Σ.Δ.Ι ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ ΠΩ Η ΤΜΜΕΣΟΥΗ, Η ΔΙΟΙΚΗΣΙΚΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ, ΚΑΙ Ο ΑΝΣΙΚΣΤΠΟ ΤΠΟΛΟΓΙΜΟΤ ΣΕΛΙΚΩΝ ΥΡΗΣΩΝ ΣΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΑΠΟΔΙΔΕΙ ΣΙ ΚΑΣΑΚΕΤΑΣΙΚΕ ΕΣΑΙΡΙΕ Φηλιούρης Αθανάσιος ΙΟΤΝΙΟ 2013 ΔΠΟΠΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ ταύρος Κοντάκος Δκπονηθείσα πτστιακή εργασία απαραίτητη για την κτήση τοσ βασικού πτστίοσ
Πίλαθαο Πεξηερόκελωλ Καηάινγνο ρεκάησλ θαη Πηλάθσλ... 2 ρήκαηα... 2 Πίλαθεο... 2 ΠΡΟΛΟΓΟ... 3 ΔΗΑΓΧΓΖ... 4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑΚΑ ΤΣΖΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ - ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ... 6 1.1. ΑΡΥΔ ΘΔΧΡΗΑ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 6 1.1.1. ΔΗΡΟΔ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ-ΔΚΡΟΔ... 7 1.1.2. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΚΑΗ ΣΑ ΟΡΗΑ ΣΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ... 8 1.1.3 ΚΛΔΗΣΑ ΚΑΗ ΑΝΟΗΥΣΑ ΤΣΖΜΑΣΑ... 9 1.1.4. ΣΑ ΤΣΑΣΗΚΑ ΣΧΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑΚΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 9 1.2 ΚΑΣΖΓΟΡΗΟΠΟΗΖΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑΚΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 13 TA Π ΑΝΑ ΔΠΗΠΔΓΑ ΟΡΓΑΝΧΖ ΔΝΟ ΟΡΓΑΝΗΜΟΤ... 13 ΚΤΡΗΟΗ ΣΤΠΟΗ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 14 ΣΑ Π ΑΠΟ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΖ ΚΟΠΗΑ... 20 1.3. ΤΣΖΜΑΣΑ ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΔΡΓΧΝ (projects)... 21 1.3.1 Ο ΡΟΛΟ ΣΧΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑΚΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 21 1.3.2. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΔΡΓΧΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑΚΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ... 22 1.3.3. ΗΚΑΝΟΠΟΗΖΖ ΥΡΖΣΧΝ... 22 1.3.3.1 ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΣΧΝ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑΚΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΣΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΔΡΓΧΝ... 23 1.3.4. ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΣΟ ΑΣΟΜΟ... 26 1.3.5. ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ... 26 1.3.6. ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ... 30 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΚΑΣΑΚΔΤΑΣΗΚΔ ΔΣΑΗΡΗΔ... 32 2.1. Ζ ΓΗΑΡΘΡΧΖ ΣΟΤ ΔΛΛΖΝΗΚΟΤ ΚΑΣΑΚΔΤΑΣΗΚΟΤ ΚΛΑΓΟΤ... 32 2.2. ΤΝΟΠΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΔΡΓΟΛΑΒΗΚΧΝ ΔΣΑΗΡΗΧΝ 7εο Σάμεο... 42 2.3.ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΔΣΑΗΡΗΧΝ ΜΔ ΓΗΔΘΝΖ ΓΡΑΖ... 45 o ΜΖΥΑΝΗΚΖ... 45 o DANAOS DEVELOPMENT... 46 o ΠΡΟΟΓΔΤΣΗΚΖ ΑΣΔ... 46 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ... 47 3.1. ΓΔΗΓΜΑ... 47 ΚΟΠΟ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ... 47 3.1.1. ΣΡΟΠΟ ΤΛΛΟΓΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ... 47
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου 3.2. ΜΔΣΡΖΖ ΜΔΣΑΒΛΖΣΧΝ... 48 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ... 52 4.1 ΑΝΑΛΤΖ ΠΑΛΗΝΓΡΟΜΖΖ... 52 4.2 ΑΝΑΛΤΖ ΓΗΑΚΤΜΑΝΖ... 53 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΓΗΑ ΣΟΝ ΚΑΣΑΚΔΤΣΗΚΟ ΚΛΑΓΟ... 54 5.1 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 54 5.2 ΓΔΝΗΚΔ ΓΗΑΠΗΣΧΔΗ... 54 5.3 ΤΝΟΛΟ ΚΛΑΓΟΤ (ΓΖΜΟΗΑ & ΗΓΗΧΣΗΚΑ ΔΡΓΑ)... 58 5.3.1 ΓΔΗΚΣΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΣΗ ΚΑΣΑΚΔΤΔ... 58 5.3.2 ΑΠΑΥΟΛΟΤΜΔΝΟΗ ΣΗ ΚΑΣΑΚΔΤΔ... 59 5.3.3 ΤΜΒΟΛΖ ΣΟΤ ΚΛΑΓΟΤ ΣΖΝ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ... 60 5.3.3.1 Α.Δ.Π.... 60 5.3.3.2 ΑΠΑΥΟΛΖΖ... 62 5.4 ΓΖΜΟΗΑ ΔΡΓΑ... 62 5.4.1 ΓΔΗΚΣΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΔΡΓΧΝ ΠΟΛΗΣΗΚΟΤ ΜΖΥΑΝΗΚΟΤ... 62 5.4.2 ΝΔΔ ΓΖΜΟΠΡΑΗΔ ΓΖΜΟΗΧΝ ΣΔΥΝΗΚΧΝ ΔΡΓΧΝ... 63 5.5 ΔΓΓΔΓΡΑΜΔΝΔ ΔΣΑΗΡΗΔ ΣΟ ΜΔΔΠ... 64 5.6 ΠΡΟΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΓΖΜΟΗΧΝ ΔΠΔΝΓΤΔΧΝ - ΑΠΟΡΡΟΦΖΣΗΚΟΣΖΣΑ ΔΠΑ... 65 5.7 ΗΓΗΧΣΗΚΑ ΔΡΓΑ... 66 5.7.1 ΓΔΗΚΣΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΟΗΚΟΓΟΜΗΚΧΝ ΔΡΓΧΝ... 67 5.7.2 ΔΞΔΛΗΞΖ ΒΑΔΗ ΣΧΝ ΟΗΚΟΓΟΜΗΚΧΝ ΑΓΔΗΧΝ ΓΗΑ ΗΓΗΧΣΗΚΑ ΔΡΓΑ... 67 5.8 ΔΞΔΛΗΞΖ ΚΟΣΟΛΟΓΗΚΧΝ ΣΟΗΥΔΗΧΝ ΟΗΚΟΓΟΜΗΚΖ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ... 69 5.9 ΔΗΓΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ... 69 5.9.1 ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΔΡΓΟΛΖΠΣΗΚΧΝ ΔΣΑΗΡΗΧΝ ΣΑΞΔΧΝ 4 ε 7 ε ΣΟΤ ΜΔΔΠ... 69 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 71 Διιεληθή Βηβιηνγξαθία... 71 Ξέλε Βηβιηνγξαθία... 72 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1... 73 ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ... 73 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2... 80 ΠΗΝΑΚΔ ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ... 80 ελίδα 1 από 82 1
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ Καηάινγνο ρεκάηωλ θαη Πηλάθωλ ρήκαηα ρήκα 1 Βαζηθά ζηνηρεία ελφο ζπζηήκαηνο... 7 ρήκα 2 Γηαδηθαζία αλαηξνθνδφηεζεο... 8 ρήκα 3 Ππξακίδα ηαμηλφκεζεο Π.... 14 ρήκα 4 πκβνιηθή Αλαπαξάζηαζε ελφο πζηήκαηνο Δπεμεξγαζίαο πλαιιαγψλ (TPS) Μηζζνδνζίαο... 15 ρήκα 5 Απεηθφληζε Πιεξνθνξηαθνχ πζηήκαηνο Γηνίθεζεο (MIS) πνπ δέρεηαη δεδνκέλα απφ ηα TPS ηνπ Οξγαληζκνχ.... 16 ρήκα 6 Παξάδεηγκα output απφ MIS... 16 ρήκα 7 Απεηθφληζε ελφο πζηήκαηνο Τπνζηήξημεο Απνθάζεσλ... 17 ρήκα 8 Μνληέιν ελφο Σππηθνχ πζηήκαηνο Τπνζηήξημεο Γηνίθεζεο... 18 ρήκα 9 πζρέηηζε κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ... 18 ρήκα 10 Καηαλνκή Δηαηξηψλ Βάζεη Μ.Δ.ΔΠ. απφ 7ε-3ε Σάμε (Γεθέκβξηνο 2010)... 33 ρήκα 11 Μεξίδηα Αγνξάο Δηαηξηψλ 7εο Σάμεο (2010)... 37 ρήκα 12 Μεξίδηα Αγνξάο Δηαηξηψλ 6εο Σάμεο (2010)... 38 ρήκα 13 Μεξίδηα Αγνξάο Δηαηξηψλ 5εο Σάμεο (2010)... 39 ρήκα 14 Μέγεζνο Αγνξάο Σερληθψλ Δηαηξηψλ 7 εο.6 εο & 5 εο Σάμεο σο πξνο ην ζχλνιν ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ (2010)... 40 Πίλαθεο Πίλαθαο 1 Υαξαθηεξηζηηθά ησλ πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ... 19 Πίλαθαο 2 Καηαλνκή εγγεγξακκέλσλ εηαηξηψλ ζην Μ.Δ.ΔΠ αλάινγα κε ηελ ηάμε ηνπ εξγνιεπηηθνχ πηπρίνπ ηνπο (7εο -3εο Σάμε)... 33 Πίλαθαο 3 πκκεηνρή ησλ Καηαζθεπψλ ζην Διιεληθφ Α.Δ.Π. (2010)... 34 Πίλαθαο 4 πκκεηνρή % ησλ Καηαζθεπψλ ζην Α.Δ.Π. ηεο Διιεληθήο Πεξηθέξεηαο (2010). 34 Πίλαθαο 5 Μεξίδηα Σερληθψλ Δπηρεηξήζεσλ 7εο Σάμεο βάζεη κεγέζνπο αγνξάο 7εο Σάμεο (2010)... 36 Πίλαθαο 6 Μεξίδηα Σερληθψλ Δπηρεηξήζεσλ 6εο Σάμεο βάζεη κεγέζνπο αγνξάο 6εο Σάμεο (2010)... 37 Πίλαθαο 7 Μεξίδηα Σερληθψλ Δπηρεηξήζεσλ 5εο Σάμεο βάζεη κεγέζνπο αγνξάο 5εο Σάμεο (2010)... 38 Πίλαθαο 8 Μέγεζνο αγνξάο (ζε αμία) ησλ ηερληθψλ εηαηξηψλ ηεο 7εο, 6εο & 5εο ηάμεο (2010)... 40 Πίλαθαο 9 Αλψηαηα & θαηψηαηα φξηα πξνυπνινγηζκνχ έξγσλ εξγνιεπηηθψλ επηρεηξήζεσλ 41 Πίλαθαο 10 Έηε Λεηηνπξγίαο Δπηρείξεζεο... 49 Πίλαθαο 11 Αξηζκόο Δξγαδνκέλσλ Δπηρείξεζεο... 50 Πίλαθαο 12 Κύθινο Δξγαζηώλ Δπηρείξεζεο... 50 Πίλαθαο 13 Ολνκαζηηθόο Καηάινγνο Δπηρεηξήζεσλ... 51 ελίδα 2 από 82 2
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ παξνχζα εξγαζία απνηειεί πηπρηαθή κειέηε ηνπ Σκήκαηνο Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ ηνπ Σ.Δ.Η. Καβάιαο. ην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ νξηζκέλα άηνκα πνπ βνήζεζαλ ζηελ εθπφλεζε απηήο ηεο εξγαζίαο. Πξσηίζησο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή ηνλ θ. Κνληάθν ηαχξν γηα ηελ βνήζεηα θαη ηελ ζπλεξγαζία πνπ ππήξμε. Οη παξαηεξήζεηο θαη νη ππνδείμεηο ηνπ ππήξμαλ ρξήζηκεο γηα λα επηηεπρζεί έλα θαιχηεξν απνηέιεζκα. Δπίζεο ηηο θαηαζθεπαζηηθέο εηαηξίεο πνπ ήξζα ζε επαθή καδί ηνπο θαη βνήζεζαλ λα ζπιιέμσ φια ηα απαξαίηεηα δεδνκέλα θαη ζηνηρεία θαη λα ηα εληάμσ ζηελ εξγαζία. Σέινο ην νηθνγελεηαθφ θαη θηιηθφ πεξηβάιινλ κνπ γηα ηελ βνήζεηα θαη ζηήξημε ηνπο γηα λα νινθιεξσζεί απηή ε κειέηε. ελίδα 3 από 82 3
