Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2016) 114 final.

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 9 Μαρτίου 2016 (OR. en) 6005/16 STATIS 5 ECOFIN 86 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 8 Μαρτίου 2016 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2016) 114 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κώδικα ορθής πρακτικής για τις ευρωπαϊκές στατιστικές και τον συντονισμό στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2016) 114 final. συνημμ.: COM(2016) 114 final 6005/16 μκ DGG 1A EL

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 7.3.2016 COM(2016) 114 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κώδικα ορθής πρακτικής για τις ευρωπαϊκές στατιστικές και τον συντονισμό στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος EL EL

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κώδικας ορθής πρακτικής για τις ευρωπαϊκές στατιστικές (ΚΟΠ) 1 εγκρίθηκε από την επιτροπή στατιστικού προγράμματος το 2005 και τροποποιήθηκε το 2011 από την επιτροπή του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος (ΕΕΣΣ), μετά την έκδοση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 223/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις ευρωπαϊκές στατιστικές 2. Το 2005 ξεκίνησε μια αυτοαξιολόγηση με βάση τις αρχές του κώδικα. Στη συνέχεια, το 2006-2008, ακολούθησαν αξιολογήσεις από ομοτίμους στα κράτη μέλη, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) και στην Eurostat. Στο πλαίσιο αυτών των αξιολογήσεων αξιολογήθηκαν το θεσμικό περιβάλλον και οι πρακτικές διάδοσης των Στατιστικών Υπηρεσιών (αρχές 1 έως 6 και 15) 3. Η έκθεση του 2008 της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η πλήρης συμμόρφωση με τον κώδικα εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση ουσιαστικά για όλες τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και την Eurostat», παρά το γεγονός ότι υπάρχουν «πολύ καλά γενικώς επίπεδα συμμόρφωσης που συνοδεύονται από δυναμική πρόοδο όσον αφορά τις βελτιώσεις» 4. Η έκθεση προέβλεπε μια άλλη σειρά αξιολογήσεων από ομοτίμους «την επόμενη πενταετία, με την επιφύλαξη της γνώμης του ευρωπαϊκού συμβουλευτικού φορέα για τη διακυβέρνηση στον τομέα της στατιστικής, κυρίως όσον αφορά το πεδίο και τη σχέση κόστους-οφέλους». Η ειδική έκθεση αριθ. 12 // 2012 5 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με τις βελτιώσεις στη διαδικασία παραγωγής αξιόπιστων και έγκυρων ευρωπαϊκών στατιστικών συνέστησε επίσης μια νέα σειρά αξιολογήσεων από ομοτίμους. Ως εκ τούτου, στα τέλη του 2013 δρομολογήθηκε μια νέα σειρά αξιολογήσεων από ομοτίμους στα 28 κράτη μέλη, στις τέσσερις χώρες της ΕΖΕΣ και στην Eurostat, εντός των επόμενων πέντε ετών, όπως προβλεπόταν στην προαναφερόμενη έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Στόχος τους ήταν κυρίως η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αξιοπιστίας του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος (ΕΣΣ), η αύξηση των δυνατοτήτων του όσον αφορά την παραγωγή ευρωπαϊκών στατιστικών, η διαβεβαίωση των ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά τόσο την ποιότητα των ευρωπαϊκών στατιστικών όσο και την αξιοπιστία του ΕΣΣ, καθώς και η παροχή στους φορείς παραγωγής στατιστικών μιας έγκυρης εικόνας όσον αφορά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι τούδε. Η εν λόγω σειρά αξιολογήσεων από ομοτίμους διέφερε από πολλές απόψεις από την προηγούμενη. Πρώτον, το σύνολο των 15 αρχών του κώδικα και ο συντονιστικός ρόλος των Εθνικών Στατιστικών Υπηρεσιών (ΕΣΥ) στο πλαίσιο των στατιστικών συστημάτων τους αποτέλεσαν αντικείμενο οιονεί ελεγκτικής αξιολόγησης. Δεύτερον, οι αξιολογήσεις επικεντρώθηκαν σε θέματα για τα οποία απαιτούνταν μεγαλύτερη πρόοδος. Τρίτον, εκτός από τις ΕΣΥ, αξιολογήθηκαν και διάφορες 1 http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5922073/10425-el-el.pdf. 2 ΕΕ L 87 της 31.3.2009, σ. 164. 3 Όλες οι αναφορές στις αρχές και τους δείκτες αφορούν τον κώδικα ορθής πρακτικής για τις ευρωπαϊκές στατιστικές. 4 COM(2008) 621 τελικό, Έκθεση 2008 της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του κώδικα ορθής πρακτικής (2008) (7.10.2008). 5 http://www.eca.europa.eu/lists/ecadocuments/sr12_12/sr12_12_en.pdf. 2

