Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Μαρτίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2015/0269 (COD) 6755/16 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 6037/1/16 REV 1 Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: COM(2015)750 final Θέμα: GENVAL 30 JAI 181 MI 124 COMPET 111 COMIX 179 CODEC 241 Σχέδιο οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 91/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τον έλεγχο της απόκτησης και της κατοχής όπλων - Συζήτηση προσανατολισμού Ιστορικό του φακέλου 1. Η οδηγία 91/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 18ης Ιουνίου 1991 σχετικά με τον έλεγχο της απόκτησης και της κατοχής όπλων 1 θέσπισε ένα συνοδευτικό μέτρο της εσωτερικής αγοράς. Επιδίωκε την ισορροπία μεταξύ, αφενός, κάποιας ελευθερίας κυκλοφορίας για ορισμένα πυροβόλα όπλα εντός της Ένωσης και, αφετέρου, της ανάγκης πλαισίωσης της εν λόγω ελευθερίας από ορισμένες εγγυήσεις ασφαλείας, προσαρμοσμένες σε αυτό το είδος προϊόντων. Ωστόσο, λόγω των πρόσφατων τρομοκρατικών ενεργειών, ορισμένα σημεία της οδηγίας 91/477/ΕΟΚ χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης. 1 Οδηγία 91/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 18ης Ιουνίου 1991 σχετικά με τον έλεγχο της απόκτησης και της κατοχής όπλων (ΕΕ L 256, 13.9.1991, σ. 51). 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 1
2. Το Συμβούλιο ζήτησε την αναθεώρηση της εν λόγω οδηγίας, τόσο στα συμπεράσματά του της 15ης Ιουνίου 2015 σχετικά με την ανανεωμένη Στρατηγική Εσωτερικής Ασφάλειας 2015-2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στα συμπεράσματά του της 8ης Οκτωβρίου 2015 για την ευρύτερη χρησιμοποίηση των μέσων καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων. 3. Στις 18 Νοεμβρίου 2015 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 91/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου. 2 Οι τροποποιήσεις με τις οποίες επιδιώκεται η αντιμετώπιση κινδύνων για την προστασία των πολιτών και τη δημόσια ασφάλεια εστιάζονται στα εξής: βελτίωση του ελέγχου της διακίνησης πυροβόλων όπλων, ενισχυμένη ιχνηλασιμότητα των πυροβόλων όπλων, μέτρα σχετικά με την απενεργοποίηση και επανενεργοποίηση ή τη μετατροπή πυροβόλων όπλων, αυστηρότεροι κανόνες για την απόκτηση και κατοχή πυροβόλων όπλων, απαγόρευση της μη στρατιωτικής χρήσης των πλέον επικίνδυνων πυροβόλων όπλων βελτίωση των ανταλλαγών σχετικών πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών. 4. Με βάση τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2015 και μετά τον πρώτο γύρο συζητήσεων σχετικά με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις στην Ομάδα GENVAL στις 26 Νοεμβρίου και τις 18 Δεκεμβρίου 2015 καθώς και στις 25 Ιανουαρίου 2016, η Προεδρία αναθεώρησε το κείμενο της πρότασης, λαμβάνοντας υπόψη, στο μέτρο του δυνατού, τις διάφορες ανησυχίες που εξέφρασαν οι αντιπροσωπίες. 5. Προκειμένου να επιτευχθεί γενική προσέγγιση ως προς τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα έως τον Ιούνιο του 2016, η Ομάδα GENVAL συζήτησε το αναθεωρημένο κείμενο κατά τη συνεδρίασή της στις 8 Φεβρουαρίου 2016. Κατέστη σαφές ότι τόσο το πεδίο εφαρμογής της τροποποιημένης οδηγίας όσο και οι βασικές έννοιές της απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία. 2 έγγρ. 14422/15 GENVAL 60 JAI 903 MI 742 COMPET 533 COMIX 612 CODEC 1557 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 2
