ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΡΟΦΟΡΕΩΝ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΡΟΦΟΡΕΩΝ ΚΡΗΤΗΣ Παρατηρήσεις για το τρέχον υδρολογικό έτος (1 η Μαΐου 27 έως 2 η Οκτωβρίου 27) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 27

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 2 ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙΣ ΤΡΕΧΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ... 4 3 ΚΑΡΣΤΙΚΑ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ... 6 3.1 Α. ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΚΤΗ... 6 3.1.1 ΛΕΚΑΝΕΣ ΜΑΛΙΩΝ - ΣΙΣΙΟΥ... 6 3.1.2 ΛΕΚΑΝΗ ΝΙΠΙΔΙΤΟΥ... 8 3.1.3 ΛΕΚΑΝΗ ΜΥΘΩΝ... 9 3.2 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ ΟΡΕΩΝ... 1 3.2.1 ΛΕΚΑΝΗ ΠΥΡΓΟΥ... 1 3.3 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ... 11 3.3.1 ΛΕΚΑΝΗ ΑΓ. ΜΥΡΩΝΑ... 11 3.4 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΕΥΚΩΝ ΟΡΕΩΝ... 12 3.4.1 ΛΕΚΑΝΗ ΑΓΥΙΑΣ - ΜΕΣΚΛΩΝ... 12 3.4.2 ΛΕΚΑΝΗ ΣΤΥΛΩΝ ΚΟΙΛΙΑΡΗ - ΝΙΟ ΧΩΡΙΟ... 13 3.4.3 ΛΙΜΝΗ ΚΟΥΡΝΑ... 14 3.5 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΟΛΕΝΙΟΥ... 15 3.6 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΗΤΕΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟΥ... 16 4 ΝΕΟΓΕΝΕΙΣ - ΠΡΟΣΧΩΣΙΓΕΝΕΙΣ ΛΕΚΑΝΕΣ... 17 4.1 ΛΕΚΑΝΗ ΑΝΩ ΒΙΑΝΝΟΥ... 17 4.2 ΛΕΚΑΝΗ ΕΜΠΑΡΟΥ... 18 4.3 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΣΑΡΑ... 19 4.3.1 ΛΕΚΑΝΗ ΠΡΑΙΤΩΡΙΩΝ... 19 4.4 ΔΥΤΙΚΗ ΜΕΣΣΑΡΑ... 2 4.4.1 ΛΕΚΑΝΕΣ: ΑΣΗΜΙΟΥ-ΒΑΓΙΩΝΙΑΣ (ΛΟΥΚΙΑ)-ΜΟΙΡΩΝ-ΠΟΜΠΙΑΣ... 2 4.4.1.1 Λεκάνη Ασημίου... 2 4.4.1.2 Λεκάνη Βαγιωνιάς (Λούκια).21 4.4.1.3 Λεκάνη Μοιρών.22 4.4.1.4 Λεκάνη Πόμπιας 23 4.4.2 ΛΕΚΑΝΗ ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ... 23 4.5 ΠΡΟΣΧΩΜΑΤΙΚΗ ΛΕΚΑΝΗ ΠΛΑΤΑΝΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ... 26 4.6 ΝΕΟΓΕΝΗΣ ΛΕΚΑΝΗ ΠΡΙΝΟΥ... 27 4.7 ΝΕΟΓΕΝΗΣ-ΠΡΟΣΧΩΜΑΤΙΚΗ ΛΕΚΑΝΗ ΚΑΛΟΥ ΧΩΡΙΟΥ... 28 5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 29 6 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΜΕΤΡΑ... 3 1

