Κεφάλαιο 3 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 1. Εκτέλεση κρατικού προϋπολογισμού έτους 2008 Βασική επιδίωξη της οικονομικής πολιτικής και για το έτος 2008 ήταν η συνέχιση της προσπάθειας για δημοσιονομική εξυγίανση, η περαιτέρω ενίσχυση της ανάπτυξης της οικονομίας και η ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Ωστόσο, η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, που ξεκίνησε πριν ένα χρόνο από την αγορά ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ, βρίσκεται πλέον σε πλήρη εξέλιξη και επηρεάζει τόσο την Ευρώπη, όσο και τον υπόλοιπο κόσμο. Η ελληνική οικονομία, χάρη στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν τα τελευταία χρόνια, αλλά και στη δυναμική που έχει αναπτύξει, παρουσιάζει μεγαλύτερες αντιστάσεις συγκριτικά με τις οικονομίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών στο δύσκολο αυτό διεθνές περιβάλλον. Με τον προϋπολογισμό του 2008 επιδιώχθηκε: η περαιτέρω μείωση του ελλείμματος ως ποσοστό του ΑΕΠ, η συνέχιση της αποκλιμάκωσης του δημοσίου χρέους, η σημαντική στήριξη των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, η ενίσχυση της περιφέρειας και η τακτοποίηση παλαιών οικονομικών εκκρεμοτήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση και στα ασφαλιστικά ταμεία. Η απόκλιση από τους στόχους που είχαν τεθεί με τον προϋπολογισμό του 2008, οφείλεται στο δυσμενές διεθνές περιβάλλον. Η παρατεταμένη διεθνής οικονομική κρίση επηρεάζει τα έσοδα και τις δαπάνες του προϋπολογισμού, καθώς υπάρχει υστέρηση των εσόδων λόγω της επιβράδυνσης της ανάπτυξης και αυξάνονται, εξαιτίας της ανόδου των επιτοκίων, οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους. Ειδικότερα, το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης θα διαμορφωθεί στο 4,4% του ΑΕΠ (πίνακας 3.1), ενώ σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης θα περιορισθεί στο 2,5% του ΑΕΠ (πίνακας 3.2), μειωμένο κατά μία (1) ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ σε σχέση με το έτος 2007. Το έλλειμμα το 2007 ήταν αυξημένο λόγω έκτακτων και μη επαναλαμβανόμενων δαπανών (έκτακτη απόδοση στην ΕΕ λόγω αναθεώρησης του ΑΕΠ, αντιμετώπιση των αποτελεσμάτων των πυρκαγιών). 1.1 Τακτικός προϋπολογισμός Έσοδα Τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού (πίνακας 3.3), προ μείωσης επιστροφών, για το οικονομικό έτος 2008 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 57.340 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 10,7% σε σχέση με τα αντίστοιχα έσοδα του 2007. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 77

Τακτικός Προϋπολογισμός (ΤΠ) Πίνακας 3.1 Κρατικός προϋπολογισμός 2006 2007 2008 2009 Μεταβολή % Πραγμ/σεις Πραγμ/σεις Προϋπ/σμός Εκτιμήσεις Προβλέψεις 07/06 08/07 09/08 (α) (β) (γ) (δ) (ε) (β)/(α) (δ)/(β) (ε)/(δ) 1. Καθαρά έσοδα ΤΠ (α+β+γ+δ-ε) 46.293 49.153 55.520 54.140 62.272 6,2 10,1 15,0 α. Τακτικά έσοδα 47.912 51.777 58.070 57.340 64.200 8,1 10,7 12,0 β. Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογ/σμών 972 γ. Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας 400 λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης δ. Λοιπά μη τακτικά έσοδα 773 ε. Επιστροφές φόρων 2.392 2.624 2.550 3.200 3.300 9,7 22,0 3,1 2. Δαπάνες ΤΠ (α+β+γ+δ) 50.116 55.733 59.058 60.456 65.978 11,2 8,5 9,1 α. Τόκοι 9.589 9.796 10.500 11.300 12.000 2,2 15,4 6,2 β. Πρωτογενείς δαπάνες 40.527 44.829 48.558 49.156 53.096 10,6 9,7 8,0 γ. Δαπάνες καταργηθέντων ειδικών λογ/σμών 882 δ. Μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες 1 1.108 3. Έλλειμμα ΤΠ (1-2) -3.823-6.580-3.538-6.316-3.706 72,1-4,0-41,3 Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων (ΠΔΕ) 4. Έσοδα (α+β) 3.775 4.875 4.532 5.130 3.700 29,1 5,2-27,9 α. Εισροές ΕΕ 3.563 4.811 4.292 4.800 3.500 35,0-0,2-27,1 β. Ίδια έσοδα 212 64 240 330 200-69,8 415,6-39,4 5. Δαπάνες 2 8.184 8.809 9.300 9.650 8.800 7,6 9,5-8,8 6. Έλλειμμα ΠΔΕ (4-5) -4.409-3.934-4.768-4.520-5.100-10,8 14,9 12,8 7. Έλλειμμα Κεντρικής Κυβέρνησης (3+6) -8.232-10.514-8.306-10.836-8.806 27,7 3,1-18,7 (% του ΑΕΠ) -3,9-4,6-3,4-4,4-3,4 ΑΕΠ (αναθεωρημένο) 213.207 228.180 245.449 245.815 260.248 7,0 7,7 5,9 1 Αφορά έκτακτη απόδοση στην ΕΕ λόγω αναθεώρησης του ΑΕΠ. 2 Περιλαμβάνεται και ποσό ύψους 82,7 εκατ. ευρώ το 2007 που έχει ήδη εκταμιευθεί και δεν έχουν εκδοθεί τα σχετικά συμψηφιστικά εντάλματα. Πίνακας 3.2 Ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης 2006 2007 2008 2009 Πραγμ/σεις Πραγμ/σεις Προϋπ/σμός Εκτιμήσεις Προβλέψεις α. Έλλειμμα κεντρικής κυβέρνησης -8.232-10.514-8.306-10.836-8.806 β. Αποτελέσματα ΟΤΑ, ΟΚΑ και λοιπών ΝΠΔΔ 2.677 3.348 7.165 8.405 4.925 Τακτοποίηση παλαιών υποχρεώσεων σε ΙΚΑ 2.583 2.883 και ΟΤΑ γ. Χρηματοδότηση στην κοινωνική ασφάλιση και -423-465 -3.013-3.453-575 ΟΤΑ Εκ των οποίων τακτοποίηση παλαιών υποχρεώσεων - στο ΙΚΑ -1.172-1.172 - στους ΟΤΑ -1.411-1.711 δ. Εξοπλιστικά προγράμματα 1-925 -1.319-1.400-1.800-2.200 ε. Εθνικολογιστικές προσαρμογές 885 1.013 1.528 1.553 1.390 στ. Ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης (α+β+γ+δ+ε) -6.018-7.937-4.026-6.131-5.266 % του ΑΕΠ -2,8-3,5-1,6-2,5-2,0 ΑΕΠ (αναθεωρημένο) 213.207 228.180 245.449 245.815 260.248 1 Από το έτος 2006 και εφεξής τα μεγέθη αυτά αφορούν παραλαβές στρατιωτικού υλικού. Σημείωση: Τυχόν διαφορές ποσών και ποσοστών στους πίνακες που ακολουθούν οφείλονται σε στρογγυλοποιήσεις. 78 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.3 Έσοδα τακτικού προϋπολογισμού 2006 2007 2008 2009 Μεταβολή % Εκτιμήσεις Πραγμ/σεις Πραγμ/σεις Προϋπ/σμός Προβλέψεις 2007/06 2008/07 2009/08 πραγμ/σεων Α. Τακτικά έσοδα (Ι+ ΙΙ + ΙΙΙ + IV) 47.912 51.777 58.070 57.340 64.200 8,1 10,7 12,0 Ι. Άμεσοι φόροι 18.704 19.832 22.040 22.640 26.720 6,0 14,2 18,0 Φόρος εισοδήματος 15.006 16.093 17.195 17.340 19.580 7,2 7,7 12,9 Φυσικών προσώπων 9.275 10.161 10.850 11.065 12.170 9,6 8,9 10,0 Νομικών προσώπων 4.438 4.659 4.865 4.705 5.370 5,0 1,0 14,1 Ειδικών κατηγοριών 1.293 1.273 1.480 1.570 2.040-1,5 23,3 29,9 Φόροι στην περιουσία 464 434 1.010 1.120 1.770-6,5 158,1 58,0 Άμεσοι φόροι ΠΟΕ 1.848 1.742 2.125 2.460 3.460-5,7 41,2 40,7 Λοιποί άμεσοι φόροι 1.386 1.563 1.710 1.720 1.910 12,8 10,0 11,0 ΙΙ. Έμμεσοι φόροι 26.287 28.573 32.605 31.180 34.195 8,7 9,1 9,7 Φόροι συναλλαγών 17.692 19.624 21.920 20.935 22.840 10,9 6,7 9,1 ΦΠΑ 15.825 17.381 19.900 18.835 20.850 9,8 8,4 10,7 πετρελαιοειδών 1.710 1.795 1.980 2.440 2.920 5,0 35,9 19,7 καπνού 622 673 765 660 700 8,2-1,9 6,1 λοιπών 13.493 14.913 17.155 15.735 17.230 10,5 5,5 9,5 Λοιποί φόροι συναλλαγών 1.867 2.243 2.020 2.100 1.990 20,1-6,4-5,2 (μεταβίβαση κεφαλαίων) (1.045) (1.322) (1.165) (1.178) (1.103) (26,5) (-10,9) (-6,4) (χαρτόσημο) (710) (682) (615) (670) (620) (-3,9) (-1,8) (-7,5) Φόροι κατανάλωσης 7.469 8.044 9.595 9.000 9.930 7,7 11,9 10,3 Φόρος ασφαλίστρων 296 337 350 350 380 13,9 3,9 8,6 Τέλος ταξινόμησης οχημάτων 896 998 1.080 926 950 11,4-7,2 2,6 ΕΦΚ καυσίμων 2.608 2.868 4.150 3.718 4.450 10,0 29,6 19,7 Λοιποί ΕΦΚ (καπνού κ.