ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 10 Μαΐου 2012 (24.05) (OR. en) 8724/12 Διοργανικός φάκελος: 2008/0140 (CNS)

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 10 Μαΐου 2012 (24.05) (OR. en) 8724/12 Διοργανικός φάκελος: 2008/0140 (CNS) SOC 278 JAI 252 MI 246 FREMP 59 ΕΚΘΕΣΗ της: Προεδρίας προς: την Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων (1o Τμήμα) /το Συμβούλιο «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» αριθ. προηγ. εγγρ.: 8602/12 SOC 267 JAI 241 MI 238 FREMP 56 αριθ. πρότ. Επιτρ.: 11531/08 SOC 411 JAI 368 MI 246 Θέμα: Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των προσώπων ανεξαρτήτως θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού - Έκθεση προόδου I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις 2 Ιουλίου 2008, η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου με την οποία επιδιώκεται να επεκταθεί σε τομείς πέραν της απασχόλησης η προστασία από τις διακρίσεις λόγω θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Συμπληρώνοντας τη σχετική ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία 1, η προτεινόμενη οδηγία προβλέπει την απαγόρευση των διακρίσεων για τους προαναφερόμενους λόγους στους ακόλουθους τομείς: την κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανόμενης της κοινωνικής ασφάλισης και της υγειονομικής περίθαλψης, τις κοινωνικές παροχές, την εκπαίδευση και την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης. 1 Ιδίως τις οδηγίες 2000/43/EΚ, 2000/78/ΕΚ και 2004/113/EΚ του Συμβουλίου. 8724/12 ΑΣ/γπ/ΕΠ 1

2 Στη μεγάλη πλειονότητά τους οι αντιπροσωπίες τάχθηκαν τότε κατ αρχήν υπέρ της πρότασης και πολλές μάλιστα συμφώνησαν με τον στόχο να συμπληρωθεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο μέσω της αντιμετώπισης και των τεσσάρων λόγων διακρίσεων με οριζόντια προσέγγιση. Οι περισσότερες αντιπροσωπίες έχουν επιβεβαιώσει τη σημασία της προαγωγής της ίσης μεταχείρισης ως κοινής κοινωνικής αξίας στην ΕΕ. Αρκετές αντιπροσωπίες έχουν τονίσει ειδικότερα τη σημασία της πρότασης στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ΣΗΕΔΑΑ). Ωστόσο, ορισμένες αντιπροσωπίες θα προτιμούσαν τη θέσπιση πιο φιλόδοξων διατάξεων όσον αφορά την αναπηρία. Παρότι υπογραμμίζουν τη σημασία της καταπολέμησης των διακρίσεων, ορισμένες αντιπροσωπίες έχουν διατυπώσει γενικές επιφυλάξεις, εκφράζοντας αμφιβολίες ως προς την αναγκαιότητα της πρότασης της Επιτροπής, η οποία, κατά τη γνώμη τους, παραβιάζει την εθνική αρμοδιότητα σχετικά με ορισμένα ζητήματα και αντιβαίνει στις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Κάποιες άλλες αντιπροσωπίες έχουν επίσης ζητήσει διευκρινίσεις και έχουν εκφράσει ανησυχίες ιδίως όσον αφορά την έλλειψη ασφάλειας δικαίου, την κατανομή αρμοδιοτήτων και τις πρακτικές, οικονομικές και νομικές επιπτώσεις της πρότασης. Επί του παρόντος, οι αντιπροσωπίες διατηρούν στο σύνολό τους γενική επιφύλαξη εξέτασης της πρότασης. Οι ΤΣ, ΔΑ, ΓΑ, MΑ και ΗΒ διατηρούν επιφύλαξη κοινοβουλευτικής εξέτασης. Εντωμεταξύ, η Επιτροπή εμμένει προς το παρόν στην αρχική της πρόταση και διατηρεί επιφύλαξη εξέτασης τυχόν τροποποιήσεών της. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διατύπωσε τη γνώμη του 2 στις 2 Απριλίου 2009 στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης. Κατόπιν της έναρξης ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, την 1η Δεκεμβρίου 2009, η πρόταση εμπίπτει πλέον στο άρθρο 19 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και συνεπώς απαιτείται η επίτευξη ομοφωνίας στο Συμβούλιο, μετά την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 2 Βλ. έγγρ. A6-0149/2009. Εισηγήτρια ήταν η κ. Kathalijne Maria Buitenweg (Ομάδα των Πρασίνων / Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία). Ο νέος εισηγητής του ΕΚ είναι ο κ. Raúl Romeva I Rueda (Ομάδα των Πρασίνων / Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία). 8724/12 ΑΣ/γπ/ΕΠ 2