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΔΙΑΓΩΓΗ Ο αηψλαο πνπ δνχκε έρεη ραξαθηεξηζηεί σο ν αηψλαο ηεο πιεξνθνξίαο. Ζ επνρή απηή ζεσξείηαη απφ πνιινχο φηη δελ είλαη πξντφλ κηαο νκαιήο κεηάβαζεο απφ ηε βηνκεραληθή επνρή ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο αιιά φηη απνηειεί κηα επαλαζηαηηθή εμέιημε ηεο. Πξάγκαηη, κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο πξνθιήζεηο ηεο ζεκεξηλήο επνρήο αλ φρη ε κεγαιχηεξε είλαη ε δηαδηθαζία κεηάβαζεο απφ ηε βηνκεραληθή επνρή ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο. Ζ επαλάζηαζε φκσο απηή πνπ βαζίδεηαη ζηελ πιεξνθνξία δελ αθήλεη αλεπεξέαζηε ηε δσή θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ θαη νξγαληζκψλ. Σα πεξηζζφηεξα δηεπζπληηθά ζηειέρε είλαη ζήκεξα ελήκεξα ηεο εμέιημεο απηήο θαη πνιχ ιίγα είλαη εθείλα πνπ ακθηζβεηνχλ ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο ζην ζχγρξνλν θφζκν ησλ επηρεηξήζεσλ. Γηα ην ιφγν φηη κεγάιν πνζνζηφ ηνπ δηαζέζηκνπ ρξφλνπ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ φπσο επίζεο θαη ζεκαληηθά θεθάιαηα, δηαηίζεληαη ζηελ πιεξνθνξηθή θαη ζηε ρξήζε ησλ πιεξνθνξηψλ, νη δηεπζπληέο ησλ επηρεηξήζεσλ αληηιακβάλνληαη, φηη ε ηερλνινγία θαη ε αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο δελ κπνξνχλ πιένλ λα απνηεινχλ αληηθείκελν απνθιεηζηηθήο επζχλεο ησλ δηεπζπληψλ ηνπ ηκήκαηνο κεραλνγξάθεζεο ή ησλ δηεπζπληψλ ηνπ ηκήκαηνο ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ (Π). Έηζη ηα αλψηεξα ζηειέρε αηζζάλνληαη ηελ αλάγθε λα αζρνινχληαη ηα ίδηα φιν θαη πεξηζζφηεξν κε ηε δηνίθεζε ηεο λέαο ηερλνινγίαο. Με βάζε απηή ηελ ζχληνκε εηζαγσγή ζα θάλνπκε κηα ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο εμέιημεο ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ. Πξηλ απφ ηελ εκθάληζε ησλ Ζ/Τ ε επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ γηλφηαλ ρνξνγξαθηθά ή κε ηε βνήζεηα απιψλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ησλ Ζ/Τ ζηηο επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνχο άξρηζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950, αιιά εμαπιψζεθε ξαγδαία θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1960 κε ηελ αλάπηπμε ησλ ππνινγηζηψλ mainframe. Έηζη, θαηά ηελ πξψηε πεξίνδν νη επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνχζαλ ηνπο Ζ/Τ θπξίσο γηα ηελ απηνκαηνπνίεζε νξηζκέλσλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ινγηζηεξίνπ ηνπο. Σα Π ηεο επνρήο απηήο είλαη γλσζηά σο πζηήκαηα Δπεμεξγαζίαο πλαιιαγώλ (Σransaction Processing Systems) ή σο πζηήκαηα Ηιεθηξνληθήο Δπεμεξγαζίαο Γεδνκέλωλ ΗΔΓ, (Electronic Data Processing). ηε δεχηεξε πεξίνδν πνπ αξρίδεη ηελ δεθαεηία ηνπ 1970, ηα πιεξνθνξηαθά πιένλ ζπζηήκαηα επεθηείλνληαη θαη ζε άιιεο ιεηηνπξγίεο ηνπ ινγηζηεξίνπ θαη ηνπ θαηψηεξνπ επηπέδνπ δηνηθεηηθήο ηεξαξρίαο θαη εμαπιψλνληαη ζε ζπζηήκαηα πνπ βνεζνχλ νιφθιεξε ηε δηνηθεηηθή ηεξαξρία κε δνκεκέλε θπξίσο πιεξνθφξεζε. Σα Π πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ πεξίνδν απηή φια ηα ελίδα 4 από 82 4
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου επίπεδα δηνηθεηηθήο ηεξαξρίαο κε δνκεκέλε πιεξνθφξεζε νλνκάδνληαη Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Γηνίθεζεο (ΠΓ). Με ηα ΠΓ νη επηρεηξήζεηο επεμεξγάδνληαη ηψξα δεδνκέλα γηα λα απνθηήζνπλ ηηο θαηάιιειεο πιεξνθνξίεο, πνπ βνεζνχλ ηα ζηειέρε ηνπο λα πάξνπλ γξήγνξεο θαη ζσζηέο απνθάζεηο. Σελ ηξίηε πεξίνδν ηνπ 1980 εκθαλίδεηαη έλα λέν θχκα εθαξκνγψλ ηεο πιεξνθνξηθήο. Μεηά ηα ινγηζηηθά θαη δηνηθεηηθά ζπζηήκαηα ησλ δπν πξνεγνχκελσλ πεξηφδσλ ε λέα επνρή είλαη ε επνρή ηωλ πιεξνθνξηαθώλ ηειεπηθoηλωληαθώλ εθαξκνγώλ (information communication application era). Οη εθαξκνγέο απηέο ζρεηίδνληαη φρη πιένλ κε ηελ ππνζηήξημε ησλ εξγαζηψλ ξνπηίλαο αιιά κε ηελ πξφζβαζε θαη ρξεζηκνπνίεζε ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο επηθνηλσλίαο ηφζν κέζα ζηελ επηρείξεζε φζν θαη κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Σα Π ηεο ηξίηεο πεξηφδνπ ππνζηεξίδνπλ θπξίσο απνθάζεηο ησλ αλσηέξσλ επηπέδσλ δηνηθεηηθήο ηεξαξρίαο, νη νπνίεο ζε κεγάιν βαζκφ δελ κπνξνχλ λα δνκεζνχλ θαη δελ επαλαιακβάλνληαη ζπρλά. Σα Π είλαη γλσζηά σο πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Γηνίθεζεο ΤΓ (Management Support Systems), θαη πεξηιακβάλνπλ ηα πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Απνθάζεωλ ΤΑ (Decision Support Systems) ηα Έκπεηξα πζηήκαηα Δ (Expert Systems) θαη ηα ηξαηεγηθά Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Π (Strategic Information Systems) (Οηθνλφκνπ & Γεσξγφπνπινπ, 1995, ζει.71-72). ελίδα 5 από 82 5
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ -ΘΔΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ 1.1. ΑΡΥΔ ΘΔΩΡΙΑ ΤΣΗΜΑΣΩΝ Μπνξεί θαλείο λα βξεη πνιινχο νξηζκνχο ηνπ ηη είλαη ζχζηεκα. Όινη φκσο νη νξηζκνί ζπκθσλνχλ ζηα ηξία βαζηθά ζηνηρεία, πνπ πεξηιακβάλεη ζε θάζε ζχζηεκα αλεμάξηεηα απφ ην είδνο θαη ηελ κνξθή ηνπ: i. Σν θάζε ζχζηεκα απνηειείηαη απφ δηαθνξεηηθά κέξε. Σα κέξε απηά κπνξεί λα είλαη πιηθά (ηερληθφο εμνπιηζκφο ή ππνδνκέο, πξψηεο χιεο, πξντφληα), κπνξεί λα είλαη αλζξψπηλνη πφξνη, αιιά κπνξεί αθφκε λα είλαη δηαδηθαζίεο, πξφηππα νξγάλσζεο, πιεξνθνξίεο θηι. ii. Παξ φιν πνπ ηα κέξε ελφο ζπζηήκαηνο κπνξεί λα έρνπλ δηαθνξεηηθή κνξθή, ππάξρεη έλαο κεγάινο βαζκφο αιιειεπίδξαζεο, ζπζρέηηζεο θαη ζπλέξγεηαο κεηαμχ ηνπο έηζη, ψζηε ε ζεψξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο λα έρεη έλλνηα κφλν ζηελ νιφηεηα ηνπ θαη φρη ζηε ζεψξεζε θάζε κέξνπο μερσξηζηά. iii. Ζ ζπζρέηηζε απηή νξίδεη, δηεπθνιχλεη θαη εμππεξεηεί ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο, γηα ηελ επίηεπμε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ζθνπνχ κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν, έηζη, ψζηε ε αμία ηνπ σο νιφηεηαο λα είλαη κεγαιχηεξε απφ ην άζξνηζκά ηεο αμίαο ησλ κεξψλ απφ ην νπνίν απηφ απνηειείηαη. Όια ηα παξαπάλσ νδεγνχλ ζην φηη έλα χζηεκα (system) είλαη έλα ζχλνιν απφ νληφηεηεο (ι.ρ. άλζξσπνη, κεραλέο, δηαδηθαζίεο θιπ) πνπ ζπλεξγάδνληαη γηα ηελ επίηεπμε ελφο ζηφρνπ. Ο ζηφρνο απηφο είλαη ν ιφγνο χπαξμεο ηνπ ζπζηήκαηνο. ε θάζε ζχζηεκα κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηξία βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά (ρήκα 1) α) Σε δηαδηθαζία εηζξνψλ επεμεξγαζίαο εθξνψλ, κε ηελ νπνία εμππεξεηείηαη ν αληηθεηκεληθφο ζθνπφο ηνπ ζπζηήκαηνο. β) Σα φξηα ηνπ ζπζηήκαηνο. γ) Σν εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ. ελίδα 6 από 82 6