λπ.) 2.739 2.904 2.980 2.883 2.980 6,0-0,7 3,4 Τέλη κυκλοφορίας οχημάτων 794 819 925 1.025 1.065 3,1 25,2 3,9 Λοιποί φόροι κατανάλωσης 136 118 110 98 105-13,2-16,9 7,1 Έμμεσοι φόροι ΠΟΕ 497 383 505 610 785-22,9 59,3 28,7 Λοιποί έμμεσοι 629 522 585 635 640-17,0 21,6 0,8 (για ΕΕ) (267) (314) (336) (304) (315) (17,6) (-3,2) (3,6) Σύνολο φορολογικών εσόδων (Ι+ΙΙ) 44.991 48.405 54.645 53.820 60.915 7,6 11,2 13,2 ΙΙΙ. Απολήψεις από ΕΕ 234 170 543 576 405-27,4 238,8-29,7 ΙV. Λοιπά μη φορολογικά έσοδα 2.687 3.202 2.882 2.944 2.880 19,2-8,1-2,2 Σύνολο μη φορολογικών εσόδων (III+IV) 2.921 3.372 3.425 3.520 3.285 15,4 4,4-6,7 B. Μη τακτικά έσοδα 773 1.372 Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 972 Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας 400 λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης Λοιπά 773 Γενικό σύνολο εσόδων (Α + Β) 48.685 51.777 58.070 57.340 65.572 6,4 10,7 14,4 Επιστροφές εσόδων 2.392 2.624 2.550 3.200 3.300 9,7 22,0 3,1 Καθαρά έσοδα 46.293 49.153 55.520 54.140 62.272 6,2 10,1 15,0 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 79

Στην αύξηση των εσόδων του 2008 συμβάλλουν ιδιαίτερα: η αναπροσαρμογή των συντελεστών του ειδικού φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα πετρελαιοειδή προϊόντα, λόγω προσαρμογής του εθνικού δικαίου στην οδηγία 2003/96/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από 1/1/2008, η φορολόγηση του ειδικού αποθεματικού επενδύσεων των επιχειρήσεων που σχηματίσθηκε σε ε- φαρμογή των διατάξεων του ν.3220/04 (Ιανουάριος 2004), διότι συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθ. 87 της συνθήκης της ΕΚ (ν.3614/07), η εφαρμογή του ενιαίου τέλους ακινήτων, η αναμόρφωση του συστήματος διακίνησης των καυσίμων με στόχο την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου, η φορολόγηση των κερδών των τραπεζικών ανωνύμων εταιρειών τα οποία εμφανίσθηκαν σε λογαριασμό αφορολόγητου αποθεματικού (ν.3634/08), οι πρόσφατες ρυθμίσεις για τις εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και η αναπροσαρμογή των τελών κυκλοφορίας έτους 2009 των οχημάτων. Άμεσοι φόροι Από την άμεση φορολογία εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 22.640 εκατ. ευρώ εμφανίζοντας αύξηση κατά 14,2% συγκριτικά με τα αντίστοιχα έσοδα του 2007. Τα έσοδα από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων αναμένεται να αυξηθούν κατά 8,9% έναντι του 2007, εμφανίζοντας μειωμένο ρυθμό σε σχέση με εκείνο του 2007 προς το 2006, λόγω της μείωσης των φορολογικών συντελεστών. Τα έσοδα από τη φορολογία νομικών προσώπων εκτιμάται ότι θα εμφανίσουν μικρή αύξηση (1,0%), λόγω της ευρύτερης μείωσης των συντελεστών φορολόγησης για τα κέρδη χρήσης 2007, σε σχέση με αυτή του προηγούμενου έτους. Αύξηση της τάξης του 23,3% αναμένεται στα έσοδα των ειδικών κατηγοριών, κυρίως λόγω της φορολόγησης του ειδικού αποθεματικού επενδύσεων των επιχειρήσεων και των αυξημένων εσόδων από το φόρο επί των τόκων των καταθέσεων, εξαιτίας της αύξησης των επιτοκίων. Τα έσοδα από την περιουσία αναμένονται ιδιαίτερα αυξημένα συγκριτικά με τα έσοδα του 2007, λόγω της εφαρμογής του ενιαίου τέλους ακινήτων. Αυξημένες κατά 41,2% εμφανίζονται έναντι του 2007 οι εισπράξεις από άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) λόγω των ρυθμίσεων για τις εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις και για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Έμμεσοι φόροι Τα συνολικά έσοδα από την έμμεση φορολογία εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 31.180 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 9,1%, συγκριτικά με τα αντίστοιχα έσοδα του 2007, κυρίως λόγω της αναπροσαρμογής των συντελεστών του ΕΦΚ στα πετρελαιοειδή προϊόντα, της αναμόρφωσης του συστήματος διακίνησης του πετρελαίου θέρμανσης και αγροτικής χρήσης, καθώς και της αναπροσαρμογής των τελών κυκλοφορίας. Μη φορολογικά έσοδα Τα μη φορολογικά έσοδα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 3.520 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 4,4% έναντι του προηγούμενου έτους. 80 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.4 Εξέλιξη και σύνθεση των εσόδων του ΤΠ 2001-2009 Έτος Άμεσοι φόροι Έμμεσοι φόροι Σύνολο φορολογικών εσόδων Έσοδα από ΕΕ Λοιπά μη φορολογικά έσοδα Σύνολο μη φορολογικών εσόδων Σύνολο εσόδων ΤΠ 2001 13.585 19.498 33.083 113 3.377 3.490 36.573 2002 14.813 20.989 35.802 230 3.016 3.246 39.048 2003 15.397 21.484 36.881 188 2.812 3.000 39.881 2004 16.484 23.000 39.484 164 2.407 2.571 42.055 2005 18.371 23.722 42.093 109 2.558 2.667 44.760 2006 18.704 26.287 44.991 234 3.460 3.694 48.685 2007 19.832 28.573 48.405 170 3.202 3.372 51.777 2008 22.640 31.180 53.820 576 2.944 3.520 57.340 2009 26.720 34.195 60.915 405 4.252 4.657 65.572 Συμμετοχή στο σύνολο ανά κατηγορία (%) 2001 37,1 53,3 90,5 0,3 9,2 9,5 100,0 2002 37,9 53,8 91,7 0,6 7,7 8,3 100,0 2003 38,6 53,9 92,5 0,5 7,1 7,5 100,0 2004 39,2 54,7 93,9 0,4 5,7 6,1 100,0 2005 41,0 53,0 94,0 0,2 5,7 6,0 100,0 2006 38,4 54,0 92,4 0,5 7,1 7,6 100,0 2007 38,3 55,2 93,5 0,3 6,2 6,5 100,0 2008 39,5 54,4 93,9 1,0 5,1 6,1 100,0 2009 40,7 52,1 92,9 0,6 6,5 7,1 100,0 Ως ποσοστό του ΑΕΠ (%) 2001 9,3 13,3 22,6 0,1 2,3 2,4 25,0 2002 9,5 13,4 22,9 0,1 1,9 2,1 24,9 2003 9,0 12,5 21,5 0,1 1,6 1,8 23,3 2004 8,9 12,4 21,2 0,1 1,3 1,4 22,6 2005 9,3 12,0 21,3 0,1 1,3 1,3 22,6 2006 8,8 12,3 21,1 0,1 1,6 1,7 22,8 2007 8,7 12,5 21,2 0,1 1,4 1,5 22,7 2008 9,2 12,7 21,9 0,2 1,2 1,4 23,3 2009 10,3 13,1 23,4 0,2 1,6 1,8 25,2 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 81

Πίνακας 3.5 Σύνθεση φορολογικών εσόδων κατά κατηγορία Έτος Άμεσοι φόροι (%) Έμμεσοι φόροι (%) Λόγος έμμεσων/άμεσων φόρων 2001 41,1 58,9 1,44 2002 41,4 58,6 1,42 2003 41,7 58,3 1,40 2004 41,7 58,3 1,40 2005 43,6 56,4 1,29 2006 41,6 58,4 1,41 2007 41,0 59,0 1,44 2008 42,1 57,9 1,38 2009 43,9 56,1 1,28 Διάγραμμα 3.1 Λόγος έμμεσων/άμεσων φόρων 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 82 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.6 Σχέση ρυθμού αύξησης ΑΕΠ, φορολογικών εσόδων και ΦΠΑ για την περίοδο 2001-2009 Έ τ ο ς Αύξηση ονομαστικού ΑΕΠ (%) Μεταβολή φορολογικών εσόδων (%) Τάση μεταβολής (ελαστικότητα) φορολογικών εσόδων Μεταβολή εσόδων ΦΠΑ (%) Τάση μεταβολής (ελαστικότητα) ΦΠΑ (Ι) (ΙΙ) (ΙΙ)/(Ι) (ΙΙΙ) (ΙΙΙ)/(Ι) 2001 7,3 2,4 0,33 6,6 0,90 2002 7,1 8,2 1,16 11,7 1,65 2003 9,4 3,0 0,32 2,9 0,31 2004 8,4 7,1 0,84 11,4 1,36 2005 6,3 6,6 1,04 2,8 0,45 2006 7,9 6,9 0,87 12,0 1,52 2007 7,0 7,6 1,08 9,8 1,40 2008 7,7 11,2 1,45 8,4 1,08 2009 5,9 13,2 2,25 10,7 1,82 Διάγραμμα 3.2 Τάση μεταβολής (ελαστικότητα) φορολογικών εσόδων Διάγραμμα 3.3 Τάση μεταβολής (ελαστικότητα) ΦΠΑ 2,5 2 2 1,5 1,5 1 1 0,5 0,5 0 0 2001 2002 2003 2004 2001 2005 2002 2006 2003 2007 2004 2008 2005 2009 2006 2007 2008 2009 Επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων Οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 3.200 εκατ. ευρώ, εμφανίζοντας αύξηση κατά 22,0% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, κυρίως λόγω των επιστροφών του ΕΦΚ και του αναλογούντος ΦΠΑ για το πετρέλαιο που διατέθηκε για θέρμανση και αγροτική χρήση. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 83