3 Την 1η Δεκεμβρίου , το Συμβούλιο «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» ενημερώθηκε για την πρόοδο που επετεύχθη από τη διεξοδική ανάλυση που πραγματοποίησε η πολωνική Προεδρία σχετικά με τις διατάξεις που αφορούν την ηλικία ως παράγοντα διακρίσεων. Η Ομάδα Κοινωνικών Υποθέσεων συνέχισε την εξέταση της πρότασης στο πλαίσιο της δανικής Προεδρίας 4, εστιάζοντας στο ίδιο ζήτημα. ΙΙ. ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΑΝΙΚΗ ΠΡΟΕΔΡΙΑ Οι συζητήσεις βασίστηκαν στις συντακτικές προτάσεις 5 της Προεδρίας και αφορούσαν έναν αριθμό ζητημάτων, μεταξύ των οποίων τα ακόλουθα: α) Γενική εξαίρεση όσον αφορά την ηλικία (άρθρο 2 παράγραφος 6, άρθρο 3 και αιτιολογικές σκέψεις 14α), 17στ) και 17ζ) Για να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου, ώστε να συνεχίσουν να επιτρέπονται βάσει της οδηγίας ορισμένες δικαιολογημένες διαφορές μεταχείρισης, η Προεδρία υπέβαλε πρόταση σύμφωνα με την οποία οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας που αφορούν την ηλικία και την αναπηρία, περιλαμβανομένων των ηλικιακών ορίων, για παροχές και υπηρεσίες εντός των συστημάτων κοινωνικής προστασίας των κρατών μελών εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 6. Τα ηλικιακά όρια στον τομέα της εκπαίδευσης επίσης εξαιρούνται από το παρόν σχέδιο. Ορισμένες αντιπροσωπίες εξέφρασαν την άποψη ότι η κοινωνική προστασία πρέπει να εξαιρεθεί συνολικά από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Ωστόσο, ο αντιπρόσωπος της Επιτροπής επεσήμανε την ανάγκη να διατηρηθεί η κοινωνική προστασία εντός του πεδίου εφαρμογής και εξέφρασε την ανησυχία ότι η εξαίρεση όλων των προϋποθέσεων επιλεξιμότητας από το πεδίο εφαρμογής ενδέχεται να θεωρηθεί ότι αντιβαίνει στον ίδιο το στόχο της οδηγίας όσον αφορά τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στην κοινωνική προστασία Βλ. έγγρ /11. Συνεδριάσεις της 15ης Μαρτίου και της 10ης Απριλίου. 5451/12 και 7835/12. «Επιλογή Β» την οποία επεξεργάστηκε η πολωνική Προεδρία (βλ /11, σ. 3). 8724/12 ΑΣ/γπ/ΕΠ 3

4 Ορισμένες αντιπροσωπίες εξέφρασαν αμφιβολίες σχετικά με τη διατύπωση των διατάξεων που αφορούν την κοινωνική προστασία, ιδίως όσον αφορά τη σχέση μεταξύ του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχείο α) το οποίο θέτει την κοινωνική προστασία εντός του πεδίου εφαρμογής και του άρθρου 3 παράγραφος 2 στοιχείο β) το οποίο εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής την οργάνωση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, περιλαμβανομένων των προϋποθέσεων επιλεξιμότητας που αφορούν την ηλικία και την αναπηρία. Το άρθρο 3 προβλέπει ότι η υγειονομική περίθαλψη αποτελεί μέρος της κοινωνικής προστασίας και ως εκ τούτου εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Ωστόσο, η παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, δεν επωφελείται από την εξαίρεση των προϋποθέσεων επιλεξιμότητας που έχουν να κάνουν με την ηλικία ή την αναπηρία από το πεδίο εφαρμογής, η οποία εφαρμόζεται αποκλειστικά στην υγειονομική περίθαλψη εντός του πλαισίου της «οργάνωσης των συστημάτων κοινωνικής προστασίας των κρατών μελών», δηλαδή στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη. Ορισμένες αντιπροσωπίες αμφισβήτησαν την ανωτέρω διάκριση μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης, δήλωσαν ότι πρόκειται για ασαφή διατύπωση και ζήτησαν διευκρινήσεις. Αν και συμφώνησε στην ανάγκη σαφήνειας, ο αντιπρόσωπος της Επιτροπής εκφράστηκε υπέρ της προσέγγισης των προτάσεων διατύπωσης της Προεδρίας, σύμφωνα με την οποία τα καθορισμένα ως προϋπόθεση επιλεξιμότητας για την υγειονομική περίθαλψη ηλικιακά όρια θα εξαιρούνταν από την οδηγία, ενώ οι πάροχοι ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης θα υποχρεούνται να αιτιολογούν τα ηλικιακά όρια που ορίζουν σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 6. Ορισμένες αντιπροσωπίες ζήτησαν την εξαίρεση της «εκπαίδευσης» από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. 8724/12 ΑΣ/γπ/ΕΠ 4