6. Η Προεδρία σημείωσε, ιδίως, την ευρεία συναίνεση όσον αφορά την πρόταση να παραμείνουν τα όπλα χαιρετισμού και κρότου, που χρησιμοποιήθηκαν στις επιθέσεις στο Παρίσι, στην κατηγορία στην οποία θα ενέπιπταν σύμφωνα με τον τρόπο με τον οποίο είχαν αρχικά κατασκευαστεί. 7. Όσον αφορά τον ως άνω κατάλογο τροποποιήσεων της Επιτροπής, η Προεδρία σημείωσε την επιθυμία των αντιπροσωπειών για εις βάθος συζήτηση σχετικά με την προτεινόμενη νέα κατηγοριοποίηση των πυροβόλων όπλων. 8. Επιπλέον, η Προεδρία αναγνώρισε την ανάγκη για διεξοδική συζήτηση των θεμάτων που αφορούν την ανταλλαγή πληροφοριών για τους σκοπούς της αποτελεσματικής εφαρμογής της τροποποιημένης οδηγίας. Ωστόσο, δεδομένου ότι το ζήτημα αυτό δεν έχει ακόμη εξεταστεί σε τεχνικό επίπεδο στο πλαίσιο της ομάδας GENVAL, η Προεδρία έκρινε πρόωρη τη συζήτηση του εν λόγω θέματος σε υπουργικό επίπεδο. 9. Εν τούτοις, η Προεδρία σκοπεύει να ζητήσει πολιτική καθοδήγηση από το Συμβούλιο για την Ομάδα, ως προς τα πέντε θέματα που παρατίθενται κατωτέρω, τα οποία συζητήθηκαν από την ΕΜΑ στις 2 Μαρτίου 2016. A. Ελάχιστο όριο ηλικίας για την κατοχή πυροβόλων όπλων 10. Σύμφωνα με την ισχύουσα οδηγία (άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχείο α)), τα κράτη μέλη είναι δυνατόν να επιτρέπουν κατ εξαίρεση την απόκτηση, με άλλους τρόπους πλην της αγοράς, και την κατοχή πυροβόλων όπλων από άτομα κάτω των 18 ετών για δραστηριότητες κυνηγίου ή σκοποβολής, σε τρεις εναλλακτικές περιπτώσεις, δηλαδή εφόσον: έχουν την άδεια των γονέων τους, ή τελούν υπό την καθοδήγηση των γονέων τους ή άλλου ενηλίκου κατόχου έγκυρης άδειας οπλοφορίας ή κυνηγιού, ή βρίσκονται εντός εγκεκριμένου προπονητικού κέντρου που κατέχει σχετική άδεια ή άλλου είδους εγκεκριμένου κέντρου. 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 3
11. Με την τροποποίηση της οδηγίας από την Επιτροπή επιδιώκεται να περιορισθεί η εξαίρεση αυτή στην κατοχή πυροβόλων όπλων και, ως εκ τούτου, να αποκλεισθεί η απόκτηση πυροβόλων όπλων από ανηλίκους, ακόμη και μέσω δωρεάς ή κληρονομιάς. Ορισμένα κράτη μέλη αντιτάχθηκαν στην τροποποίηση αυτή, θεωρώντας την υπερβολικά αυστηρή. Ορισμένες αντιπροσωπείες δεν θεωρούν εφικτή την κατοχή χωρίς προηγούμενη απόκτηση και τονίστηκε ότι η ισχύουσα οδηγία νοείται ότι απαγορεύει μόνον τη συγκεκριμένη περίπτωση της αγοράς πυροβόλων όπλων από ανηλίκους. 12. Με βάση τα ανωτέρω, τα κράτη μέλη καλούνται να δηλώσουν κατά πόσον προτιμούν: a) να διατηρηθεί ο κανόνας που προβλέπεται στην ισχύουσα οδηγία ο οποίος επιτρέπει την απόκτηση, με άλλο τρόπο εκτός της αγοράς, και την κατοχή πυροβόλων όπλων από πρόσωπα κάτω των 18 ετών ή β) να περιοριστεί η προβλεπόμενη στην ισχύουσα οδηγία εξαίρεση για τους ανηλίκους στην αποκλειστική χρήση πυροβόλων όπλων για το κυνήγι και τη σκοποβολή βάσει γονικής άδειας, γονικής καθοδήγησης ή υπό την καθοδήγηση ενηλίκου κατόχου έγκυρης άδειας οπλοφορίας ή κυνηγίου, ή εντός εγκεκριμένου προπονητικού κέντρου που κατέχει σχετική άδεια ή άλλου είδους