Δαπάνες Οι συνολικές δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού θα διαμορφωθούν στο ποσό των 60.456 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας απόκλιση ύψους 1.398 εκατ. ευρώ έναντι του αρχικού προϋπολογισμού. Ειδικότερα, οι πρωτογενείς δαπάνες θα παρουσιάσουν υπέρβαση κατά 598 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των δαπανών για συντάξεις, εξαιτίας της αύξησης του αριθμού των συνταξιούχων και της αναπροσαρμογής των συντάξεων των στρατιωτικών, αστυνομικών και άλλων κατηγοριών, των αυξημένων αναγκών του ΟΑΕΕ και του ΝΑΤ και άλλων μη επαναλαμβανόμενων δαπανών. Η υπέρβαση των δαπανών για τόκους θα φθάσει στα 800 εκατ. ευρώ λόγω της ανόδου των επιτοκίων από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση. Ανάλυση δαπανών κατά κατηγορίες Αποδοχές και συντάξεις Οι συνολικές δαπάνες για αποδοχές και συντάξεις θα αυξηθούν κατά 10,2% έναντι του 2007. Ειδικότερα: Οι δαπάνες για μισθούς των υπαλλήλων της κεντρικής διοίκησης, των νοσηλευτικών ιδρυμάτων και των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων αυξάνονται κατά 7,7% και υπολείπονται κατά 190 εκατ. ευρώ από τις εγγεγραμμένες σχετικές πιστώσεις στον προϋπολογισμό, κυρίως λόγω της επιβράδυνσης του ρυθμού ολοκλήρωσης των εγκεκριμένων προσλήψεων και του αυξημένου αριθμού υπαλλήλων που συνταξιοδοτούνται. Οι δαπάνες συντάξεων εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 5.735 εκατ. ευρώ, 323 εκατ. ευρώ πλέον των πιστώσεων του προϋπολογισμού. Η απόκλιση αυτή οφείλεται τόσο στην αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων που παρατηρείται τα τελευταία έτη, όσο και στην αναπροσαρμογή των συντάξεων των στρατιωτικών, αστυνομικών και άλλων κατηγοριών. Ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία Οι δαπάνες περίθαλψης υπαλλήλων του Δημοσίου εκτιμάται ότι θα παρουσιάσουν αύξηση κατά 4,4% και θα διαμορφωθούν στα 1.214 εκατ. ευρώ. Οι επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων αυξάνονται σε σχέση με το 2007 κατά 21,3% λόγω των ενισχυμένων επιχορηγήσεων στον ΟΓΑ για την καταβολή της αύξησης των αγροτικών συντάξεων κατά 52,25 ευρώ μηνιαίως, των επιχορηγήσεων του ΙΚΑ (1% του ΑΕΠ), του ΝΑΤ και του ΟΑΕΕ για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών τους και της συμμετοχής του Δημοσίου στη χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης. Οι πληρωμές για την δ και ε δόση των επιστροφών των κρατήσεων υπέρ ΛΑΦΚΑ στους συνταξιούχους διαμορφώνονται στα 167 εκατ. ευρώ. Οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας αυξάνονται κατά 13,7% κυρίως λόγω της αύξησης του ΕΚΑΣ κατά 35 ευρώ μηνιαίως, της χορήγησης του πολυτεκνικού επιδόματος στις τρίτεκνες οικογένειες και της αύξησης των επιδομάτων πρόνοιας. Λειτουργικές και λοιπές δαπάνες Οι λειτουργικές και λοιπές δαπάνες παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 0,6% σε σχέση με το 2007, που οφείλεται στο γεγονός ότι το 2007 επιβαρύνθηκε με δαπάνες που δεν επαναλαμβάνονται κατά το τρέχον έτος (τακτοποίηση οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου προς την Ολυμπιακή Αεροπορία). 84 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.7 Δαπάνες τακτικού προϋπολογισμού κατά κατηγορίες Κατηγορία δαπάνης 2006 2007 2008 2009 Μεταβολή % Πραγμ/σεις Πραγμ/σεις Προϋπ/σμός Εκτ.πραγματ. Προβλέψεις 2007/06 2008/07 2009/08 Α. ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ (1+2+3) 19.506 20.746 22.685 22.853 25.193 6,4 10,2 10,2 1. Κεντρικής διοίκησης 16.443 17.615 19.218 19.478 21.575 7,1 10,6 10,8 Μισθοί 11.493 12.125 13.203 13.100 13.993 5,5 8,0 6,8 Έκτακτη παροχή δικαστικών 180 190 131-31,4 Συντάξεις 4.576 5.052 5.412 5.735 6.465 10,4 13,5 12,7 Λοιπές παροχές 368 393 423 435 450 6,9 10,6 3,6 Πρόσθετες παροχές καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 536 ΜΕΔ* 7 46 18 2. Νοσοκομείων, ιδρυμάτων πρόνοιας, νπδδ 3.063 3.131 3.456 3.375 3.608 2,2 7,8 6,9 Μισθοί προσωπικού νοσηλευτικών ιδρυμάτων 2.209 2.308 2.537 2.450 2.650 4,5 6,1 8,2 Εφημερίες ιατρών ΕΣΥ 313 329 337 339 350 4,9 3,2 3,2 Λοιπές παροχές προσωπικού νοσηλ. ιδρυμάτων 139 146 155 155 160 5,2 6,2 3,2 Ιδρυμάτων πρόνοιας 11 11 12 12 12 3,7 3,9 4,0 Κλήρου και νπδδ 251 257 290 291 308 2,5 13,1 6,1 Επιχ. ΟΤΑ για μερική απασχόληση, ΚΕΠ, ΑΜΕΑ κ.λπ. 122 70 126 120 127-43,1 72,1 5,8 ΜΕΔ* 18 10 8 3. Νέες προσλήψεις 10 10 Β. ΑΣΦΑΛΙΣΗ, ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ, ΚΟΙΝ. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ (4+5+6) 9.381 10.875 12.533 12.812 14.462 15,9 17,8 12,9 4. Δαπάνες περίθαλψης 1.043 1.163 1.206 1.214 1.287 11,4 4,4 5,9 5. Επιχορηγήσεις ασφαλιστικών ταμείων 6.342 7.325 8.646 8.885 9.248 15,5 21,3 4,1 ΟΓΑ 3.050 3.649 4.250 4.250 4.500 19,7 16,5 5,9 ΙΚΑ 1.700 1.800 2.450 2.450 2.600 5,9 36,1 6,1 ΝΑΤ 876 1.025 1.050 1.190 1.250 17,0 16,1 5,0 ΟΑΕΕ 144 177 200 300 320 22,9 69,5 6,7 Κοινωνική χρηματοδότηση 423 361 500 500 550-14,6 38,5 10,0 Λοιπά ασφαλιστικά ταμεία 19 22 28 28 28 19,0 24,6 0,0 Αναδρομικά ΛΑΦΚΑ 131 191 169 167 45,9-12,5 ΜΕΔ* 100 6. Κοινωνική προστασία 1.995 2.387 2.681 2.713 3.928 19,6 13,7 44,8 ΕΚΑΣ (πλην συνταξιούχων Δημοσίου) 849 924 1.150 1.140 1.212 8,8 23,4 6,3 Επιδόματα πολυτέκνων 470 495 640 640 730 5,3 29,3 14,1 Επιδόματα πρόνοιας 549 596 633 633 688 8,4 6,3 8,7 Εθνικό Ταμείο Κοιν. Συνοχής 100 100 350 250,0 Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών 790 Λοιπές εισοδηματικές ενισχύσεις 123 109 158 146 158-11,6 34,0 8,4 ΜΕΔ* 4 263 54 Γ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ (7+8+9+10) 7.555 8.896 8.686 8.839 9.240 17,8-0,6 4,5 7. Επιχορηγήσεις φορέων 2.141 2.372 2.349 2.506 2.579 10,8 5,6 2,9 Συγκοινωνιακοί φορείς 220 224 235 235 250 1,8 4,9 6,4 Λοιπές επιχορηγήσεις 1.759 1.995 2.114 2.168 2.329 13,4 8,6 7,4 ΜΕΔ* 162 153 104 8. Καταναλωτικές δαπάνες 2.396 3.395 2.657 2.835 2.784 41,7-16,5-1,8 Μετακινήσεις 359 379 390 405 410 5,3 7,1 1,2 Λειτουργικές 891 922 1.066 1.030 1.091 3,5 11,7 5,9 Προμήθειες 729 776 887 856 930 6,3 10,3 8,7 Διάφορες άλλες δαπάνες 274 302 314 353 354 10,2 16,8 0,3 ΜΕΔ* 143 1.017 192 9. Αντικριζόμενες δαπάνες 2.866 2.890 3.492 3.404 3.294 0,9 17,8-3,2 Αποδόσεις στην ΕΕ 2.172 2.157 2.682 2.661 2.540-0,7 23,4-4,5 Επιδοτήσεις γεωργίας 694 734 810 743 754 5,7 1,3 1,4 10. Υπό κατανομή 151 238 189 94 584 Νέα προγράμματα 28 103 159 94 138 Δαπάνες καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 346 Δαπάνες εκλογών 124 134 50 Λοιπές 20 Έκτακτες δαπάνες 30 30 Δ. ΑΠΟΔΙΔΟΜΕΝΟΙ ΠΟΡΟΙ 4.085 4.313 4.654 4.652 5.082 5,6 7,9 9,2 Ι. ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΠ (Α+Β+Γ+Δ) 40.527 44.829 48.558 49.156 53.978 10,6 9,7 9,8 ΜΕΔ* (1) 1.108 ΙΙ. ΤΟΚΟΙ 9.589 9.796 10.500 11.300 12.000 2,2 15,4 6,2 ΙΙΙ. ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΠ (πλην χρεολυσίων) (Ι+ΙΙ) 50.116 55.733 59.058 60.456 65.978 11,2 8,5 9,1 IV. Χρεολύσια 16.954 23.543 26.211 26.278 29.158 38,9 11,6 11,0 V. Εξοπλιστικά προγράμματα Υπ. Εθνικής Άμυνας (2) (3) 1.590 2.380 1.800 2.596 2.200 49,7 9,1-15,2 (1) Αφορά έκτακτη απόδοση στην ΕΕ λόγω της αναθεώρησης του ΑΕΠ (2) Στα έτη 2006 και 2007 περιλαμβάνονται και ποσά ύψους 98 και 204 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, τα οποία ενώ έχουν εκταμιευθεί δεν έχουν εκδοθεί τα σχετικά συμψηφιστικά εντάλματα. (3) Τα μεγέθη είναι σε ταμειακή βάση και δεν είναι συγκρίσιμα με τα στοιχεία του πίνακα 3.2. Τα μεγέθη του πίνακα 3.2, από το έτος 2006 και εφεξής, αφορούν τις παραλαβές στρατιωτικού υλικού. * ΜΕΔ: Μη Επαναλαμβανόμενες Δαπάνες Δεν περιλαμβάνονται: Α Δαπάνες που αντικρίζονται με ισόποσα έσοδα 2.864 799 1.006 1.384 1.455 Β Δαπάνες για βραχυπρόθεσμους τίτλους δημοσίου, ειδικές 8.514 25.188 3.013 26.686 575 εκδόσεις ομολόγων και βραχυπρόθεσμη ταμειακή διευκόλυνση Γ Εξόφληση υποχρεώσεων νοσοκομείων παρελθόντων ετών - 13 - - - Σύνολο 11.378 26.000 4.019 28.070 2.030 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 85

Αποδιδόμενοι πόροι Οι αποδιδόμενοι πόροι θα διαμορφωθούν στα 4.652 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 7,9% σε σχέση με το 2007, γεγονός που οφείλεται κυρίως στις αυξημένες αποδόσεις στους ΟΤΑ α και β βαθμού. Τόκοι Οι πληρωμές τόκων θα ανέλθουν στα 11.300 εκατ. ευρώ και θα παρουσιάσουν αύξηση σε σχέση με το 2007 κατά 15,4% που οφείλεται κυρίως στην άνοδο των επιτοκίων λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης. 1.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Στο πλαίσιο υλοποίησης του ΠΔΕ 2008 εκτελούνται απρόσκοπτα και με εντατικούς ρυθμούς τα έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Γ ΚΠΣ, το Ταμείο Συνοχής και τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες με στόχο την πλήρη απορρόφηση των κοινοτικών πόρων. Ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση του συστήματος διαχείρισης και ελέγχου του ΕΣΠΑ έχουν αρχίσει να εντάσσονται έργα του ΕΣΠΑ στο ΠΔΕ. Τα έργα που ήδη έχουν ενταχθεί στο ΠΔΕ 2008 αφορούν στους τομείς βιομηχανίας-βιοτεχνίας, κατάρτισης, περιφερειακών προγραμμάτων, διαφόρων εγγειοβελτιωτικών έργων και σιδηροδρόμων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των ενταγμένων έργων ανέρχεται στα 675 εκατ. ευρώ. Επίσης εκτελούνται με ταχείς ρυθμούς τα έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους. Οι συνολικές πληρωμές του ΠΔΕ 2008 εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 9.650 εκατ. ευρώ, από τα οποία 7.000 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για έργα συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ και τα υπόλοιπα 2.650 εκατ. ευρώ για έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους. Το 2008 σημαντική αύξηση παρουσιάζουν έναντι του 2007, οι δαπάνες για τους τομείς: ειδικά έργα (182,1%), ενέργεια (42,3%), υγεία-πρόνοια (81,1%), κατάρτιση (41,1%), έρευνα-τεχνολογία (61,1%), ύδρευση-αποχέτευση (32,0%), περιφερειακά προγράμματα (17,0%) και εκπαίδευση (31,3%), εγγειοβελτιωτικά έργα (18,2%), τουρισμός (16,5%), δημόσια διοίκηση (40,8%). Προγράμματα ΠΔΕ χρηματοδοτούμενα αμιγώς από εθνικούς πόρους Το ΠΔΕ που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από εθνικούς πόρους περιλαμβάνει πολύ σημαντικές κατηγορίες έργων, όπως επενδυτικές δραστηριότητες των ΟΤΑ α βαθμού σε όλη τη χώρα, ενισχύσεις των ιδιωτικών επενδύσεων στο πλαίσιο υλοποίησης των αναπτυξιακών νόμων, δαπάνες για την αποκατάσταση ζημιών σε έργα υποδομής και χορήγηση ενισχύσεων σε πληγέντες από σεισμούς, πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές. Το ΠΔΕ, πέραν της χρηματοδότησης των παραπάνω τομέων, και στo πλαίσιο της ασκούμενης κοινωνικής πολιτικής συμβάλλει αποφασιστικά και στην υποβοήθηση κοινωνικών ομάδων με ιδιαίτερα προβλήματα, διαθέτοντας σημαντικά κονδύλια αποκλειστικά από εθνικούς πόρους για την κοινωνική πρόνοια, τη λαϊκή κατοικία, την ενίσχυση του ΟΑΕΔ για την καταπολέμηση της ανεργίας, τη δωρεάν κρατική αρωγή στους σεισμόπληκτους και τους παλιννοστούντες από χώρες της Ανατ. Ευρώπης. Για το σύνολο των έργων αυτών προβλέπεται να δαπανηθούν 1.345 εκατ. ευρώ (50,7% του ΠΔΕ που χρηματοδοτεί έργα αμιγώς από εθνικούς πόρους) εντός του 2008. 86 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Στον πίνακα 3.8 εμφανίζονται οι δαπάνες των έργων αυτών για τα έτη 2007 και 2008. Πίνακας 3.8 Προγράμματα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους του ΠΔΕ Πρόγραμμα 2007 Πραγματοποιήσεις 2008 Εκτιμήσεις ΣΑΤΑ 754 835 ΘΗΣΕΑΣ 133 140 Ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα 62 67 Ενισχύσεις αναπτυξιακών νόμων 388 100 Αποκατάσταση ζημιών από σεισμούς 17 32 Αποκατάσταση ζημιών από πυρκαγιές 4 71 Κοινωνική πρόνοια 8 11 Επιχορήγηση ΟΑΕΔ για καταπολέμηση ανεργίας 60 54 Δωρεάν κρατική αρωγή για αποκατάσταση παλιννοστούντων ομογενών 27 22 Βελτίωση υποδομής χώρων διαμονής αθίγγανων και προσωρινής διαμονής λαθρομεταναστών 10 13 Σύνολο 1.463 1.345 Λοιπά έργα 1.300 1.305 Γενικό σύνολο 2.763 2.650 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 87

2. Κρατικός προϋπολογισμός έτους 2009 Η συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης, που άρχισε το 2004, αποτελεί βασική κυβερνητική προτεραιότητα, με άμεση επιδίωξη τη μείωση του ελλείμματος, την ταχύτερη αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους και την ενίσχυση της δημοσιονομικής διαφάνειας. Ο περιορισμός του δημόσιου τομέα, η μείωση της σπατάλης, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου, η δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών, η βιωσιμότητα της κοινωνικής ασφάλισης και η περαιτέρω μείωση της ανεργίας συνεχίζουν να αποτελούν τους βασικούς άξονες της οικονομικής πολιτικής, με παράλληλη διασφάλιση ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης. Παρά τη δύσκολη συγκυρία που χαρακτηρίζεται από μια πρωτοφανή διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση και την αλματώδη αύξηση των τιμών του πετρελαίου, των τροφίμων και των πρώτων υλών παγκοσμίως κατά το πρώτο οκτάμηνο του τρέχοντος έτους, η προώθηση των μεταρρυθμίσεων είχε ως αποτέλεσμα τη διατήρηση του ρυθμού ανάπτυξης μεταξύ των υψηλότερων της ευρωζώνης, καθώς και την περαιτέρω μείωση της ανεργίας. Με τις μεταρρυθμίσεις δόθηκε έμφαση στην ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων, στις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και στην ορθολογικότερη αξιοποίηση του Γ ΚΠΣ. Με τον προϋπολογισμό του 2009 και τη συνέχιση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος επιδιώκεται: η περαιτέρω μείωση των ελλειμμάτων, η ενίσχυση της δημοσιονομικής διαφάνειας, με την ένταξη στον προϋπολογισμό των ειδικών λογαριασμών, η εξυγίανση της οικονομικής διαχείρισης των δημόσιων επιχειρήσεων, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των