EL 2014 ΑΡΙΘ. 02 Ειδική έκθεση Είναι κατάλληλη η διαχείριση των καθεστώτων προτιμησιακών συναλλαγών; ΕΥΡΩΠΑÏKΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO 12, rue Alcide De Gasperi 1615 Luxembourg LUXEMBOURG Τηλ +352 4398-1 E-mail: eca-info@eca.europa.eu Internet: http://eca.europa.eu Twitter: @EUAuditorsECA YouTube: EUAuditorsECA Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (http://europa.eu). Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014 ISBN 978-92-9241-841-0 doi:10.2865/62541 Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Printed in Luxembourg
EL 2014 ΑΡΙΘ. 02 Ειδική έκθεση Είναι κατάλληλη η διαχείριση των καθεστώτων προτιμησιακών συναλλαγών; (υποβαλλόμενη δυνάμει του άρθρου 287, παράγραφος 4, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ)
Περιεχόμενα 02 Σημεία Συντομογραφίες Γλωσσάριο I V Σύνοψη 1 19 Εισαγωγή 1 6 Καθεστώτα προτιμησιακών συναλλαγών 7 14 Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των ΚΠΣ από την Επιτροπή 15 19 Εποπτεία και έλεγχοι των ΚΠΣ 20 25 Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου 21 22 Αξιολόγηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ 23 25 Εποπτεία και έλεγχοι των ΚΠΣ 26 106 Παρατηρήσεις 26 53 Μολονότι διαπιστώθηκαν βελτιώσεις συν τω χρόνω, η Επιτροπή δεν αξιολόγησε δεόντως όλα τα οικονομικά αποτελέσματα των ΚΠΣ 27 31 Η Επιτροπή δεν πραγματοποίησε σε κάθε περίπτωση αξιολόγηση όλων των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ 32 53 Οι αξιολογήσεις που διενεργήθηκαν περιλάμβαναν στις περισσότερες περιπτώσεις ανακρίβειες και δεν ήταν απολύτως χρήσιμες ή ολοκληρωμένες, ωστόσο διαπιστώθηκαν βελτιώσεις 54 55 Η ενδιάμεση αξιολόγηση του ΣΓΠ καταδεικνύει ότι η πολιτική δεν έχει αποφέρει ακόμα όλα τα επιδιωκόμενα οφέλη 56 80 Οι τελωνειακοί έλεγχοι που διενεργούν οι αρχές των επιλεγμένων κρατών μελών είναι ελλιπείς 58 67 Αδυναμίες στη στρατηγική ελέγχου και τη διαχείριση κινδύνου 68 73 Αδυναμίες στη διαχείριση της διοικητικής συνεργασίας από τις αρχές των επιλεγμένων κρατών μελών
03 74 75 Τα συστήματα διαχείρισης κινδύνου των κρατών μελών δεν περιλαμβάνουν πάντα ανακοινώσεις αμοιβαίας συνδρομής 76 80 Διαπιστώθηκαν σφάλματα στις διαδικασίες ανάκτησης σε τρία από τα επιλεγμένα κράτη μέλη 81 99 Η εποπτεία των κρατών μελών και των δικαιούχων χωρών/χωρών-εταίρων από την Επιτροπή παρουσιάζει αδυναμίες όσον αφορά τα ΚΠΣ 82 86 Η Επιτροπή διενήργησε ελάχιστες εκ των προτέρων αξιολογήσεις και δεν πραγματοποίησε επισκέψεις παρακολούθησης σε χώρες που επωφελούνται από προτιμησιακή μεταχείριση 87 89 Η Επιτροπή έχει προβεί σε ενέργειες με σκοπό να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία των μηχανισμών διοικητικής συνεργασίας, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα 90 92 Οι έρευνες καταγωγής από την OLAF έχουν ουσιώδη σημασία, αλλά υπάρχουν αδυναμίες ως προς την οικονομική παρακολούθησή τους 93 99 Ανεπαρκής χρήση προληπτικών μέτρων και μέτρων περιορισμού για την προστασία των δημοσιονομικών συμφερόντων της ΕΕ 100 106 Οι νομικές διατάξεις των ΚΠΣ δεν περιέχουν επαρκείς ασφαλιστικές δικλίδες για την προστασία των δημοσιονομικών συμφερόντων της ΕΕ 100 103 Σύνθετος χαρακτήρας των κανόνων σώρευσης 104 105 Αντικατάσταση των πιστοποιητικών καταγωγής και των πιστοποιητικών κυκλοφορίας από πιστοποίηση με ίδια μέσα 106 Περιορισμένες νομικές εξουσίες για την καταπολέμηση της απάτης 107 120 Συμπεράσματα και συστάσεις Παράρτημα I Στατιστικά στοιχεία σε σχέση με τα ΚΠΣ το 2011 Παράρτημα II Επισκόπηση των εκ των προτέρων αξιολογήσεων των ΚΠΣ από την Επιτροπή Παράρτημα III Παράρτημα IV Επισκόπηση των ενδιάμεσων και/ή των εκ των υστέρων αξιολογήσεων των ΚΠΣ από την Επιτροπή Τρόπος προσέγγισης του ελέγχου σε επιλεγμένα κράτη μέλη Παράρτημα V Περιορισμοί του υποδείγματος ΥΥΓΙ Απαντήσεις της Επιτροπής
Συντομογραφίες 04 ΑΚΕ: Ομάδα κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού ΔΕΤΚ: Διατάξεις εφαρμογής του Τελωνειακού Κώδικα ΔΟΕ: Διεθνής Οργάνωση Εργασίας ΕΑ: Εκτίμηση αντικτύπου ΕΑΑ: Εκτίμηση αντικτύπου στην αειφορία ΕΕ: Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΥΑ: Εκ των υστέρων αξιολόγηση ΚΠΣ: Καθεστώτα προτιμησιακών συναλλαγών ΚΤΚ: Κοινοτικός Τελωνειακός Κώδικας ΠΝΕΕ: Πρόγραμμα Νομοθετικών Εργασιών της Επιτροπής ΣΓΠ: Σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων ΣΕΣ: Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών ΣΟΕΣ: Συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης ΥΥΓΙ: Υπολογιστικό Υπόδειγμα Γενικής Ισορροπίας ΑΜΑ: Mutual assistance concerning agricultural or fishery products (Αμοιβαία συνδρομή για προϊόντα του τομέα γεωργίας ή αλιείας) FAO: Οργανισμός Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών GTAP: Global Trade Analysis Project (Πρόγραμμα συνολικής ανάλυσης του εμπορίου) OLAF: Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης TRIPS: Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου
Γλωσσάριο 05 Αιτήσεις διαγραφής/επιστροφής: αιτήματα διαγραφής/επιστροφής τελωνειακής οφειλής ή κατάργησης ακόλουθης καταχώρισης στους λογαριασμούς, τα οποία υποβάλλονται από τις τελωνειακές αρχές των κρατών μελών στην Επιτροπή δυνάμει των άρθρων 871 και 905 των ΔΕΤΚ. Ανακοίνωση αμοιβαίας συνδρομής (ΑΣ): διαβίβαση στα κράτη μέλη από την Επιτροπή πληροφοριών σχετικά με πράξεις που συνιστούν ή φαίνεται να συνιστούν παραβίαση της τελωνειακής ή της γεωργικής νομοθεσίας και έχουν ιδιαίτερη σημασία σε επίπεδο ΕΕ. Απολεσθέντα έσοδα: οφειλόμενοι δασμοί των οποίων δεν είναι πλέον δυνατή η είσπραξη. Διαδικασία απλουστευμένης διασάφησης: απλουστευμένη διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας ένας έμπορος παρουσιάζει αγαθά στο τελωνείο και υποβάλλει είτε έντυπο απλουστευμένης διασάφησης είτε έγγραφο εμπορικού χαρακτήρα (π.χ. τιμολόγιο), αντί για τη λεπτομερή πρότυπη διασάφηση. Διαδικασία εκτελωνισμού στον προσδιοριζόμενο από τον εισαγωγέα τόπο: απλοποιημένη διαδικασία μέσω της οποίας ένας έμπορος λαμβάνει τα αγαθά απευθείας στις εγκαταστάσεις του (ή τον καθορισμένο τόπο). Με την εν λόγω διαδικασία, η κατάθεση της τελωνειακής διασάφησης και η απελευθέρωση των αγαθών πραγματοποιούνται μέσω καταχώρισης στα αρχεία του εμπόρου. Διαφυγόντα έσοδα: τα έσοδα που στερείται η ΕΕ εξαιτίας των δασμολογικών προτιμήσεων που χορηγούνται σε δικαιούχους χώρες / χώρες εταίρους των ΚΠΣ. Διαχείριση/ανάλυση κινδύνου: συστηματικός εντοπισμός του κινδύνου και εφαρμογή κάθε αναγκαίου μέτρου για τον περιορισμό της έκθεσης σε κίνδυνο, κατά προτίμηση με χρήση τεχνικών αυτοματοποιημένης επεξεργασίας δεδομένων. Περιλαμβάνει δραστηριότητες, όπως η συλλογή δεδομένων και πληροφοριών, η ανάλυση και εκτίμηση κινδύνου, ο καθορισμός και η ανάληψη δράσης, καθώς και η τακτική παρακολούθηση και επανεξέταση της διαδικασίας και των αποτελεσμάτων της, βάσει διεθνών, ευρωπαϊκών και εθνικών πηγών και στρατηγικών.