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου ρήκα 1 Βαζηθά ζηνηρεία ελφο ζπζηήκαηνο Πεγή: πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ Γηνίθεζεο (Laudon & Laudon, 2005: 9) 1.1.1. ΔΙΡΟΔ ΔΠΔΞΔΡΓΑΙΑ-ΔΚΡΟΔ Ωο Δηζξνέο ζην ζχζηεκα κπνξεί λα ζεσξεζεί νπνηνζδήπνηε παξάγνληαο ή παξάκεηξνο επεξεάδεη, ζε κηθξφ ή κεγάιν βαζκφ, ηε ιεηηνπξγία ηνπ θαη βξίζθεηαη ππφ ηνλ έιεγρν απηνχ. Ο φξνο Δπεμεξγαζία αθνξά ην κεηαζρεκαηηζκφ ησλ εηζξνψλ ζε εθξνέο. Ζ επεμεξγαζία απηή κπνξεί λα είλαη κηα θαηά θχξην ιφγν θπζηθή επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ, φπσο ζε πνιιά ζπζηήκαηα (φρη κφλν ζηα πιεξνθνξηαθά). ε άιιεο πεξηπηψζεηο ζπζηεκάησλ, ε επεμεξγαζία ησλ εηζξνψλ ζε εθξνέο κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε ζρεηηθή ζαθήλεηα κέζσ δηαδηθαζηψλ θαη θαλφλσλ, φπσο ζηελ πεξίπησζε ελφο ζπζηήκαηνο παξαγσγήο. ε άιιεο πεξηπηψζεηο, φκσο ν κεηαζρεκαηηζκφο απηφο είλαη κία εμαηξεηηθή πνιχπινθε δηαδηθαζία, ε νπνία δελ είλαη δπλαηφλ λα πεξηγξαθεί κε απινχο θαλφλεο θαη δηαδηθαζίεο. πλήζσο, έλα νπνηνδήπνηε ζχζηεκα ππφθεηηαη ζε θάπνηα δηαδηθαζία ειέγρνπ. ε θάζε ζχζηεκα ελδηαθεξφκαζηε λα γλσξίδνπκε ηελ απφδνζε ηνπ, λα γλσξίδνπκε δειαδή θαηά πφζν απηφ εμππεξεηεί ην ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν δεκηνπξγήζεθε, έηζη ψζηε εάλ δε καο ηθαλνπνηεί, λα θάλνπκε ηηο αλαγθαίεο αιιαγέο- δηνξζψζεηο γηα λα ην θέξνπκε ζηελ πνξεία επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπκε ζέζεη. Δθξνέο είλαη ηα πξντφληα πνπ ελίδα 7 από 82 7
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ παξάγεη ην ζχζηεκα. Ζ δηαδηθαζία απηή ηνπ ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο επηηπγράλεηαη κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ πεξηέρνληαη ζηηο εθξνέο ηνπ. Με βάζε ηηο πιεξνθνξίεο ησλ εθξνψλ δηνξζψλνληαη νη εηζξνέο έηζη, ψζηε λα επηηεπρζεί ην δεηνχκελν απνηέιεζκα. Μπνξνχκε λα πνχκε φηη θάπνηεο απφ ηηο εθξνέο ηνπ ζπζηήκαηνο απνηεινχλ θαη εηζξνέο, πνπ βνεζνχλ ζηνλ έιεγρν. Ζ δηαδηθαζία απηή ζηε ζεσξία ζπζηεκάησλ νλνκάδεηαη «αλαηξνθνδφηεζε» (feedback). Είςοδοσ Επεξεργαςία Έξοδοσ Ανάδραςη (FEEDBACK) ρήκα 2 Γηαδηθαζία αλαηξνθνδφηεζεο Πεγή: πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ Γηνίθεζεο (Laudon & Laudon, 2005: 9) 1.1.2. ΣΟ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΣΑ ΟΡΙΑ ΣΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ Κάζε ζχζηεκα ιεηηνπξγεί κέζα ζε έλα πεξηβάιινλ, ην νπνίν επεξεάδεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ, αιιά θαη επεξεάδεηαη απφ απηφ. Χο πεξηβάιινλ κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε φια εθείλα ηα ζηνηρεία πνπ έρνπλ θάπνηα ζρέζε, κηθξή ή κεγάιε, κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο. Γειαδή ην πεξηβάιινλ απνηειείηαη απφ νληφηεηεο πνπ δελ αλήθνπλ ζην ζχζηεκα (δει. δελ είλαη είζνδνη, έμνδνη ή επεμεξγαζίεο ηνπ) αιιά παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ απφδνζε ηνπ ζπζηήκαηνο. Πεξηιακβάλεη, δειαδή, ην πεξηβάιινλ ζηνηρεία, ησλ νπνίσλ θάζε αιιαγή ζηηο ηδηφηεηεο θαη ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπο επεξεάδεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο, θαζψο επίζεο θαη ηα αληίζηνηρα ζηνηρεία ηα νπνία επεξεάδνληαη απφ ηηο εθξνέο ηνπ ζπζηήκαηνο επίζεο θαη ηα αληίζηνηρα ζηνηρεία ηα νπνία επεξεάδνληαη απφ ηηο εθξνέο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σέινο είδακε φηη θάζε ζχζηεκα ιεηηνπξγεί κέζα ζε λέα δεδνκέλν πεξηβάιινλ. Σα φξηα ηνπ ζπζηήκαηνο ην δηαρσξίδνπλ απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ. ε κεξηθά ζπζηήκαηα, φπσο ηα θπζηθά, ηα φξηα είλαη ζαθή θαη πξνζδηνξίδνληαη κε θπζηθφ ηξφπν. Αληίζεηα, ζε άιια ζπζηήκαηα, φπσο ζπζηήκαηα νξγάλσζεο, πιεξνθνξηψλ, θνηλσληθά, νηθνλνκηθά θα. Όπνπ νη αιιειεπηδξάζεηο ησλ δηαθφξσλ κεγεζψλ θαη παξακέηξσλ είλαη πην πνιχπινθεο, ν θαζνξηζκφο ησλ νξίσλ δελ απνηειεί κηα εχθνιε δηαδηθαζία. Ο θαζνξηζκφο ησλ νξίσλ ελφο ζπζηήκαηνο έρεη ηδηαίηεξα κεγάιε ζεκαζία. Οξίδνληαο ηα φξηα πνιχ ζηελά θαη πεξηνξηζκέλα, κπνξεί λα νδεγεζνχκε ζε κε απνηειεζκαηηθή ελίδα 8 από 82 8
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο, επεηδή αγλννχληαη ζεκαληηθά ζηνηρεία ησλ εηζξνψλ θαη ησλ εθξνψλ ηνπ. Αληίζεηα, νξίδνληαο ηα φξηα κε επξχηεηα ην απνηέιεζκα κπνξεί λα είλαη ε δπζιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ιφγσ ηεο ζχγρπζεο κεηαμχ ζηνηρείσλ θαη παξακέηξσλ ηνπ πεξηβάιινληνο (πνπ δελ ειέγρνληαη απφ ην ζχζηεκα ) θαη ησλ πξαγκαηηθψλ εηζξνψλ θαη εθξνψλ ηνπ ζπζηήκαηνο. ε θάζε ζχζηεκα, ηα φξηα ηνπ ζα πξέπεη λα ηεζνχλ κε ζαθήλεηα. Ώζηε λα είλαη φζν ην δπλαηφλ πην μεθάζαξνο ν δηαρσξηζκφο ηνπ απφ ην πεξηβάιινλ. 1.1.3 ΚΛΔΙΣΑ ΚΑΙ ΑΝΟΙΥΣΑ ΤΣΗΜΑΣΑ Έλα ζχζηεκα ζεσξείηαη θιεηζηφ φηαλ είλαη απνκνλσκέλν απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ην ζχζηεκα δελ επεξεάδεηαη θαη δελ επεξεάδεη ην πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν ιεηηνπξγεί. Λίγα ζπζηήκαηα κπνξεί λα ζεσξεζνχλ θιεηζηά. Αληίζεηα ηα ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ή ηα θνηλσληθά ζπζηήκαηα έρνπλ νπσζδήπνηε αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ ηνπο θαη ζεσξνχληαη αλνηρηά. Οη εηζξνέο ησλ αλνηρηψλ ζπζηεκάησλ επεξεάδνληαη απφ ην πεξηβάιινλ θαη νη εθξνέο ηνπο αληίζηνηρα επεξεάδνπλ ην πεξηβάιινλ. Έηζη, ζηα αλνηρηά ζπζηήκαηα δεκηνπξγείηαη πάληα ε αλαγθαηφηεηα πξνζαξκνγήο ηνπο ζηηο κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο. 1.1.4. ΣΑ ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ Σα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα ζπγθεληξψλνπλ, επεμεξγάδνληαη, απνζεθεχνπλ, αλαιχνπλ θαη δηαλέκνπλ πιεξνθνξίεο γηα έλα ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ. Απνηεινχληαη γεληθά απφ: εηζξνέο (δεδνκέλα, εληνιέο), εθξνέο (αλαθνξέο, ππνινγηζκνί), κεραληζκνχο αλαηξνθνδφηεζεο (νη νπνίνη ειέγρνπλ ηε ιεηηνπξγία) θαη ην πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν ιεηηνπξγνχλ. Σα ζπζηαηηθά ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ είλαη ηα εμήο (Γνπθίδεο,2003): Δμνπιηζκόο Η/Τ: είλαη έλα ζχλνιν εμαξηεκάησλ φπσο ν επεμεξγαζηήο, ε νζφλε, ην πιεθηξνιφγην θαη ν εθηππσηήο. Λνγηζκηθό: είλαη έλα ζχλνιν απφ πξνγξάκκαηα πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εμνπιηζκφ λα πξαγκαηνπνηήζεη ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ. Βάζε Γεδνκέλσλ: είλαη κηα ζπιινγή απφ ζρεηηθά αξρεία, πίλαθεο, ζρέζεηο θ.ι.π. ζηα νπνία απνζεθεχνληαη ηα δεδνκέλα. ελίδα 9 από 82 9
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ Γίθηπν: είλαη έλα ζχζηεκα ζχλδεζεο πνπ επηηξέπεη ζηνπο ππνινγηζηέο λα κνηξάδνληαη ηνπο ίδηνπο πφξνπο. Γηαδηθαζίεο: είλαη έλα ζχλνιν απφ εληνιέο πνπ αθνξνχλ ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα παξαπάλσ ζπζηαηηθά ζπλδένληαη. Άλζξσπνη: είλαη ηα άηνκα πνπ εξγάδνληαη κε ην ζχζηεκα ή ρξεζηκνπνηνχλ εθξνέο ηνπ. Σα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα δεκηνπξγνχληαη απφ αλζξψπνπο, γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ αλζξψπνπο. Δπνκέλσο ε ζπκκεηνρή ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα ζηελ αλάπηπμή ηνπο είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ ηερληθή ηνπο αξηηφηεηα, ηε ιεηηνπξγηθή ηνπο πιεξφηεηα θαζψο θαη ηελ πνηφηεηα ηεο εξγαζηαθήο δσήο ησλ ρξεζηψλ ηνπο. Πξέπεη λα εμαζθαιίδνληαη νη πξνυπνζέζεηο πνπ ζα επηηξέπνπλ ζην ζχζηεκα λα έρεη φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε πξνζαξκνζηηθφηεηα, επεθηαζηκφηεηα, επρξεζηία θαη ζπλέπεηα κε ην κηθξφηεξν δπλαηφ θφζηνο. Πην ζπγθεθξηκέλα ην ζχζηεκα ζα πξέπεη (Πνιιάιεο et al, 2004) Χο πξνο ηελ επρξεζηφηεηα θαη ιεηηνπξγηθφηεηα: Να εμππεξεηεί θαη λα δηεπθνιχλεη ηνπο ρξήζηεο. Ζ ηθαλνπνίεζε απηήο ηεο απαίηεζεο πξνυπνζέηεη θαιφ ζρεδηαζκφ ηεο εηζφδνπ θαη εμφδνπ ησλ δεδνκέλσλ, δειαδή ηελ νξζνινγηθή αληηκεηψπηζε ηνπ φγθνπ θαη ησλ ρξνληθψλ πεξηνξηζκψλ ηεο πξνεηνηκαζίαο ηνπο. Να θαιχπηεη ηηο επηρεηξεζηαθέο, ιεηηνπξγηθέο θαη ζεζκηθέο απαηηήζεηο. Να πξνάγεη ηελ ελδνιεηηνπξγηθφηεηα ιακβάλνληαο ππφςε παξάγνληεο φπσο ε απηνλνκία θαη ν δηαρσξηζκφο ησλ ππνζπζηεκάησλ, ε αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ θαη ν ζπληνληζκφο. Να δηεπθνιχλεη ηε ραξηνγξάθεζε ησλ πνηθίισλ ζπζηαηηθψλ κεξψλ ζχκθσλα κε ηελ νξγαλσηηθή/δηνηθεηηθή ζπλάθεηα. Να είλαη θαιά ηεθκεξησκέλν, ψζηε λα ππάξρεη επθνιία ζηε ζπληήξεζή ηνπ θαη πηζαλή επέθηαζε ηνπ. Χο πξνο ηελ ηερλνινγηθή αξηηφηεηα: Να έρεη αλαπηπρζεί ζχκθσλα κε ηηο ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο ζην ρψξν ηεο πιεξνθνξηθήο. Να πξνζαξκφδεηαη ζρεηηθά εχθνια ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ νξγαληζκνχ θαη ζηηο επηκέξνπο πξαθηηθέο εξγαζίαο. ελίδα 10 από 82 10