δημόσιων νοσοκομείων, η συνέχιση της φορολογικής μεταρρύθμισης με έμφαση στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και την περαιτέρω διεύρυνση της φορολογικής βάσης, χωρίς επιβάρυνση των μισθωτών και συνταξιούχων, η περαιτέρω μείωση της ανεργίας και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της φτώχειας με την ενεργοποίηση του Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Συνοχής, η ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας με την κατεύθυνση του μεγαλύτερου μέρους των πόρων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς σε έργα και προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης και η ενίσχυση των επενδύσεων και η διασφάλιση ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης. Με τον προϋπολογισμό του 2009 εμπεδώνεται η δημοσιονομική διαφάνεια και πειθαρχία, γίνεται δικαιότερη η κατανομή των φορολογικών βαρών, ενισχύεται αποτελεσματικά η περιφέρεια, διασφαλίζονται ικανοποιητικοί ρυθμοί ανάπτυξης δεδομένης της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας και ενδυναμώνεται η κοινωνική συνοχή. 2.1 Βασικά μεγέθη προϋπολογισμού 2009 Στον προϋπολογισμό του έτους 2009 (πίνακας 3.9) τα καθαρά έσοδα προβλέπεται να διαμορφωθούν στο ύψος των 65.972 εκατ. ευρώ (62.272 εκατ. ευρώ έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού και 3.700 εκατ. ευρώ του ΠΔΕ). Σύμφωνα με την πρόβλεψη αυτή τα έσοδα διαμορφώνονται στο 25,3% του ΑΕΠ από 24,1% του έτους 2008. Οι συνολικές (πλην χρεολυσίων) δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώνονται στο 28,7% του ΑΕΠ από 28,5% τoυ έτους 2008 (πίνακας 3.10). 88 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.9 Μεγέθη κρατικού προϋπολογισμού Εκτέλεση 2006 Εκτέλεση 2007 Προϋπ/σμός 2008 Εκτίμηση 2008 Μεταβολές % Πρόβλεψη 2009 2007/06 2008/07 2009/08 Τακτικός προϋπολογισμός (1) (2) (3) (4) (5) (2:1) (4:2) (5:4) Έσοδα 48.685 51.777 58.070 57.340 65.572 6,4 10,7 14,4 Φορολογικά έσοδα 44.991 48.405 54.645 53.820 60.915 7,6 11,2 13,2 Μη φορολογικά και ΕΕ 2.921 3.372 3.425 3.520 3.285 15,4 4,4-6,7 Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 972 Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας 400 λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης Λοιπά μη τακτικά έσοδα 773 Επιστροφές φόρων (-) 2.392 2.624 2.550 3.200 3.300 9,7 22,0 3,1 Καθαρά έσοδα 46.293 49.153 55.520 54.140 62.272 6,2 10,1 15,0 Πρωτογενείς δαπάνες 40.527 45.937 48.558 49.156 53.978 13,3 7,0 9,8 Αποδοχές και συντάξεις 19.506 20.746 22.685 22.853 25.193 6,4 10,2 10,2 Ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία 9.381 10.875 12.533 12.812 14.462 15,9 17,8 12,9 Λειτουργικές και άλλες δαπάνες 7.555 8.896 8.686 8.839 9.240 17,8-0,6 4,5 Αποδιδόμενοι πόροι (ΚΑΠ κ.λπ.) 4.085 4.313 4.654 4.652 5.082 5,6 7,9 9,2 Μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες 1.108 Πρωτογενές πλεόνασμα ΤΠ 5.766 3.216 6.962 4.984 8.294-44,2 55,0 66,4 Τόκοι 9.589 9.796 10.500 11.300 12.000 2,2 15,4 6,2 Σύνολο δαπανών ΤΠ 50.116 55.733 59.058 60.456 65.978 11,2 8,5 9,1 Έλλειμμα ΤΠ -3.823-6.580-3.538-6.316-3.706 72,1-4,0-41,3 Χρεολύσια 16.954 23.543 26.211 26.278 29.158 38,9 11,6 11,0 Εξοπλιστικά προγράμματα ΥΕΘΑ 1.590 2.380 1.800 2.596 2.200 49,7 9,1-15,2 Πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων Έσοδα 3.775 4.875 4.532 5.130 3.700 29,1 5,2-27,9 Δαπάνες 8.184 8.809 9.300 9.650 8.800 7,6 9,5-8,8 Έλλειμμα ΠΔΕ -4.409-3.934-4.768-4.520-5.100-10,8 14,9 12,8 Γενικός κρατικός προϋπολογισμός Έσοδα 50.068 54.028 60.052 59.270 65.972 7,9 9,7 11,3 Δαπάνες 58.300 64.542 68.358 70.106 74.778 10,7 8,6 6,7 Έλλειμμα κεντρικής κυβέρνησης -8.232-10.514-8.306-10.836-8.806 27,7 3,1-18,7 ΑΕΠ (αναθεωρημένο) 213.207 228.180 245.449 245.815 260.248 7,0 7,7 5,9 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 89

Πίνακας 3.10 Μεγέθη κρατικού προϋπολογισμού (% του ΑΕΠ) Τακτικός προϋπολογισμός Εκτέλεση 2006 Εκτέλεση 2007 Προϋπ/σμός 2008 Εκτίμηση 2008 Πρόβλεψη 2009 (1) (2) (3) (4) (5) Έσοδα 22,8 22,7 23,7 23,3 25,2 Φορολογικά έσοδα 21,1 21,2 22,3 21,9 23,4 Μη φορολογικά και ΕΕ 1,4 1,5 1,4 1,4 1,3 Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 0,4 Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής 0,2 κρίσης Λοιπά μη τακτικά έσοδα 0,4 Επιστροφές φόρων(-) 1,1 1,1 1,0 1,3 1,3 Καθαρά έσοδα 21,7 21,5 22,6 22,0 23,9 Πρωτογενείς δαπάνες 19,0 20,1 19,8 20,0 20,7 Αποδοχές και συντάξεις 9,1 9,1 9,2 9,3 9,7 Ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία 4,4 4,8 5,1 5,2 5,6 Λειτουργικές και άλλες δαπάνες 3,5 3,9 3,5 3,6 3,6 Αποδιδόμενοι πόροι (ΚΑΠ κ.λπ.) 1,9 1,9 1,9 1,9 2,0 Μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες 0,5 Πρωτογενές πλεόνασμα ΤΠ 2,7 1,4 2,8 2,0 3,2 Τόκοι 4,5 4,3 4,3 4,6 4,6 Σύνολο δαπανών ΤΠ 23,5 24,4 24,1 24,6 25,4 Έλλειμμα ΤΠ -1,8-2,9-1,4-2,6-1,4 Χρεολύσια 8,0 10,3 10,7 10,7 11,2 Εξοπλιστικά προγράμματα ΥΕΘΑ 0,7 1,0 0,7 1,1 0,8 Πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων Έσοδα 1,8 2,1 1,8 2,1 1,4 Δαπάνες 3,8 3,9 3,8 3,9 3,4 Έλλειμμα ΠΔΕ -2,1-1,7-1,9-1,8-2,0 Γενικός κρατικός προϋπολογισμός Έσοδα 23,5 23,7 24,5 24,1 25,3 Δαπάνες 27,3 28,3 27,9 28,5 28,7 Έλλειμμα κεντρικής κυβέρνησης -3,9-4,6-3,4-4,4-3,4 ΑΕΠ (αναθεωρημένο) 213.207 228.180 245.449 245.815 260.248 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών 90 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.11 Χρηματοδοτικές ανάγκες κεντρικής κυβέρνησης 2009 Χρηματοδοτικές ανάγκες Καθαρό έλλειμμα 8.806 Εξοπλιστικά προγράμματα ΥΕΘΑ 2.200 Χρηματοδότηση στην κοινωνική ασφάλιση 575 Χρεολύσια 29.158 Σύνολο 40.739 Χρηματοδότηση Δανεισμός εκτός ζώνης ευρώ 3.000 Δανεισμός σε ευρώ 37.739 Σύνολο 40.739* Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών * Δεν περιλαμβάνεται ο δανεισμός για τη χρηματοδότηση των εξοφλήσεων βραχυπρόθεσμων τίτλων (έντοκα γραμμάτια ιδιωτικού τομέα, βραχυπρόθεσμοι τίτλοι εξωτερικού ECP) και βραχυπρόθεσμης ταμειακής διευκόλυνσης. Επισημαίνεται ότι στην εκτίμηση για τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού περιλαμβάνεται και ποσό ύψους 972 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχεί στους πόρους των καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών που εντάχθηκαν στον κρατικό προϋπολογισμό. Το αντίστοιχο ποσό στο σκέλος των δαπανών ανέρχεται σε 882 εκατ. ευρώ. Με βάση τις παραπάνω προβλέψεις το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης περιορίζεται στο 3,4% του ΑΕΠ, από 4,4% το 2008, ενώ σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης μειώνεται στο 2,0% του ΑΕΠ από 2,5% φέτος. 2.2 Τακτικός προϋπολογισμός Έσοδα Βασικές επιδιώξεις της φορολογικής πολιτικής της Κυβέρνησης στο πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης αποτελούν: H φορολογική ελάφρυνση των φυσικών προσώπων με την περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών. Ειδικότερα, οι συντελεστές 29% και 39% που ισχύουν για τη φορολόγηση εισοδημάτων έτους 2007 μειώνονται σε 27% και 37% αντίστοιχα για το έτος 2008 και σε 25% και 35% για το 2009, επηρεάζοντας αντίστοιχα τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ετών 2008, 2009 και 2010. Αντίθετα, ο συντελεστής 40% που ισχύει για εισοδήματα άνω των 75.000 ευρώ διατηρείται σταθερός. Η περαιτέρω ελάφρυνση της φορολογίας εισοδήματος. Για τα φυσικά πρόσωπα, ο φορολογικός συντελεστής 25% από το έτος 2010 έως το 2014 μειώνεται σταδιακά κατά μία μονάδα, με στόχο τα εισοδήματα που θα αποκτηθούν το έτος 2014 να φορολογηθούν με συντελεστή 20%. Η ίδια μείωση προβλέπεται και για το συντελεστή φορολογίας των κερδών των νομικών προσώπων κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα χρήσεων 2010 έως 2014. H διεύρυνση της φορολογικής βάσης για την ενίσχυση της φορολογικής δικαιοσύνης. Ειδικότερα, από το 2009 φορολογείται με χαμηλό συντελεστή 10% το εισόδημα του πρώτου φορολογικού κλιμακίου της β κλίμακας, με ορισμένες απαλλαγές για κοινωνικούς λόγους, έχοντας ως στόχο τη δι- ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 91

καιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών μεταξύ μισθωτών-συνταξιούχων και επιτηδευματιών-ελεύθερων επαγγελματιών. Επίσης, προβλέπεται μεταξύ άλλων και η αυτοτελής φορολόγηση των κερδών των ημεδαπών ανωνύμων εταιρειών που διανέμονται με διάφορες μορφές εκτός μισθού στο προσωπικό τους, των μερισμάτων ή προμερισμάτων που διανέμονται σε τρίτους, καθώς και των κερδών που προκύπτουν από την πώληση εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών μετοχών που αποκτώνται μετά την 1/1/2009. H αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αντικειμενικότητας των φορολογικών ελέγχων, καθώς και η περαιτέρω αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου καυσίμων με την εφαρμογή νέου συστήματος στη διακίνηση και διάθεση του πετρελαίου ναυτιλίας. Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού εσόδων για το οικονομικό έτος 2009 βασίζονται στην εκτιμώμενη ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ, στην ελαστικότητα των φορολογικών εσόδων, στις πρόσφατα ψηφισθείσες ρυθμίσεις αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής και διεύρυνσης της φορολογικής βάσης, καθώς και σε επιμέρους παράγοντες που επηρεάζουν τις διάφορες κατηγορίες εσόδων. Τα έσοδα, προ μείωσης επιστροφών, για το οικονομικό έτος 2009 (πίνακας 3.3) προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 65.572 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 14,4% έναντι του 2008. Στην αύξηση αυτή θα συντελέσουν μεταξύ άλλων: η περαιτέρω αναπροσαρμογή, από 1/1/2009, των συντελεστών του ΕΦΚ στα πετρελαιοειδή προϊόντα, λόγω εναρμόνισης του εθνικού δικαίου με την οδηγία 2003/96/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η πλήρης απόδοση των μέτρων αναμόρφωσης του συστήματος διακίνησης των καυσίμων και ιδιαίτερα εκείνων που τέθηκαν σε εφαρμογή από 15/2/2008 για το πετρέλαιο θέρμανσης και αγροτικής χρήσης, καθώς και του νέου συστήματος στη διακίνηση και διάθεση του πετρελαίου ναυτιλίας, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης με τη θέσπιση της αυτοτελούς φορολόγησης των διανεμομένων μερισμάτων, των αμοιβών εκτός μισθού στο προσωπικό των ανωνύμων εταιρειών και των κερδών από αγοραπωλησία μετοχών, η αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος των εταιρειών του άρθρου 101 του ΚΦΕ από 65% σε 80%, η πλήρης απόδοση των πρόσφατων ρυθμίσεων για τις εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, η εμφάνιση στα έσοδα του Δημοσίου των πόρων των καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών που εντάχθηκαν στον προϋπολογισμό, η βελτίωση της διαδικασίας για την έγκαιρη βεβαίωση του ενιαίου τέλους ακινήτων και η διενέργεια ελέγχων για την πλήρη απόδοσή του και η ενίσχυση και εντατικοποίηση των φορολογικών και τελωνειακών ελέγχων. Άμεσοι φόροι Τα έσοδα από την άμεση φορολογία προβλέπεται να ανέλθουν στα 26.720 εκατ. ευρώ εμφανίζοντας αύξηση κατά 18,0% έναντι του 2008. Ο ρυθμός αύξησης των εσόδων από το φόρο εισοδήματος προβλέπεται σε 12,9% λόγω της αναμενόμενης θετικής επίδρασης των τελευταίων φορολογικών ρυθμίσεων για τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος των εταιρειών. Επίσης, δεν αναμένεται περαιτέρω αρνητική επίδραση στα έσοδα από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων κατά το 2009, διότι στο οικονομικό έτος 2008 ολοκληρώνεται η πρώτη φάση μείωσης των φορολογικών συντελεστών για τα κέρδη των νομικών προσώπων. 92 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Διάγραμμα 3.4 Ποσοστιαία σύνθεση εσόδων ΤΠ 2009 Μη φορολογικά έσοδα 5,0% Μη τακτικά έσοδα* 2,1% Άμεσοι φόροι 40,8% Έμμεσοι φόροι 52,1% * Στα μη τακτικά έσοδα περιλαμβάνονται τα έσοδα από τους καταργούμενους ειδικούς λογαριασμούς και τα έσοδα του προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Από άμεσους φόρους ΠΟΕ προβλέπεται να εισπραχθούν 3.460 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της απόδοσης των φορολογικών ρυθμίσεων για τις εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις και για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Έμμεσοι φόροι Τα έσοδα από την έμμεση φορολογία προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 34.195 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 9,7% σε σχέση με τα αντίστοιχα έσοδα του 2008. Τα έσοδα από το ΦΠΑ αναμένεται να εμφανίσουν αύξηση της τάξης του 10,7% και να ανέλθουν σε 20.850 εκατ. ευρώ, λόγω της περαιτέρω ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών υπηρεσιών και του νέου νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Τα έσοδα από τον ΕΦΚ καυσίμων αναμένεται να ανέλθουν σε 4.450 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 19,7% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, λόγω της αναπροσαρμογής των συντελεστών του ΕΦΚ στα πετρελαιοειδή προϊόντα και λόγω του περιορισμού του λαθρεμπορίου και της φοροδιαφυγής στα καύσιμα μέσω της αναμόρφωσης του συστήματος διακίνησης που ξεκίνησε το 2008. Μη φορολογικά έσοδα Τα μη φορολογικά έσοδα αναμένεται να διαμορφωθούν σε 3.285 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 6,7% έναντι του 2008, λόγω των μειωμένων απολήψεων από την ΕΕ. Μη τακτικά έσοδα Αναμένεται η είσπραξη μη τακτικών εσόδων συνολικού ύψους 1.372 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 972 εκατ. ευρώ από την εισαγωγή στον τακτικό προϋπολογισμό των πόρων των καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών και 400 εκατ. ευρώ από τη χρηματοδότηση του προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας της οικονομίας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων Οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων το έτος 2009 προβλέπεται να ανέλθουν στα 3.300 εκατ. ευρώ. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 93