Γλωσσάριο 06 Διοικητική συνεργασία: ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δικαιούχων χωρών / χωρών εταίρων, της Επιτροπής και των κρατών μελών: οι πρώτες ενημερώνουν την Επιτροπή και αυτή διαβιβάζει τις εν λόγω πληροφορίες στα κράτη μέλη σχετικά με τις αρχές που είναι αρμόδιες για την έκδοση πιστοποιητικών καταγωγής ή πιστοποιητικών κυκλοφορίας και δείγματα των σφραγίδων που χρησιμοποιούνται σε αυτές. Τα κράτη μέλη αποστέλλουν αιτήματα στις εν λόγω αρχές, προκειμένου να επιβεβαιώσουν την εγκυρότητα και/ή την αυθεντικότητα των αποδείξεων προτιμησιακής καταγωγής και των πιστοποιητικών κυκλοφορίας. Είδος παροχών 4 (ή Τρόπος 4): παροχή υπηρεσιών στο πλαίσιο του διασυνοριακού εμπορίου, εντός της επικράτειας ενός εμπορικού εταίρου, παρουσία παρόχου από την ΕΕ ως φυσικό πρόσωπο. Εκτίμηση αντικτύπου (ΕΑ): εκ των προτέρων αξιολόγηση που διενεργείται από την Επιτροπή με σκοπό να παράσχει στους υπεύθυνους χάραξης των πολιτικών αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα πιθανών επιλογών πολιτικής, βάσει εκτίμησης του πολιτικού τους αντικτύπου. Εκτίμηση αντικτύπου στην αειφορία (ΕΑΑ): ανεξάρτητη μελέτη που διενεργείται από εξωτερικούς συμβούλους με στόχο να παράσχει στους διαπραγματευτές ανάλυση βάσει στοιχείων του δυνητικού οικονομικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού αντικτύπου που μπορεί να έχει μια εμπορική συμφωνία, τόσο στην ΕΕ όσο και στις χώρες εταίρους. Οι εξωτερικοί σύμβουλοι δεσμεύονται από τις κατευθυντήριες οδηγίες και τους όρους του Οδηγού της Επιτροπής για τις εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία στον τομέα του Εμπορίου (Handbook on Trade SIA). Ζώνες ελεύθερων συναλλαγών και τελωνειακές ενώσεις: καθεστώτα προτιμησιακών συναλλαγών, τα οποία αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα μεταχείρισης του πλέον ευνοούμενου κράτους (ΠΕΚ) που εφαρμόζεται στο πλαίσιο της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT) και της Γενικής Συμφωνίας για τις Συναλλαγές στον τομέα των Υπηρεσιών (GATS), μέσω των οποίων οι εμπορικοί εταίροι προσφέρουν αμοιβαία προτιμησιακή πρόσβαση στα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους με σκοπό τη διευκόλυνση των μεταξύ τους συναλλαγών. Παρόλο που και τα δύο καθεστώτα έχουν ως αποτέλεσμα την αμοιβαία εξάλειψη των δασμών και των ποσοστώσεων στα εδάφη που τα απαρτίζουν, καθώς και των διακρίσεων σε βάρος του εμπορίου με κράτη που δεν είναι μέλη, οι τελωνειακές ενώσεις συνεπάγονται την καθιέρωση κοινού δασμολογίου μεταξύ τους. Παραγραφή της τελωνειακής οφειλής: το γεγονός ότι μια τελωνειακή οφειλή δεν μπορεί πλέον να κοινοποιηθεί στον οφειλέτη, λόγω παρέλευσης τριετίας από την ημερομηνία κατά την οποία δημιουργήθηκε. Πρόγραμμα συνολικής ανάλυσης του εμπορίου (GTAP): παγκόσμιο δίκτυο ερευνητών και φορέων χάραξης πολιτικής που διενεργούν ποσοτική ανάλυση ζητημάτων διεθνούς πολιτικής. Το GTAP υπόκειται σε συντονισμό από το Κέντρο Συνολικής Ανάλυσης του Εμπορίου του Πανεπιστημίου Purdue. Ένα περιφερειακό ΥΥΓΙ μεμονωμένης χώρας που εκπονήθηκε από την Επιτροπή Βιομηχανίας της Αυστραλίας αποτέλεσε έμπνευση για το πρόγραμμα GTAP κατά τα έτη 1990-1991. Επίκεντρο του προγράμματος συνολικής ανάλυσης του εμπορίου είναι μια παγκόσμια βάση δεδομένων στην οποία περιγράφονται τα πρότυπα των διμερών συναλλαγών, της παραγωγής, της κατανάλωσης και της ενδιάμεσης χρήσης εμπορευμάτων και υπηρεσιών.