εγκεκριμένου κέντρου. B. Ιατρικές εξετάσεις για την άδεια απόκτησης και κατοχής πυροβόλων όπλων 13. Το άρθρο 5 παράγραφος 2 της ισχύουσας οδηγίας παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να ανακαλούν την άδεια κατοχής πυροβόλου όπλου, εφόσον κάποιος από τους όρους βάσει των οποίων χορηγήθηκε δεν πληρούται πλέον. Η ισχύουσα οδηγία δεν προβλέπει κριτήρια για τη χορήγηση ή την ανάκληση από τα κράτη μέλη της άδειας αυτής (η οποία περιορίζεται κατ ανάγκη στα πυροβόλα όπλα κατηγορίας Β, τη μόνη κατηγορία για την οποία απαιτείται άδεια βάσει της οδηγίας). 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 4
14. Το άρθρο 5 παράγραφος 2 της οδηγίας, όπως τροποποιήθηκε από την Επιτροπή, θα υποχρέωνε τα κράτη μέλη: να προβλέπουν τυποποιημένες ιατρικές εξετάσεις για την έκδοση ή την ανανέωση της άδειας για την απόκτηση και την κατοχή πυροβόλων όπλων και να ανακαλούν την άδεια αυτή σε περίπτωση που κάποιος από τους όρους βάσει των οποίων χορηγήθηκε δεν πληρούται πλέον. 15. Η πρόταση της Επιτροπής δεν προβλέπει κριτήρια για την εξέταση αυτή, αλλά αναφέρεται απλώς σε «τυποποιημένη ιατρική εξέταση». Η Προεδρία αναθεώρησε την πρόταση, συμπληρώνοντας τις ιατρικές εξετάσεις με ψυχολογική αξιολόγηση του αιτούντος την άδεια. 16. Πολλά κράτη μέλη αντιτίθενται στις υποχρεωτικές ιατρικές εξετάσεις, αμφισβητώντας την αναλογικότητά τους και τη σχέση κόστους και χρησιμότητας. Όσα από αυτά θα μπορούσαν να δεχθούν σχετικά μέτρα, ζήτησαν ευελιξία σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τον σχεδιασμό των προσωπικών αξιολογήσεων. 17. Με βάση τα ανωτέρω, τα κράτη μέλη καλούνται να δηλώσουν κατά πόσον προτιμούν: a) έναν κανόνα ανάλογο με τον προβλεπόμενο στην ισχύουσα οδηγία, σύμφωνα με τον οποίο ο τρόπος χορήγησης ή ανάκλησης της αδείας για την απόκτηση και την κατοχή πυροβόλων όπλων επαφίεται εξ ολοκλήρου στην εθνική νομοθεσία ή β) την πρόβλεψη στην οδηγία απαίτησης διεξαγωγής ιατρικής εξέτασης για τις άδειες αυτές, οι λεπτομέρειες της οποίας θα καθορίζονται από το δίκαιο του κράτους μέλους. 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 5
Γ. Απαγόρευση των ημιαυτόματων πυροβόλων όπλων για μη στρατιωτική χρήση 18. Στο παράρτημα Ι, ΙΙ Α της ισχύουσας οδηγίας προβλέπονται τέσσερις κατηγορίες πυροβόλων όπλων (Α, Β, Γ, Δ) σύμφωνα με την κλίμακα του βαθμού επικινδυνότητάς τους και περιλαμβάνεται σχετικός ορισμός για τους σκοπούς της οδηγίας. Η κατηγορία A περιλαμβάνει τα απαγορευμένα όπλα και η κατηγορία Β απαριθμεί τα όπλα για τα οποία απαιτείται άδεια, ενώ οι δύο άλλες κατηγορίες αφορούν τα όπλα των οποίων η απόκτηση και η κατοχή είτε είναι εντελώς ελεύθερες (Δ) είτε υπόκεινται απλώς σε δήλωση (Γ). 19. Η πρόταση της Επιτροπής αποσκοπεί στην τροποποίηση της ισχύουσας οδηγίας, ιδίως ως εξής: με την προσθήκη των αυτόματων πυροβόλων όπλων που έχουν μετατραπεί σε ημιαυτόματα πυροβόλα όπλα στην κατηγορία Α («Απαγορευμένα πυροβόλα όπλα»), και με την αναβάθμιση των ημιαυτόματων μη πολεμικών πυροβόλων όπλων που έχουν τη μορφή αυτόματου πυροβόλου όπλου και τα οποία περιλαμβάνονται επί του παρόντος στο σημείο 7 της κατηγορίας Β («Πυροβόλα όπλα για τα οποία απαιτείται άδεια») στην κατηγορία A7. 