Δαπάνες Οι πιστώσεις (πλην χρεολυσίων) του τακτικού προϋπολογισμού συμπεριλαμβανομένων των δαπανών από τους ειδικούς λογαριασμούς που εντάσσονται στον προϋπολογισμό, προβλέπεται να διαμορφωθούν στο 25,4% του ΑΕΠ από 24,6% του έτους 2008. Η αύξηση των πιστώσεων αποδίδεται: στα κονδύλια που προβλέπονται για τη χρηματοδότηση των δαπανών των καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών (0,34% του ΑΕΠ), στα αυξημένα κονδύλια για τη χρηματοδότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης (0,2% του ΑΕΠ), λόγω της αύξησης του ποσοστού απόδοσης στους ΟΤΑ α βαθμού των τελών κυκλοφορίας από 50% σε 90%, για την αντιμετώπιση του κόστους των αρμοδιοτήτων που μεταφέρθηκαν σε αυτούς και τη μισθοδοσία του προσωπικού που μονιμοποιήθηκε, στη χρηματοδότηση του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (0,3% του ΑΕΠ), στη βελτίωση του εισοδήματος των οικονομικά ασθενέστερων με την αύξηση των συντάξεων του ΟΓΑ και του ΕΚΑΣ, στην καταβολή των επιδομάτων στις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, στην αύξηση των επιδομάτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες, στην αυξημένη χρηματοδότηση του Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Συνοχής και στις αυξημένες δαπάνες που προβλέπονται για τη βελτίωση του μισθολογίου και των συντάξεων των δικαστικών. Ανάλυση δαπανών κατά κατηγορία Αποδοχές και συντάξεις Οι δαπάνες αποδοχών και συντάξεων αποτελούν περίπου το 46,7% των πρωτογενών δαπανών. Το 2009 οι δαπάνες αυτές προβλέπεται να αυξηθούν κατά 10,2%. Η αύξηση αυτή οφείλεται: στην εισοδηματική πολιτική του 2008 που μεταφέρεται (carry over β δόσης) στο 2009 και στη νέα εισοδηματική πολιτική που πρόκειται να εξαγγελθεί το 2009, στην εφαρμογή του νέου μισθολογίου των δικαστικών, στη μισθολογική εξέλιξη του προσωπικού, στην αύξηση των αποδοχών των συμβασιούχων καθαριστριών των σχολικών μονάδων, στις δαπάνες νέων προσλήψεων κυρίως ιατρικού, νοσηλευτικού, εκπαιδευτικού προσωπικού και επαγγελματιών οπλιτών, στην αύξηση των συντάξεων, λόγω εισοδηματικής πολιτικής, των νέων συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων από 1/1/2009 και κυρίως της αύξησης των συντάξεων των δικαστικών και στην ενσωμάτωση στον προϋπολογισμό των πρόσθετων παροχών που εχορηγούντο σε υπαλλήλους από τους καταργηθέντες ειδικούς λογαριασμούς. Πίνακας 3.12 Αριθμός συνταξιούχων του Δημοσίου (στοιχεία Οκτωβρίου) Κατηγορία 2004 2005 2006 2007 2008 Πολιτικοί 166.127 170.090 175.951 182.276 193.602 Στρατιωτικοί 94.464 95.647 98.276 100.965 106.345 Σχετιζόμενοι με πολέμους 31.130 29.501 27.791 26.146 24.303 ΟΣΕ 8.842 8.497 8.078 7.693 7.288 Δημοτικοί-κοινοτικοί 25.549 25.833 26.363 27.024 27.909 Εθνική αντίσταση-ογα 32.538 30.934 28.666 26.921 24.959 ΤΑΚΕ 5.005 5.016 5.086 5.215 5.329 Σύνολο 363.655 365.518 370.211 376.240 389.735 94 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.13 Έσοδα και δαπάνες ΤΠ για συντάξεις Δημοσίου 2006 2007 2008 2009 Προϋπ/σμός Εκτιμήσεις Προβλέψεις Δαπάνες Συντάξεις 4.576 5.052 5.412 5.735 6.465 Πολιτικών υπαλλήλων 2.257 2.493 2.600 2.753 3.120 Δικαστικών λειτουργών 76 77 83 84 134 Στρατιωτικών, οργάνων ΕΛ-ΑΣ κ.λπ. 1.623 1.836 2.050 2.210 2.459 Θυμάτων πολέμου και αγωνιστών εθνικής αντίστασης 195 196 207 208 218 Δημοτικών και κοινοτικών υπαλλήλων 190 206 215 225 251 Πρωθυπουργών και βουλευτών 32 33 34 35 43 Κληρικών κ.λπ. 59 61 64 65 72 Υπαλλήλων ΟΣΕ 95 97 101 96 102 Προσωπικές 3 4 4 4 5 Χορηγίες δημάρχων και προέδρων κοινοτήτων 46 50 56 55 61 Λειτουργικές δαπάνες 7 8 8 8 8 Γενικό σύνολο δαπανών (Ι) 4.583 5.060 5.420 5.743 6.473 Έσοδα Εισφορές 5% στα τακτικά έσοδα των κοινοτήτων υπέρ συντάξεων κοινοτικών 7 7 8 8 9 υπαλλήλων και 8% στις καταβαλλόμενες αποδοχές των κοινοτικών υπαλλήλων που βαρύνουν τις κοινότητες 10% στα έξοδα παράστασης των εν ενεργεία δημάρχων και προέδρων 4 4 4 5 5 κοινοτήτων Συνταξιοδότησης από το Δημόσιο (6.67%, άρθ. 22 ν. 2084/92) 690 754 840 860 960 Αναγνώρισης προϋπηρεσίας και συμπληρωματικής 7% για αναγνώριση 13 17 16 19 22 προϋπηρεσίας στον ιδιωτικό τομέα Λοιπές 18 20 18 24 28 Α. Σύνολο εισφορών εργαζομένων και συνταξιούχων 732 802 885 915 1.024 Β. Τεκμαρτή συνεισφορά του Δημοσίου κατ εφαρμογή των 2.410 2.634 2.938 3.008 3.358 διατάξεων του άρθ.22 ν.2084/92 (23,33%) Γενικό σύνολο εσόδων (ΙΙ) 3.142 3.436 3.823 3.923 4.382 Γ. Έλλειμμα (Ι-ΙΙ) 1.441 1.625 1.597 1.820 2.091 Συμμετοχή στις δαπάνες για συντάξεις Δημοσίου Συμμετοχή εργαζομένων (Α) 732 802 885 915 1.024 % 16,0% 15,8% 16,3% 15,9% 15,8% Συμμετοχή Δημοσίου (Β+Γ) 3.851 4.258 4.535 4.828 5.449 % 84,0% 84,2% 83,7% 84,1% 84,2% Παρατήρηση: Δεν περιλαμβάνεται στις δαπάνες συντάξεων η επιστροφή της ειδικής μηνιαίας εισφοράς (άρθρο 2, ν. 3408/05) και η έκτακτη παροχή στους συνταξιούχους δικαστικούς (άρθρο 5, ν. 3620/2007). Πίνακας 3.14 Ανάλυση λοιπών παροχών της κεντρικής διοίκησης Είδος δαπάνης Υπερωρίες, υπερωριακή αποζημίωση εκπαιδευτικών, εξαιρέσιμα 2007 2008 2009 Μεταβολή % Εκτιμήσεις Πραγμ/σεις Προβλέψεις 2008/07 2009/09 πραγμ/σεων 98 116 117 19,3 0,1 Ειδική αποζημίωση πλέον πενθημέρου 152 155 159 1,8 2,3 Συμβούλια και επιτροπές 43 48 51 12,3 4,7 Αμοιβές ωρομισθίων εκπαιδευτικών 55 68 74 23,2 8,0 Διάφορες άλλες παροχές 45 47 51 4,1 8,7 Σύνολο 393 435 450 10,6 3,6 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 95

Ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία Οι δαπάνες ασφάλισης, περίθαλψης και κοινωνικής προστασίας αντιπροσωπεύουν το 26,8% περίπου του συνόλου των πρωτογενών δαπανών. Τα κονδύλια της κατηγορίας αυτής χρηματοδοτούν δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα και θα καλύψουν την περίθαλψη των ασφαλισμένων του Δημοσίου, τις ανάγκες των ασφαλιστικών ταμείων, την καταβολή του ΕΚΑΣ και τα επιδόματα πολυτέκνων και τριτέκνων. Ενεργοποιείται το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής με συγκεκριμένα μέτρα ανακούφισης των πολιτών που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Η αρχή θα γίνει με ειδικές ενισχύσεις σε άνεργους και χαμηλοσυνταξιούχους. Οι επιχορηγήσεις στους ασφαλιστικούς οργανισμούς και οι δαπάνες για την κοινωνική προστασία, χωρίς τις επιστροφές κρατήσεων υπέρ ΛΑΦΚΑ που ολοκληρώθηκε η καταβολή τους εντός του 2008, αυξάνονται το 2009 κατά 15,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η ενίσχυση προορίζεται κυρίως για: την αύξηση των αγροτικών συντάξεων, τη χρηματοδότηση του ΙΚΑ (1% του ΑΕΠ), την κάλυψη των αναγκών των λοιπών ασφαλιστικών ταμείων, την κρατική συμμετοχή στη χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης, την αύξηση του ΕΚΑΣ, την καταβολή των επιδομάτων πρόνοιας τη χορήγηση του πολυτεκνικού επιδόματος και στις τρίτεκνες οικογένειες, τη χρηματοδότηση του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών, που συστήνεται στο πλαίσιο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης και την αύξηση της χρηματοδότησης του Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Συνοχής. Λειτουργικές και λοιπές δαπάνες Οι πιστώσεις για λειτουργικές και λοιπές δαπάνες εμφανίζονται το 2009 αυξημένες, σε σχέση με το προηγούμενο έτος, κατά 4,5%. Το συνολικό ύψος των δαπανών αυτών ανέρχεται στα 9.240 εκατ. ευρώ και αντιπροσωπεύει