Γλωσσάριο 07 Προφίλ κινδύνου: συνδυασμός κριτηρίων κινδύνου και τομέων ελέγχου (π.χ. είδος αγαθών, χώρες καταγωγής) που υποδεικνύει την ύπαρξη κινδύνου και οδηγεί σε υποβολή πρότασης εφαρμογής μέτρου ελέγχου. Όταν τα εν λόγω κριτήρια καταρτίζονται σε επίπεδο ΕΕ, σύμφωνα με κοινό πλαίσιο διαχείρισης κινδύνου, είναι γνωστά ως προφίλ κινδύνου της ΕΕ. Σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων της ΕΕ (ΣΓΠ): μονομερές εμπορικό καθεστώς μέσω του οποίου η ΕΕ χορηγεί στις αναπτυσσόμενες χώρες και εδάφη προτιμησιακή πρόσβαση στην αγορά της, υπό τη μορφή μειωμένων δασμών για τα αγαθά τους κατά την είσοδό τους στην αγορά της ΕΕ. Το πρότυπο ΣΓΠ παρέχει προτιμήσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες και εδάφη για περισσότερες από 6 200 δασμολογικές κλάσεις, ενώ το ειδικό ΣΓΠ που στοχεύει στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της χρηστής διακυβέρνησης, γνωστό ως ΣΓΠ +, παρέχει πρόσθετες δασμολογικές μειώσεις, ως βοήθεια σε ευάλωτες αναπτυσσόμενες χώρες κατόπιν κύρωσης και εφαρμογής από αυτές των διεθνών συμφωνιών που έχουν συναφθεί στους εν λόγω τομείς. Το καθεστώς ΟΕΟ «Όλα εκτός από όπλα» προβλέπει απαλλαγή από δασμούς και ποσοστώσεις για όλα τα προϊόντα από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Σώρευση: σύστημα που επιτρέπει σε προϊόντα καταγωγής από τη χώρα Α να υποστούν περαιτέρω επεξεργασία ή να προστεθούν σε προϊόντα καταγωγής από τη χώρα Β, σαν να κατάγονταν και αυτά από τη χώρα Β. Το μεταποιημένο προϊόν θα έχει ως τόπο καταγωγής τη χώρα Β. Η κατεργασία ή η επεξεργασία που πραγματοποιείται σε κάθε δικαιούχο χώρα / χώρα εταίρο σε σχέση με τα προϊόντα καταγωγής δεν χρειάζεται να συνίσταται σε «επαρκή κατεργασία ή επεξεργασία», σύμφωνα με τα οριζόμενα στους κανόνες του καταλόγου. Τελωνειακή διασάφηση: η ενέργεια με την οποία ένα πρόσωπο υποδεικνύει την επιθυμία υπαγωγής αγαθών σε συγκεκριμένη τελωνειακή διαδικασία. Τελωνειακοί έλεγχοι: συγκεκριμένες ενέργειες που εκτελούν οι τελωνειακές αρχές με σκοπό να διασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή των τελωνειακών κανόνων. Τέτοιες ενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν την εξέταση των αγαθών, την επαλήθευση των δεδομένων της διασάφησης και της ύπαρξης και αυθεντικότητας των ηλεκτρονικών ή έντυπων εγγράφων, την εξέταση των λογαριασμών των επιχειρήσεων και άλλων αρχείων, την επιθεώρηση των μέσων μεταφοράς, των αποσκευών κ.ο.κ. Υπολογιστικό Υπόδειγμα Γενικής Ισορροπίας (ΥΥΓΙ): ποσοτικό οικονομικό υπόδειγμα που χρησιμοποιείται για την προσομοίωση των τρόπων με τους οποίους αντιδρά η οικονομία στις αλλαγές πολιτικής, σε τομείς όπως η φορολογία, η μετανάστευση και η εμπορική πολιτική. Βασίζεται στην υπόθεση ότι οι αγορές στο πλαίσιο μιας οικονομίας τείνουν προς την ισορροπία, εάν δεν διαταραχθούν από έντονες αναταραχές, και οδηγούν καταρχήν σε αποδοτική κατανομή των πόρων. Το πρώτο υπόδειγμα ΥΥΓΙ καταρτίστηκε από τον Leif Johansen το 1960. Cariforum: φορέας που περιλαμβάνει τα κράτη ΑΚΕ της Καραϊβικής, με σκοπό την προώθηση και τον συντονισμό του πολιτικού διαλόγου, της συνεργασίας και της περιφερειακής ολοκλήρωσης, ιδίως στο πλαίσιο της συμφωνίας του Κοτονού μεταξύ των χωρών ΑΚΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης Cariforum ΕΕ. Comext: βάση στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις εμπορευματικές συναλλαγές από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μεταξύ αυτών (εντός και εκτός ΕΕ). Τα εν λόγω στατιστικά στοιχεία καλύπτουν τις συναλλαγές περισσότερων από 11 000 αγαθών που είναι ταξινομημένα στη συνδυασμένη ονοματολογία.
Σύνοψη 08 I Τα καθεστώτα προτιμησιακών συναλλαγών (ΚΠΣ) επιτρέπουν σε εμπορικούς εταίρους να παρέχουν προτιμησιακούς όρους στο πλαίσιο των μεταξύ τους συναλλαγών. Τα εν λόγω καθεστώτα μπορεί να είναι αμοιβαία ή μονομερή. Με τα πρώτα μειώνονται οι δασμολογικοί φραγμοί με σκοπό την αύξηση του εμπορίου, της οικονομικής μεγέθυνσης, της απασχόλησης και των οφελών για τους καταναλωτές σε αμφότερες τις πλευρές. Με τα δεύτερα, η ΕΕ χορηγεί προτιμήσεις χωρίς αμοιβαίο χαρακτήρα, με στόχο την απαλλαγμένη από δασμούς πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών στην αγορά της ΕΕ, συμβάλλοντας έτσι στην εξάλειψη της φτώχειας και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. II Στόχος του ελέγχου του Συνεδρίου ήταν να αξιολογηθεί κατά πόσον η Επιτροπή προέβη στη δέουσα αξιολόγηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ και εάν οι σχετικοί έλεγχοι εξασφαλίζουν αποτελεσματικά τη μη παράτυπη παραχώρηση προτιμησιακού δασμού στις εισαγωγές, με αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων για την ΕΕ. III Το Συνέδριο διαπίστωσε τα ακόλουθα: α) η Επιτροπή δεν προέβη στη δέουσα αξιολόγηση όλων των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ, ωστόσο αυξήθηκε η χρήση του εργαλείου της εκτίμησης αντικτύπου και υπήρξε πρόοδος στην ποιότητα της πραγματοποιηθείσας ανάλυσης, δ) η εποπτεία των κρατών μελών και των δικαιούχων χωρών / χωρών εταίρων από την Επιτροπή παρουσιάζει αδυναμίες και ε) οι νομικές διατάξεις των ΚΠΣ δεν περιέχουν επαρκείς ασφαλιστικές δικλίδες για την προστασία των δημοσιονομικών συμφερόντων της ΕΕ. IV Προκειμένου να βελτιώσει την αξιολόγηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ, η