άλλες εθνικές αρχές (ΑΕΑ) που είναι αρμόδιες για την παραγωγή ευρωπαϊκών στατιστικών, αν και όχι στον ίδιο βαθμό στον οποίο αξιολογήθηκαν οι ΕΣΥ. Τέταρτον, οι αξιολογήσεις διενεργήθηκαν από ανεξάρτητους ομότιμους αξιολογητές, η δε Eurostat αξιολογήθηκε από τον ευρωπαϊκό συμβουλευτικό φορέα για τη διακυβέρνηση στον τομέα της στατιστικής. Οι εκθέσεις 6 παρουσιάζουν τις απόψεις και τα πορίσματα των ομότιμων αξιολογητών και διατυπώνουν συστάσεις για τη λήψη μέτρων. Οι οικείες χώρες και η Eurostat ανταποκρίθηκαν στις εν λόγω συστάσεις, προβλέποντας τη δέουσα εφαρμογή βελτιωτικών μέτρων. 2. ΚΥΡΙΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΘΕΜΑ Συνοπτική παρουσίαση των ισχυρών σημείων και συστάσεις Οι εκθέσεις αξιολόγησης από ομοτίμους επισημαίνουν ορισμένα ισχυρά σημεία. Ειδικότερα, θεωρήθηκαν ισχυρά σημεία τα ακόλουθα: Οι εκθέσεις υπογραμμίζουν την ισχυρή νομική βάση που υποστηρίζει την ευρέως αναγνωρισμένη και μη αμφισβητήσιμη επαγγελματική ανεξαρτησία, αμεροληψία και αντικειμενικότητα των στατιστικών αρχών. Ο συντονισμός με τις ΑΕΑ θεωρείται επίσης ισχυρό σημείο για πολλές ΕΣΥ, όπως και η σαφής εντολή τους για συλλογή δεδομένων. Το εξαιρετικά καταρτισμένο, δραστήριο και ειδικευμένο προσωπικό συμβάλλει στο υψηλό επίπεδο αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης στις ΕΣΥ. Ωστόσο, οι περαιτέρω μειώσεις σε ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους, σε συνδυασμό με πρόσθετα μέτρα οικονομικής απόδοσης, ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τις μελλοντικές προκλήσεις. Παρατηρήθηκαν ισχυρά σημεία στα συστήματα, στα εργαλεία, στις μεθόδους και στην αλληλεπίδραση με τους χρήστες. Ωστόσο, οι εκθέσεις καταδεικνύουν την ανάγκη βελτίωσης των διοικητικών και λειτουργικών δομών, π.χ. με την καθιέρωση ελέγχων ποιότητας και ειδικών ομάδων ή διαχειριστών για θέματα ποιότητας. Τα ισχυρά σημεία των ΕΣΥ βρίσκονται επίσης στις σαφείς νομικές βάσεις για την απόκτηση πρόσβασης σε διοικητικά δεδομένα και για την ενίσχυση της συνεργασίας με τους κατόχους των διοικητικών δεδομένων. Ωστόσο, οι εκθέσεις εξακολουθούν να συνιστούν αυξημένη συμμετοχή των ΕΣΥ στον σχεδιασμό και στην ανάπτυξη μεθόδων και εργαλείων για τις βάσεις διοικητικών δεδομένων. Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά τον περιορισμό του αριθμού των προδημοσιεύσεων στατιστικών στοιχείων και τη ρύθμιση της προνομιακής (εμπιστευτικής) πρόσβασης σ αυτά. Η ύπαρξη σύγχρονων εργαλείων, τεχνικών οπτικοποίησης και δεδομένων με βάση το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνιστούν πρόσθετα ισχυρά σημεία στον τομέα της διάδοσης. Επιπλέον, οι εκθέσεις αναφέρουν πρωτοβουλίες όπως οι εσωτερικές αξιολογήσεις ποιότητας, οι υποχρεωτικές τεχνικές προδιαγραφές για την υποβολή στοιχείων, τα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης των πελατειακών σχέσεων, τα βαρόμετρα φόρτου παροχής στοιχείων και τα δίκτυα ανταλλαγής εμπειριών. Η ενεργός 6 http://ec.europa.eu/eurostat/web/quality/peer-reviews. 3

συμμετοχή των μελών του ΕΣΣ στη διεθνή στατιστική σκηνή θεωρείται θετικό στοιχείο για ολόκληρο το σύστημα. Οι αξιολογήσεις από ομοτίμους οδήγησαν σε 707 συστάσεις, ήτοι κατά μέσο όρο 21 συστάσεις ανά χώρα/eurostat. Ο ακόλουθος πίνακας 1 παρουσιάζει μια επισκόπηση των συστάσεων, οι οποίες απαιτούν τη λήψη μέτρων για επίτευξη συμμόρφωσης ή, αν έχει ήδη επιτευχθεί συμμόρφωση, για βελτίωση της εφαρμογής. Μολονότι δεν είναι σκόπιμο να γίνουν συγκρίσεις με την προηγούμενη σειρά αξιολογήσεων από ομοτίμους, λόγω των διαφορών όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής και τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε εν προκειμένω, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι μόνο το 9 % (65) των συστάσεων αφορούν τη μη συμμόρφωση προς τον κώδικα. Οι περισσότερες αφορούν την αμεροληψία και τη διάδοση (22) καθώς και την επαγγελματική ανεξαρτησία (20). Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να ερμηνευτούν με προσοχή, δεδομένου ότι οι συστάσεις καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων διαφορετικής σπουδαιότητας, από την τροποποίηση του νόμου περί στατιστικών έως την τοποθέτηση λογοτύπων σε δικτυακούς τόπους ή σε δημοσιεύσεις. Πίνακας 1: Συστάσεις των ομότιμων αξιολογητών κατά θέμα Για βελτίωση της Για επίτευξη Θέμα Σύνολο εφαρμογής συμμόρφωσης συστάσεων του ΚΟΠ προς τον ΚΟΠ Σύνολο 707 642 65 1 Διακυβέρνηση και νομικές πτυχές 216 194 22 συντονισμός 1.1 Διακυβέρνηση και νομικές πτυχές 95 73 22 1.1.1 Επαγγελματική ανεξαρτησία 88 68 20 1.1.2 Εντολή συλλογής δεδομένων 4 3 1 1.1.3 Νομικές πτυχές του στατιστικού 3 2 1 απορρήτου 1.2 Συντονισμός 121 121 0 2 Επάρκεια πόρων και σχέση κόστουςαποτελεσματικότητας 103 99 4 2.1 Πόροι 42 38 4 2.2 Κατάρτιση 14 14 0 2.3 Σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας 47 47 0 3 Ποιότητα και μεθοδολογία 3.1 Δέσμευση για την ποιότητα 168 64 158 59 10 5 3.2 Μεθοδολογία και προστασία του 46 43 3 στατιστικού απορρήτου 3.3 Ποιότητα του στατιστικού προϊόντος 58 56 2 και αλληλεπίδραση με τους χρήστες 4 Μείωση του φόρτου και διοικητικά 68 61 7 δεδομένα 4.1 Μείωση του φόρτου 22 22 0 4.2 Διοικητικά δεδομένα 46 39 7 5 Αμεροληψία και διάδοση 152 130 22 5.1 Αμεροληψία 36 22 14 5.2 Διάδοση: προσβασιμότητα και 85 78 7 σαφήνεια 5.3 Διάδοση μικροδεδομένων 31 30 1 4