το 17,1% του συνόλου των πρωτογενών δαπανών. Οι πιστώσεις αυτές εμφανίζονται αυξημένες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, καθόσον σε αυτές περιλαμβάνονται και δαπάνες των καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών. Από τις πιστώσεις της κατηγορίας αυτής σημαντικά κονδύλια θα διατεθούν για επιχορηγήσεις κυρίως σε ΑΕΙ-ΤΕΙ για την κάλυψη δαπανών λειτουργίας τους, στον ΟΣΚ και στον ΕΛΓΑ για την εξυπηρέτηση των δανείων τους, σε πολιτιστικά και ερευνητικά ιδρύματα, στον ΟΑΕΔ για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων του, στους οργανισμούς και ιδρύματα υγείας και κοινωνικής προστασίας, για επιδοτήσεις στη γεωργία, αποδόσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διενέργεια των ευρωεκλογών. Πέραν αυτών έχουν προβλεφθεί πιστώσεις για τη χρηματοδότηση νέων πολιτικών, προγραμμάτων και δράσεων οι οποίες κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους, στο πλαίσιο της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, κατανέμονται σε επιμέρους κατηγορίες δαπανών. Ειδικότερα, οι πιστώσεις αυτές θα διατεθούν κυρίως για: την έκδοση νέου τύπου διαβατηρίων και ταυτοτήτων, την υλοποίηση της συνθήκης Schengen, Cepol κ.λπ., την ανάληψη της προεδρίας του ΟΑΣΕ από τη χώρα μας, τη συνέχιση του προγράμματος «υγιεινή και ασφάλεια» των ενόπλων δυνάμεων, 96 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.15 Προσωπικό Δημοσίου, περιφερειών, νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, νοσηλευτικών ιδρυμάτων και σωμάτων ασφαλείας (1)(2) Κατηγορία υπαλλήλων Υπηρετούντες 30/06/2006 Υπηρετούντες 30/06/2007 Υπηρετούντες 30/6/2008 1. Τακτικοί 436.557 443.031 445.826 Υπουργείων 257.728 263.145 265.108 Σωμάτων ασφαλείας 68.968 68.116 68.737 Νοσηλευτικών ιδρυμάτων 85.173 87.193 87.936 Περιφερειών 8.816 8.830 8.576 Ν.Α. 15.872 15.747 15.469 2. Αορίστου Χρόνου 16.215 25.020 25.491 Υπουργείων 12.904 21.355 22.034 Νοσηλευτικών ιδρυμάτων 1.650 1.781 1.667 Περιφερειών 637 586 588 Ν.Α. 1.024 1.298 1.202 3. Ορισμένου χρόνου 33.808 35.119 35.363 Υπουργείων 5.384 6.049 6.896 Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί 10.703 10.891 10.242 Σωμάτων ασφαλείας 5.422 6.017 5.510 Νοσηλευτικών ιδρυμάτων 11.272 11.432 11.349 Περιφερειών 217 314 323 Ν.Α. 810 416 1.043 Γενικό σύνολο 486.580 503.170 506.680 (1) Δεν περιλαμβάνεται το στρατιωτικό προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων. (2) Πίνακας βάσει στοιχείων που υποβάλουν οι φορείς. Πίνακας 3.16 Ανάλυση καταναλωτικών δαπανών 2008 Εκτιμ. Πραγμ/σεων 2009 Προβλέψεις Μεταβολή % Μετακινήσεις 405 410 1,2 Λειτουργικές 1.030 1.091 5,9 Μισθώματα κτιρίων 170 180 5,9 Δαπάνες τηλεπικοινωνιών 103 106 3,2 Δαπάνες ύδρευσης 18 19 3,4 Δαπάνες φωτισμού 66 69 4,6 Απόρρητες δαπάνες 59 60 1,1 Λοιπές λειτουργικές δαπάνες 614 657 7,0 Προμήθειες 856 930 8,7 Γραφική ύλη 35 37 4,0 Προμήθεια συγγραμμάτων για σπουδαστές 43 44 3,4 Υγειονομικό υλικό, αντιδραστήρια κλπ. 69 91 31,9 Υλικά καθαριότητας 12 13 8,4 Είδη συντήρησης και επισκευής 162 179 10,8 Είδη διατροφής και ιματισμού 156 164 5,0 Καύσιμα, λιπαντικά 243 260 7,0 Κεφαλαιακός εξοπλισμός 40 40-0,7 Λοιπές προμήθειες 95 101 6,5 Διάφορες άλλες δαπάνες 353 354 0,3 Επιδοτήσεις άγονων γραμμών 35 36 3,1 Λοιπές επιδοτήσεις 1 1 9,1 Δαπάνες ΝΑΤΟ με εθνική συμμετοχή 47 49 4,4 Απαλλοτριώσεις 10 10 0,0 Δαπάνες εθνικού χαρακτήρα 20 21 5,3 Προγράμματα ΕΕ 5 5-3,8 Συναλλαγματικές διαφορές 1 1 51,2 Λοιπές σύνθετες δαπάνες υπουργείων 235 232-1,4 ΜΕΔ* 192 Σύνολο 2.835 2.784-1,8 * ΜΕΔ: Μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 97

Πίνακας 3.17 Ανάλυση επιχορηγήσεων τακτικού προϋπολογισμού Επιχορηγούμενοι φορείς 2008 Εκτιμήσεις πραγμ/σεων 2009 Προβλέψεις Μεταβολή % 2009/08 Οργανισμοί γεωργικής ασφάλισης και ελέγχου 247 307 24,3 ΟΤΑ α βαθμού 17 17 2,6 ΟΤΑ β βαθμού 110 110 0,1 Βιοτεχνικοί, βιομηχανικοί, τουριστικοί οργανισμοί 44 45 3,7 Οργανισμοί και ιδρύματα υγείας 287 305 6,3 Οργανισμοί και ιδρύματα πρόνοιας 105 109 3,6 Ερευνητικά, επιστημονικά ιδρύματα 146 136-6,5 Εκπαιδευτικά ιδρύματα 485 507 4,6 Σχολές, οργανισμοί εκπαίδευσης και επιμόρφωσης 117 127 8,1 Πολιτιστικά ιδρύματα 113 116 2,8 Οργανισμοί κοινωνικής πολιτικής 136 155 13,9 Συγκοινωνιακοί φορείς 235 250 6,4 Λοιποί φορείς 239 262 9,4 Εισφορές σε διεθνείς οργανισμούς 121 131 8,1 Σύνολο 2.403 2.579 7,3 ΜΕΔ* 104 Σύνολο 2.506 2.579 2,9 * Μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες Πίνακας 3.18 Χρηματοδότηση ασφαλιστικών ταμείων 2 0 0 7 2 0 0 8 2 0 0 9 Πραγματοποιήσεις Εκτιμ. Πραγ/σεων Προβλέψεις Ασφαλιστικά ταμεία Επιχορηγήσεις Αποδόσεις Τριμερής χρηματοδότηση Σύνολο Επιχορηγήσεις Αποδόσεις Τριμερής χρηματοδότηση Σύνολο Επιχορηγήσεις Αποδόσεις Τριμερής χρηματοδότηση Σύνολο Μεταβολή 2009/08 % ΟΓΑ (1) 3.649 1.050 465 5.164 4.250 1.100 570 5.920 4.500 1.150 575 6.225 5,2 ΙΚΑ ΕΤΑΜ 1.800 1.800 2.450 2.450 2.600 2.600 6,1 ΙΚΑ ΕΤΑΜ (2) 1.172 1.172 ΟΑΕΕ 177 69 332 578 300 66 395 761 320 75 450 845 11,1 ΝΑΤ 1.025 1.025 1.190 1.190 1.250 1.250 5,0 ΕΤΑΑ 78 78 95 95 88 88-7,4 Λοιποί ασφαλ. οργαν/σμοί 22 2 29 53 39 2 105 146 40 3 100 143-2,1 ΕΚΑΣ (πλην Δημοσίου) 924 924 1.140 1.140 1.212 1.212 6,3 ΑΚΑΓΕ 790 790 Αναδρομικά ΛΑΦΚΑ 118 118 110 110 ΜΕΔ 5 5 Σύνολο 7.715 1.199 826 9.740 10.651 1.268 1.070 12.989 9.922 2.106 1.125 13.153 1,3 (1) Δεν συμπεριλαμβάνονται τα πολυτεκνικά επιδόματα. (2) Υποχρεώσεις παρελθόντων ετών. 98 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009

Πίνακας 3.19 Δαπάνες εφαρμογής νέων προγραμμάτων Υπουργείο Προβλέψεις 2009 Εσωτερικών 65,8 Εξωτερικών 14,8 Εθνικής Άμυνας 10,0 Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης 31,0 Δικαιοσύνης 1,7 Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων 1,0 Πολιτισμού 1,0 Οικονομίας και Οικονομικών 1,7 Γενικές κρατικές δαπάνες 8,0 Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 1,0 Ανάπτυξης 1,4 Μεταφορών και Επικοινωνιών 0,3 Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής 0,3 Τουριστικής Ανάπτυξης 0,5 Σύνολο 138,4 την κάλυψη των υποχρεώσεων από τη συμμετοχή της χώρας μας σε ειρηνευτικές αποστολές, την προμήθεια συστήματος ασφαλείας για την έκδοση των αδειών παραμονής των αλλοδαπών, την ανάπτυξη νέων δράσεων στους τομείς υγείας και πρόνοιας και την εφαρμογή προγραμμάτων προώθησης της οικονομικής διπλωματίας. Αποδιδόμενοι πόροι Το υπόλοιπο μέρος των πρωτογενών δαπανών αφορά αποδόσεις πόρων που εισπράττονται από το Δημόσιο για λογαριασμό τρίτων (ΟΤΑ α και β βαθμού, ΟΓΑ, ΕΛΓΑ κ.λπ.). Οι δαπάνες αυτές προβλέπεται να αυξηθούν με ρυθμό 9,2% το 2009, κυρίως λόγω της αύξησης του ποσοστού απόδοσης στους ΟΤΑ α βαθμού των τελών κυκλοφορίας των οχημάτων από 50% σε 90%, για την κάλυψη του κόστους των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάσθηκαν σε αυτούς και της μισθοδοσίας του προσωπικού που μονιμοποιήθηκε. Τόκοι Οι δαπάνες για τόκους προβλέπεται να αυξηθούν κατά 6,2% και να διαμορφωθούν στα 12.000 εκατ. ευρώ. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2009 99