Επιτροπή πρέπει: α) να διενεργεί, εκτός από τις περιπτώσεις που δικαιολογείται δεόντως, εκτίμηση αντικτύπου και εκτίμηση αντικτύπου στην αειφορία για κάθε ΚΠΣ, παρέχοντας εις βάθος, ολοκληρωμένη και ποσοτικώς προσδιορισμένη ανάλυση των αναμενόμενων οικονομικών αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένης εκτίμησης των διαφυγόντων εσόδων, β) να ζητεί συστηματικά τη συμμετοχή της Eurostat στην ποιοτική αξιολόγηση των πηγών στατιστικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται στις εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία και να διασφαλίζει τον έγκαιρο χαρακτήρα της ανάλυσης που πραγματοποιείται για τους διαπραγματευτές, γ) να διενεργεί ενδιάμεσες και εκ των υστέρων αξιολογήσεις με σκοπό να εκτιμηθεί ο βαθμός στον οποίο τα ΚΠΣ με σημαντικό αντίκτυπο πληρούν τους πολιτικούς στόχους τους και να διαπιστωθούν τρόποι βελτίωσης των επιδόσεών τους σε βασικούς οικονομικούς τομείς, συμπεριλαμβάνοντας εκτίμηση των διαφυγόντων εσόδων. β) η ενδιάμεση αξιολόγηση των ΚΠΣ καταδεικνύει ότι η εν λόγω πολιτική δεν έχει αποφέρει ακόμη πλήρως τα αναμενόμενα οφέλη, γ) οι τελωνειακοί έλεγχοι που διενεργούν οι αρχές των επιλεγμένων κρατών μελών παρουσιάζουν αδυναμίες,
Σύνοψη 09 V Προκειμένου να βελτιωθεί η προστασία των δημοσιονομικών συμφερόντων της ΕΕ, η Επιτροπή πρέπει: α) να δημιουργήσει προφίλ κινδύνου της ΕΕ σε σχέση με τα ΚΠΣ, ούτως ώστε τα κράτη μέλη να ακολουθούν μια κοινή προσέγγιση ως προς την ανάλυση κινδύνου, προκειμένου να μειωθούν οι απώλειες για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, β) να επαληθεύει ότι τα κράτη μέλη βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα των συστημάτων διαχείρισης κινδύνου και των στρατηγικών ελέγχου τους, με σκοπό τη μείωση των απωλειών για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, γ) να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εγκρίνουν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα όταν λαμβάνουν ανακοίνωση αμοιβαίας συνδρομής, δ) να διενεργεί αξιολογήσεις και να πραγματοποιεί επισκέψεις παρακολούθησης βάσει κινδύνου σε χώρες που επωφελούνται από προτιμησιακή μεταχείριση, ιδίως όσον αφορά τους κανόνες καταγωγής και σώρευσης, ε) να ζητήσει από τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την ποιότητα των πληροφοριών που παρέχουν σε σχέση με τη διοικητική συνεργασία, στ) να βελτιώσει την οικονομική παρακολούθηση σε σχέση με τις έρευνες της OLAF, με σκοπό την αποφυγή απωλειών για τον προϋπολογισμό της ΕΕ λόγω παραγραφής, ζ) να ενισχύσει τη θέση της ΕΕ σε σχέση με τα αμοιβαία ΚΠΣ και να χρησιμοποιεί περισσότερο τα προληπτικά μέτρα και τα μέτρα διασφάλισης, εντάσσοντάς τα σε όλες τις μελλοντικές εμπορικές συμφωνίες και η) να προωθήσει την αντικατάσταση των πιστοποιητικών καταγωγής και κυκλοφορίας από την πιστοποίηση με ίδια μέσα των εξαγωγέων.
Εισαγωγή 10 Καθεστώτα προτιμησιακών συναλλαγών 01 Τα καθεστώτα προτιμησιακών συναλλαγών (ΚΠΣ) επιτρέπουν σε εμπορικούς εταίρους να παρέχουν προτιμησιακούς όρους στο πλαίσιο των μεταξύ τους συναλλαγών. Τα εν λόγω καθεστώτα μπορεί να είναι αμοιβαία ή μονομερή. Με τα πρώτα μειώνονται οι δασμολογικοί φραγμοί με σκοπό την αύξηση του εμπορίου, της οικονομικής μεγέθυνσης, της απασχόλησης και των οφελών για τους καταναλωτές σε αμφότερες τις πλευρές. Με τα δεύτερα, η ΕΕ χορηγεί προτιμήσεις χωρίς αμοιβαίο χαρακτήρα, με στόχο την απαλλαγμένη από δασμούς πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών στην αγορά της ΕΕ, συμβάλλοντας έτσι στην εξάλειψη της φτώχειας και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. 02 Στα τέλη του 2013 υπήρχαν σε ισχύ 39 ΚΠΣ, τα οποία κάλυπταν το εμπόριο μεταξύ της ΕΕ και 180 χωρών και εδαφών. Το 2011 η αξία των αγαθών που εισήχθησαν στην ΕΕ στο πλαίσιο ΚΠΣ υπερέβαινε τα 242 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 14 % των εισαγωγών της ΕΕ. Στο παράρτημα I παρέχεται επισκόπηση των δεδομένων για τα 10 κράτη μέλη που πραγματοποίησαν τις περισσότερες εισαγωγές, καθώς και για τις 10 δικαιούχους χώρες / χώρες εταίρους που πραγματοποίησαν τις περισσότερες εξαγωγές στο πλαίσιο ΚΠΣ το συγκεκριμένο έτος. 03 Σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ 1, η κοινή εμπορική πολιτική αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης. Η διαδικασία θέσπισης ΚΠΣ ορίζεται στα άρθρα 206 και 207 της Συνθήκης. 04 Η Επιτροπή είναι αρμόδια για τη διενέργεια των διαπραγματεύσεων για τα ΚΠΣ, την εκτίμηση και αξιολόγηση του οικονομικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού αντικτύπου τους και την εποπτεία της εφαρμογής τους από τα κράτη μέλη και τις δικαιούχους χώρες / χώρες εταίρους. 05 Οι τελωνειακές αρχές των κρατών μελών φέρουν το κύριο μέρος της ευθύνης για την εποπτεία του διεθνούς εμπορίου της ΕΕ. Ειδικότερα, εφαρμόζουν μέτρα για τη διασφάλιση των δημοσιονομικών συμφερόντων της ΕΕ και την προστασία της από αθέμιτες ή παράνομες εμπορικές πρακτικές, ενθαρρύνοντας παράλληλα το νόμιμο εμπόριο. 06 Οι αρχές των δικαιούχων χωρών / χωρών εταίρων είναι υπεύθυνες για τον έλεγχο της ορθής εφαρμογής των καθεστώτων και διαδραματίζουν, ως εκ τούτου, ουσιαστικό ρόλο στον αρχικό καθορισμό του χαρακτήρα καταγωγής των προϊόντων. 1 Άρθρο 3, παράγραφος 1, στοιχείο ε), και άρθρο 3, παράγραφος 2, της ΣΛΕΕ.