Η παρουσίαση των πορισμάτων που ακολουθεί διαρθρώνεται σύμφωνα με τις ομάδες θεμάτων. Οι εν λόγω ομάδες προσδιορίστηκαν από τους ομότιμους αξιολογητές με βάση τη διάρθρωση του κώδικα, μολονότι οι ομαδοποιήσεις δεν είναι ακριβώς οι ίδιες με εκείνες που χρησιμοποιούνται στον κώδικα. Οι εκθέσεις περιλαμβάνουν επίσης τις απόψεις των ΕΣΥ και της Eurostat, στις περιπτώσεις που οι απόψεις τους διίστανται από εκείνες των ομότιμων αξιολογητών. Οι ΕΣΥ και η Eurostat, ανταποκρινόμενες στις συστάσεις 7, σχεδίασαν τη λήψη βελτιωτικών μέτρων, τα οποία δημοσιεύονται χωριστά. 2.1 Διακυβέρνηση και νομικές πτυχές συντονισμός Αυτό το τμήμα εξετάζει την ανεξαρτησία των στατιστικών αρχών και καλύπτει τα ακόλουθα ειδικά θέματα: τον διορισμό και την απομάκρυνση των προϊσταμένων των στατιστικών αρχών τα θέματα που σχετίζονται με προγράμματα εργασίας την εντολή συλλογής δεδομένων τις νομικές πτυχές του στατιστικού απορρήτου και τον συντονιστικό ρόλο των ΕΣΥ. 2.1.1 Διακυβέρνηση και νομικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένων των νομικών και διαδικαστικών πτυχών του στατιστικού απορρήτου Από τις εκθέσεις αξιολόγησης από ομοτίμους αναδείχθηκαν δύο βασικά θέματα που σχετίζονται με τη διακυβέρνηση, και συγκεκριμένα η ανάγκη αναθεώρησης της στατιστικής νομοθεσίας, ώστε να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη επαγγελματική ανεξαρτησία σε σχέση με τον διορισμό και την απομάκρυνση των προϊσταμένων των στατιστικών αρχών, και η ανάγκη ενίσχυσης των διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Ενδέχεται να χρειαστούν νομοθετικές ή θεσμικές αλλαγές ώστε να μπορέσουν να εφαρμοστούν πολλές από τις συστάσεις που έγιναν στον τομέα αυτόν. Η εφαρμογή των εν λόγω συστάσεων εμπίπτει στην αρμοδιότητα των οικείων εθνικών αρχών και όχι σε εκείνη των ΕΣΥ. Στις εκθέσεις τους οι ομότιμοι αξιολογητές επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα στην ανεξαρτησία των προϊσταμένων των στατιστικών αρχών. Η πρόσφατη τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 223/2009 8 υπογράμμισε περαιτέρω την ανάγκη για ανεξαρτησία. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν μέτρα ώστε να ευθυγραμμίσουν τις εθνικές πρακτικές και διαδικασίες τους με το νέο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Συνεπώς, για να συμμορφωθεί το ΕΣΣ πλήρως προς την αρχή 1, χρειάζεται να ληφθούν περαιτέρω μέτρα. Ειδικότερα, οι διαδικασίες πρέπει να τροποποιηθούν κατά τέτοιον τρόπο ώστε: i) ο διορισμός των προϊσταμένων των στατιστικών αρχών να βασίζεται στις επαγγελματικές ικανότητες και σε ανοικτές διαδικασίες επιλογής ii) να προβλεφθούν σαφή κριτήρια για την απομάκρυνσή τους και τα κριτήρια αυτά να εφαρμόζονται iii) οι προϊστάμενοι των στατιστικών αρχών να έχουν την αποκλειστική ευθύνη για τον καθορισμό των στατιστικών μεθόδων, των διαδικασιών, καθώς και του περιεχομένου και του χρόνου δημοσίευσης των στατιστικών στοιχείων. Τα αποτελέσματα της τελευταίας σειράς αξιολογήσεων από ομοτίμους έρχονται σε αντίθεση με εκείνα του 2006-2008, στα οποία η επαγγελματική ανεξαρτησία φαινόταν να τηρείται πλήρως. Αυτό οφείλεται: i) στις διαφορές στη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για τη διενέργεια των αξιολογήσεων από ομοτίμους ii) στη συμπερίληψη των ΑΕΑ στους αξιολογηθέντες φορείς και iii) στις αλλαγές οι οποίες κατέστησαν αυστηρότερες τις απαιτήσεις σχετικά με την ανεξαρτησία των προϊσταμένων των στατιστικών αρχών. 7 http://ec.europa.eu/eurostat/web/quality/peer-reviews. 8 ΕΕ L 123 της 19.5.2015, σ. 90. 5

Οι στατιστικές αρχές είναι, κατά κανόνα, τμήμα της εθνικής διοίκησης. Συνεπώς, για να επιτευχθεί η πλήρης ανεξαρτησία, όπως ορίζεται στον κώδικα, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι οποιαδήποτε υπουργική ή άλλη εποπτεία είναι καθαρά διοικητικής φύσης και δεν έχει συνέπειες για την πολιτική. Η εναλλακτική λύση είναι να αποκτήσουν οι Στατιστικές Υπηρεσίες πλήρη ανεξαρτησία. Τα μέλη του ΕΣΣ διαπιστώθηκε γενικώς ότι συμμορφώνονται προς τον κώδικα όσον αφορά την απαίτηση να θεσπίζουν και να παρακολουθούν τα πολυετή και τα ετήσια προγράμματα εργασίας, εντοπίστηκε δε μόνο μία περίπτωση μη συμμόρφωσης. Οι πληροφορίες από τους χρήστες των στατιστικών είναι σημαντικές για τη διασφάλιση του ότι οι στατιστικές παράγονται αποτελεσματικά και ότι ανταποκρίνονται στις ανάγκες των χρηστών. Θα πρέπει να συσταθούν συμβουλευτικές επιτροπές ή, αν υπάρχουν ήδη, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί ο ρόλος τους, και να τους δοθούν επαρκείς πόροι. Αυτό θα βοηθήσει τις εθνικές Στατιστικές Υπηρεσίες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τις εν εξελίξει και τις μελλοντικές εργασίες. Οι αρχές 2 και 5, οι οποίες αφορούν, αντίστοιχα, τη συλλογή δεδομένων και τις νομικές πτυχές του στατιστικού απορρήτου, τηρούνται. Υπάρχουν, ωστόσο, περιθώρια για πρόοδο όσον αφορά την προσθήκη περαιτέρω διασφαλίσεων για να εξασφαλιστεί ότι τα εμπιστευτικά στατιστικά δεδομένα δεν χρησιμοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς. 2.1.2 