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου Να είλαη έλα νινθιεξσκέλν πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα, λα είλαη ζρεηηθά εχθνιν ζηελ εθκάζεζε θαη ηε ρξήζε ηνπ, λα κπνξεί λα εγθαηαζηαζεί ζηαδηαθά θαη λα κπνξεί λα επεθηαζεί γηα ηελ ηθαλνπνίεζε κειινληηθψλ αλαγθψλ. Να είλαη ζρεδηαζκέλν θαηά ππνζπζηήκαηα θαηά ην δπλαηφλ κηθξά θαη κε ηελ ειάρηζηε θαηά ην δπλαηφλ αιιειεπίδξαζε ηνπ ελφο πάλσ ζην άιιν. Να είλαη θαηά ην δπλαηφλ αλεμάξηεην απφ ην πιηθφ κέξνο θαη ην ππφινηπν ινγηζκηθφ. Να ηξνπνπνηείηαη εχθνια θαη λα είλαη παξακεηξηθφ. Ζ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ελφο Πιεξνθνξηαθνχ πζηήκαηνο εμαξηάηαη φρη κφλν απφ ηελ ηερληθή θαη πνηνηηθή ηνπ ππεξνρή, αιιά θαη απφ έλαλ αξηζκφ νξγαλσζηαθψλ θαη άιισλ παξαγφλησλ θαη δηαδηθαζηψλ. Έηζη, έλα άξηζηα ζρεδηαζκέλν Πιεξνθνξηαθφ χζηεκα δε ζεκαίλεη απαξαίηεηα φηη ζα επηηχρεη θαηά ηελ πινπνίεζή ηνπ, εάλ δε ιεθζνχλ ππφςε θαη νξηζκέλνη παξάγνληεο. Δπίζεο είλαη δπλαηφλ έλα ζχζηεκα λα επηηχρεη ζε έλαλ νξγαληζκφ αιιά λα απνηχρεη ζε έλαλ άιιν, ή λα απαηηήζεη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο θαη ελέξγεηεο θαη λα πινπνηεζεί κεηά απφ πνιιέο θαζπζηεξήζεηο. Οη πιένλ ζεκαληηθνί ιφγνη απνηπρίαο ελφο ζσζηά ζρεδηαζκέλνπ Πιεξνθνξηαθνχ πζηήκαηνο είλαη νη αθφινπζνη (Οηθνλφκνπ θαη Γεσξγφπνπινο, 2004): Δζηίαζε ζηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπζηήκαηνο. χκθσλα κε ηε ζεσξία ησλ αλνηθηψλ ζπζηεκάησλ ε επηρείξεζε είλαη έλα ζχλνιν αιιεινεμαξηψκελσλ ζηνηρείσλ, ηα νπνία αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο αιιά θαη κε ην πεξηβάιινλ ηνπο. Σα θχξηα ηνηρεία πνπ ππάξρνπλ ζε έλαλ νξγαληζκφ είλαη νη άλζξσπνη, ε ηερλνινγία, νη δηαδηθαζίεο θαη ε δνκή. Λφγσ ηεο αιιειεπίδξαζεο πνπ ππάξρεη κεηαμχ ηνπο, νπνηαδήπνηε αιιαγή ζε θάπνην απφ απηά έρεη σο απνηέιεζκα κηα άκεζε ή έκκεζε επίπησζε ζηα ππφινηπα. Σα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα ζα πξέπεη λα πινπνηνχληαη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο πηζαλέο δνκηθέο επηπηψζεηο ηνπο ζηελ νκαιή θαη εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο. Έηζη έλαο απφ ηνπο ιφγνπο απνηπρίαο ηνπο είλαη ε εζηίαζε πνπ δίλεηαη αξθεηά ζπρλά ζηελ ηερληθή πιεπξά ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ θαη φρη ζηελ θνηλσληθή πκπεξηθνξά αλζξώπηλνπ παξάγνληα. Έλα πιήξσο αλαπηπγκέλν Πιεξνθνξηαθφ χζηεκα κπνξεί λα είλαη πεηπρεκέλν απφ ηερληθή άπνςε θαη ελίδα 11 από 82 11
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ζπγρξφλσο απνηπρεκέλν απφ νξγαλσζηαθή. Με άιια ιφγηα, ην ζχζηεκα, ελψ παξέρεη γηα ηνπο εηδηθνχο πνπ ην αλέπηπμαλ ηελ απαηηνχκελε πιεξνθφξεζε, δε ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο ρξήζηεο είηε γηαηί νη ζρεδηαζηέο δελ αλαγλσξίδνπλ ηε ζπνπδαηφηεηα ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα θαη επνκέλσο δε ηε ιακβάλνπλ ππφςε θαηά ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο, είηε γηαηί, ελψ νη ζρεδηαζηέο ζπκπεξηιακβάλνπλ ηνπο ρξήζηεο ζηελ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο, ην θάλνπλ ρσξίο επηηπρία, είηε γηαηί ηα δηεπζπληηθά ζηειέρε θξνληίδνπλ λα ελεκεξψλνπλ θαη λα εθπαηδεχνπλ ζηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα έλα κηθξφ κφλν αξηζκφ εξγαδνκέλσλ. Έιιεηςε εθπαίδεπζεο θαη δηαζέζηκνπ ρξόλνπ. Δίλαη γλσζηφ φηη νη αλαιπηέο θαη πξνγξακκαηηζηέο ζπζηεκάησλ έρνπλ ηερληθέο θπξίσο γλψζεηο θαη φηη πνιινί απφ απηνχο ζηεξνχληαη θαηάιιειεο εθπαίδεπζεο ζε ζέκαηα ςπρνινγίαο, νξγαλσζηαθήο ζπκπεξηθνξάο, αλζξψπηλσλ ζρέζεσλ θ.α. Ζ ξαγδαία εμέιημε ηεο πιεξνθνξηθήο έρεη δεκηνπξγήζεη, ιφγσ ηεο απαηηνχκελεο ζπλερνχο ελεκέξσζεο, αξθεηά πξνβιήκαηα ζηνπο αλζξψπνπο απηνχο. Έηζη κε δηαζέηνληαο ηνλ απαηηνχκελν ρξφλν, δελ κπνξνχλ λα ελεκεξψλνληαη γηα ζέκαηα πνπ είλαη πέξα απφ ηελ εηδηθφηεηά ηνπο, έζησ θαη αλ ηα ζέκαηα απηά είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ. Δπηπηώζεηο ησλ ηειεπηθνηλσληώλ. Ζ ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο επεθηείλεηαη δηαξθψο. ήκεξα γηα ηελ αληαιιαγή ησλ πιεξνθνξηψλ ρξεζηκνπνηείηαη ην ζπλνιηθφ δίθηπν επηθνηλσληψλ ηεο επηρείξεζεο. Όζν ε επηθνηλσλία θαη ε επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ ζπλερίδνπλ λα ελνπνηνχληαη, λα επεθηείλνληαη θαη λα επεξεάδνπλ ηηο επηρεηξεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, ηφζν πεξηζζφηεξν ε νπνηαδήπνηε ηερλνινγηθή αιιαγή δεκηνπξγεί θνηλσληθέο θαη δνκηθέο κεηαβνιέο. Απνηέιεζκα ησλ παξαπάλσ αιιαγψλ είλαη ε ηζρπξνπνίεζε ηεο αιιειεμάξηεζεο κεηαμχ ησλ δνκηθψλ, ησλ θνηλσληθψλ θαη ησλ ηερλνινγηθψλ ζπζηεκάησλ ηεο επηρείξεζεο. Η δύλακε ησλ αηόκσλ ή ησλ νκάδσλ. Ζ απνζηνιή ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ είλαη ε παξνρή γξήγνξεο, ζσζηήο θαη έγθπξεο πιεξνθφξεζεο. Σα κεκνλσκέλα φκσο άηνκα ή νη νκάδεο πνπ παξάγνπλ ή πνπ ειέγρνπλ ηελ πιεξνθνξία απνθηνχλ δχλακε έλαληη ησλ άιισλ αηφκσλ ή νκάδσλ ηεο ελίδα 12 από 82 12
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου επηρείξεζεο. Έηζη βιέπνπκε κεκνλσκέλα άηνκα ή ηκήκαηα λα έρνπλ ζεκαληηθή επηξξνή ζηελ επηρείξεζε, επεηδή έρνπλ πξφζβαζε ζε ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα ή πιεξνθνξίεο. Ζ εηζαγσγή ελφο πιεξνθνξηαθνχ πζηήκαηνο είλαη δπλαηφλ λα ζπληειέζεη ζε αλαδηαλνκή ηεο δχλακεο κέζα ζηελ επηρείξεζε κε απξφβιεπηεο ζπλέπεηεο. 1.2 ΚΑΣΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ TPS (Transaction Processing Systems / πζηήκαηα Δπεμεξγαζίαο πλαιιαγψλ) ESS (Executive Support Systems / πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Γηνίθεζεο) DSS (Decision Support Systems / πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Απφθαζεο) MIS (Management Information Systems / Γηνηθεηηθά πζηήκαηα Πιεξνθφξεζεο) KMS (Knowledge Management Systems / πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Γλψζεο) OAS (Office Automation Systems / πζηήκαηα Απηνκαηνπνίεζεο Γξαθείνπ) TA Π ΑΝΑ ΔΠΙΠΔΓΑ ΟΡΓΑΝΩΗ ΔΝΟ ΟΡΓΑΝΙΜΟΤ πζηήκαηα Λεηηνπξγηθνύ Δπίπεδνπ: ππνζηεξίδνπλ ηα ιεηηνπξγηθά ζηειέρε ζηελ παξαθνινχζεζε ησλ ζηνηρεησδψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζπλαιιαγψλ ηνπ νξγαληζκνχ. Ο βαζηθφο ζθνπφο ησλ ζπζηεκάησλ ζε απηφ ην επίπεδν είλαη λα απαληνχλ ζε ηξέρνπζεο εξσηήζεηο θαη λα παξαθνινπζνχλ ηε ξνε ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπ νξγαληζκνχ. πζηήκαηα Δπηπέδνπ Γλώζεο: ππνζηεξίδνπλ ην εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ ελφο νξγαληζκνχ. Ο ζθνπφο απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ είλαη λα βνεζάλε ηελ εηαηξία ζηελ αθνκνίσζε λέαο επηρεηξεκαηηθήο γλψζεο θαη ζηνλ έιεγρν ηεο γξαθεηνθξαηίαο. πζηήκαηα Γηνηθεηηθνύ Δπηπέδνπ: εμππεξεηνχλ ηελ παξαθνινχζεζε, ηνλ έιεγρν, ηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηηο δηνηθεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ κεζαίσλ ζηειερψλ. Δθδίδνπλ πεξηνδηθέο αλαθνξέο θαη φρη άκεζεο ιεηηνπξγηθέο πιεξνθνξίεο. ελίδα 13 από 82 13