20. Τα ημιαυτόματα όπλα αντιστοιχούν αυτή τη στιγμή σε υψηλό ποσοστό των όπλων που χρησιμοποιούνται για το κυνήγι και τη σκοποβολή. Το σκεπτικό της Επιτροπής για την απαγόρευση των πυροβόλων όπλων της παρούσας κατηγορίας Β.7 είναι ότι τα ημιαυτόματα πυροβόλα όπλα μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε αυτόματα όπλα. Η ισχύουσα οδηγία δεν προβλέπει τεχνικά κριτήρια για να αποφεύγεται η μετατροπή αυτή και, ακόμη και χωρίς μετατροπή σε όπλα της κατηγορίας Α, ορισμένα ημιαυτόματα όπλα θα μπορούσαν να αποδειχθούν εξαιρετικά επικίνδυνα όταν η ικανότητά τους όσον αφορά τον αριθμό των βολών είναι υψηλή. 21. Πολλά κράτη μέλη που αντιτάχθηκαν στη νέα κατηγοριοποίηση στην κατηγορία Α των πυροβόλων όπλων που απαριθμούνται προς το παρόν στο σημείο B.7 θα προτιμούσαν να παραμείνει ο εν λόγω τύπος όπλου στην κατηγορία B. Εναλλακτικά, προτείνεται να συμπληρωθεί η πρόταση με διατάξεις που θα απαγορεύουν τη μετατροπή ημιαυτόματων όπλων και να επιδιωχθεί ιδίως ο καθορισμός των προϋποθέσεων για τη χρήση τέτοιων όπλων. 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 6
22. Για την αντιμετώπιση του κινδύνου που παρουσιάζουν για τη δημόσια ασφάλεια τα πυροβόλα όπλα τα οποία απαριθμούνται προς το παρόν στο σημείο B.7 (ημιαυτόματα πυροβόλα όπλα για μη στρατιωτική χρήση, που έχουν τη μορφή αυτόματου πυροβόλου όπλου), τα κράτη μέλη καλούνται να διατυπώσουν τις προτιμήσεις τους ως προς το κατά πόσον τα εν λόγω όπλα: a) θα πρέπει να απαγορευτούν, με την απαγόρευση να περιορίζεται στα πλέον επικίνδυνα από αυτά, όπως θα προσδιορισθούν περαιτέρω στην οδηγία μέσω τεχνικών προδιαγραφών, ή β) θα πρέπει να εξακολουθήσουν να επιτρέπονται για μη στρατιωτική χρήση αλλά υπό αυστηρότερες προϋποθέσεις καθοριζόμενες στην οδηγία. Δ. Κατοχή απαγορευμένων πυροβόλων όπλων κατ εξαίρεση για πολιτιστικούς και ιστορικούς λόγους 23. Σύμφωνα με το άρθρο 6 της ισχύουσας οδηγίας, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την απαγόρευση της απόκτησης και κατοχής πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών της κατηγορίας Α. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 2, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να χορηγήσουν άδειες για τα προαναφερόμενα πυροβόλα όπλα και πυρομαχικά, εφόσον αυτό δεν αντιβαίνει προς τη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 2.2 της παρούσας οδηγίας, δημόσιοι φορείς, όπως μουσεία, και ιδιώτες συλλέκτες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. 24. Η Προεδρία αναγνωρίζει ότι η παρούσα συζήτηση σε επίπεδο Συμβουλίου δεν προδικάζει το ζήτημα της απόκτησης ή/και κατοχής πυροβόλων όπλων από εφέδρους, το οποίο θα εξετασθεί χωριστά σε μεταγενέστερο στάδιο. 25. Η Επιτροπή πρότεινε να υπαχθούν οι ιδιώτες συλλέκτες στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας και να διαγραφεί η γενική παρέκκλιση του άρθρου 6 παράγραφος 2. Επιπλέον, πρότεινε να ενισχυθεί η απαγόρευση της απόκτησης και κατοχής πυροβόλων όπλων της κατηγορίας Α με την εισαγωγή της υποχρέωσης καταστροφής των εν λόγω πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών εφόσον κατασχεθούν. Ωστόσο, η τροποποίηση επιτρέπει εξαίρεση εν προκειμένω όσον αφορά τους επισήμως αναγνωρισμένους φορείς, όπως τα μουσεία, οι οποίοι ενδιαφέρονται για τις πολιτισμικές και ιστορικές πτυχές των όπλων και στους οποίους τα κράτη μέλη είναι δυνατόν να επιτρέπουν να διατηρήσουν τα πυροβόλα όπλα της κατηγορίας Α που έχουν στην κατοχή τους: εφόσον έχουν αποκτηθεί πριν από την έναρξη ισχύος της τροποποιημένης οδηγίας και υπό την προϋπόθεση ότι τα εν λόγω πυροβόλα όπλα έχουν απενεργοποιηθεί. 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 7
