άτομο Ο Vilfredo Federico Damaso Pareto πρέσβευε τις αρχές της νεοκλασικής οικονομικής θεωρίας και ανέπτυξε τη θεωρία του άριστου η οποία περιγράφει με ποιο τρόπο η κοινωνική ευημερία μιας οικονομίας αυξάνεται και φτάνει στο μέγιστο. Κατά Pareto άριστο ή κριτήριο αριστοποίησης κατά Pareto θεωρείται μία κατάσταση της οποίας η βελτίωση του ενός ατόμου ή μίας κοινωνικής ομάδας Α συνιστά τη χειροτέρευση ενός άλλου ατόμου ή μιας άλλης κοινωνικής ομάδας. Για παράδειγμα αν έχουμε μια υποθετική οικονομία της οποίας η συνολική παραγωγή ανέρχεται σε 20 μήλα και η καμπύλη δυνατοτήτων χρησιμότητας παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα. Υ=20 10 Δ 10 Χ=20 άτομο Α Αν υποθέσουμε ότι τα 20 μήλα τα οποία μοιράζονται εξίσου δύο άτομα, τότε το κάθε άτομο καταναλώνει από 10 μήλα (σημείο Δ). Αν ο ένας από τους δύο θελήσει να αυξήσει την κατανάλωσή του σε 12 μήλα τότε αναγκαστικά θα στερήσει δύο μήλα από τον δεύτερο. Συνεπώς, από τη στιγμή που η θέση του δεύτερου ατόμου χειροτερεύει είμαστε σε άριστο σημείο κατά Pareto (Χ,Υ,Δ) και δεν υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης κατά Pareto. Τα σημεία που βρίσκονται πάνω στην καμπύλη δυνατοτήτων χρησιμότητας απεικονίζουν τη μέγιστη χρησιμότητα που αντλούν και τα δύο άτομα από την κατανάλωση των μήλων. Στο σημείο Χ το άτομο Α καταναλώνει τη συνολική παραγωγή και το άτομο δεν καταναλώνει τίποτα. Το ίδιο συμβαίνει και στο σημείο Υ, το άτομο καταναλώνει τη συνολική παραγωγή και το άτομο Α δεν καταναλώνει τίποτα. Τα σημεία λοιπόν Χ και Υ είναι κατά Pareto άριστα, παρόλο που δεν υπάρχει δίκαιη κατανομή της παραγωγής. Με άλλα λόγια δεν πρέπει ποτέ να συγχέουμε το άριστο κατά Pareto με το δίκαιο.

άτομο Υ Δ Α Γ Χ άτομο Α Στο σημείο Α αυτό που συμβαίνει είναι ότι δεν καταναλώνεται η συνολική παραγωγή, δηλαδή τα 20 μήλα αλλά λιγότερη, για παράδειγμα 12 μήλα. Κατά συνέπεια στο σημείο Α υπάρχει η δυνατότητα και τα δύο άτομα να βελτιώσουν τη χρησιμότητά τους από την κατανάλωση περισσότερων μήλων, χωρίς ο ένας να βλάψει τον άλλο. Το σημείο Α ονομάζεται εφικτό και συνιστά βελτίωση κατά Pareto. ελτίωση κατά Pareto σημαίνει να βελτιώσει κάποιος τη θέση του χωρίς να χειροτερεύσει η θέση του άλλου. Το ακριβώς αντίθετο θα σήμαινε χειροτέρευση κατά Pareto, αν δηλαδή η χρησιμότητα και των δύο ατόμων μειωνόταν (σημείο Γ). Αντίθετα στο σημείο αυτό που συμβαίνει είναι ότι καταναλώνεται μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που μπορεί να παραχθεί στην εν λόγω οικονομία, κάτι που σαφώς δεν είναι εφικτό. Έτσι το σημείο ονομάζεται ανέφικτο. Για να μετατραπεί σε εφικτό ή σε άριστο το σημείο θα πρέπει να αυξηθεί η συνολική παραγωγή της οικονομίας και να μετατοπιστεί η καμπύλη δυνατοτήτων χρησιμότητας προς τα δεξιά. 2

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ 1. Τι είναι άριστη κατανομή κατά Pareto; Α) Να βελτιώνεται η θέση του ενός χωρίς να χειροτερεύει αυτή του άλλου ) Να χειροτερεύει η θέση του ενός χωρίς να βελτιώνεται αυτή του άλλου Γ) Να βελτιώνεται η θέση του ενός μόνο αν χειροτερεύει αυτή του άλλου. Δ) Να χειροτερεύει η θέση του ενός μόνο αν χειροτερεύει αυτή του άλλου. 2. Τι είναι βελτίωση κατά Pareto ή αύξηση της κοινωνικής χρησιμότητας Α) Να βελτιώνεται η θέση του ενός χωρίς να χειροτερεύει αυτή του άλλου ) Να χειροτερεύει η θέση του ενός χωρίς να βελτιώνεται αυτή του άλλου Γ) Να βελτιώνεται η θέση του ενός μόνο αν χειροτερεύει αυτή του άλλου. Δ) Να χειροτερεύει η θέση του ενός μόνο αν χειροτερεύει αυτή του άλλου. 3. Τι είναι χειροτέρευση κατά Pareto ή μείωση της κοινωνικής χρησιμότητας Α) Να βελτιώνεται η θέση του ενός χωρίς να χειροτερεύει αυτή του άλλου ) Να χειροτερεύει η θέση του ενός χωρίς να βελτιώνεται αυτή του άλλου Γ) Να βελτιώνεται η θέση του ενός μόνο αν χειροτερεύει αυτή του άλλου. Δ) Να χειροτερεύει η θέση του ενός μόνο αν χειροτερεύει αυτή του άλλου. 3