ΛΙΣΤΑ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 2-1. Ετήσια κατανομή βροχόπτωσης υδρολογικών ετών συγκεκριμένης περιόδου επαναφοράς...4 Εικόνα 2-2. Μηνιαία κατανομή βροχόπτωσης υδρολογικών ετών συγκεκριμένης περιόδου επαναφοράς...5 Εικόνα 3-1. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και αγωγιμότητας σταθμού Μαλίων.... 7 Εικόνα 3-2. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Σισίου.... 7 Εικόνα 3-3. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Νιπιδιτού... 8 Εικόνα 3-4. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Μύθων... 9 Εικόνα 3-5. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Πύργου... 1 Εικόνα 3-6. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλ. αγωγιμότητας του σταθμού Αγ. Μύρωνα... 11 Εικόνα 3-7 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλ. αγωγιμότητας του σταθμού Αγυιάς... 12 Εικόνα 3-8 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλ. αγωγιμότητας του σταθμού Στύλων... 13 Εικόνα 3-9 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλ. αγωγιμ. του σταθμού Νιου Χωριού... 13 Εικόνα 3-1 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού της Λίμνης Κουρνά... 14 Εικόνα 3-11 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Κολενίου... 15 Εικόνα 3-12 Διάγραμμα μεταβολής ηλ. αγωγιμότητας του σταθμού Παλαικάστρου Σητείας... 16 Εικόνα 4-1 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Βιάννου... 17 Εικόνα 4-2 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Εμπάρου... 18 Εικόνα 4-3 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Πραιτωρίων... 19 Εικόνα 4-4. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Ασημίου... 2 Εικόνα 4-5. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Βαγιωνιάς (Λούκια)... 21 Εικόνα 4-6. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Μοιρών... 22 Εικόνα 4-7. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Πόμπιας... 23 Εικόνα 4-8 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής αγωγιμότητας του σταθμού Τυμπακίου-αεροδρόμιο (Γεροπόταμος)... 24 Εικόνα 4-9 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής αγωγιμότητας του σταθμού Α3-Τυμπάκιου... 25 Εικόνα 4-1 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Κόκκινος Πύργος-πηγάδι... 25 Εικόνα 4-11 Διάγραμμα μεταβολής ηλ. αγωγιμότητας του σταθμού Πλατανιά Ρεθύμνου... 26 Εικόνα 4-12 Διάγραμμα μεταβολής ηλ. αγωγιμότητας του σταθμού Σκαλέτα Ρεθύμνου... 27 Εικόνα 4-13 Διάγραμμα μεταβολής ηλ. αγωγιμότητας του σταθμού Καλό Χωριό Λασιθίου... 28 2

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Δ/νση Υδάτων της Περιφέρειας Κρήτης έχει αρχίσει μετά τη σύστασή της μια προσπάθεια ενημέρωσης των αρμόδιων φορέων, των χρηστών νερού, αλλά και του κοινού για την κατάσταση των κύριων υδροφορέων του νησιού, στους οποίους έχουν εγκατασταθεί σταθμοί παρακολούθησης. Η έκδοση της έκθεσης αυτής, για την κατάσταση των υπόγειων υδροφορέων έρχεται σε συνέχεια της προηγούμενης, η οποία είχε εκδοθεί το Μάιο του 27 και αφορούσε το βαθμό αναπλήρωσης από τις βροχοπτώσεις του περσινού χειμώνα. Στα επόμενα κεφάλαια, περιγράφεται η κατάσταση των κύριων υδροφορέων του νησιού, μετά την πτώση στάθμης που παρατηρήθηκε κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 και την αξιολόγηση των δεδομένων του τηλεμετρικού συστήματος, που έχει αναπτυχθεί από την Υπηρεσία μας. Ειδικότερα στο κεφάλαιο 2 δίνονται γενικά στοιχεία για τις βροχοπτώσεις της περσινής χειμερινής περιόδου, στο κεφάλαιο 3 περιγράφεται η κατάσταση των καρστικών συστημάτων, στο κεφάλαιο 4 η κατάσταση των προσχωσιγενών λεκανών και στα κεφάλαια 5 και 6 τα συμπεράσματα και οι προτάσεις για την τρέχουσα περίοδο. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα έκθεση προέρχονται από το τηλεμετρικό σύστημα της υπηρεσίας μας*, που αποτελείται από 5 μετεωρολογικούς σταθμούς και 27 σταθμούς υπόγειων νερών, οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί στους κύριους υδροφορείς του νησιού. Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα του συστήματος παρακολούθησης του τμήματος Εγγείων Βελτιώσεων της Περιφέρειας Κρήτης, για τα οποία ευχαριστούμε πολύ, καθώς και τα αποτελέσματα της διαχειριστικής μελέτης Κρήτης. Η επεξεργασία των δεδομένων και η σύνταξη της έκθεσης έγινε από την Αγγελική Μαρτίνου, Δρ. Χημικό Μηχανικό, στην αξιολόγηση των δεδομένων συνέβαλαν οι Στέργιος Κοκολάκης, υδρογεωλόγος και Μαρίνος Κριτσωτάκης, Γεωλόγος MSc, ενώ στη συντήρηση και καλή λειτουργία των σταθμών συνέβαλε ο Νίκος Τζωρακολευθεράκης, όλοι στελέχη της Δ/νσης Υδάτων της Περιφέρειας Κρήτης. * Η εγκατάσταση του τηλεμετρικού δικτύου έγινε στα πλαίσια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων INTERISK και BEWARE-CRINNO που υλοποίησε η Περιφέρεια Κρήτης. Η συμπλήρωση, λειτουργία και συντήρηση του τηλεμετρικού δικτύου γίνεται από το πρόγραμμα ΣΑΕΠ 2 της Περιφέρειας Κρήτης. 3