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ πζηήκαηα ηξαηεγηθνύ Δπηπέδνπ: βνεζάλε ηα αλψηεξα ζηειέρε λα αληηκεησπίζνπλ θαη λα αζρνιεζνχλ κε ζηξαηεγηθά δεηήκαηα θαη καθξνπξφζεζκεο ηάζεηο, ηφζν κέζα ζηελ επηρείξεζε φζν θαη ζην εμσηεξηθφ ηεο πεξηβάιινλ. Marketing Παραγωγή Γιατείριζη Οικονομικά Προζωπικό ρήκα 3 Ππξακίδα ηαμηλφκεζεο Π. Πεγή: πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ Γηνίθεζεο (Laudon & Laudon, 2005: 41) ΚΤΡΙΟΙ ΣΤΠΟΙ ΤΣΗΜΑΣΩΝ πζηήκαηα Δπεμεξγαζίαο πλαιιαγψλ (Transaction Processing Systems - TPS) Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Γηνίθεζεο (Management Information Systems - MIS) πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Απνθάζεσλ (Decision-Support Systems - DSS) πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Γηνίθεζεο (Executive-Support Systems - ESS) ελίδα 14 από 82 14
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου πζηήκαηα Δπεμεξγαζίαο πλαιιαγώλ (Transaction Processing Systems - TPS) κεραλνγξαθεκέλα ζπζηήκαηα ηα νπνία εθηεινχλ θαη θαηαγξάθνπλ ηηο ηξέρνπζεο θαζεκεξηλέο ζπλαιιαγέο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηε δηεμαγσγή ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη εμππεξεηνχλ ην ιεηηνπξγηθφ επίπεδν ηνπ νξγαληζκνχ. ρήκα 4 πκβνιηθή Αλαπαξάζηαζε ελφο πζηήκαηνο Δπεμεξγαζίαο πλαιιαγψλ (TPS) Μηζζνδνζίαο Πεγή: ηαζηαθφο, Κ. (2005). Σαμηλφκεζε, θαηεγνξηνπνίεζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, 31 Ηαλνπάξηνο. http:// www.teihal.gr/bus/labs/downloads/kef2mis.pdf [πξφζβαζε 7-5-2013]. Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Γηνίθεζεο (Management Information Systems - MIS) ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ζην δηνηθεηηθφ επίπεδν ελφο νξγαληζκνχ, ηα νπνία ππνζηεξίδνπλ θπξίσο ηηο ιεηηνπξγίεο πξνγξακκαηηζκνχ, ειέγρνπ, θαη ιήςεο απνθάζεσλ θαη εθδίδνπλ ηαθηηθέο ζπλνπηηθέο αλαθνξέο θαη αλαθνξέο απνθιίζεσλ. ελίδα 15 από 82 15
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ρήκα 5 Απεηθφληζε Πιεξνθνξηαθνχ πζηήκαηνο Γηνίθεζεο (MIS) πνπ δέρεηαη δεδνκέλα απφ ηα TPS ηνπ Οξγαληζκνχ. Πεγή: ηαζηαθφο, Κ. (2005). Σαμηλφκεζε, θαηεγνξηνπνίεζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, 31 Ηαλνπάξηνο. http:// www.teihal.gr/bus/labs/downloads/kef2mis.pdf [πξφζβαζε 7-5-2013]. ρήκα 6 Παξάδεηγκα output απφ MIS Πεγή: ηαζηαθφο, Κ. (2005). Σαμηλφκεζε, θαηεγνξηνπνίεζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, 31 Ηαλνπάξηνο. http:// www.teihal.gr/bus/labs/downloads/kef2mis.pdf [πξφζβαζε 7-5-2013]. ελίδα 16 από 82 16
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Απνθάζεωλ (Decision-Support Systems - DSS) ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ζην δηνηθεηηθφ επίπεδν ελφο νξγαληζκνχ, ηα νπνία ζπλδπάδνπλ δεδνκέλα θαη εμειηγκέλα αλαιπηηθά κνληέια ή εξγαιεία αλάιπζεο δεδνκέλσλ γηα λα ππνζηεξίδνπλ ηε ιήςε απνθάζεσλ ζε έθηαθηα ζέκαηα. ρήκα 7 Απεηθφληζε ελφο πζηήκαηνο Τπνζηήξημεο Απνθάζεσλ Πεγή: ηαζηαθφο, Κ. (2005). Σαμηλφκεζε, θαηεγνξηνπνίεζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, 31 Ηαλνπάξηνο. http:// www.teihal.gr/bus/labs/downloads/kef2mis.pdf [πξφζβαζε 7-5-2013]. πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Γηνίθεζεο (Executive-Support Systems - ESS) Σα πζηήκαηα Τπνζηήξημεο Γηνίθεζεο είλαη ζπζηήκαηα βαζηζκέλα ζηε ρξήζε Ζ/Τ κέζσ ησλ νπνίσλ ηα αλψηεξα δηνηθεηηθά ζηειέρε κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε, λα δεκηνπξγνχλ θαη λα δηαλέκνπλ πιεξνθνξίεο. Ο ξφινο ησλ ελ ιφγσ ζπζηεκάησλ ζπλίζηαηαη πεξηζζφηεξν ζηελ αλαδήηεζε πξνβιεκάησλ θαη φρη ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ (ηαζηαθφο, 2005). ελίδα 17 από 82 17
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ρήκα 8 Μνληέιν ελφο Σππηθνχ πζηήκαηνο Τπνζηήξημεο Γηνίθεζεο Πεγή: ηαζηαθφο, Κ. (2005). Σαμηλφκεζε, θαηεγνξηνπνίεζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, 31 Ηαλνπάξηνο. http:// www.teihal.gr/bus/labs/downloads/kef2mis.pdf [πξφζβαζε 7-5-2013]. ρέζεηο κεηαμύ ηωλ ζπζηεκάηωλ ρήκα 9 πζρέηηζε κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ Πεγή: ηαζηαθφο, Κ. (2005). Σαμηλφκεζε, θαηεγνξηνπνίεζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, 31 Ηαλνπάξηνο. http:// www.teihal.gr/bus/labs/downloads/kef2mis.pdf [πξφζβαζε 7-5-2013]. ελίδα 18 από 82 18
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου Συγκενηρωηικά Χαρακηηριζηικά ηων ΠΣ Πίλαθαο 1 Υαξαθηεξηζηηθά ησλ πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ Πεγή: ηαζηαθφο, Κ. (2005). Σαμηλφκεζε, θαηεγνξηνπνίεζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, 31 Ηαλνπάξηνο. http:// www.teihal.gr/bus/labs/downloads/kef2mis.pdf [πξφζβαζε 7-5-2013]. ελίδα 19 από 82 19
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΣΑ Π ΑΠΟ ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΚΗ ΚΟΠΙΑ Σα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα έρνπλ ηηο εμήο θχξηεο ιεηηνπξγίεο: πζηήκαηα Πωιήζεωλ θαη Μάξθεηηλγθ (Sales and Marketing Systems) Αζρνινχληαη θπξίσο κε ηελ επεμεξγαζία παξαγγειηψλ ζην ιεηηνπξγηθφ επίπεδν ηελ αλάιπζε αγνξάο ζην γλσζηηθφ επίπεδν, αλάιπζε ηηκνιφγεζεο ζην δηνηθεηηθφ θαη ηέινο κε ηελ πξφβιεςε ησλ πσιήζεσλ ζην ζηξαηεγηθφ επίπεδν. πζηήκαηα Καηαζθεπήο θαη Παξαγωγήο (Manufacturing and Production Systems) Αζρνινχληαη θπξίσο κε ηνλ έιεγρν ησλ κεραλψλ ζην ιεηηνπξγηθφ επίπεδν, κε ηελ ζρεδίαζε λέσλ πξντφλησλ ζην γλσζηηθφ επίπεδν, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ παξαγσγήο ζην δηνηθεηηθφ θαη ηέινο κε ηελ ηνπνζεζία ησλ εγθαηαζηάζεσλ ζην ζηξαηεγηθφ επίπεδν. πζηήκαηα Υξεκαηννηθνλνκηθήο Γηαρείξηζεο θαη Λνγηζηεξίνπ (Finance and Accounting Systems) Αζρνινχληαη θπξίσο κε ηνλ έιεγρν ησλ ρξεκάησλ πνπ νθείινληαη ζηελ επηρείξεζε ζην ιεηηνπξγηθφ επίπεδν, κε ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ζην γλσζηηθφ επίπεδν, ηελ θαηάξηηζε πξνυπνινγηζκνχ ζην δηνηθεηηθφ θαη ηέινο κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ καθξνπξφζεζκεο θεξδνθνξίαο ηεο επηρείξεζεο ζην ζηξαηεγηθφ επίπεδν. πζηήκαηα Αλζξώπηλωλ Πόξωλ (Human Resources Systems) Αζρνινχληαη θπξίσο κε ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ζην ιεηηνπξγηθφ επίπεδν, κε ηα ζρέδηα ζηαδηνδξνκηψλ ηνπ πξνζσπηθνχ ζην γλσζηηθφ επίπεδν, ηελ αλάιπζε ακνηβψλ ηνπ πξνζσπηθνχ ζην δηνηθεηηθφ θαη ηέινο κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ καθξνπξφζεζκσλ αλαγθψλ ζε πξνζσπηθφ ζην ζηξαηεγηθφ επίπεδν. ελίδα 20 από 82 20
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου 1.3. ΤΣΗΜΑΣΑ ΚΑΣΑΚΔΤΗ ΔΡΓΩΝ (projects) Ζ πεξίπησζε ησλ ζπζηεκάησλ θαηαζθεπήο έξγσλ αθνξά ζηελ θαηαζθεπή κηαο κνλάδαο πξντφληνο, ζπλήζσο κεγάινπ κεγέζνπο θαη αμίαο πνπ πξννξίδεηαη γηα έλαλ πειάηε (π.ρ. ην θξάηνο ). Παξαδείγκαηα ηέηνησλ πξντφλησλ κπνξεί λα είλαη έλα πινίν, κηα γέθπξα ή έλαο δξφκνο ηαρείαο θπθινθνξίαο. Δίλαη πξνθαλέο φηη ζηελ πεξίπησζε ησλ ζπζηεκάησλ θαηαζθεπήο έξγσλ, ην πξντφλ είλαη εθείλν πνπ κέλεη αθίλεην ελψ ηα κέζα παξαγσγήο είλαη εθείλα πνπ θηλνχληαη γχξσ απφ απηφ (π.ρ. γεξαλνγέθπξεο, κεραλήκαηα παξαζθεπήο κπεηφλ, εθζθαθείο θιπ.). Ο παξαγσγηθφο εμνπιηζκφο είλαη βέβαηα γεληθήο ρξήζεο θαη κε κηθξφ βαζκφ απηνκαηνπνίεζεο. 1.3.1 Ο ΡΟΛΟ ΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ Ζ δηαρείξηζε ηερληθψλ έξγσλ απνηειεί δξαζηεξηφηεηα πνπ εμαξηάηαη θαζνξηζηηθά απφ ηε ζσζηή, γξήγνξε θαη απνηειεζκαηηθή δηαθίλεζε ηεο θαηαζθεπαζηηθήο πιεξνθνξίαο. Δπηπξφζζεηα, ζήκεξα ηα έξγα γίλνληαη πεξηζζφηεξν κεγάια ζε κέγεζνο θαη πνιχπινθα κε ηα κέιε ηεο νκάδαο έξγνπ λα είλαη ζπρλά αλαγθαζκέλα λα ζπλεξγάδνληαη απφ καθξηλέο κεηαμχ ηνπο ηνπνζεζίεο. Ζ θαηαζθεπαζηηθή βηνκεραλία, ιεηηνπξγψληαο ζηα πιαίζηα απμεκέλνπ αληαγσληζκνχ, δέρεηαη πηέζεηο γηα γξεγνξφηεξεο θαη θζελφηεξεο θαηαζθεπέο. Οη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο απνηεινχλ έλαλ θπζηθφ ηφπν γηα ηελ αλαδήηεζε ιχζεσλ ζηελ αλάγθε βειηίσζεο ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο έξγσλ. Σν γεγνλφο απεηθνλίδεηαη ηφζν ζε ρξεκαηνδνηνχκελα πξνγξάκκαηα ηεο Δ.Δ., φζν θαη ησλ Ζ.Π.Α. αιιά θαη απφ ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία. Σαπηφρξνλα, πνιιαπιέο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηε δεκηνπξγία εληαίνπ πιεξνθνξηαθνχ κνληέινπ ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ πξντφληνο ηελ ηειεπηαία δεθαπεληαεηία θαη ε πξνζπάζεηα δηεζλψλ νξγαληζκψλ φπσο ν ISO ζπγθιίλνπλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Σα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα _δηαρείξηζεο Έξγσλ (Project Management Information Systems 38 P.M.I.S.) είλαη ζπζηήκαηα πνπ κπνξνχλ λα δψζνπλ ζσζηά θαη γξήγνξα πιεξνθνξία πνπ κπνξεί λα βνεζήζεη ζηε δηνίθεζε ησλ θαηαζθεπαζηηθψλ έξγσλ. ελίδα 21 από 82 21
