ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ» (ΕΣΠΑ MIS301205) Δ. Κουτσούκη 1, Γ. Μπογδάνης 1, Ε. Βλαχοπαπαδοπούλου 2, Φ. Καραχάλιου 2, Θ. Ψαλτοπούλου 3, Ι. Μανιός 4, Β. Καραγιάννη 5, Α. Χατζάκης 3, Σ. Μιχαλάκος 2 1 ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, 2 Ενδοκρινολογικό Τμ. Νοσοκ. Παίδων, Π.& Α. Κυριακού, 3 Εργαστ. Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 4 Χαροκόπειο Παν/μιο, 5 ΤΕΙ Αθήνας
Εισαγωγή - Σκοπός Το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία Αποτύπωση, Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Παιδικής Παχυσαρκίας» Εξέταση της συσχέτισης ανάμεσα στη φυσική δραστηριότητα και την παιδική παχυσαρκία
Υλικό και Μέθοδος Στρωματοποιημένη δειγματοληψία Εφαρμογή PPS επί του πανελληνίου πληθυσμού των μαθητών δημοτικών σχολείων Οι γονείς απάντησαν σε προ-κωδικοποιημένο ερωτηματολόγιο (φυσική δραστηριότητα, διατροφικές συνήθειες, κοινωνικοδημογραφικές παράμετροι, κλπ) Έλεγχος της σχετικής εγκυρότητας και επαναληψιμότητας των ερωτηματολογίων
Υλικό και Μέθοδος Ταξινόμηση μαθητών σε υπέρβαρους και παχύσαρκους με βάση τα όρια ανά φύλο και ηλικία της International Obesity Task Force Δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ) βάσει μετρήσεων στους μαθητές από ειδικούς επαγγελματίες υγείας Πολυμεταβλητή λογαριθμιστική παλινδρόμηση (logistic regression) με προσαρμογή (adjustment) για ηλικία και φύλο (STATA 11.1 και SPSS 17.0) OR>1: θετική συσχέτιση με υπέρβαρο/παχυσαρκία, OR<1: αντίστροφη συσχέτιση
Αποτελέσματα, περιγραφή του δείγματος 11.850 μαθητές όλων των τάξεων δημοτικού 36,2% ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (25,8% ήταν απλά υπέρβαροι και 10,4% παχύσαρκοι). Δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική σχέση παχυσαρκίας/υπέρβαρου με το φύλο (p=0,634) ή την ηλικία (p=0,524)
Συμμετοχή σε οργανωμένη σωματική άσκηση: προστατευτική επίδραση Συμμετοχή Ναι vs. όχι 0,85 (0,76-0,97) 0,012 Συμμετοχή του παιδιού σε οργανωμένη σωματική άσκηση (σε αθλητικό σύλλογο, γυμναστήριο, προγράμματα του Δήμου)
Περπάτημα ή/και ποδήλατο: προστατευτική επίδραση Περπάτημα και ποδήλατο Αύξηση κατά 30 λεπτά/ημέρα 0,95 (0,92-0,99) 0,015 Η προστατευτική επίδραση κυρίως οφειλόταν στο περπάτημα (adjusted OR=0,87, 95%CI: 0,82-0,92, ανά 30 λεπτά περπατήματος) Απεναντίας, δεν υπήρξε αντίστοιχη συσχέτιση για το ποδήλατο (adjusted OR=1,01, 95%CI: 0,95-1,08, ανά 30 λεπτά ποδηλάτου)
Subgroup analysis: Περπάτημα και παιδική παχυσαρκία Περπάτημα Αύξηση κατά 30 λεπτά/ημέρα 0,87 (0,82-0,92) <0,001
Subgroup analysis: Ποδήλατο και παιδική παχυσαρκία Ποδήλατο Αύξηση κατά 30 λεπτά/ημέρα 1,01 (0,95-1,08) 0,690
Ελεύθερο παιχνίδι και παιδική παχυσαρκία: έλλειψη συσχέτισης Ελεύθερο παιχνίδι Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 0,98 (0,95-1,02) 0,308
Επίδραση γονέων (μη σημαντική): Το παιδί μου παίρνει μέρος σε φυσικές δραστηριότητες/αθλήματα με τους γονείς/κηδεμόνες του Φ.Δ. με γονείς Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 0,98 (0,95-1,01) 0,200
Επίδραση φίλων (μη σημαντική): Οι περισσότεροι φίλοι του παιδιού μου κάνουν άσκηση/φυσική δραστηριότητα Φίλοι κάνουν άσκηση Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 0,97 (0,93-1,01) 0,116
Επίδραση γονέων ενθάρρυνση παχύσαρκων παιδιών να ασκηθούν: «Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει άσκηση φυσική/δραστηριότητα;» Ενθάρρυνση άσκησης Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 1,06 (1,01-1,10) 0,015
Επίδραση γονέων: μείωση περιορισμών στα παχύσαρκα παιδιά «Περιορίζετε το χρόνο που το παιδί σας κάνει άσκηση/φυσική δραστηριότητα λόγω μαθημάτων η υποχρεώσεων του παιδιού;» Περιορισμός Φ.Δ. λόγω μαθημάτων Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 0,96 (0,93-0,99) 0,023
Επίδραση γονέων (μη σημαντική): Περιορίζετε το χρόνο που το παιδί σας κάνει άσκηση/φυσική δραστηριότητα λόγω δικών σας υποχρεώσεων; Περιορισμός Φ.Δ. λόγω υποχρεώσεων Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 0,98 (0,94-1,01) 0,222
Επίδραση γονέων/περιβάλλοντος (μη σημαντική): Υπάρχουν πεζοδρόμια χωρίς εμπόδια, πάρκα και υποδομές στη γειτονιά μας που κάνουν το περπάτημα και την άσκηση εύκολη; Πεζοδρόμια και υποδομές Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 0,99 (0,97-1,02) 0,539
Επίδραση γονέων/περιβάλλοντος: Είναι αρκετά ασφαλές για το παιδί μου να παίζει, να περπατά ή να κάνει ποδήλατο στη γειτονιά μας ; Ασφάλεια για παιχνίδι Αύξηση κατά ένα κλιμάκιο 1,00 (0,97-1,02) 0,712
Περιορισμοί - ερμηνευτικά ζητήματα Σχεδιασμός & ανάλυση: Συγχρονική μελέτη (cross-sectional) Δε στοιχειοθετείται αιτιότητα: απαίτηση για προοπτικές μελέτες
Συμπεράσματα Ευεργετικός ρόλος της φυσικής δραστηριότητας στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας τόσο σε επίπεδο οργανωμένων δραστηριοτήτων όσο και ενασχόλησης με το περπάτημα.