Συντονισμός στο πλαίσιο του στατιστικού συστήματος Ο συντονισμός στο πλαίσιο του στατιστικού συστήματος δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κώδικα. Ωστόσο, συμπεριλαμβανόταν στη διαδικασία αξιολόγησης προκειμένου να διαπιστωθεί το επίπεδο συντονισμού που εξασφαλίζουν οι ΕΣΥ στο πλαίσιο των εθνικών στατιστικών συστημάτων τους και, ως εκ τούτου, να καταστεί δυνατή η περαιτέρω ενίσχυση του ΕΣΣ. Οι περισσότερες συστάσεις στον τομέα αυτόν αφορούν τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν προς ενίσχυση του συντονιστικού ρόλου των ΕΣΥ εν γένει. Για να μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικός συντονισμός, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί η έννοια των επίσημων στατιστικών και θα πρέπει να οριστούν οι παραγωγοί επίσημων στατιστικών, στις περιπτώσεις που αυτό δεν έχει γίνει ακόμη. Θα πρέπει να υπάρχει σαφής νομική βάση για τον συντονισμό, καθώς και για τις σχετικές θεσμικές ρυθμίσεις. Θα πρέπει επίσης να δοθούν οι αναγκαίοι ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι και να συναφθούν γραπτές συμφωνίες με τις ΑΕΑ, ώστε να υποστηριχθεί η εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας στην πράξη. Θα πρέπει να οργανωθεί ο συντονισμός με βάση τους κοινούς στόχους και τα ετήσια στατιστικά προγράμματα που εφαρμόζονται σε όλους τους φορείς στο πλαίσιο του εθνικού στατιστικού συστήματος (Εθν.ΣΣ). Θα πρέπει να διασφαλιστεί η δημοσίευση των εκθέσεων για την εφαρμογή των εν λόγω εθνικών στατιστικών προγραμμάτων. Επιπλέον, θα πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για να διασφαλιστεί η ποιότητα των ευρωπαϊκών στατιστικών που παράγονται από τις ΑΕΑ. Βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 223/2009, όπως έχει τροποποιηθεί, οι ΕΣΥ είναι υπεύθυνες για τον συντονισμό της παρακολούθησης της ποιότητας σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, οι ΕΣΥ θα πρέπει να παρέχουν, σε επίπεδο Εθν.ΣΣ, 6

κατευθυντήριες γραμμές, πρότυπα και μοντέλα επιχειρηματικών διαδικασιών και θα πρέπει να είναι το ενιαίο σημείο επαφής για τις ευρωπαϊκές στατιστικές. 2.2 Επάρκεια πόρων και σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας Η επάρκεια ανθρώπινων και οικονομικών πόρων αποτελεί μείζον θέμα σε όλο το ΕΣΣ, πράγμα που είχε ήδη επισημανθεί στην έκθεση της Επιτροπής του 2008. Το θέμα αυτό εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο για το μέλλον του ΕΣΣ. Παρά την έλλειψη σταθερών πόρων, το ΕΣΣ, χάρη στις μεταρρυθμίσεις και στα μέτρα ενίσχυσης της αποδοτικότητάς του, έχει κατορθώσει να είναι σε θέση να καλύψει τις όλο και μεγαλύτερες ανάγκες για περισσότερα στατιστικά στοιχεία. Ωστόσο, οι ομότιμοι αξιολογητές επισημαίνουν ότι πολλές ΕΣΥ λειτουργούν υπό πίεση, συχνά εις βάρος των μεθοδολογικών βελτιώσεων και των εθνικών στατιστικών απαιτήσεων (βλ. επίσης σημείο 2.3.1 κατωτέρω). Για να διασφαλιστεί ότι θα μπορούν να εξακολουθήσουν να παράγονται αξιόπιστες ευρωπαϊκές στατιστικές, οι αξιολογητές υπογραμμίζουν εν γένει ότι είναι απαραίτητο να διασφαλιστούν επαρκείς ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι για τις ΕΣΥ, καθώς θα ήταν δύσκολο για τις ΕΣΥ να ανταποκριθούν σε πρόσθετες ευρωπαϊκές στατιστικές απαιτήσεις χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η ποιότητα. Αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες αυτές, πολλές ΕΣΥ αγωνίζονται να προσελκύσουν και να διατηρήσουν προσωπικό με υψηλά προσόντα. Δεδομένου ότι η κατάσταση μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα, συνιστάται γενικώς να βελτιωθεί περαιτέρω η χρησιμοποίηση των ανθρώπινων πόρων μέσω κατάλληλων προγραμμάτων κατάρτισης, καθώς και με τη μεταφορά δεξιοτήτων, την εσωτερική κινητικότητα, τη διάδοση των γνώσεων, την ενίσχυση της επιμόρφωσης στις ΑΕΑ και τις ανταλλαγές προσωπικού σε επίπεδο Εθν.ΣΣ. Η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας συνδέεται στενά με την αποτελεσματική χρήση των πόρων (αρχή 10). Μολονότι δεν αναφέρθηκαν περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, η συνολική σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας θα μπορούσε να βελτιωθεί με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των ακόλουθων: i) θέσπιση ενός στατιστικού μοντέλου επιχειρηματικών διαδικασιών όπως το γενικό στατιστικό μοντέλο επιχειρηματικών διαδικασιών ii) χρήση τυποποιημένων εργαλείων επεξεργασίας δεδομένων iii) ευρύτερη χρήση των διοικητικών δεδομένων και iv) δυνητική μεταφορά αρμοδιοτήτων από τις ΑΕΑ, ιδίως τις μικρές, στις ΕΣΥ. Υπάρχουν διάφορες πρωτοβουλίες υπό εξέλιξη στο πλαίσιο του ΕΣΣ που έχουν ως σκοπό την επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ της αυξανόμενης ζήτησης για ευρωπαϊκές στατιστικές και των διαθέσιμων πόρων. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα πρέπει, επομένως, να συμβάλουν στη βελτίωση της συμμόρφωσης προς τις αρχές 3 και 10. Οι ειδικοί στόχοι τους περιλαμβάνουν: την απλούστευση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, την ιεράρχηση των στατιστικών αναγκών στο ευρωπαϊκό στατιστικό πρόγραμμα, την ανάπτυξη μεθοδολογιών, ώστε να εξασφαλιστούν κοινά εργαλεία και μέσα, και τη διασφάλιση του ότι οι ευρωπαϊκές στατιστικές απαιτήσεις θα επανεξετάζονται τακτικά μέσω του ενισχυμένου συντονιστικού ρόλου της Eurostat. 2.3 Ποιότητα και μεθοδολογία Οι ευρωπαϊκές στατιστικές πρέπει να υποστηρίζονται από υψηλή ποιότητα, ορθή μεθοδολογία και κατάλληλες στατιστικές διαδικασίες (αρχές 4, 7 και 8). 7