Με βάση το παρακάτω σχήμα απαντήστε στα ερωτήματα 4-5 Ποσότητα Γιώργου Θ Ε Ζ Δ Α Γ Ι Η 4. Τα σημεία Ι,, Δ σε σχέση με το σημείο Α είναι σημεία στα οποία έχουμε: Α) Αύξηση της κοινωνικής χρησιμότητας ) Μείωση της κοινωνικής χρησιμότητας Ποσότητα Νίκου Γ) Αύξηση της κοινωνικής χρησιμότητας ως προς το Δ και μείωση ως προς τα Ι, Δ) Αύξηση της κοινωνικής χρησιμότητας ως προς το και μείωση ως προς τα Ι, Δ 5. Τα σημεία Ε, Ζ, Γ σε σχέση με το σημείο Α είναι σημεία στα οποία έχουμε: Α) Αύξηση της κοινωνικής χρησιμότητας ) Μείωση της κοινωνικής χρησιμότητας Γ) Αύξηση της κοινωνικής χρησιμότητας ως προς το Ζ και στασιμότητα ως προς τα Ι, Δ) Τίποτα από τα παραπάνω. 4

6. Η καμπύλη δυνατοτήτων χρησιμότητας δύο καταναλωτών, του Α και του, δίνεται από τη σχέση 2U A + U B = 250, όπου U A είναι η χρησιμότητα του καταναλωτή Α, και U είναι η χρησιμότητα του καταναλωτή. Στην τρέχουσα κατάσταση ισχύει U A = 50 και U = 120. Εάν υπάρξει τεχνολογική πρόοδος που μετακινεί προς τα έξω την καμπύλη δυνατοτήτων χρησιμότητας των δύο καταναλωτών κατά 10% και αυξάνει συγχρόνως τη χρησιμότητα του καταναλωτή Α από 50 σε 80, ενώ ο καταναλωτής απολαμβάνει το μέγιστο δυνατό επίπεδο χρησιμότητας με τα νέα δεδομένα, τότε η νέα κατάσταση: α. συνιστά βελτίωση κατά Pareto. β. δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί. γ. δεν συνιστά βελτίωση κατά Pareto. δ. είναι ακριβώς ίδια με την προηγούμενη. Η αρχική κατάσταση δεν είναι άριστη κατά Pareto, αφού έχουμε 2U A + U B = 2*50 + 120 =220 < 250. Με τη βελτίωση της τεχνολογίας κατά 10%, έχουμε 250*(1 + 0,1) = 275 και η νέα κατάσταση διαμορφώνεται ως εξής: 2U A + U B =175=>2*80+ U B = 275 => 160 + U B = 275 => U B = 115. Η χρησιμότητα του καταναλωτή, U B = 115, προκύπτει δεδομένης της νέας χρησιμότητας του Α και του μέγιστου δυνατού που μπορεί να αποκομίσει ο, αφού η μέγιστη συνολική χρησιμότητα έχει διαμορφωθεί σε 275. Στη νέα κατάσταση λοιπόν παρατηρούμε ότι έχουμε βελτίωση της θέσης του Α, αλλά χειροτέρευση της θέσης του (μειώνεται η χρησιμότητά του από 120 σε 115). 5

7. Η καμπύλη δυνατοτήτων ωφέλειας μιας υποθετικής οικονομίας, που αποτελείται από δύο νοικοκυριά, το Χ και το Ψ, εκφράζεται από την εξής σχέση: 2Ux + Uψ = 420, όπου Ux είναι το επίπεδο χρησιμότητας του νοικοκυριού Χ και Uψ είναι το επίπεδο χρησιμότητας του νοικοκυριού Ψ. Στον πίνακα που ακολουθεί δίνονται διάφοροι συνδυασμοί επιπέδων χρησιμότητας των δύο νοικοκυριών. Συνδυασμοί Α Γ Ux 100 150 160 Uψ 50 130 100 α. Η μετάβαση από το συνδυασμό Α στο συνδυασμό Γ συνιστά βελτίωση κατά Pareto β. Η μετάβαση από το συνδυασμό Α στο συνδυασμό Γ συνιστά βελτίωση κατά Pareto αλλά ο συνδυασμός Γ δεν είναι άριστος συνδυασμός γ. Οι συνδυασμοί Α και είναι εφικτοί συνδυασμοί δ. Η μετάβαση από το συνδυασμό Α στο συνδυασμό Γ συνιστά βελτίωση κατά Pareto και ο συνδυασμός Γ είναι άριστος συνδυασμός Η μετάβαση από το συνδυασμό Α στο Γ συνιστά βελτίωση κατά Pareto καθώς έχουμε βελτίωση και των δύο αγαθών. Η χρησιμότητα του αγαθού Χ αυξήθηκε από 100 σε 160 μονάδες και του Ψ από 50 σε 100 μονάδες. Για να έχουμε άριστο κατά Pareto θα πρέπει να επαληθεύεται η εξίσωση 2Ux + Uψ = 420. Επομένως στο σημείο Γ (Ux = 160, Uψ = 100) έχουμε 2*160 + 100 = 420. Άρα το σημείο Γ είναι κατά Pareto άριστο. Η επιλογή της (δ) απορρίπτει τις (α) και (β) ενώ η (γ) πάσχει στο γεγονός ότι ο συνδυασμός δεν είναι εφικτός αφού 2Ux + Uψ = 420=> 2*150+130=430>420. Uy 420 130 100 50 A Γ 100 160 150 210 Ux E-mail: info@onlineclassroom.gr 6