ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ EΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 30 Σεπτεμβρίου 2014 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠ.ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗ ΒΡΟΥΤΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ILO) «Θα ήθελα καταρχήν να ευχαριστήσω τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), τα στελέχη της και ιδιαίτερα τον Γενικό Διευθυντή της, τον κ. Guy Ryder, για τη συμβολή τους, ώστε αυτή εδώ η συνάντηση κοινωνικού διαλόγου να λάβει χώρα υπό την αιγίδα και το συντονισμό της Οργάνωσης. Ενός φορέα διεθνούς εμβέλειας και υψηλής αξιοπιστίας, το ιδιαίτερο κύρος του οποίου περιβάλλει τη σημερινή μας συνάντηση και της προσδίδει μια ξεχωριστή σημασία. Θέλω ακόμη να ευχαριστήσω τις αντιπροσωπείες των κοινωνικών εταίρων: Τον κ. Παναγόπουλο, Πρόεδρο της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) Τον κ. Φέσσα, Πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) Τον κ. Καββαθά, Πρόεδρο της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) Τον κ. Κορκίδη, Πρόεδρο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ) Τον κ. Ανδρεάδη, Πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), του εργοδοτικού φορέα που πρόσφατα αναγνωρίσθηκε θεσμικά ως ισότιμος κοινωνικός εταίρος. Τους ευχαριστώ όλους για την ανταπόκρισή τους σε αυτήν εδώ την πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία σήμερα εκπροσωπείται από τη Γενική Γραμματέα του υπουργείου Εργασίας κα Στρατινάκη και εμένα. Η συμμετοχή τους υποδηλώνει εξαρχής το γεγονός ότι κατανοούν με ωριμότητα τα μηνύματα των καιρών. 1
Η συμμετοχή τους σε αυτό το εγχείρημα - που λαμβάνει χώρα για πρώτη φορά -συνιστά, επιτρέψτε μου να το πω, δείκτη ευθύνης και ωριμότητας. Έχω την πεποίθηση ότι οι συζητήσεις που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο αυτής της συνάντησης εθνικού κοινωνικού διαλόγου - υπό την αιγίδα και το συντονιστικό ρόλο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και του Γενικού Διευθυντή της, του κ. Ryder - θα αποβούν ωφέλιμες για όλους. Για την αναβάθμιση του κοινωνικού διαλόγου, την ενδυνάμωση των θεσμών και κυρίως για το ίδιο το αύριο της χώρας μας. Η κυβέρνηση και τα κόμματα που την απαρτίζουν δίνουμε σήμερα μια μεγάλη μάχη για τη δημοσιονομική εξυγίανση, την επανεκκίνηση της οικονομίας και την οριστική έξοδο από την κρίση. Παράλληλα, με μια συγκροτημένη στρατηγική διαρθρωτικών αλλαγών οικοδομούμε σύγχρονους θεσμούς που προάγουν το μετασχηματισμό του παραγωγικού υποδείγματος της ελληνικής οικονομίας και υποστηρίζουν τη δημιουργία ενός νέου «ενάρετου» κύκλου οικονομικής ανάπτυξης, υψηλής παραγωγικότητας, εξωστρεφούς ανταγωνιστικότητας, κοινωνικής ευημερίας και συνοχής. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η κοινωνική συνεννόηση και διαπραγμάτευση, η συνεργασία και οι συναινέσεις αποτελούν πυλώνα τόσο της κοινωνικής συνοχής όσο και της αναπτυξιακής προσπάθειας της χώρας. Παρότι ο κοινωνικός διάλογος στην Ελλάδα λειτούργησε ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες σε ικανοποιητικό βαθμό, κατά τη διάρκεια της κρίσης εντούτοις δεν φαίνεται να διαδραμάτισε τον κομβικό και ουσιαστικό ρόλο που όλοι θα θέλαμε. Θα έλεγα ότι τώρα στα δύσκολα, φάνηκε - μεταξύ άλλων - η έλλειψη μιας ιστορικά εμπεδωμένης κουλτούρας συναινέσεων. Σίγουρα, πάντως, όλοι πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Ωστόσο, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, ο κοινωνικός διάλογος αποκτά μια ιδιαίτερη κρισιμότητα. Σήμερα παρά ποτέ, είναι απαραίτητες νέες κοινωνικές συμφωνίες με ισορροπημένους συμβιβασμούς και τολμηρές υπερβάσεις - που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σημερινής συγκυρίας και ιδιαίτερα στην προοπτική οικοδόμησης ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου. Ενός νέου προτύπου στο οποίο πρωτεύοντα ρόλο θα διαδραματίζει η εξωστρέφεια, η δημιουργία προστιθέμενης αξίας και η παραγωγικότητα. Και κατά συνέπεια η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και ο σεβασμός στην ποιοτική και αξιοπρεπή εργασία. Εξάλλου το έχω τονίσει πολλές φορές: 2