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ 1.3.2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΔΡΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ Ζ αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθά δεηήκαηα ζηελ έξεπλα ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. ηελ έξεπλα, απαηηνχληαη θαιά νξηζκέλα κέηξα απνηειεζκάησλ γηα λα δηαζθαιηζηεί φηη ηα απνηειέζκαηα απφ δηάθνξεο κειέηεο ζα είλαη ζπγθξίζηκα. Δίλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ έξεπλα ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ψζηε λα ζπκβάινπλ ζηελ ρξήζε ησλ IS. ηελ ρξήζε, ινηπφλ, ρξεηάδνληαη κέηξα επηηπρίαο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο εθαξκνγήο, ησλ πνιηηηθψλ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο. Δλψ έλα εληαίν κέηξν επηηπρίαο ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ή απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο, ζα ήηαλ επηζπκεηφ, θαίλεηαη απίζαλν φηη ζα κπνξνχζε λα βξεζεί έλα ηέηνην κέηξν. Αλη απηνχ, ε έξεπλα παξέρεη ηαμηλνκήζεηο ησλ κεηαβιεηψλ ηεο επηηπρίαο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζε δηαθνξεηηθέο θαηαζηάζεηο. ε γεληθέο γξακκέο, ε επηηπρία ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα αμηνινγεζεί κέζσ o ηεο πνηφηεηαο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ παξέρνληαη πξνο ηνπο ρξήζηεο, o ηνπ αληίθηππνπ ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ζρεηηθά κε ηνλ πξνβιεκαηηζκφ, ηηο απνθάζεηο ή ηηο ελέξγεηεο ησλ ρξεζηψλ, θαη o ηνπ αληίθηππνπ ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ζην επίπεδν ηνπ νξγαληζκνχ φζνλ αθνξά ην θφζηνο θαη ηα νθέιε. 1.3.3. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΗ ΥΡΗΣΩΝ Λφγσ ηεο δπζθνιίαο λα εθηηκεζνχλ νη επηπηψζεηο ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ζηα άηνκα ή ηνπο νξγαληζκνχο, ηα κέηξα πνπ βαζίδνληαη ζηηο αληηιήςεηο ησλ ρξεζηψλ έρνπλ εμέρνπζα ζέζε ζηελ βηβιηνγξαθία ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. Ζ ηθαλνπνίεζε ηνπ ρξήζηε πιεξνθνξηψλ (User information satisfaction -UIS), είλαη ίζσο ην πην επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελν κέηξν ηεο επηηπρίαο ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. Σν αξρηθφ εξγαιείν ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ ρξεζηψλ πεξηέρεη κηα ζεηξά απφ 39 παξάγνληεο. Ζ ηθαλνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ, ππνινγίδεηαη σο ην άζξνηζκα ηεο ζεηηθήο θαη αξλεηηθήο ζηάζεο ησλ ρξεζηψλ ζε απηνχο ηνπο παξάγνληεο. Αξγφηεξα, άιινη εξεπλεηέο αλέπηπμαλ κηθξφηεξεο θαη ηξνπνπνηεκέλεο εθδφζεηο ηνπ UIS, κε απνηέιεζκα ην 1989, ν Miller λα εληνπίζεη 12 δηαθνξεηηθά εξγαιεία ηνπ UIS. ελίδα 22 από 82 22
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου Μεξηθνί εξεπλεηέο ζεσξνχλ φηη ην UIS ζπλδέεηαη κε ηε ρξήζε αλψηεξσλ ζπζηεκάησλ, ηα νπνία ζπλδένληαη κε αλψηεξεο επηδφζεηο αηφκσλ θαη νξγαληζκψλ. Δλ ηνχηνηο, ε ηθαλνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ πξέπεη λα ζεσξείηαη ζαλ απνδνρή ησλ ρξεζηψλ παξά ζαλ έλα κέηξν νξγαλσηηθψλ απνηειεζκάησλ. Δλψ ηα κέηξα απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ νξγαληζκνχ εζηηάδνπλ ζε ππαξθηά απνηειέζκαηα, ε ηθαλνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ εζηηάδεη ζηελ δηαδηθαζία. Δπηπιένλ, ην UIS είλαη πην πηζαλφ λα είλαη απνηειεζκαηηθφ ζην λα βξίζθεη θξίζηκα πξνβιήκαηα ζηελ εθαξκνγή ή ζηελ ρξήζε ησλ Π παξά ζην λα αμηνινγεί ηα νξγαλσηηθά απνηειέζκαηα. 1.3.3.1 ΔΙΑΔΙΚΑΙΑ ΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ΣΗ ΔΙΑΥΕΙΡΙΗ ΕΡΓΩΝ Ζ ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ έξγσλ είλαη ηδηαίηεξα επεξγεηηθή, αλ ν ρεηξηζηήο είλαη ήδε εμνηθεησκέλνο κε ηνλ ππνινγηζηή θαη αζρνιείηαη είηε κε έλα κεγάιν θαη πεξίπινθν ηερληθφ έξγν είηε κε πεξηζζφηεξα κηθξφηεξα (Weber, 2005). Σν ινγηζκηθφ θαζηζηά ηελ αμηνιφγεζε θαη ην ρεηξηζκφ ηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο επθνιφηεξν απφ ηε ρεηξνθίλεηε πξνζέγγηζε. Υξεηάδνληαη θπξίσο ηξεηο ελέξγεηεο ζην ρξνληθφ πξνγξακκαηηζκφ κε ηε βνήζεηα ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή: εηζαγσγή δεδνκέλσλ, εμηζνξξφπεζε θαη εμαγσγή δεδνκέλσλ ή πιεξνθνξηψλ. Αλ θαη αθνχγεηαη απιφ, απηφ κπνξεί λα απνδεηρηεί ηδηαίηεξα πεξίπινθν ζηελ πξάμε. Ζ εηζαγσγή ησλ δεδνκέλσλ είλαη κηα ζρεηηθά ινγηζηηθή δηαδηθαζία θαη πξέπεη λα γίλεηαη κε κηα ινγηθή ζεηξά. Σα δεδνκέλα πεξηιακβάλνπλ ηνπιάρηζηνλ ηελ πεξηγξαθή ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ηηο δηάξθεηεο θαη ηηο ζρέζεηο. Μπνξνχλ λα πξνζηεζνχλ επηπιένλ θαη θψδηθεο γηα θαηάηαμε θαη επηινγή δξαζηεξηνηήησλ, ζεκεηψζεηο, πεξηνξηζκνί, πφξνη θαη θφζηε θιπ. ηελ πεξηγξαθή ησλ δξαζηεξηνηήησλ ν ρξήζηεο πξέπεη λα έρεη ππφςε ηνπ ηνπο βαζηθνχο θαλφλεο. Σν θπξηφηεξν είλαη φηη πξέπεη λα δειψλεηαη ν ηχπνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο, αλ είλαη δειαδή εθνδηαζκνχ, παξαγσγήο ή δηαρείξηζεο ή αλ είλαη θάπνην νξφζεκν πνπ ζεκαηνδνηεί ηελ αξρή ή ην ηέινο ελφο γεγνλφηνο. Οξηζκέλα ινγηζκηθά παθέηα έρνπλ φξην ραξαθηήξσλ γηα ην πεδίν ηεο πεξηγξαθήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Γηα ηε δηάξθεηα ζπλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη ε εκέξα, ρσξίο απηφ λα είλαη δεζκεπηηθφ. Γηα ηνλ άπεηξν ρξήζηε θαιφ είλαη λα ππάξρεη ζπλέπεηα ζηε κνλάδα κέηξεζεο ηνπ ρξφλνπ. Ζ ρξήζε πεξηζζφηεξσλ ηνπ ελφο εκεξνινγίσλ είλαη πξνηηκφηεξν λα γίλεηαη απφ ηνπο πην πεπεηξακέλνπο ρεηξηζηέο. Πξέπεη επίζεο λα δειψλνληαη θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ψζηε λα ζρεκαηίδεηαη έλα δίθηπν κε κία κφλν αξρή θαη έλα κφλν ηέινο. Δπηηξέπνπλ ζρέζεηο ηεζζάξσλ ηχπσλ (Finish-to-Start, Start-to-Start, Finish-to-Finish, Start-to-Finish) θαη φιεο ηηο ηηκέο γηα ελίδα 23 από 82 23