2.3.1 Δέσμευση για την ποιότητα Συνολικά, το ΕΣΣ θα πρέπει να επενδύσει περισσότερο σε ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης της ποιότητας, που εκτείνονται από τις κατευθυντήριες γραμμές και τα εργαλεία για την ποιότητα και τη συστηματική τεκμηρίωση των στατιστικών διαδικασιών έως τις τυποποιημένες διαδικασίες διασφάλισης της ποιότητας και τους τακτικούς ελέγχους ποιότητας. Οι εκθέσεις αξιολόγησης από ομοτίμους επισημαίνουν επίσης την ανάγκη δημιουργίας ειδικών διοικητικών μονάδων για την ποιότητα και τη μεθοδολογία με επαρκές προσωπικό που θα διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα. Οι εκθέσεις υπογραμμίζουν τον κίνδυνο που ενέχει η τεταμένη κατάσταση των ανθρώπινων πόρων για το μέλλον της ποιότητας και της αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών στατιστικών, ιδίως ενόψει των πιθανών συνεπειών του για τις συστηματικές εργασίες σχετικά με την ποιότητα. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να διατεθούν επαρκείς πόροι για εργασίες σχετικά με την ποιότητα στη συνολική κατανομή (βλ. επίσης σημείο 2.2). 2.3.2 Μεθοδολογία και προστασία του στατιστικού απορρήτου Το ΕΣΣ συμμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό προς τις σχετιζόμενες με τη μεθοδολογία αρχές του κώδικα, διατυπώθηκε δε μία μόνο σύσταση (επί συνόλου 32) σχετικά με τη συμμόρφωση. Ωστόσο, οι εκθέσεις συνιστούν τη βελτίωση της μεθοδολογίας για την ανάπτυξη, την επικαιροποίηση και την εφαρμογή τυποποιημένων κατευθυντήριων γραμμών για θέματα όπως οι δοκιμές βάσει ερωτηματολογίου, η διαχείριση των οφειλόμενων / μη οφειλόμενων στη δειγματοληψία σφαλμάτων, η σύνταξη των κειμένων, οι κανόνες τεκμαρτού υπολογισμού και οι κανόνες επικύρωσης, η εποχική προσαρμογή και η εκτίμηση, και η αναθεωρητική πολιτική. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει στενότερη συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα όσον αφορά τις μεθοδολογικές εργασίες. Οι εκθέσεις αξιολόγησης από ομοτίμους υπογράμμισαν ορισμένα θέματα σχετικά με την προστασία του στατιστικού απορρήτου, κυρίως σε περίπτωση που θα μπορούσαν να επέλθουν βελτιώσεις όσον αφορά τις τεχνικές προστασίας, αλλά συνολικά η συμμόρφωση είναι ικανοποιητική στον τομέα αυτόν. Τα κύρια θέματα που πρέπει να επιλυθούν είναι η θέσπιση των αναγκαίων διαδικασιών για την παρακολούθηση της χρήσης των μικροδεδομένων και η προσθήκη περαιτέρω διασφαλίσεων ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα εμπιστευτικά στατιστικά δεδομένα δεν χρησιμοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς. 2.3.3 Ποιότητα του στατιστικού προϊόντος και αλληλεπίδραση με τους χρήστες Το ΕΣΣ συνάδει με τον κώδικα στους τομείς της ποιότητας του στατιστικού προϊόντος και της αλληλεπίδρασης με τους χρήστες. Οι μόνες δύο συστάσεις (επί συνόλου 58) στις οποίες θεωρήθηκε ότι δεν έχει ακόμη επιτευχθεί συμμόρφωση αφορούν την πολιτική σχετικά με τις αναθεωρήσεις και τα χρονοδιαγράμματα των δημοσιευόμενων στατιστικών. Οι ομότιμοι αξιολογητές επισημαίνουν κυρίως την ανάγκη παρακολούθησης και βελτίωσης της εγκαιρότητας και της χρονικής συνέπειας των δημοσιευόμενων στατιστικών, καθώς και την ανάγκη φιλικών προς τον χρήστη χρονοδιαγραμμάτων δημοσίευσης, τα οποία θα πρέπει να επικαιροποιούνται τακτικά. Οι συστάσεις απαιτούν επίσης μεγαλύτερη δέσμευση για την κάλυψη των αναγκών των χρηστών. Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ευαισθητοποίηση 8

των χρηστών και να δημιουργηθούν περισσότερο ανοικτές σχέσεις με τα μέσα ενημέρωσης. 2.4 Μείωση του φόρτου και διοικητικά δεδομένα Τα θέματα που εντοπίστηκαν από τους ομότιμους αξιολογητές συνδέονται κυρίως με τα εναπομένοντα εμπόδια για την πρόσβαση και τη χρήση των διοικητικών δεδομένων και με τη διασφάλιση ότι οι ΕΣΥ ενημερώνονται και συμμετέχουν σε πρώιμο στάδιο, όταν επίκειται η δημιουργία, τροποποίηση ή κατάργηση πηγών διοικητικών δεδομένων (δείκτες 2.2, 8.1 και 8.7 έως 8.9). Μολονότι οι περισσότερες ΕΣΥ έχουν νόμιμη πρόσβαση ή υπάρχουν άλλες κατάλληλες ρυθμίσεις που τους επιτρέπουν να έχουν πρόσβαση σε διοικητικά δεδομένα, στην πράξη η εν λόγω πρόσβαση μπορεί να τους παρέχεται με διστακτικότητα και δυσκολία. Τα προβλήματα που σχετίζονται με την πρόσβαση σε διοικητικά μητρώα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον φόρτο παροχής στοιχείων (αρχή 9). Άνω του 15 % των συστάσεων που σχετίζονται με την πρόσβαση σε διοικητικά μητρώα αφορούν τη συμμόρφωση προς τον κώδικα. Συνεπώς, κάθε στρατηγική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του θέματος αυτού θα πρέπει να καλύπτει τις νομικές ή διοικητικές ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων των γραπτών συμφωνιών που συνάπτονται με τους κατόχους των διοικητικών δεδομένων για να επιτρέψουν στις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες να έχουν πλήρη πρόσβαση σε όλα τα διοικητικά δεδομένα που χρειάζονται για την παραγωγή των ευρωπαϊκών στατιστικών, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών μητρώων. Σε συνολικό επίπεδο, θα πρέπει να υποστηριχθεί μια γενική αλλαγή νοοτροπίας, έτσι ώστε η κατάρτιση των επίσημων στατιστικών να θεωρείται ένας από τους σκοπούς των διοικητικών μητρώων. Οι στατιστικές αρχές θα πρέπει να είναι σε θέση να επηρεάζουν τις αποφάσεις σχετικά με διάφορες πτυχές των διοικητικών δεδομένων, ιδίως: τις χρησιμοποιούμενες έννοιες, την κάλυψή τους, τις διαδικασίες συλλογής τους, τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για να διαπιστωθεί η καταλληλότητά τους για στατιστικούς σκοπούς, καθώς και ο σχεδιασμός τους. Οι ομότιμοι αξιολογητές συνέστησαν επίσης ορισμένα άλλα μέτρα με στόχο την ελάφρυνση του φόρτου παροχής στοιχείων, χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο οι ανάγκες των χρηστών. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τον διαμοιρασμό των δεδομένων, τον προσδιορισμό του στατιστικού δυναμικού των νέων πηγών δεδομένων, ιδίως των μαζικών δεδομένων, και τη μέτρηση, την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τον φόρτο παροχής στοιχείων σε τακτική βάση. 2.5 Αμεροληψία και διάδοση Μολονότι τα στοιχεία δημοσιεύονται στο διαδίκτυο και παρέχεται στην ερευνητική κοινότητα πρόσβαση στα μικροδεδομένα σύμφωνα με τον κώδικα (αρχή 15 και δείκτης 5.6), το γεγονός ότι παρέχεται πρόσβαση σε προδημοσιεύσεις σε προνομιούχους χρήστες, π.χ. στους οικείους υπουργούς (δείκτης 6.7), εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα σε ορισμένες χώρες. Οι εκθέσεις συνιστούν να προβλέπονται αυστηρές ρυθμίσεις όσον αφορά τα δικαιώματα πρόσβασης σε προδημοσιεύσεις και τα εν λόγω δικαιώματα να παρέχονται μόνο κατ εξαίρεση. Στις περιπτώσεις αυτές, η κατάσταση θα πρέπει να παρακολουθείται στενά και τα στοιχεία σχετικά με τα εν λόγω δικαιώματα θα πρέπει να δημοσιοποιούνται. Προς τούτο, θα πρέπει να δημοσιεύονται εκ των προτέρων ετήσια χρονοδιαγράμματα που να καλύπτουν όλες τις δημοσιεύσεις των στατιστικών στοιχείων και τις σημαντικές αναθεωρήσεις που 9

έχουν καθορισμένες ημερομηνίες. Θα πρέπει να παρέχονται εξηγήσεις για τυχόν αλλαγές και καθυστερήσεις. Οι ομότιμοι αξιολογητές συνιστούν τη βελτίωση των διαύλων διάδοσης, ιδίως δε των τεχνικών διάδοσης. Συνιστούν τη δημοσίευση πιο εμπεριστατωμένων και ειδικών κατά περίπτωση αναλύσεων, την παροχή σύγχρονων εργαλείων προβολής και διάδοσης, την αναβάθμιση ή τον επανασχεδιασμό των ιστοσελίδων και τη βελτίωση της κάλυψης και της εγκαιρότητας των δεδομένων. Οι εθνικοί δικτυακοί τόποι θα πρέπει να έχουν περισσότερο περιεχόμενο στα αγγλικά, ώστε να προσφέρουν καλύτερη πρόσβαση σε άλλους χρήστες του ΕΣΣ. Οι Εθν.ΣΣ πρέπει να πράξουν περισσότερα για να διασφαλιστεί ότι η διάδοση των στατιστικών είναι αμερόληπτη. Το πλέον πιεστικό ζήτημα είναι να διασφαλιστεί ότι όλες οι επίσημες και οι ευρωπαϊκές στατιστικές διαβιβάζονται μέσω μιας ενιαίας διαδικτυακής πύλης ή με τη δημιουργία συνδέσεων στις ιστοσελίδες των ΕΣΥ, ώστε μπορούν οι χρήστες να έχουν πλήρη εικόνα των επίσημων στατιστικών. Τέλος, το δίκτυο ασφαλών κέντρων και εγκαταστάσεων τηλεπρόσβασης θα πρέπει να επεκταθεί περαιτέρω, οι δε εγκαταστάσεις θα πρέπει να βελτιωθούν, ώστε να παρέχουν καλύτερη πρόσβαση στα μικροδεδομένα για ερευνητικούς σκοπούς. 2.6 Διιστάμενες απόψεις Οι αξιολογήσεις ακολούθησαν μια οιονεί ελεγκτική μεθοδολογία και, ως εκ τούτου, οι εκθέσεις περιλαμβάνουν επίσης τις απόψεις των στατιστικών αρχών στην περίπτωση που αυτές διίστανται από τα πορίσματα και τις συστάσεις των ομότιμων αξιολογητών. Όπως φαίνεται στον ακόλουθο πίνακα 2, υπάρχουν 39 περιπτώσεις στις οποίες οι απόψεις των στατιστικών αρχών διίστανται από εκείνες των ομότιμων αξιολογητών. Κατά κανόνα, όπου υπήρχε διαφορά απόψεων, δεν προβλέφθηκαν βελτιωτικά μέτρα. Σε σύγκριση με τον συνολικό αριθμό των συστάσεων (707), ο αριθμός των θεμάτων για τα οποία οι απόψεις διίστανται είναι περιορισμένος. Αυτό σημαίνει ότι οι αξιολογήσεις από ομοτίμους ήταν επιτυχείς όσον αφορά τον εντοπισμό θεμάτων προς βελτίωση. Ο μεγαλύτερος, με μεγάλη διαφορά, αριθμός διιστάμενων απόψεων (18 από τις 39 διιστάμενες απόψεις) διαπιστώθηκε στον τομέα της διακυβέρνησης και των νομικών πτυχών, ιδίως δε στην επαγγελματική