Η εστίαση στη συγκράτηση των αμοιβών, η οποία αποτέλεσε μεν ένα προσωρινό και αναπόφευκτο εργαλείο την πρώτη περίοδο της προσαρμογής, δεν μπορεί να αποτελεί το βασικό πυλώνα πολιτικής. Ούτε στην Ευρώπη, ούτε στην Ελλάδα. Η έμφαση πρέπει να δοθεί στη συνεχή και δυναμική αύξηση της παραγωγικότητας, έτσι ώστε οι μισθοί και οι αμοιβές να ξεκινήσουν μια νέα ανοδική τάση με αντίστοιχες αυξήσεις. Και μια τέτοια πυροδότηση της παραγωγικότητας δεν μπορεί παρά να προέλθει από την εστίαση στην ποιότητα, την καινοτομία και την τόνωση της πραγματικής ανταγωνιστικότητας, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της εμπστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Πρέπει, ουσιαστικά, να τα δούμε όλα από την αρχή. Τι μπορούμε και θέλουμε να παράγουμε, με ποιο τρόπο θα το κάνουμε. Με νέες, αποδοτικές μορφές οργάνωσης της παραγωγής και της εργασίας, για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών που θα κατακτούν όλο και πιο διευρυμένα μερίδια στη διεθνή ζήτηση. Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, το υπουργείο Εργασίας και γενικότερα η Κυβέρνηση καταβάλλει κάθε δυνατή και ειλικρινή προσπάθεια για την αναβάθμιση του κοινωνικού διαλόγου στην Ελλάδα. Παρά τις ιδιάζουσες και δύσκολες συνθήκες των τελευταίων χρόνων, μάλιστα, με προσπάθειες που καταβάλαμε όλοι - και εγώ προσωπικά - κρατήσαμε ζωντανό τον κοινωνικό διάλογο. Και, εκτιμώ, ότι σε κάποια σημεία, προχωρήσαμε και δύο βήματα μπροστά. Φλέγοντα ζητήματα όπως ο σχεδιασμός αποτελεσματικών πολιτικών για την ενίσχυση της απασχόλησης και την καταπολέμηση της υψηλής ανεργίας, αλλά και η αντιμετώπιση της μάστιγας της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας, αποτελούν πεδία στα οποία η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αναγνωρίσαμε τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων ως ισότιμο θεσμικό κοινωνικό εταίρο, προκειμένου να διευρύνουμε την αντιπροσωπευτική βάση του κοινωνικού διαλόγου. Συνεργαστήκαμε, επίσης, με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα στην καθιέρωση μιας νέας ορθολογικής και ισορροπημένης διαδικασίας σχετικά με τις ομαδικές απολύσεις, μέσω της αναβάθμισης του ρόλου του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας (ΑΣΕ). Μιας νέας τριμερούς διαδικασίας που επιτρέπει τόσο την ελεύθερη άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα όσον αφορά την παραγωγική αναδιοργάνωση, όσο και την ουσιαστική προστασία των εργαζομένων και τη διάσωση θέσεων εργασίας. Μιας διαφανούς διαδικασίας που λειτουργεί ήδη με τρόπο αξιόπιστο και ανθεκτικό. 3
Θέλω επίσης να επισημάνω ότι αξιολογήσαμε ως πολύ θετική εξέλιξη τη συνεχή παρουσία στελέχους της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) στην Ελλάδα, καθώς και την ίδρυση γραφείου ILO στην Αθήνα. Παρουσία που έχει σκοπό την υποστήριξη των κοινωνικών εταίρων για τη δημιουργία κλίματος εποικοδομητικής συζήτησης και την αναβάθμιση των θεσμών διαβούλευσης σχετικά με τις συλλογικές διαφορές, καθώς επίσης και την παροχή τεχνογνωσίας και τεχνικής υποστήριξης στο υπουργείο Εργασίας. Τώρα, σε ότι αφορά στα ζητήματα της συνδικαλιστικής δράσης, νομίζω συμφωνούμε όλοι ότι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την αποτελεσματικότητα της κοινωνικής διαπραγμάτευσης είναι η ύπαρξη: ενός υπεύθυνου, αντιπροσωπευτικού και δυναμικού συνδικαλιστικού κινήματος των εργαζομένων αντίστοιχων οργανώσεων των εργοδοτών με τα ίδια ποιοτικά χαρακτηριστικά αλλά και ενός σύγχρονου, λειτουργικού και δημοκρατικού θεσμικού πλαισίου για την οργανωμένη και συλλογική έκφραση του κόσμου της εργασίας και τη διασφάλιση των συνδικαλιστικών ελευθεριών. Είναι προφανές ότι δεν θέλουμε και, ακόμη περισσότερο, δεν δικαιούμαστε ως πολιτική ηγεσία του υπουργείου και, γενικότερα, ως κυβέρνηση - να παρέμβουμε ή να επηρεάσουμε το διεκδικητικό περιεχόμενο του συνδικαλιστικού κινήματος. Μας