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ηε ρξνληθή θαζπζηέξεζε, αθφκε θαη αξλεηηθέο. Οξηζκέλα πξνγξάκκαηα απαηηνχλ ηνλ νξηζκφ κφλν ησλ πξνεγνχκελσλ δξαζηεξηνηήησλ, ελψ άιια ησλ πξνεγνχκελσλ ή ησλ επφκελσλ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα γλσξίδεη ν ρξήζηεο, πψο πεξηκέλεη ην πξφγξακκα λα εηζαρζεί ε ζρέζε. Όηαλ ν ρξήζηεο είλαη πιένλ επραξηζηεκέλνο κε ην δίθηπν, κπνξεί λα ηππψζεη αλαθνξέο ή λα ειέγμεη ελαιιαθηηθά ζελάξηα. Οη θώδηθεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ (activity identification codes) κπνξεί λα είλαη απιά αξηζκεηηθνί θαη λα εμππεξεηνχλ ζθνπνχο αχμνληα αξηζκνχ. Οξηζκέλα πξνγξάκκαηα αλαζέηνπλ θψδηθεο απηφκαηα, μεθηλψληαο απφ ην 1 θαη απμάλνληαο θαηά 1, ελψ άιια απμάλνπλ θαηά 10. Άιια πξνγξάκκαηα επηηξέπνπλ ηελ εηζαγσγή αιθαξηζκεηηθψλ θσδηθψλ. Απηφ απμάλεη ηε ρξεζηκφηεηα ησλ θσδηθψλ ζε ζρέζε κε ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ ζηνλ πξνγξακκαηηζηή. Κάπνηα πξνγξάκκαηα επηηξέπνπλ κέρξη θαη 999.999 αιθαξηζκεηηθνχο ραξαθηήξεο. Ζ ινγηθή θσδηθνπνίεζεο κπνξεί λα είλαη απιή ή ζχλζεηε θαηά ηελ θξίζε ηνπ πξνγξακκαηηζηή. Σν Work Breakdown Structure (WBS) είλαη ν πην ζπλεζηζκέλνο ηξφπνο αλαγλψξηζεο δξαζηεξηνηήησλ ζηελ ηεξαξρηθή ηνπο δνκή. Με βάζε απηφλ κπνξεί λα γίλεη ε θσδηθνπνίεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ, πιένλ φρη θαηά αχμνληα αξηζκφ, αιιά θαηά νκάδεο. Απηφ είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκν θαηά ηελ εμαγσγή απνηειεζκάησλ, θαζψο κπνξνχλ γηα παξάδεηγκα λα ηππσζνχλ αλαθνξέο πνπ λα αθνξνχλ κφλν ην ζθπξφδεκα ρξεζηκνπνηψληαο ηνπο θσδηθνχο ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηηο εξγαζίεο ζθπξνδέηεζεο. Οη πεξηνξηζκνί είλαη κηα ηερληθή, γηα λα δηαηεξνχληαη ή λα κεηαθέξνληαη δξαζηεξηφηεηεο ζην ρξφλν ρσξίο ηε ρξήζε ζρέζεσλ. Ζ ελζσκάησζε ελφο πεξηνξηζκνχ ζην ρξνληθφ πξνγξακκαηηζκφ κε ηε βνήζεηα ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή είλαη ηφζν εχθνιε φζν θαη ζηα ρεηξφγξαθα ρξνλνδηαγξάκκαηα. πλήζσο ε αλάζεζε πεξηνξηζκνχ γίλεηαη κε ηελ εηζαγσγή εκεξνκελίαο δίπια ζηνλ επηιεγκέλν ηχπν πεξηνξηζκνχ γηα θάπνηα ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα. Οη πεξηνξηζκνί βνεζνχλ ηδηαίηεξα ζηε δηαρείξηζε ππεξγνιάβσλ θαη πξνκεζεπηψλ. Ζ δηαρείξηζε ησλ πφξσλ θαη εηδηθφηεξα ε επειημία ηεο αλάζεζεο ησλ πφξσλ θαη νη δπλαηφηεηεο πνπ έρεη ν πξνγξακκαηηζηήο λα θαηαλείκεη ηνπο πφξνπο ζηε δηάξθεηα κηαο δξαζηεξηφηεηαο είλαη απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ δηαθξίλνπλ ηα θζελφηεξα απφ ηα αθξηβφηεξα πξνγξάκκαηα. ηα πεξηζζφηεξα πξνγξάκκαηα κπνξνχλ λα επηιεγνχλ μερσξηζηά εκεξνιφγηα γηα ζπγθεθξηκέλνπο πφξνπο. Αλ νη πφξνη πεξηιακβάλνπλ θαη έκςπρν δπλακηθφ, κπνξνχλ γηα παξάδεηγκα λα ελζσκαησζνχλ ζην εκεξνιφγην θαη νη κέξεο δηαθνπψλ ηνπ. Οξηζκέλα πξνγξάκκαηα ελεκεξψλνπλ απηφκαηα ηε ινγηθή, φηαλ γίλνληαη αιιαγέο ζηηο δξαζηεξηφηεηεο. Όηαλ απηή ε επηινγή είλαη απελεξγνπνηεκέλε ελίδα 24 από 82 24
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου ή φηαλ δελ παξέρεηαη απφ ην πξφγξακκα, ην επφκελν βήκα κεηά ηελ εηζαγσγή ησλ δεδνκέλσλ είλαη ν ππνινγηζκφο ηνπ δηθηχνπ. Απηφ ζπλήζσο γίλεηαη απιά κε ην πάηεκα ελφο πιήθηξνπ ή κε ηελ επηινγή κηαο ιεηηνπξγίαο απφ ην κελνχ. Ο πξνγξακκαηηζηήο πξέπεη ζηε ζπλέρεηα λα ειέγμεη πξνζερηηθά ηε ινγηθή ηνπ θαηλνχξηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο. Έπεηηα κπνξεί λα πξνρσξήζεη ζηελ εμηζνξξφπεζε ησλ πφξσλ ζηνρεχνληαο ζε πην νξζνινγηθή θαηαλνκή θαη θαιχηεξε αμηνπνίεζή ηνπο. Ζ εμαγσγή απνηειεζκάησλ ρσξίδεηαη ζε γξαπηέο αλαθνξέο, ζε γξαθηθέο παξαζηάζεηο θαη ζε εηζαγσγή δεδνκέλσλ ζε άιια πξνγξάκκαηα. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθή, γηαηί θαζνξίδεη πψο ε πιεξνθνξία ζα γίλεη πξνζβάζηκε απφ ηελ εηαηξεία, ηνπο ππεξγνιάβνπο, ηνλ θχξην ηνπ έξγνπ θαη ηνπο άιινπο ελδηαθεξφκελνπο. ρεηηθά κε ηηο γξαπηέο αλαθνξέο, νξηζκέλα πξνγξάκκαηα παξέρνπλ δηάθνξεο θφξκεο απφ ηηο νπνίεο κπνξεί λα επηιέμεη ν ρεηξηζηήο, ελψ άιια παξέρνπλ αλαθνξέο κε βάζε απηφ πνπ θαίλεηαη ζηελ νζφλε ( what you see is what you get ). Σν επίπεδν ιεπηνκεξεηψλ ηεο αλαθνξάο εμαξηάηαη απφ ηνλ παξαιήπηε. Γηα παξάδεηγκα ε αλαθνξά πνπ ζα θηάζεη ζηα ρέξηα ηνπ ηδηνθηήηε ίζσο λα κε ρξεηάδεηαη ηφζεο ιεπηνκέξεηεο, φζν απηή πνπ πξννξίδεηαη γηα ηνλ project manager. Δπίζεο πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ηπρφλ ζπγθεθξηκέλεο απαηηήζεηο ηνπ ζπκβνιαίνπ γηα ην πεξηερφκελν ησλ αλαθνξψλ. Οη γξαθηθέο παξαζηάζεηο ρσξίδνληαη ζε απηέο πνπ πεξηγξάθνπλ ην ρξνλνδηάγξακκα θαη απηέο πνπ πεξηγξάθνπλ ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ. Πνιιά πξνγξάκκαηα βαζίδνληαη ζε bar charts γηα ηελ πεξηγξαθή ηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο. Υξεηάδνληαη αξθεηφ ρψξν γηα ηελ παξάζηαζε φινπ ηνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο θάηη πνπ ηα θαζηζηά δχζρξεζηα ζε έξγα κεγάιεο δηάξθεηαο. Ο ρξήζηεο ζα πξέπεη λα έρεη ππφςε ηνπ φηη ζα ρξεηαζηεί κάιινλ θαη κεγαιχηεξνο εθηππσηήο γηα ηελ εθηχπσζή ηνπο. Γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο θαηαλνκήο ησλ πφξσλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο ηζηνγξάκκαηα κε ζπγθεληξσηηθέο s-θακπχιεο. Απηέο νη αλαθνξέο απαηηνχληαη ζπρλά απφ ηνπο ηδηνθηήηεο, γηα λα έρνπλ πιεξέζηεξε εηθφλα ησλ πεξηνδηθψλ νηθνλνκηθψλ ηνπο ππνρξεψζεσλ. Φαλεξψλνπλ επίζεο πφηε ε εμηζνξξφπεζε ησλ πφξσλ ήηαλ απνδνηηθή θαη πφηε φρη. Σέινο πνιιά παθέηα ινγηζκηθνχ έρνπλ κεζφδνπο εηζαγσγήο ή εμαγσγήο δεδνκέλσλ απφ άιια πξνγξάκκαηα ή ζπζθεπέο, φπσο e-mail, PDA ή ην δηαδίθηπν. Οξηζκέλα ζπλδένληαη κε εμσηεξηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ. Κάζε κία απφ απηέο ηηο επηινγέο πξνζθέξεη ζην ρξήζηε πξφζζεηε επειημία γηα ζπλεξγαζία κε άιινπο ζπκκεηέρνληεο ζην έξγν θαη δπλαηφηεηα πξνβνιήο ησλ δεδνκέλσλ ζε άιιεο κνξθέο. Ζ εμαγσγή ησλ δεδνκέλσλ ζπρλά δηεπθνιχλεη καδηθέο αιιαγέο ζε έλα ρξνλνδηάγξακκα. Σα απαξαίηεηα βήκαηα ελίδα 25 από 82 25
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ πεξηνξίδνληαη ζηελ επηινγή ησλ δεδνκέλσλ γηα εμαγσγή θαη ζηελ επηινγή ηεο κνξθήο κε ηελ νπνία ζα απνζεθεπηνχλ. Ζ εηζαγσγή είλαη ζπλήζσο δπζθνιφηεξε θαζψο ν ρξήζηεο πξέπεη λα γλσξίδεη επαθξηβψο ην φλνκα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεδίνπ δεδνκέλσλ. 1.3.4. ΔΠΙΠΣΩΔΙ ΣΟ ΑΣΟΜΟ Μεξηθνί εξεπλεηέο έρνπλ πξνζπαζήζεη λα αλαπηχμνπλ πην άκεζα κέηξα γηα ηηο επηπηψζεηο ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ κάζεζε θαη ζηηο απνθάζεηο ησλ ρξεζηψλ. Σειηθά, νη αηνκηθέο επηπηψζεηο πξέπεη λα κεηξηνχληαη κε βάζε εάλ ε πιεξνθνξία πξνθαιεί αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ απνδέθηε. Αλ θαη, εδψ, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ εξσηεκαηνιφγηα, πνιιέο κειέηεο έρνπλ βαζηζηεί ζε εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο φπνπ ην αληίθηππν ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο ζηε δηαδηθαζία ηεο απφθαζεο κπνξεί λα παξαηεξεζεί άκεζα. Έλαο πεξηνξηζκφο ησλ εξγαζηεξηαθψλ εμεηάζεσλ είλαη φηη απνηπγράλνπλ λα ιάβνπλ ππφςε ην πξαγκαηηθφ πεξηβάιινλ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ην ζχζηεκα. 1.3.5. ΠΛΔΟΝΔΚΣΗΜΑΣΑ Αξρηθά, φπσο είλαη θπζηθφ, ηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Έξγσλ πξνζθέξνπλ ζην ρξήζηε φιεο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνπλ γεληθά ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα θαη είλαη νη εμήο (Γνπθίδεο, 2003): Πξαγκαηνπνηνχλ πςειήο ηαρχηεηαο θαη κεγάιεο πνζφηεηαο αξηζκεηηθνχο ππνινγηζκνχο. Παξέρνπλ γξήγνξε, νξζή θαη ρακεινχ θφζηνπο επηθνηλσλία κέζα θαη κεηαμχ ησλ νξγαληζκψλ. Απνζεθεχνπλ κεγάιν φγθν πιεξνθνξηψλ ζε έλαλ εχθνια πξνζβάζηκν θαη ζρεηηθά κηθξφ ρψξν. Δπηηξέπνπλ γξήγνξε θαη θζελή πξφζβαζε ζε κεγάιν πιήζνο πιεξνθνξηψλ παγθνζκίσο. Δπηηαρχλνπλ ηηο δηαδηθαζίεο εθηχπσζεο θαη ζχληαμεο. Απηνκαηνπνηνχλ ηφζν εκη-απηνκαηνπνηεκέλεο επηρεηξεκαηηθέο δηαδηθαζίεο φζν θαη ρεηξσλαθηηθά θαζήθνληα. Απμάλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηελ απνδνηηθφηεηα ηεο νκαδηθήο εξγαζίαο ηφζν ζε έλα κέξνο φζν θαη ζε πεξηζζφηεξεο ηνπνζεζίεο. ελίδα 26 από 82 26