ανεξαρτησία. Σε αντίθεση με τους ομότιμους αξιολογητές, οι στατιστικές αρχές έκριναν στις περιπτώσεις αυτές ότι η υφιστάμενη νομοθεσία ή οι λοιπές ρυθμίσεις αρκούν για τη διασφάλιση της επαγγελματικής ανεξαρτησίας. Αυτό ισχύει ιδίως όσον αφορά τον διορισμό και την απομάκρυνση των προϊσταμένων των στατιστικών αρχών, όπου οι διαδικασίες κρίθηκαν σύμφωνες με τις γενικές πολιτικές των εθνικών αρχών στις οποίες ανήκουν οι στατιστικές αρχές. Οι εναπομένουσες διιστάμενες απόψεις κατανεμήθηκαν σχετικά ομοιόμορφα στις υπόλοιπες κατηγορίες θεμάτων, και στην κάθε κατηγορία καταγράφηκαν έως τέσσερις διιστάμενες απόψεις. Σε καθέναν από τους τρεις τομείς, «προστασία του στατιστικού απορρήτου», «διάδοση μικροδεδομένων» και «συντονισμός», οι απόψεις των αρχών διίστανταν από εκείνες των ομότιμων αξιολογητών σε τρεις περιπτώσεις. Στην περίπτωση της ανεπαρκούς προστασίας του στατιστικού απορρήτου και της διάδοσης των μικροδεδομένων, οι συστάσεις των ομότιμων αξιολογητών αμφισβητήθηκαν και οι στατιστικές αρχές παρέθεσαν τους κινδύνους που θα μπορούσαν να ανακύψουν όσον αφορά τη μείωση του φόρτου, τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας ή τη μεθοδολογία, αν οι εν λόγω συστάσεις γίνονταν 10

δεκτές. Οι διιστάμενες απόψεις που καταγράφηκαν για το θέμα του συντονισμού αφορούσαν συγκεκριμένες χώρες. Πίνακας 2: Διιστάμενες απόψεις σχετικά με τις συστάσεις των ομότιμων αξιολογητών Θέμα Συστάσεις Διιστάμενες απόψεις Σύνολο 707 39 1 Διακυβέρνηση και νομικές πτυχές συντονισμός 1.1 Διακυβέρνηση και νομικές πτυχές 216 95 21 18 1.1.1 Επαγγελματική ανεξαρτησία 88 16 1.1.2 Εντολή συλλογής δεδομένων 4 1 1.1.3 Νομικές πτυχές του στατιστικού απορρήτου 3 1 1.2 Συντονισμός 121 3 2 Επάρκεια πόρων και σχέση κόστουςαποτελεσματικότητας 103 3 2.1 Πόροι 42 1 2.2 Κατάρτιση 14 0 2.3 Σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας 47 2 3 Ποιότητα και μεθοδολογία 3.1 Δέσμευση για την ποιότητα 168 64 7 2 3.2 Μεθοδολογία και προστασία του στατιστικού απορρήτου 46 4 3.3 Ποιότητα του στατιστικού προϊόντος και αλληλεπίδραση με τους χρήστες 58 1 4 Μείωση του φόρτου και διοικητικά δεδομένα 4.1 Μείωση του φόρτου 68 22 3 2 4.2 Διοικητικά δεδομένα 46 1 5 Αμεροληψία και διάδοση 152 5 5.1 Αμεροληψία 36 1 5.2 Διάδοση: προσβασιμότητα και σαφήνεια 85 1 5.3 Διάδοση μικροδεδομένων 31 3 3. ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ Οι ΕΣΥ και η Eurostat σχεδίασαν βελτιωτικά μέτρα, ανταποκρινόμενες στις συστάσεις των ομότιμων αξιολογητών. Τα μέτρα αυτά ακολουθούν την προσέγγιση SMART 9. Συνολικά σχεδιάστηκαν 929 βελτιωτικά μέτρα. Η εφαρμογή των βελτιωτικών μέτρων θα παρακολουθείται σε ετήσια βάση. Οι ΕΣΥ και η Eurostat θα υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με την πρόοδό τους, και τα στοιχεία που θα παρέχουν θα τροφοδοτούν, στη συνέχεια, τόσο τις ετήσιες εκθέσεις προόδου της Eurostat προς την ΕΕΣΣ όσο και τις ετήσιες εκθέσεις του ευρωπαϊκού συμβουλευτικού φορέα για τη διακυβέρνηση στον τομέα της στατιστικής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Για να διατηρηθεί η ώθηση, όλα τα βελτιωτικά μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν έως το τέλος του 2019, ημερομηνία μετά την οποία η Eurostat θα συντάξει τελική έκθεση για την ΕΕΣΣ. 9 Τα βελτιωτικά μέτρα θα πρέπει να είναι συγκεκριμένα, μετρήσιμα, εφικτά, ρεαλιστικά και χρονικώς προσδιορισμένα. 11

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ Ο απώτερος στόχος των αξιολογήσεων που διενεργήθηκαν σ αυτή τη σειρά αξιολογήσεων από ομοτίμους είναι η ενίσχυση των στατιστικών συστημάτων τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με συνέπεια την αύξηση της αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών στατιστικών και τον εξοπλισμό του ΕΣΣ με τα μέσα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων. Η έκδοση της απόφασης της Επιτροπής 10 για την ενίσχυση του ρόλου της Eurostat όσον αφορά τον συντονισμό της παραγωγής των ευρωπαϊκών στατιστικών και η έκδοση, τον Μάιο του 2015, του κανονισμού για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 223/2009, που ενισχύει σημαντικά την ανεξαρτησία των ΕΣΥ και του συντονιστικού ρόλου τους, καθώς επίσης και οι εξελίξεις που σχετίζονται με το «ΕΣΣ με ορίζοντα το 2020» 11, υπογραμμίζουν επίσης τη σημασία αυτής της σειράς αξιολογήσεων από ομοτίμους ως εργαλείου μεγάλης σημασίας για τον εκσυγχρονισμό του ΕΣΣ. Μολονότι η διαδικασία αξιολόγησης έχει αξία από μόνη της, καλώντας τα μέλη του ΕΣΣ να εξετάσουν ενδελεχώς τις πολιτικές, τις πρακτικές και τις διαδικασίες τους, ο πλήρης αντίκτυπός της θα γίνει αισθητός όταν η εφαρμογή των συστάσεων θα έχει προχωρήσει περαιτέρω. Σε γενικές γραμμές, το ΕΣΣ κατέδειξε υψηλό επίπεδο συμμόρφωσης προς τον κώδικα. Οι στατιστικές αρχές λειτουργούν με ορθές νομικές βάσεις, η αξιοπιστία και η ανεξαρτησία τους αναγνωρίζονται ευρέως στο σύνολό τους, και διαθέτουν υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης. Ενώ υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες που αφορούν τους πόρους, το επαγγελματικά απολύτως συνειδητοποιημένο, καλά καταρτισμένο και δραστήριο προσωπικό αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για το ΕΣΣ. Οι χρησιμοποιούμενες μεθοδολογίες και η ποιότητα των στατιστικών έχουν βελτιωθεί, χάρη στην περαιτέρω τυποποίηση και εναρμόνιση των διαδικασιών. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν διάφορες προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά τη βελτίωση και τη λεπτομερή προσαρμογή της εφαρμογής του κώδικα στο πλαίσιο του ΕΣΣ. Ενώ η εντολή των στατιστικών αρχών και οι δραστηριότητές τους καθορίζονται από τη νομική τους βάση, ορισμένες πτυχές και πρακτικές θα πρέπει να ενισχυθούν ή να αναθεωρηθούν. Αυτό αφορά ιδίως την ανάπτυξη σαφών, διαφανών και αντικειμενικών διαδικασιών για τον διορισμό και την απομάκρυνση των προϊσταμένων των στατιστικών αρχών. Μολονότι πολλές στατιστικές αρχές διαφώνησαν με τους ομότιμους αξιολογητές, με το σκεπτικό ότι ακολουθούν τις γενικές διοικητικές διαδικασίες, το θέμα αυτό θα άξιζε να εξεταστεί περαιτέρω. Η πρόσβαση και η αποτελεσματική χρήση των διοικητικών δεδομένων είναι θέμα ζωτικής σημασίας για την επίτευξη καλής σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας και για τη μείωση του φόρτου παροχής στοιχείων. Μολονότι η νομοθετική συμμόρφωση έχουν επιτευχθεί στον τομέα αυτόν, δεδομένου ότι οι νομικές βάσεις για τις ΕΣΥ επιτρέπουν, γενικώς, την πρόσβαση, εξακολουθούν να υφίστανται ακόμη ορισμένα πρακτικά εμπόδια όσον αφορά την απόκτηση της εν λόγω πρόσβασης. Ένα βήμα προς τα εμπρός που καταγράφηκε από τους ομότιμους αξιολογητές σε ορισμένες χώρες ήταν η συμμετοχή των στατιστικών αρχών στη λήψη αποφάσεων σχετικά με κάθε σχεδιαζόμενη αλλαγή ή τη διακοπή των μητρώων, καθώς και σχετικά με τον σχεδιασμό νέων μητρώων. 10 Απόφαση 2012/504/ΕΕ της Επιτροπής, της 17ης Σεπτεμβρίου 2012, σχετικά με την Eurostat (ΕΕ L 251 της 18.9.2012, σ. 49). 11 Το ΕΣΣ με ορίζοντα το 2020. 12

Ο συντονισμός των επίσημων στατιστικών παρουσιάζει ποικιλόμορφη εικόνα, τόσο λόγω του ότι οι Εθν.ΣΣ έχουν συγκεντρωτικό χαρακτήρα σε διαφορετικό μεταξύ τους βαθμό όσο και λόγω του μεγέθους των αντίστοιχων χωρών. Υπάρχουν διάφορες στατιστικές αρχές που έχουν ισχυρή νομική βάση και αποτελεσματική και αναγνωρισμένη εντολή να συντονίζουν τις εργασίες των ΑΕΑ. Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, ο συντονισμός είναι άτυπος και βασίζεται σε ad-hoc ρυθμίσεις και σε προσωπικές επαφές. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί αποδεκτό, ιδίως σε μικρότερες χώρες, αλλά αυτό το είδος ρύθμισης δεν επιτρέπει στις ΕΣΥ να έχουν την εξουσία που απαιτείται για να εξασφαλιστεί η ποιότητα των ευρωπαϊκών στατιστικών. Συνεπώς, για να συντονίζουν οι ΕΣΥ τα εθνικά τους συστήματα αποτελεσματικά, ο συντονιστικός τους ρόλος θα πρέπει να υποστηρίζεται από τις αναγκαίες νομικές διατάξεις και θεσμικές ρυθμίσεις. Η μεθοδολογία και η ποιότητα έχουν ωφεληθεί από την αυξημένη συνεργασία σε επίπεδο ΕΣΣ, τόσο χάρη στην καθιέρωση εναρμονισμένων και τυποποιημένων εργαλείων και διαδικασιών όσο και χάρη στην επίτευξη εκτενέστερου διαμοιρασμού των γνώσεων και των εμπειριών. Οι πόροι είναι τομέας που προκαλεί ανησυχίες. Όλες οι στατιστικές αρχές έχουν βελτιστοποιήσει ή βελτιστοποιούν τη χρήση των πόρων με τη λήψη διαφόρων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων του καθορισμού προτεραιοτήτων, της χρήσης των διοικητικών δεδομένων και της καθιέρωσης της αυτοματοποιημένης συλλογής δεδομένων. Ωστόσο, βάσει των νέων και αυστηρότερων απαιτήσεων πολιτικής, θεωρείται ότι το ΕΣΣ πλησιάζει ένα κρίσιμο όριο όσον αφορά την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της αύξησης των στατιστικών αναγκών και των περιορισμών των πόρων. Οι ομότιμοι αξιολογητές υπογραμμίζουν, σχεδόν ομόφωνα, ότι η εξασφάλιση επαρκών πόρων, σε συνδυασμό με την παράλληλη διατήρηση της ευελιξίας όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα μέλη του ΕΣΣ χρησιμοποιούν τους εν λόγω πόρους, είναι υψίστης σημασίας για τη διασφάλιση της ποιότητας των ευρωπαϊκών στατιστικών. Εν κατακλείδι, αυτή η σειρά αξιολογήσεων από ομοτίμους κατέδειξε τόσο τη δυναμική ανάπτυξη που σημειώθηκε στο ΕΣΣ τα τελευταία έτη όσο και την αξία της ευρωπαϊκής συνεργασίας για το έργο του. Οι ΕΣΥ και η Eurostat, ανταποκρινόμενες στις συστάσεις, κατάρτισαν βελτιωτικά σχέδια δράσης στο πλαίσιο των οποίων σχεδιάστηκαν πρακτικά μέτρα για τη βελτίωση των επιδόσεών τους. Η εφαρμογή τους θα αποτελέσει αντικείμενο στενής ετήσιας παρακολούθησης από την άνοιξη του 2016 και εξής, θα πρέπει δε να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2019. Με βάση τα αντλούμενα διδάγματα και τις ανταλλασσόμενες εμπειρίες θα αποφασίζεται η λήψη μελλοντικών μέτρων. 13