ενδιαφέρει, ωστόσο, όπως και όλη την ελληνική κοινωνία, η εύρυθμη και οργανωμένη λειτουργία της συνδικαλιστικής έκφρασης των εργαζομένων, η αντιπροσωπευτική συμμετοχή της εργασίας και της παραγωγής στο πλαίσιο της κοινωνικής διαπραγμάτευσης. Μας ενδιαφέρει, όπως προανέφερα, η καλλιέργεια και εμπέδωση μιας θετικής κουλτούρας κοινωνικού διαλόγου και συνεννόησης. Και μια τέτοια εξέλιξη υπηρετείται, αυτονόητα από ένα σύγχρονο, ανοιχτό, δημοκρατικό πλαίσιο άσκησης της συνδικαλιστικής δράσης και έκφρασης, καθώς και της διασφάλισης των συνδικαλιστικών ελευθεριών. Έχουν ήδη περάσει περισσότερα από 30 χρόνια από τη θεσμοθέτηση του νόμου 1264/1982 «Για τον εκδημοκρατισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων», ενός σημαντικού νομοθετήματος που, στην εποχή του, αποτέλεσε σίγουρα θετική τομή στην οργάνωση του συνδικαλιστικού πεδίου στη χώρα μας. Θα ήθελα πραγματικά να ακούσω απο τους ίδιους τους κοινωνικούς εταίρους μια ειλικρινή τοποθέτηση και αξιολόγηση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου και της εφαρμογής του μέχρι σήμερα. 4
Θα ήθελα, με βάση την πλούσια εμπειρία εφαρμογής αυτού του πλαισίου να επισημάνουν τυχόν επιμέρους αδυναμίες και δυσλειτουργίες, θεσμικής ή οργανωτικής μορφής. Εάν πιστεύουν ότι, λαμβανομένων υπόψη των νέων οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων και τις αυξημένες ανάγκες προστασίας των εργαζομένων, απαιτείται ο εμπλουτισμός καθώς και η ενδυνάμωση του θεσμικού και λειτουργικού περιβάλλοντος στο οποίο ασκείται η συνδικαλιστική δράση στη χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση, είναι προφανές ότι η όποια βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για το συνδικαλισμό απαιτείται, δεν μπορεί παρά να γίνει μαζί με τους εργαζόμενους και τους εργοδότες και τους εκπροσώπους τους. Και βεβαίως μέσα από έναν ειλικρινή και ανοιχτό διάλογο, όπως αυτόν που πραγματοποιούμε σήμερα με την ευγενική φιλοξενία της Διεθνούς Οργάνωης Εργασίας (ILO). Εμείς, από την πλευρά μας, πρέπει να πω ότι ως πρώτο βήμα, αναλάβαμε την πρωτοβουλία εκπόνησης δύο συγκριτικών μελετών. Η πρώτη αφορά στις ομαδικές απολύσεις (cllective dismissals) και η δεύτερη την οποία εκπόνησε ο καθηγητής κ. Παπαδημητρίου αφορά στη χαρτογράφηση του πλαισίου άσκησης της συνδικαλιστικής δραστηριότητας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι παραπάνω μελέτες, καθώς και η μελέτη του ILO για τη δημιουργία παραγωγικών θέσεων εργασίας (prductive jbs) θα παρουσιαστούν κατά τη διάρκεια της μέρας και πιστεύω ότι θα φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες στις συζητήσεις μας. Βρισκόμαστε σε μια κομβική περίοδο για τη χώρα μας. Οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις σε όλο το φάσμα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής πρέπει να προχωρήσουν. Με διάλογο και συνεννόηση, με αποφασιστικότητα και εμπιστοσύνη. Έχοντας κατά νου ότι και αυτός είναι κανόνας επιβίωσης - για να διασώζουμε τις αρχές και αξίες πρέπει να αλλάζουμε τους θεσμούς που τις υπηρετούν κάθε φορά. Να ενδυναμώνουμε τους θεσμούς, να προσαρμόζουμε τον τρόπο λειτουργίας τους, ώστε να δίνουν απαντήσεις στα διλήμματα και τις πιεστικές ανάγκες του σήμερα. Διαφυλάσσοντας, όμως, πάντοτε τις ίδιες αρχές και αξίες πάνω στις οποίες χτίστηκαν. Δηλαδή, την προστασία των εργαζομένων, την κοινωνική συνοχή, την ανταγωνιστική οικονομική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και ανισότητες. Γιατί πρέπει, επίσης, να έχουμε κατά νου ότι η αδράνεια και η αναβλητικότητα είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για την αποτυχία. Η ίδια η κρίση και το πιο αποκρουστικό πρόσωπο που εμφάνισε στην περίπτωση της Ελλάδας αποτελεί την πιο ζωντανή απόδειξη για αυτό. 5
Ήταν ένα σκληρό μάθημα για τη χώρα μας. Σήμερα, λοιπόν, ας μετατρέψουμε όλοι μαζί την κρίση σε ευκαιρία. Να ανανεώσουμε και να εμπλουτίσουμε τους θεσμούς μας. Να αποδείξουμε ότι μπορούμε με πνεύμα συνεργασίας, φρέσκες ιδέες και τολμηρές υπερβάσεις να προχωρήσουμε την Ελλάδα μπροστά». 6