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου Παξνπζηάδνπλ κε νξγαλσκέλν θαη δσληαλφ ηξφπν ηηο πιεξνθνξίεο, ψζηε λα δεκηνπξγνχλ γλψζε θαη λα πξνθαινχλ ην αλζξψπηλν κπαιφ λα ιεηηνπξγεί πην απνηειεζκαηηθά. Μπνξνχλ λα ιεηηνπξγνχλ θαη λα επηθνηλσλνχλ αζύξκαηα (wireless) θαη έηζη λα ππνζηεξίδνπλ πξσηνπνξηαθέο εθαξκνγέο. Σέινο πινπνηνχλ φια ηα παξαπάλσ κε πνιχ ρακειφηεξν θφζηνο απφ ηελ αλζξψπηλε ρεηξνλαθηηθή παξέκβαζε. Πέξα απφ απηά ηα γεληθά πιενλεθηήκαηα φκσο ππάξρνπλ θαη πνιιά άιια. Ζ κεγάιε ηαρχηεηα επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο εμεδεηεκέλεο δπλαηφηεηεο ησλ δηάθνξσλ ινγηζκηθψλ παθέησλ παξέρνπλ ζηνλ project manager γξήγνξε θαη απνηειεζκαηηθή πξφζβαζε ζηηο απαηηνχκελεο πιεξνθνξίεο ηνπ έξγνπ. Μάιηζηα ε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο (Internet, PDA, θηλεηά ηειέθσλα) πξνζθέξεη αθφκε πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο. Παξαδνζηαθά ν έιεγρνο θφζηνπο θαη ν ρξνληθφο πξνγξακκαηηζκφο ηνπ έξγνπ γηλφηαλ απφ δηαθνξεηηθά παθέηα ινγηζκηθνχ θαη ζπλήζσο θαη απφ δηαθνξεηηθά άηνκα. Σα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα δηαρείξηζεο Έξγνπ επηηξέπνπλ νηθνλνκηθά ζηνηρεία λα ζπλδεζνχλ κε δξαζηεξηφηεηεο βνεζψληαο έηζη ηελ αλάιπζε ρξφλνπ/θφζηνπο θαη πξνζθέξνληαο επθνιφηεξε επνπηεία ηνπ έξγνπ ζηνλ project manager. Αθφκε κε ηε βνήζεηα ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή επηηξέπεηαη ε δεκηνπξγία πνιιαπιψλ απηνκαηνπνηεκέλσλ ζρεδίσλ ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχλ δηαθνξεηηθέο ππνζέζεηο. Ο project manager κπνξεί έηζη λα πξνζνκνηψζεη δηάθνξεο επηδηνξζσηηθέο ελέξγεηεο, λα αλαιχζεη ηα απνηειέζκαηα θαη λα επηιέμεη ηελ πην ζπκθέξνπζα ιχζε (Weber, 2005). Οξηζκέλα παθέηα ινγηζκηθψλ, φπσο π.ρ. ην Primavera, επηηξέπνπλ ηελ απεηθφληζε ζην δηάγξακκα Gantt ησλ ζρέζεσλ αιιειεμάξηεζεο θαη δηαδνρήο κεηαμχ ησλ δξαζηεξηνηήησλ, θάηη πνπ θαζηζηά ην δηάγξακκα πην επνπηηθφ, θαζψο γίλνληαη επθνιφηεξα θαηαλνεηέο νη κεηαβνιέο πνπ κπνξεί λα επηθέξεη θάπνηα αιιαγή ζην ζρεδηαζκφ. Τπάξρνπλ πεξηπηψζεηο πνπ νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα ζπλδεζνχλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ελεκέξσζε ελφο ππεξγνιάβνπ 30 εκέξεο πξηλ μεθηλήζεη ηηο εξγαζίεο ηνπ. Έλαο ηξφπνο λα ελσζνχλ απηέο νη δχν δξαζηεξηφηεηεο, ψζηε ε δξαζηεξηφηεηα ελεκέξσζε ηνπ ππεξγνιάβνπ λα ιακβάλεη πάληα ρψξα 30 εκέξεο πξηλ λα μεθηλήζεη ηηο εξγαζίεο ηνπ, είλαη ε ρξήζε ελφο πεξηνξηζκνχ πνπ λα δεκηνπξγεί κεδεληθό ειεύζεξν ρξνληθό πεξηζώξην (zero free float). δηάθνξα παθέηα ελίδα 27 από 82 27
1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ -ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ινγηζκηθψλ φπσο ην Primavera ή ην SureTrak πξνζθέξνπλ κεηαμχ άιινλ θαη απηφλ ηνλ πεξηνξηζκφ σο επηινγή (Weber, 2005). Γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθφ έλα ζρέδην, πξέπεη λα ππάξρεη δηαδηθαζία παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ. Ζ ζχγθξηζε ηνπ πξνρσξεκέλνπ, ελεκεξσκέλνπ ζρεδίνπ κε ην αξρηθό πιάλν (baseline) βνεζά ηνλ project manager λα εληνπίζεη ηα δηάθνξα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ ζην αξρηθφ ηνπο ζηάδην. Απηφ βεβαίσο πξνυπνζέηεη φηη ε αξρηθή πιεξνθνξία ελεκεξψλεηαη κε ηα πξαγκαηηθά δεδνκέλα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα (Weber, 2005). Δηδηθά θαηά ηελ εθηέιεζε ηεο Αλάιπζεο Πηζηνπνηεκέλεο Αμίαο (Earned Value Analysis), φηαλ ππάξρνπλ εθαηνληάδεο δξαζηεξηφηεηεο, κε ηε βνήζεηα ηνπ θαηάιιεινπ ινγηζκηθνχ ν project manager κπνξεί λα εληνπίζεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο, πνπ παξνπζηάδνπλ πξνβιήκαηα. Αθφκε, νξηζκέλα ινγηζκηθά παθέηα ηνπ εκπνξίνπ κπνξνχλ λα ζπγθξίλνπλ δχν ελεκεξψζεηο ηνπ ζρεδίνπ θαη λα ζπλνςίζνπλ ηη έγηλε κεηαμχ απηψλ ησλ ελεκεξψζεσλ. Έλα απφ απηά είλαη ην Digger (μεθίλεζε απφ ηελ HST Software θαη απνθηήζεθε ζηε ζπλέρεηα απφ ηελ Primavera Systems). Ο ρξήζηεο κπνξεί λα επηιέμεη φια ή νξηζκέλα κφλν θξηηήξηα γηα ζχγθξηζε, φπσο λα πξφζζεηεο θαη δηαγξακκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, πξφζζεηεο θαη δηαγξακκέλεο ζρέζεηο, πνζνζηφ νινθιήξσζεο, πξνυπνινγηζκφ, πεξηνξηζκνχο θιπ. Απηέο νη ζπγθξίζεηο είλαη ζεκαληηθέο, γηαηί δείρλνπλ, αλ θηλνχκαζηε ζηε ζσζηή θαηεχζπλζε (Mubarak, 2005). Όζνλ αθνξά ην ζπλνιηθό ρξνληθό πεξηζώξην (total float) ν project manager κπνξεί λα επηιέμεη λα ην θξχςεη ή λα ην κεηψζεη. Σα δηάθνξα ινγηζκηθά παθέηα παξέρνπλ δηάθνξα ηερλάζκαηα γηα ην ζθνπφ απηφ. ε ππνινγηζηηθά πξνγξάκκαηα φπσο γηα παξάδεηγκα ην Primavera Project Planner κπνξνχλ λα γίλνπλ ηα εμήο (Mubarak, 2005): Να κεησζεί ή λα εμαιεηθζεί ην ρξνληθφ πεξηζψξην κε εθαξκνγή ελφο πεξηνξηζκνχ ηέινπο (Finish No Later Than). Να πεξηνξηζηεί ε δξαζηεξηφηεηα ζηνπο λσξίηεξνπο ρξφλνπο ηεο θαη λα εμαιεηθζεί ηειείσο ην ζπλνιηθφ ρξνληθφ πεξηζψξην. ην MS Project ν πεξηνξηζκφο απηφο νλνκάδεηαη ASAP (As Soon As Possible) ελψ ζην Primavera Project Planner ZTF (Zero Total Float). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε δηαθνξά απηνχ ηνπ πεξηνξηζκνχ κε ηνλ πξνεγνχκελν είλαη φηη απηφο είλαη δπλακηθφο, κηαο θαη πξνζαξκφδεηαη ζε αιιαγέο ζην ρξνλνδηάγξακκα, ελψ ν άιινο είλαη ζηαηηθφο. ελίδα 28 από 82 28
Πτυχιακι εργαςία του Ψθλιοφρθ Ακανάςιου Να θαζπζηεξήζεη ε δξαζηεξηφηεηα ζηνπο βξαδχηεξνπο ρξφλνπο ηεο. Απηφ ζα επεξεάζεη ην ρξνληθφ πεξηζψξην ησλ επφκελσλ δξαζηεξηνηήησλ. Να θαζπζηεξήζεη ε δξαζηεξηφηεηα φζν γίλεηαη πεξηζζφηεξν, ρσξίο λα επεξεαζηνχλ νη επφκελεο δξαζηεξηφηεηεο. Καη ην Primavera Project Planner θαη ην MS Project έρνπλ ηέηνην πεξηνξηζκφ. ε άιια πξνγξάκκαηα ιέγεηαη Μεδεληθό Διεύζεξν Υξνληθό Πεξηζώξην (Zero Free Float) θαη ζε άιια Σν Αξγόηεξν δπλαηό (As Late As Possible). Ο πεξηνξηζκφο απηνχ ηνπ ηχπνπ είλαη πνιχ ρξήζηκνο ζηηο δξαζηεξηφηεηεο εθνδηαζκνχ. Όηαλ κηα ηέηνηα δξαζηεξηφηεηα έρεη πνιχ κεγάιν ρξνληθφ πεξηζψξην, κπνξεί λα κελ είλαη επηζπκεηή ε παξαιαβή ηνπ εμνπιηζκνχ πνιχ λσξίο, γηαηί κπνξεί λα δεκηνπξγεζνχλ πξνβιήκαηα ζηνλ εξγνιάβν ή ηνλ θχξην ηνπ έξγνπ (θινπέο ή βαλδαιηζκνί, έιιεηςε απνζεθεπηηθνχ ρψξνπ θιπ.). Σέινο αλαθνξηθά κε ηε δηαρείξηζε εγγξάθσλ ηζρχεη φηη πνιιά έγγξαθα απνζηέιινληαη πιένλ ζε ειεθηξνληθή κνξθή. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο γίλνληαη δεθηέο απφ λνκηθήο απφςεσο αθφκε θαη ειεθηξνληθέο ππνγξαθέο. Παξφια απηά νξηζκέλα έγγξαθα πξέπεη αθφκε λα ηππψλνληαη ζε ραξηί. Δίλαη απαξαίηεην φκσο φια ηα ελδηαθεξφκελα κέιε ηνπ έξγνπ λα κπνξνχλ λα απνζεθεχνπλ, λα δηαρεηξίδνληαη θαη λα αλαθηνχλ απνδνηηθά ηελ πιεξνθνξία. Γη απηφ ην ζθνπφ έρνπλ αλαπηπρζεί εηδηθά παθέηα ινγηζκηθνχ, φπσο ην Primavera Expedition, ην Meridian s Prolog Manager ή ην Timberline s Project Management. Λίζηεο παξαγγειηψλ, εληνιέο πιεξσκψλ, αξρεία ηειεθψλσλ, πξνηάζεηο, εληνιέο αιιαγψλ, ζεκεηψζεηο, κελχκαηα, γεληθή αιιεινγξαθία, πξαθηηθά ζπλαληήζεσλ, θαζεκεξηλέο αλαθνξέο θαη νπνηνδήπνηε άιιν έγγξαθν ζρεηίδεηαη κε ηε δηαρείξηζε ηνπ έξγνπ νξγαλψλεηαη θαη θαηαρσξείηαη κε ηε βνήζεηα ησλ παξαπάλσ πξνγξακκάησλ. Μηα άιιε ιεηηνπξγία ηνπο είλαη φηη επηηαρχλνπλ ηελ επηθνηλσλία θαη εηδηθφηεξα ηηο δηαδηθαζίεο αλαζεψξεζεο θαη έγθξηζεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη, φπσο ζπκβαίλεη γεληθά ζην ρψξν ηεο πιεξνθνξηθήο, ηα ελ ιφγσ ινγηζκηθά παθέηα δηαξθψο δηεπξχλνληαη θαζψο πξνζηίζεληαη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ θαιχπηνπλ φιν ην θάζκα ηεο δηαρείξηζεο έξγσλ. Μπνξνχλ αθφκε λα ζπλεξγαζηνχλ κε άιια πξνγξάκκαηα (CAD, εθηίκεζεο, ινγηζηηθήο θιπ.). Σέινο παξέρνπλ δηάθνξεο έηνηκεο θφξκεο, πνπ ζπκπιεξψλνληαη γξήγνξα θαη απνζηέιινληαη ζηνλ θάζε stakeholder, δηεπθνιχλνληαο έηζη ην έξγν ηνπ project manager. ελίδα 29 από 82 29