Εισαγωγή 11 Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των ΚΠΣ από την Επιτροπή 07 Υπάρχουν δύο είδη εκ των προτέρων εκτιμήσεων που χρησιμοποιούνται για τη στήριξη της λήψης των αποφάσεων σχετικά με ζητήματα εμπορικού χαρακτήρα: οι εκτιμήσεις αντικτύπου και οι εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία. Οι εκτιμήσεις αντικτύπου αποτελούν εργαλείο που χρησιμοποιείται από το σύνολο της Επιτροπής για τη στήριξη των αποφάσεων που λαμβάνονται σε περιπτώσεις πρωτοβουλιών με σημαντικό αναμενόμενο αντίκτυπο. Οι εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία αποτελούν μέσο που χρησιμοποιείται ειδικά στον τομέα του εμπορίου και παρέχουν λεπτομερέστερη ανάλυση των εμπορικών συμφωνιών που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση. 08 Το 2002 2 η Επιτροπή καθιέρωσε τις εκτιμήσεις αντικτύπου για να βοηθήσει, αφενός, στον εντοπισμό των βασικών επιλογών για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων πολιτικής και, αφετέρου, στην ανάλυση του ενδεχόμενου αντικτύπου τους στον οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό τομέα. Οι εκτιμήσεις αντικτύπου ορίζουν επίσης το πλαίσιο για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση. Οι εκτιμήσεις αντικτύπου πραγματοποιούνται από την Επιτροπή προτού προταθεί προς έγκριση από το Συμβούλιο η εντολή για τη διενέργεια διαπραγματεύσεων. 09 Από το 2003 η Επιτροπή καλείται να διενεργεί εκ των προτέρων αξιολόγηση ή εκτίμηση αντικτύπου στο πλαίσιο της τήρησης νομικών υποχρεώσεων 3 ή κανόνων της Επιτροπής 4. Κι αυτό διότι τα ΚΠΣ συνεπάγονται μείωση των εσόδων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ (διαφυγόντα έσοδα) και αποτελούν σημαντικές πολιτικές προτάσεις με οικονομικό αντίκτυπο τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ (βλέπε περισσότερες λεπτομέρειες στο παράρτημα II). 10 Το 1999 η Επιτροπή «αποφάσισε να εντάξει την αειφόρο ανάπτυξη στις εμπορικές διαπραγματεύσεις μέσω της ανάπτυξης ενός νέου εργαλείου για τη διενέργεια εκτιμήσεων, το οποίο θα φέρει την ονομασία εκτίμηση αντικτύπου στην αειφορία για το εμπόριο» 5. 11 Μετά την επίσημη έναρξη των εμπορικών διαπραγματεύσεων αλλά πριν από την υπογραφή των ΚΠΣ, η Επιτροπή αναθέτει σε τρίτους την εκπόνηση εκτιμήσεων αντικτύπου στην αειφορία, μελετών δηλαδή που εκπονούνται από εξωτερικούς συμβούλους και χρησιμοποιούνται ως εργαλεία πολιτικής για την εκ των προτέρων εκτίμηση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιας εμπορικής διαπραγμάτευσης. 12 Οι ενδιάμεσες και οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις υπολογίζουν τον πραγματικό αντίκτυπο των ΚΠΣ ως αποτέλεσμα της εφαρμογής τους. Κατά την άποψη του Συνεδρίου, οι εν λόγω αξιολογήσεις πρέπει να πραγματοποιούνται για όλα τα ΚΠΣ με σημαντικό οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο, ιδανικά κατόπιν παρέλευσης τριών ετών από τη θέση τους σε ισχύ. Οι εν λόγω αξιολογήσεις επιτρέπουν στους φορείς χάραξης των πολιτικών, τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους ευρωπαίους φορολογούμενους να αξιολογήσουν κατά πόσον τα ΚΠΣ ανταποκρίνονται πράγματι στους πολιτικούς στόχους τους. 2 COM(2002) 276 τελικό της 5ης Ιουνίου 2002. 3 Σύμφωνα με το άρθρο 21 με τίτλο «Αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης» του κανονισμού (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2342/2002 της Επιτροπής, της 23ης Δεκεμβρίου 2002, για τη θέσπιση των κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (EK, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2003 (EE L 357 της 31.12.2002, σ. 1). Ωστόσο, από την 22α Αυγούστου 2006, το εν λόγω άρθρο δεν προβλέπει παρά εκ των προτέρων αξιολογήσεις για «προγράμματα ή δραστηριότητες που συνεπάγονται δαπάνες εις βάρος του προϋπολογισμού». 4 COM(2002) 276 τελικό, που τέθηκε σε εφαρμογή από το 2003, και COM(2005) 12 τελικό, της 26ης Ιανουαρίου 2005, σχετικά με τους στρατηγικούς στόχους 2005-2009. 5 Πρόλογος από τον P. Mandelson, πρώην επίτροπο αρμόδιο για θέματα εμπορίου στο Εγχειρίδιο για τις εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία στον τομέα του εμπορίου.
Εισαγωγή 12 13 Στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Εμπόριο, ανάπτυξη και παγκόσμιες υποθέσεις. Η εμπορική πολιτική ως βασική συνιστώσα της στρατηγικής Ευρώπη 2020» της ΕΕ 6, η Επιτροπή δήλωσε ότι θα διενεργούνταν εκ των υστέρων αξιολογήσεις για την παρακολούθηση του αντικτύπου των υφιστάμενων ΚΠΣ σε συστηματικότερη βάση (βλέπε περισσότερες λεπτομέρειες στο παράρτημα III). 14 Τα διαφυγόντα έσοδα είναι τα έσοδα που στερείται η ΕΕ λόγω των δασμολογικών προτιμήσεων που παραχωρούνται σε δικαιούχους χώρες / χώρες εταίρους στο πλαίσιο ΚΠΣ. Οι εκ των προτέρων και οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις των εν λόγω διαφυγόντων εσόδων επιτρέπουν στην Επιτροπή να βελτιώσει τη δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ, παρέχοντας στην αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή ακριβή ετήσια πρόβλεψη της είσπραξης δασμών και υπολογισμό του δημοσιονομικού κόστους που συνδέεται με τα ΚΠΣ. Εποπτεία και έλεγχοι των ΚΠΣ 15 Οι τελωνειακές αρχές των κρατών μελών, οι αρχές των δικαιούχων χωρών / χωρών εταίρων και η Επιτροπή πρέπει να διαχειρίζονται από κοινού τα ΚΠΣ και να συνεργάζονται μεταξύ τους, με σκοπό να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους όρους που απαιτούνται για την εφαρμογή προτιμησιακής μεταχείρισης. Η προστασία των δημοσιονομικών συμφερόντων της ΕΕ από απώλειες για τον προϋπολογισμό της, εξαιτίας της εισαγωγής αγαθών στο πλαίσιο ΚΠΣ τα οποία δεν δικαιούνται προτιμησιακή δασμολογική μεταχείριση, αποτελεί ευθύνη των εν λόγω τριών ομάδων αρχών. 16 Η πιστοποίηση και η επαλήθευση του προτιμησιακού χαρακτήρα των προϊόντων έχει καίρια σημασία και απαιτεί λεπτομερείς ελέγχους της καταγωγής των αγαθών και αποτελεσματική διοικητική συνεργασία με τις εξαγωγικές χώρες. 17 Οι κανόνες καταγωγής χρησιμοποιούνται για να επιβεβαιωθεί ότι προϊόντα που προέρχονται από μια συγκεκριμένη χώρα δικαιούνται να επωφελούνται από προτιμήσεις και, συνεπώς, πληρούν τα κριτήρια για την παραχώρηση εμπορικών προτιμήσεων 7. Οι εν λόγω κανόνες διαθέτουν τρεις συνιστώσες: α) μια συνιστώσα καταγωγής 8 (η οποία κατατάσσει σε κατηγορίες τα προϊόντα ανάλογα με τον τόπο παραγωγής τους), β) ένα πρότυπο αποστολής (το οποίο διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει διενέργεια εργασιών σε σχέση με τα προϊόντα, εφόσον απαιτείται η άμεση μεταφορά μεταξύ της χώρας καταγωγής και της ΕΕ ή καθιερώνοντας απευθείας την επονομαζόμενη αρχή μη διενέργειας εργασιών) και γ) ένα πρότυπο τεκμηρίωσης (πρέπει να παρέχεται επαρκής τεκμηρίωση ως προς την καταγωγή του προϊόντος). 6 COM(2010) 612 τελικό της 9ης Νοεμβρίου 2010. 7 Κάθε συμφωνία περιλαμβάνει κατάλογο διαδικασιών κατεργασίας ή επεξεργασίας που πρέπει να εκτελούνται σε μη καταγόμενες ύλες, ούτως ώστε το μεταποιημένο προϊόν να μπορεί να λάβει χαρακτήρα καταγόμενου προϊόντος. 8 Οι κανόνες καταγωγής της ΕΕ βασίζονται σε κριτήρια επεξεργασίας: για να λάβουν χαρακτήρα προτιμησιακής καταγωγής μιας χώρας, τα αγαθά πρέπει να λαμβάνονται εξ ολοκλήρου (π.χ. να καλλιεργούνται ή να εξορύσσονται) στην εν λόγω χώρα ή, όταν δεν ισχύει αυτό, να έχουν υποστεί επαρκή επεξεργασία στη χώρα αυτή.