5 β) Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (άρθρο 2 παράγραφος 7 και αιτιολογικές σκέψεις 15, 15α) και 15β) Το σχέδιο οδηγίας προβλέπει ότι θα επιτρέπονται, σε ορισμένες περιπτώσεις, αναλογικές διαφορές μεταχείρισης λόγω ηλικίας και αναπηρίας στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Σε μια προσπάθεια αποσαφήνισης του κειμένου, η Προεδρία εισήγαγε ξεχωριστές αιτιολογικές σκέψεις για την ηλικία (αιτιολογική σκέψη 15) και την αναπηρία (αιτιολογική σκέψη 15α). Για την περαιτέρω ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου υπό το πρίσμα της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην υπόθεση C-236/09 «Test-Achats» 7, η Προεδρία επεσήμανε στην αιτιολογική σκέψη 15 ότι, παρότι οι παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με την ηλικία λαμβάνονται υπόψη για την παροχή ασφαλιστικών, τραπεζικών και άλλων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών προκειμένου να αξιολογηθεί ο ατομικός κίνδυνος και να καθορισθούν τα ασφάλιστρα και οι παροχές, σε ορισμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, άτομα διαφορετικών ηλικιών δεν βρίσκονται σε συγκρίσιμη κατάσταση για την αξιολόγηση του κινδύνου. Ομοίως, η αιτιολογική σκέψη 15α) εξηγεί ότι, όσον αφορά ορισμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τα άτομα με αναπηρία δεν βρίσκονται σε συγκρίσιμη κατάσταση με τα άτομα που δεν πάσχουν από αναπηρία ως προς την αξιολόγηση του κινδύνου. Η Προεδρία επίσης επιχείρησε να διασαφηνίσει τα κριτήρια αξιολόγησης των κινδύνων προκειμένου να μην συνιστούν διάκριση αναλογικές διαφορές μεταχείρισης λόγω ηλικίας ή αναπηρίας, εφόσον η ηλικία ή η αναπηρία του ατόμου θεωρείται καθοριστικός παράγοντας στην αξιολόγηση του κινδύνου για την παροχή της συγκεκριμένης υπηρεσίας και η αξιολόγηση αυτή βασίζεται σε αναλογιστικές αρχές και σχετικά και αξιόπιστα στατιστικά δεδομένα (ή, στην περίπτωση αναπηρίας, σε σχετική και αξιόπιστη ιατρική γνώση). Οι αντιπροσωπίες ζήτησαν διευκρινήσεις και εξέφρασαν αποκλίνουσες απόψεις επί των συγκεκριμένων κριτηρίων. Ορισμένες έκαναν έκκληση για περισσότερη ευελιξία, ενώ άλλες ζήτησαν αυστηρότερους κανόνες. Η Προεδρία αφαίρεσε την αναφορά «η κατάσταση της υγείας που προκαλεί την αναπηρία» ως κριτήριο στο άρθρο 2 παράγραφος 7 τη διατήρησε, ωστόσο, ως παράδειγμα στην αιτιολογική σκέψη 15α. Αρκετές αντιπροσωπίες αμφισβήτησαν την αλλαγή αυτή με την αιτιολογία ότι η αναφορά στην ίδια την αναπηρία ως «καθοριστικού παράγοντα» είναι ευρύτατη και περιορίζει την προστασία έναντι διακρίσεων. Επίσης, ορισμένες αντιπροσωπίες θεώρησαν ότι τα ζητήματα υγείας δεν εντάσσονται αποκλειστικά στο πλαίσιο της αναπηρίας αλλά σχετίζονται και με την ηλικία. 7 Βλ. γραπτή έκθεση της Νομικής Υπηρεσίας του Συμβουλίου (16258/11). 8724/12 ΑΣ/γπ/ΕΠ 5