26. Τα περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν δυσχέρειες σχετικά με την πρόταση, διότι η προβλεπόμενη απενεργοποίηση πυροβόλων όπλων της κατηγορίας Α θα έθιγε τη διαφύλαξη της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, και ορισμένα κράτη μέλη προτιμούν να διαγραφεί τελείως η σχετική διάταξη. Ωστόσο, ελλείψει ειδικής διάταξης για τους συλλέκτες, τέθηκε το ερώτημα σε ποιο βαθμό αυτοί θα θιγούν από αυτήν την διάταξη. Η Προεδρία συμφωνεί ότι η έννοια του συλλέκτη θα πρέπει να οριστεί στην τροποποιημένη οδηγία. 27. Ως συμβιβαστική λύση, η Προεδρία πρότεινε επαναφορά της διάταξης σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη μπορούν να επιτρέπουν την κατοχή απαγορευμένων πυροβόλων όπλων σε ειδικές περιπτώσεις όπου αυτό δεν θα ήταν αντίθετο προς τη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη. 28. Τα κράτη μέλη καλούνται να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με το κατά πόσον θα προτιμούσαν a) να υπάρχει γενικός κανόνας όπως στην ισχύουσα οδηγία που θα παρέχει ευελιξία στα κράτη μέλη προκειμένου να επιτρέπουν την απόκτηση καθώς και την κατοχή πυροβόλων όπλων της κατηγορίας Α, εφόσον αυτό δεν αντίκειται στη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη β) να εξαιρούνται από την προαναφερόμενη γενική απαγόρευση μόνο τα μουσεία και να τους επιτρέπονται η απόκτηση και η κατοχή όπλων της κατηγορίας Α ή γ) να εξαιρούνται όχι μόνο τα μουσεία αλλά και οι ιδιώτες συλλέκτες και να τους επιτρέπεται αποκλειστικά η κατοχή πυροβόλων όπλων της κατηγορίας A. 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 8
E. Πωλήσεις μέσω του Διαδικτύου 29. Το άρθρο 6 της πρότασης προβλέπει την απόκτηση πυροβόλων όπλων, μερών και εξαρτημάτων τους και πυρομαχικών για τις κατηγορίες Α, Β και Γ μέσω επικοινωνίας εξ αποστάσεως. Αυτού του είδους η πώληση μέσω του Διαδικτύου επιτρέπεται μόνο σε σχέση με τους οπλοπώλες και μεσίτες και υπόκειται σε αυστηρό έλεγχο από τα κράτη μέλη. 30. Τα κράτη μέλη καλούνται να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με το κατά πόσον θα προτιμούσαν να επιτρέπουν την απόκτηση και πώληση πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών από φυσικά πρόσωπα μέσω επικοινωνίας εξ αποστάσεως, εφόσον αυτό επιτρέπεται: a) αλλά με την απαίτηση να πραγματοποιείται η ίδια η παράδοση υπό όρους που να επιτρέπουν την εξακρίβωση της ταυτότητας και της άδειας του αγοραστή, λ.χ. με την παρουσία του οπλοπώλη ή αντιπροσώπων των δημόσιων αρχών β) αλλά μόνο μέσω εξουσιοδοτημένων οπλοπωλών και μεσιτών, με τη μεταβίβαση των όπλων να αποτελεί επίσημα εγκεκριμένη προσωπική συναλλαγή γ) αλλά υπό την προϋπόθεση ότι η αγορά και η πώληση των πυροβόλων όπλων, μερών και εξαρτημάτων τους και πυρομαχικών μέσω επικοινωνίας εξ αποστάσεως θα ελέγχεται αυστηρά. 6755/16 ΘΚ/γομ/ΠΧΚ 9