηηθήο ελίζρπζεο κπνξεί λα αλέιζεη κέρξη θαη 60% φηαλ έλα επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα ή κέξνο επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο πιεξνί ηνπιάρηζηνλ κηα απφ ηηο αθφινπζεο πξνυπνζέζεηο: α. Υπνβάιιεηαη απφ πεξηζζφηεξεο ηεο κηαο ΟΠ ηεο θνηλφηεηαο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε δηαθνξεηηθά θξάηε-κέιε γηα δηεζληθέο ελέξγεηεο. β. Υπνβάιιεηαη απφ κηα ή πεξηζζφηεξεο ΟΠ γηα ελέξγεηεο πνπ πινπνηνχληαη ζε επίπεδν δηεπαγγεικαηηθήο νξγάλσζεο. γ. Καιχπηεη απνθιεηζηηθά ηελ παξνρή εηδηθήο ζηήξημεο γηα ηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ πξντφλησλ. δ. Δίλαη ην πξψην πνπ ππνβάιιεηαη απφ αλαγλσξηζκέλε ΟΠ πνπ έρεη ζπγρσλεπηεί κε άιιε αλαγλσξηζκέλε ΟΠ. ε. Δίλαη ην πξψην πνπ ππνβάιιεηαη απφ αλαγλσξηζκέλε Έλσζε Οξγαλψζεσλ Παξαγσγψλ. ζη. Υπνβάιιεηαη απφ ΟΠ ζε θξάηε-κέιε ζηα νπνία ε παξαγσγή νπσξνθεπεπηηθψλ πνπ δηαηίζεηαη ζην εκπφξην κέζα απφ ηηο ΟΠ ηνπ ηνκέα αληηζηνηρεί ζε ιηγφηεξν απφ ην 20% ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο. 3
δ. Καιχπηεη απνθιεηζηηθά εηδηθή ζηήξημε γηα δξάζεηο πξνψζεζεο ηεο θαηαλάισζεο νπσξνθεπεπηηθψλ κε ζηφρν ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα. Η εθνική σπημαηοδοηική ζςνδπομή ζηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα εγθξίλεηαη ζε εζληθφ επίπεδν, εθφζνλ ππάξρεη ζρεηηθή πξφβιεςε ζηνλ ηαθηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Η ζρεηηθή ζπλδξνκή ζα θαηαλέκεηαη ζηα επηρεηξεζηαθά ηακεία ζηε βάζε ζρεηηθψλ αηηήζεσλ ησλ ΟΠ νη νπνίεο πεξηιακβάλνπλ, ην αηηνχκελν πνζφ ηεο εζληθήο ρξεκαηνδνηηθήο ζπλδξνκήο ζην επηρεηξεζηαθφ ηακείν θαη απφδεημε γηα ηηο εηζθνξέο ησλ κειψλ ή ηεο ΟΠ ζην επηρεηξεζηαθφ ηακείν. Γηα ηηο πεξηθέξεηεο ηεο Φψξαο, ζηηο νπνίεο ν βαζκφο νξγάλσζεο ησλ παξαγσγψλ είλαη ηδηαίηεξα ρακειφο (ΟΠ, θαη νκάδεο παξαγσγψλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηθέξεηαο έρνπλ δηαζέζεη ζην εκπφξην ιηγφηεξν απφ ην 20% ηεο κέζεο αμίαο ηεο παξαγσγήο νπσξνθεπεπηηθψλ θαηά ηα ηξία απφ ηα ηέζζεξα πξνεγνχκελα έηε), νη ΟΠ δχλαληαη λα επσθειεζνχλ εζληθήο ρξεκαηνδνηηθήο ζπλδξνκήο ίζε κε ην 80% θαη αλψηαην φξην ησλ ρξεκαηηθψλ εηζθνξψλ ησλ κειψλ (ή ηεο ΟΠ) ζην επηρεηξεζηαθφ ηακείν, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη εγθξίλεη ζρεηηθφ αίηεκα. Τν κέηξν ππόλητηρ και διασείπιζηρ ηυν κπίζευν ζην πιαίζην ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ πεξηιακβάλεη δξάζεηο απφζπξζεο ηνπ πξντφληνο απφ ηελ αγνξά, πξψηκεο ζπγθνκηδήο θαη αζθάιηζεο ηεο παξαγσγήο. Γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ κέηξσλ απηψλ νη ΟΠ κπνξνχλ λα δαλείδνληαη κε εκπνξηθνχο φξνπο. Η αποπληπυμή ηος κεθαλαίος θαη ησλ ηφθσλ ησλ δαλείσλ απηψλ κπνξεί λα απνηειεί κέξνο ηνπ επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο (αξθεί λα πεξηνξίδεηαη ζην 1/3 ησλ δαπαλψλ ηνπ επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο) θαη επνκέλσο κπνξεί λα είλαη επιλέξιμη για κοινοηική ενίζσςζη ζηο πλαίζιο ηυν επισειπηζιακών ππογπαμμάηυν. Οπνηαδήπνηε ζπγθεθξηκέλε δξάζε θαηά ηε δηάξθεηα ελφο επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ πξφιεςε θαη δηαρείξηζε ησλ θξίζεσλ ρξεκαηνδνηείηαη είηε απφ ηα δάλεηα απηά, είηε απεπζείαο θαη φρη θαη κε ηνπο δπν ηξφπνπο. Σην Εθνικό Πλαίζιο Πεπιβαλλονηικών Δπάζευν ηνπ ηνκέα ησλ νπσξνθεπεπηηθψλ πεξηγξάθνληαη δξάζεηο νξζνινγηθήο δηαρείξηζεο ηεο γεσξγηθήο γεο, νη νπνίεο ζπκβάιινπλ ζηε δηαηήξεζε θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο κέζσ ηεο επίηεπμεο ησλ εηδηθψλ ζηφρσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζπκπιεξσκαηηθά κε ηηο γεσξγνπεξηβαιινληηθέο δξάζεηο ηνπ κέηξνπ 214 ηνπ Πξνγξάκκαηνο Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο 2007-2013 θαη είλαη νη αθφινπζνη: α. ε πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο, β. ε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηεο πνηφηεηαο ησλ πδάησλ, 4
γ. ε αεηθφξνο ρξήζε ησλ πδάηηλσλ πφξσλ, δ. ε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ησλ ελδηαηηεκάησλ θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ε. ε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηνπ ηνπίνπ, ζη. ε ζπκβνιή ζηελ άκβιπλζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, δ. ε κείσζε θαη/ή βειηησκέλε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ. Σην πιαίζην ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ ρξεκαηνδνηνχληαη ε βηνινγηθή κέζνδνο παξαγσγήο, ε νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ηεο θαιιηέξγεηαο (κφλν γηα πηζηνπνίεζε κε Agro 2), ε αληηθαηάζηαζε ησλ πθηζηάκελσλ ζπζηεκάησλ άξδεπζεο (αληηθαηάζηαζε ηεο άξδεπζεο κε θαηάθιπζε ή κε ηερλεηή βξνρή πςειψλ πηέζεσλ θαη παξνρψλ κε ζπζηήκαηα ζηάγδελ άξδεπζεο ή ζπζηήκαηα ηερλεηήο βξνρήο ρακειψλ θαη κεζαίσλ πηέζεσλ θαη παξνρψλ), ε πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε ησλ ππνιεηκκάησλ θαιιηεξγεηψλ (θνκπνζηνπνίεζε, ζξπκκαηηζκφο θιαδηψλ θαη ππνιεηκκάησλ ησλ θαιιηεξγεηψλ), ε ρξήζε κεηαθνξηθψλ κέζσλ γηα ηα πξντφληα ελαιιαθηηθψλ ηεο νδηθήο κεηαθνξάο (π.ρ. ηξέλν ή πινίν), επελδχζεηο γηα ηνλ θαζαξηζκφ πιηθψλ πνιιαπιήο ρξήζεο (νηθνινγηθά απνξξππαληηθά, θ.α.), θαηάξηηζε, ζπκβνπιέο θαη ηερληθή βνήζεηα. 5