6 Επιπλέον, η Προεδρία εισήγαγε νέα αιτιολογική σκέψη 15β) η οποία προβλέπει το δικαίωμα ενημέρωσης, κατόπιν αιτήματος, των καταναλωτών και των σχετικών δικαστικών αρχών και υπηρεσιών παραπόνων σχετικά με τους λόγους που αιτιολογούν τη διαφορετική μεταχείριση στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, λόγω ηλικίας ή αναπηρίας. Ορισμένες αντιπροσωπίες ζήτησαν την προσαρμογή ή τη διευκρίνιση πτυχών της εν λόγω διάταξης. Ορισμένες αντιπροσωπίες διατήρησαν επιφυλάξεις σχετικά με την ένταξη της ίσης μεταχείρισης στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, προκρίνοντας τη διευθέτηση του ζητήματος από τα κράτη μέλη. Τονίζοντας την ανάγκη ασφάλειας δικαίου, ορισμένες αντιπροσωπίες προειδοποίησαν για τον κίνδυνο ακούσιας θέσης εκτός νόμου εμπορικών πρακτικών που προσφέρουν χαμηλότερες τιμές σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες. Στο πλαίσιο αυτό, ορισμένες αντιπροσωπίες θεώρησαν σκόπιμο να διευκρινιστεί η προτεινόμενη στην αιτιολογική σκέψη 14α) προσαρμογή του βάρους της απόδειξης όσον αφορά τις περιπτώσεις ευνοϊκότερων προϋποθέσεων πρόσβασης σε άτομα μιας ορισμένης ηλικίας. Άλλα ζητήματα προς περαιτέρω συζήτηση είναι τα εξής: - διακρίσεις που ενδέχεται να ανακύψουν, π.χ. στην περίπτωση που πάροχοι ασφαλιστικών υπηρεσιών σε μικρές εθνικές αγορές αρνηθούν συνολικά την εξυπηρέτηση ορισμένων ηλικιακών ομάδων - προβλέψεις που αφορούν ανηλίκους. Ορισμένες αντιπροσωπίες έχουν ζητήσει να εξαιρεθούν από την οδηγία άτομα κάτω των δεκαοχτώ ετών και - ευθυγράμμιση με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ΣΗΕΔΑΑ). Γενικώς, οι προτάσεις διατύπωσης της Προεδρίας έτυχαν ευρείας στήριξης από πολλές αντιπροσωπίες ως βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο είναι αναγκαίο να συνεχιστούν οι εργασίες επί των διατάξεων που σχετίζονται με την ηλικία ως παράγοντα διακριτικής μεταχείρισης 8. 8 Οι θέσεις των αντιπροσωπιών εκτίθενται λεπτομερέστερα στο 7577/12 + COR 1 και 8602/12 + COR /12 ΑΣ/γπ/ΕΠ 6

7 ΙΙΙ. ΕΚΚΡΕΜΗ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΖΗΤΗΘΗΚΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΑΝΙΚΗ ΠΡΟΕΔΡΙΑ Απαιτείται περαιτέρω συζήτηση επί μιας σειράς άλλων εκκρεμών ζητημάτων 9, μεταξύ των οποίων τα εξής: - η κατανομή αρμοδιοτήτων, το γενικό πεδίο εφαρμογής και η επικουρικότητα, - οι διατάξεις για την αναπηρία, περιλαμβανομένης της προσβασιμότητας και των εύλογων διευκολύνσεων για άτομα με αναπηρία, - το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, - η ασφάλεια δικαίου όσον αφορά την οδηγία συνολικά, και - οι συνολικές επιπτώσεις της πρότασης, περιλαμβανομένων αυτών που αφορούν τις ΜΜΕ. IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Παρότι κατά την δανική Προεδρία σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην προσπάθεια αποσαφήνισης των διατάξεων για την ηλικία ως παράγοντα διακρίσεων, είναι σαφής η ανάγκη για εκτενείς περαιτέρω εργασίες επί της πρότασης. Η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων καλείται να λάβει υπόψη την παρούσα έκθεση και να τη διαβιβάσει στο Συμβούλιο (Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές) που θα πραγματοποιηθεί την 21η Ιουνίου Για σύνοψη των θέσεων των αντιπροσωπιών επί της πρότασης συνολικά, βλ / /12 ΑΣ/γπ/ΕΠ 7