Εισαγωγή 13 18 Παράδειγμα της διαδικασίας που ακολουθείται για τον καθορισμό της επιλεξιμότητας των προϊόντων για προτιμησιακή μεταχείριση παρουσιάζεται στο γράφημα 1. 19 Η διοικητική συνεργασία μεταξύ των αρχών των κρατών μελών, των δικαιούχων χωρών / χωρών εταίρων και της Επιτροπής χρησιμοποιείται για την επιβεβαίωση της αυθεντικότητας των αποδείξεων καταγωγής και του χαρακτήρα των εξαγόμενων προϊόντων. Η χορήγηση ή η άρνηση χορήγησης δασμολογικής προτίμησης που ζητήθηκε από τον εισαγωγέα θα εξαρτηθεί στις περισσότερες περιπτώσεις από τα αποτελέσματα της εν λόγω διαδικασίας. Στο γράφημα 2 παρουσιάζεται το διάγραμμα ροής των ελέγχων στο πλαίσιο των προτιμησιακών συναλλαγών. Γράφημα 1 Διαδικασία με την οποία καθορίζεται εάν τα προϊόντα είναι επιλέξιμα για προτιμησιακή δασμολογική μεταχείριση στο πλαίσιο του ΣΓΠ Ελήφθησαν τα προϊόντα στο σύνολό τους; ΝΑΙ Σύμφωνο με το Έντυπο Α ή με δήλωση τιμολογίου ΟΧΙ 1) Έχουν υποστεί τα προϊόντα επαρκή κατεργασία (κατάλογος ειδών επεξεργασίας); 2) Ισχύουν οι κανόνες περί σωρευτικής καταγωγής; ΝΑΙ Ποιος είναι ο κανόνας στον κατάλογο; Συμμορφώνεται το προϊόν με αυτόν; ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ Καμία προτιμησιακή μεταχείριση Όχι, και το προϊόν δεν συμμορφώνεται Ισχύει ο κανόνας γενικής ανοχής; (ενδέχεται να έχουν συμπεριληφθεί και μη καταγόμενα υλικά) Ναι, και το προϊόν συμμορφώνεται με αυτόν Πηγή: Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.
Εισαγωγή 14 Γράφημα 2 Διάγραμμα ροής των ελέγχων επί των ΚΠΣ ικαιούχος χώρα εξαγωγής (Μη μέλος της ΕΕ) Ο εξαγωγέας υποβάλλει αίτηση για πιστοποιητικό προτιμησιακής καταγωγής ή εκδίδει δήλωση τιμολογίου Οι αρμόδιες αρχές ελέγχουν ότι τα αγαθά διαθέτουν προτιμησιακή καταγωγή και εκδίδουν το πιστοποιητικό, κατά περίπτωση Οι αρμόδιες αρχές πρέπει να απαντήσουν στο αίτημα στο πλαίσιο της Σ εντός διαστήματος 6 μηνών από τη λήψη του ή, το αργότερο, εντός διαστήματος 4 μηνών από την παραλαβή της σχετικής υπενθύμισης Τα αγαθά μεταφέρονται απευθείας στο κράτος μέλος X Απόδειξη της εντολής αγοράς αποστέλλεται στον εισαγωγέα Εξαγωγή ---------------------------------------------- Εισαγωγή Ο εισαγωγέας καταθέτειι διασάφηση εισαγωγής με κωδικούς προτίμησης 2XX, 3XX ή 4XX στο πλαίσιο 36 του Ε Ε Οι τελωνειακές αρχές διενεργούν τυχαίους και βάσει κινδύνου φυσικούς ελέγχους και ελέγχους βάσει εγγράφων για να επαληθεύσουν ότι πληρούνται οι προτιμησιακοί όροι Τα αγαθά απελευθερώνονται στην ελεύθερη κυκλοφορία Χώρα εισαγωγής (Κράτος μέλος X) ιοικητική συνεργασία ( Σ) Ο εισαγωγέας τηρεί αποδεικτικά στοιχεία και αρχεία της προτιμησιακής καταγωγής επί 3 έτη από το τέλος του έτους κατά το οποίο έλαβε χώρα η εισαγωγή Οι τελωνειακές αρχές διενεργούν τυχαίους και βάσει κινδύνου κατασταλτικούς ελέγχους, πραγματοποιώντας επισκέψεις στις εγκαταστάσεις του εμπόρου κα εξετάζοντας τα αρχεία του. Κατά περίπτωση, οι τελωνειακές αρχές αποστέλλουν αιτήματα Σ στη δικαιούχο χώρα. Τα αγαθά φθάνουν στις εγκαταστάσεις είτε του εισαγωγέα είτε του πελάτη του Πηγή: Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.
Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου 15 20 Στόχος του ελέγχου του Συνεδρίου ήταν να αξιολογηθεί κατά πόσον η Επιτροπή προέβη στη δέουσα αξιολόγηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ 9 και εάν οι σχετικοί έλεγχοι εξασφαλίζουν αποτελεσματικά τη μη παράτυπη παραχώρηση προτιμησιακού δασμού στις εισαγωγές, με αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων για την ΕΕ. Αξιολόγηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ 21 Το Συνέδριο εξέτασε τις εκ των προτέρων και τις εκ των υστέρων αξιολογήσεις που διενεργήθηκαν από την Επιτροπή ή για λογαριασμό της σχετικά με τα προβλεπόμενα ή επιτευχθέντα οικονομικά αποτελέσματα. Για τον σκοπό αυτό, το Συνέδριο ανέλυσε την τεκμηρίωση που είχε στη διάθεσή της η Επιτροπή σε σχέση με δείγμα 44 ΚΠΣ 10, κυρίως τυχόν εκθέσεις για εκτιμήσεις αντικτύπου, μελέτες σχετικά με εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία, εκ των υστέρων αξιολογήσεις και μηχανισμούς μελλοντικής παρακολούθησης. Επισκόπηση των εν λόγω ΚΠΣ παρέχεται στα παραρτήματα II και III. 22 Οι απαιτήσεις που ορίζονται βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών για τις εκτιμήσεις αντικτύπου και τις εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία, οι εκθέσεις της επιτροπής εκτίμησης αντικτύπου, οι δηλώσεις δραστηριοτήτων και οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων της Επιτροπής, καθώς και οι σχετικές ανακοινώσεις της για ζητήματα εμπορικού χαρακτήρα ελήφθησαν υπόψη κατά την εκτίμηση της ποιότητας των εν λόγω αξιολογήσεων. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στους τρόπους με τους οποίους η Επιτροπή διασφάλισε την αξιοπιστία των πηγών για τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στις εν λόγω αξιολογήσεις, καθώς και στη συνέχεια που δόθηκε από την Επιτροπή σε προηγούμενες διαπιστώσεις και συστάσεις, αφενός, του Συνεδρίου σχετικά με εκτιμήσεις αντικτύπου 11 και, αφετέρου, της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία 12. Το Συνέδριο επαλήθευσε επίσης κατά πόσον οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις καταδεικνύουν ότι τα ΚΠΣ αποφέρουν τα επιδιωκόμενα οφέλη τους. Εποπτεία και έλεγχοι των ΚΠΣ 23 Το Συνέδριο εξέτασε την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών εποπτείας και των ελέγχων που εφαρμόζουν για τα ΚΠΣ οι αρμόδιες αρχές σε πέντε κράτη μέλη 13, στα οποία πραγματοποιήθηκαν τα δύο τρίτα της συνολικής αξίας των εισαγωγών στο πλαίσιο ΚΠΣ που επωφελήθηκαν από προτιμησιακά δασμολογικά μέτρα το 2011. Το Συνέδριο διενήργησε τις ελεγκτικές δοκιμασίες που περιγράφονται στο παράρτημα IV. Ο έλεγχος κάλυψε τη στρατηγική ελέγχου και τη διαχείριση κινδύνου, τη λειτουργία του μηχανισμού διοικητικής συνεργασίας και τις διαδικασίες ανάκτησης τυχόν οφειλόμενων παραδοσιακών ίδιων πόρων. 9 Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην ανάλυση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού αντικτύπου των μονομερών ΚΠΣ και ΣΟΕΣ, με σημαντικό περιεχόμενο για τη βιώσιμη ανάπτυξη. 10 Τα 39 από αυτά αποτελούν το σύνολο των ΚΠΣ που ίσχυαν κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου, ενώ πέντε δεν είχαν ακόμα τεθεί σε ισχύ την εν λόγω χρονική στιγμή. 11 Ειδική έκθεση αριθ. 3/2010 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Εκτιμήσεις αντικτύπου στα θεσμικά όργανα της ΕΕ: διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων;» (http://eca. europa.eu) 12 Γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής αριθ. 818/2011 με τίτλο «Εκτίμηση αντικτύπου στην αειφορία (EAA) και εμπορική πολιτική της ΕΕ» και αριθ. 1612/2011 με τίτλο «Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών στη Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών (ΣΕΣ) μεταξύ ΕΕ και Ινδίας» (http://www.eesc.europa.eu). 13 Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία ήταν τα πέντε κράτη μέλη που πραγματοποίησαν τον υψηλότερο αριθμό εισαγωγών στο πλαίσιο ΚΠΣ το 2010.
Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου 16 24 Το Συνέδριο ανέλυσε την εκ των προτέρων αξιολόγηση και την εκ των υστέρων παρακολούθηση που πραγματοποίησε η Επιτροπή στις δικαιούχους χώρες / χώρες εταίρους, τον ρόλο της στις ρυθμίσεις διοικητικής συνεργασίας, τις επιθεωρήσεις που πραγματοποίησε στις τελωνειακές αρχές των κρατών μελών, την επανεξέταση των ερευνών καταγωγής που διενήργησε η OLAF και τις αιτήσεις απαλλαγής από την είσπραξη των δασμών, καθώς και την επάρκεια του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου με σκοπό να διασφαλιστεί η πλήρης είσπραξη των εσόδων. 14 Ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για το οικονομικό έτος 2003, κεφάλαιο 3, σημείο 3(30) (ΕΕ C 293 της 30.11.2004, σ. 1). 25 Οι δραστηριότητες εποπτείας και ελέγχου της Επιτροπής σχετικά με τα ΚΠΣ αξιολογήθηκαν όσον αφορά τις ισχύουσες νομικές διατάξεις, τις σχετικές δηλώσεις καθηκόντων, τις δηλώσεις δραστηριοτήτων και τις ανακοινώσεις της Επιτροπής σε σχέση με τους κανόνες καταγωγής και τα ΚΠΣ. Ιδιαιτέρως, προσέχθηκε η συνέχεια που έδωσε η Επιτροπή σε παλαιότερες διαπιστώσεις και συστάσεις του Συνεδρίου σε σχέση με τα ΚΠΣ 14.
Παρατηρήσεις 17 Μολονότι διαπιστώθηκαν βελτιώσεις συν τω χρόνω, η Επιτροπή δεν αξιολόγησε δεόντως όλα τα οικονομικά αποτελέσματα των ΚΠΣ 26 Τα οικονομικά αποτελέσματα των ΚΠΣ θα πρέπει να αξιολογούνται δεόντως από την Επιτροπή τόσο εκ των προτέρων όσο και εκ των υστέρων (βλέπε σημεία 7 έως 14). Η Επιτροπή δεν πραγματοποίησε σε κάθε περίπτωση αξιολόγηση όλων των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΚΠΣ Εκτιμήσεις αντικτύπου ή εκ των προτέρων αξιολογήσεις 27 Για επτά από τα 13 ΚΠΣ δεν διενεργήθηκαν εκτιμήσεις αντικτύπου ή εκ των προτέρων αξιολογήσεις, μολονότι υπήρχε είτε κάποια νομική διάταξη είτε κάποια επίσημη δέσμευση που προέβλεπε τη διενέργειά τους. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλέπε παράρτημα ΙI. 28 Στις έξι εκτιμήσεις αντικτύπου που εξέτασε το Συνέδριο, ο αντίκτυπος των διαφόρων προτάσεων πολιτικής στα έσοδα της ΕΕ υπολογίστηκε 15 μόνο στην περίπτωση του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων 16 (ΣΓΠ). Εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία 29 Εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία δεν διενεργήθηκαν για πέντε εκ των 28 ΚΠΣ, μολονότι υπήρχε η σχετική δέσμευση (για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε παράρτημα II). Δεν πραγματοποιήθηκε υπολογισμός των διαφυγόντων εσόδων σε καμία από τις εκτιμήσεις αντικτύπου στην αειφορία που εξέτασε το Συνέδριο. Ενδιάμεσες και/ή εκ των υστέρων αξιολογήσεις 30 Παρόλο που θα έπρεπε να έχει διενεργηθεί ενδιάμεση και/ή εκ των υστέρων αξιολόγηση για τα 27 ΚΠΣ σε ισχύ, σύμφωνα με τη σχετική δέσμευση της Επιτροπής και την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της δημόσιας λογοδοσίας, κάτι τέτοιο δεν συνέβη για 16 εξ αυτών 17 (για περισσότερες λεπτομέρειες, βλέπε παράρτημα III). 31 Από τα 27 ΚΠΣ που υποβλήθηκαν σε έλεγχο από το Συνέδριο, στις περιπτώσεις που το Συνέδριο θεωρεί ότι έπρεπε να είχε διενεργηθεί εκ των υστέρων αξιολόγηση, τα διαφυγόντα έσοδα υπολογίστηκαν μόνο σε σχέση με το ΣΓΠ. Από τη στατιστική έκθεση της Επιτροπής για το ΣΓΠ 18 καταδεικνύεται ότι, κατά την περίοδο 2006-2009, ο αντίκτυπος στον προϋπολογισμό της ΕΕ ανήλθε σε 8,6 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσοστό που αντιστοιχούσε σχεδόν στο 14 % των δασμών που εισπράχθηκαν κατά την περίοδο αυτή. Η Επιτροπή δεν διευκρίνισε με ποιον τρόπο υπολογίστηκε το ποσό αυτό. 15 Στην εκτίμηση αντικτύπου (SEC(2011) 536 τελικό) σχετικά με το ΣΓΠ, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2014, υπολογίζεται ότι, κατά την προτιμώμενη επιλογή συγκρινόμενη με το βασικό σενάριο, ο συνδυασμένος αντίκτυπος των εξαγωγών από ορισμένους πρώην δικαιούχους που υπόκεινται σε υψηλότερους δασμούς και οι αυξημένες εξαγωγές από τρίτες χώρες που υπόκεινται ήδη σε δασμούς συνεπάγονται ότι τα δασμολογικά έσοδα θα αυξηθούν βραχυπρόθεσμα κατά 2 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου (βλέπε παράρτημα 6.4, πίνακας 6-4), τα οποία θα προστεθούν στα τρέχοντα δασμολογικά έσοδα των 19 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου. 16 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 978/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για την εφαρμογή συστήματος γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 732/2008 (ΕΕ L 303 της 31.10.2012, σ. 1). 17 ΚΠΣ με την Τουρκία, τον ΕΟΧ, την Ελβετία, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, την Κροατία, την Αλβανία, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, τη Σερβία, τον Λίβανο, τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, τη Συρία, το Cariforum (χώρες της Καραϊβικής), τα κράτη του Ειρηνικού, τις ΥΧΕ και τη Μολδαβία. 18 COM(2011) 272 τελικό της 17ης Μαΐου 2011.
Παρατηρήσεις 18 Οι αξιολογήσεις που διενεργήθηκαν περιλάμβαναν στις περισσότερες περιπτώσεις ανακρίβειες και δεν ήταν απολύτως χρήσιμες ή ολοκληρωμένες, ωστόσο διαπιστώθηκαν βελτιώσεις Εκτιμήσεις αντικτύπου ή εκ των προτέρων αξιολογήσεις 32 Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Επιτροπής για τις εκτιμήσεις αντικτύπου 19, ο αντίκτυπος πρέπει να προσδιορίζεται ποσοτικά και να αποτιμάται, όπου είναι εφικτό, από οικονομική άποψη, καθώς και να βασίζεται σε αξιόπιστες μεθόδους και στοιχεία. 33 Προκειμένου να παρασχεθεί ποιοτική υποστήριξη για τις εκτιμήσεις αντικτύπου, στα τέλη του 2006 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκρότησε επιτροπή εκτίμησης αντικτύπου. Επιπλέον, το κλιμάκιο εσωτερικού ελέγχου της Γενικής Διεύθυνσης Εμπορίου της Επιτροπής διενήργησε έλεγχο των εκτιμήσεων αντικτύπου στην αειφορία και των εκτιμήσεων αντικτύπου στην αειφορία το 2007. 34 Το Συνέδριο ανέλυσε τις έξι εκτιμήσεις αντικτύπου 20 που διενεργήθηκαν σε σχέση με ΚΠΣ μεταξύ των 13 για τα οποία το Συνέδριο θεωρεί ότι απαιτείτο η διενέργεια εκτίμησης αντικτύπου (για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε παράρτημα II) και εντόπισε τις ακόλουθες αδυναμίες: Αδυναμίες στην αξιοπιστία του ποσοτικού προσδιορισμού του αντικτύπου στις εκτιμήσεις αντικτύπου 35 Από τις έξι εκτιμήσεις αντικτύπου που υποβλήθηκαν σε έλεγχο, μόνο η μία που αφορούσε τον κανονισμό αριθ. 978/2012 σχετικά με το ΣΓΠ περιλάμβανε ολοκληρωμένη ανάλυση των οικονομικών αποτελεσμάτων στις δικαιούχους χώρες βάσει αξιόπιστων πηγών δεδομένων. 36 Ο οικονομικός αντίκτυπος των ΚΠΣ όσον αφορά τη Δημοκρατία της Κορέας, ο οποίος παρουσιάζεται στη σχετική εκτίμηση αντικτύπου 21, βασίζεται σε μελέτη που εκπονήθηκε από εξωτερικούς συμβούλους 22. Η εν λόγω μελέτη χρησιμοποιεί το υπολογιστικό υπόδειγμα γενικής ισορροπίας (ΥΥΓΙ) και τη βάση δεδομένων του προγράμματος συνολικής ανάλυσης του εμπορίου (GTAP) ως πηγές δεδομένων οι εγγενείς περιορισμοί και αδυναμίες των οποίων παρατίθενται στα σημεία 44 έως 46 κατωτέρω. 37 Από τις έξι εκτιμήσεις αντικτύπου που εξετάστηκαν, δύο εκθέσεις για τις εκτιμήσεις αντικτύπου που αφορούσαν το ΣΓΠ καταρτίστηκαν μετά την έναρξη των εργασιών της επιτροπής εκτίμησης αντικτύπου το 2007 και υποβλήθηκαν στην εν λόγω επιτροπή για ποιοτικό έλεγχο. Οι συστάσεις που υπέβαλε η τελευταία για τη βελτίωση της ποιότητας των εν λόγω σχεδίων εκθέσεων ελήφθησαν σε μεγάλο βαθμό υπόψη από την Επιτροπή και δεν απαιτήθηκε η εκ νέου υποβολή τους. 19 Κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις εκτιμήσεις αντικτύπου της 15ης Ιανουαρίου 2009 (SEC(2009) 92) και παλαιότερες κατευθυντήριες οδηγίες για τις εκτιμήσεις αντικτύπου της 15ης Ιουνίου 2005 (SEC(2005) 791). 20 Εκτίμηση αντικτύπου σχετικά με την Κεντρική Αμερική, την Κοινότητα των Άνδεων, τη Δημοκρατία της Κορέας, την Ινδία, τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 732/2008 του Συμβουλίου, της 22ας Ιουλίου 2008, για την εφαρμογή συστήματος γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων για την περίοδο από 1 Ιανουαρίου 2009 έως 31 Δεκεμβρίου 2011 και για τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 552/97, (ΕΚ) αριθ. 1933/2006 και των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1100/2006 και (ΕΚ) αριθ. 964/2007 της Επιτροπής (ΕΕ L 211 της 6.8.2008, σ. 1), και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 978/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για την εφαρμογή συστήματος γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 732/2008 του Συμβουλίου (ΕΕ L 303 της 31.10.2012, σ. 1). 21 Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει τη σύσταση για απόφαση του Συμβουλίου η οποία εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να διαπραγματευτεί συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με τη Δημοκρατία της Κορέας για λογαριασμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών της, Εκτίμηση αντικτύπου της 27ης Νοεμβρίου 2006 (SEC(2006) 1562). 22 Copenhagen Economics & καθ. J. F. Francois, Economic Impact of a Potential FTA between the EU and South Korea (Οικονομικός αντίκτυπος μιας πιθανής ΣΕΣ μεταξύ της ΕΕ και της Νότιας Κορέας), Μάρτιος 2007.