2 ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟΥ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Η ετήσια κατανομή βροχόπτωσης των υδρολογικών ετών για συγκεκριμένες περιόδους επαναφοράς φαίνονται στην Εικόνα 2-1. Παρατηρούμε ότι, για παράδειγμα, η μέση ετήσια επιφανειακή βροχόπτωση περιόδου επαναφοράς 2 ετών (ή αλλιώς, με πιθανότητα ετήσιας εμφάνισης 5%) σε όλη τη νήσο ανέρχεται σε 927 mm περίπου, τιμή που αντιπροσωπεύει το μέσο υδρολογικό έτος. Από τα στοιχεία των βροχοπτώσεων του υδρολογικού έτους 26-27, προκύπτει ότι η μέση ετήσια επιφανειακή βροχόπτωση ανέρχεται στα 762 mm, τιμή που αντιστοιχεί σε συχνότητα εμφάνισης πολύ κοντά στο 75% (περίοδος επαναφοράς 1,33 έτη). Εάν επιλέξει κανείς την πιθανότητα υπέρβασης 9% για τον ορισμό του ξηρού υδρολογικού έτους, τότε συμπεραίνουμε ότι η περσινή χρονιά μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια χρονιά ενδιάμεση του μέσου και του ξηρού υδρολογικού έτους. Ετήσια κατανομή βροχόπτωσης υδρολογικών ετών συγκεκριμένης περιόδου επαναφοράς για τη νήσο Κρήτη 1 927 Συχνότητα εμφάνισης (Ρ) (πιθανοτική κατανομή Γάμμα -Pearson-3) 9 8 7 759 762 611 Ύψος βροχής (mm) 6 5 4 3 353 2 1 P5 P75 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ 26-27 P9 P99 Εικόνα 2-1 Στο διάγραμμα της εικόνας 2-2 δίνεται η μηνιαία κατανομή της βροχόπτωσης για ένα «πολύ ξηρό» (Ρ99), ένα «ξηρό» (Ρ9), ένα «μέσο» (Ρ5), καθώς και για το υδρολογικό έτος (26-27) για την Κρήτη. Από το διάγραμμα παρατηρούμε ότι το χαρακτηριστικό της περσινής χειμερινής περιόδου ήταν η διαφορετική από τη συνήθη μηνιαία κατανομή των βροχοπτώσεων. Ειδικότερα, εμφανίστηκε μια μέγιστη βροχόπτωση το μήνα Οκτώβριο, με ύψος βροχής που στατιστικά αντιστοιχεί στο μέγιστο του μέσου υδρολογικού έτους που συμβαίνει το μήνα Δεκέμβριο, το μήνα Νοέμβριο οι βροχοπτώσεις αντιστοιχούν στο μέσο υδρολογικό έτος, με περίοδο επαναφοράς τα 2 έτη, τους μήνες Δεκέμβριο και Ιανουάριο οι βροχοπτώσεις είναι κατά πολύ μικρότερες και του ξηρότερου υδρολογικού έτους, με περίοδο επαναφοράς μια στα 1 χρόνια, το μήνα Φεβρουάριο οι βροχοπτώσεις αντιστοιχούν στο μέσο υδρολογικό έτος, τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο οι βροχοπτώσεις αντιστοιχούν σε ξηρό υδρολογικό έτος και το μήνα Μάιο οι βροχοπτώσεις αντιστοιχούν στο μέσο υδρολογικό έτος. 4

μηνιαία κατανομή βροχόπτωσης υδρολογικών ετών συγκεκριμένης περιόδου επαναφοράς για τη νήσο Κρήτη 25 2 Συχνότητα εμφάνισης (Ρ) (πιθανοτική κατανομή Γάμμα (Pearson-3) Ύψος βροχής (mm) 15 1 5 (P5) NORMAL YEAR (P9) DRY YEAR (P99) VERY DRY YEAR YEAR 26-27 ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ -5 Εικόνα 2-2 Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι παραπάνω τιμές αφορούν τις μέσες μηνιαίες τιμές των μετεωρολογικών σταθμών της Κρήτης ενώ η κατανομή αυτών σε τοπικό επίπεδο είναι διαφορετική. 5

3 ΚΑΡΣΤΙΚΑ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο υδατικό διαμέρισμα της Κρήτης, από υδρογεωλογική και κατ επέκταση από διαχειριστική άποψη, παρουσιάζουν οι τρεις μεγάλες σε έκταση ανθρακικές ενότητες που αναπτύσσονται στους ορεινούς όγκους των Λευκών Ορέων, του Ψηλορείτη και της Δίκτης, και οι μικρότερες σε έκταση καρστικές ενότητες Σητείας. Η συνολική τους έκταση είναι περίπου 2.729 km 2, και δέχονται μέσο ετήσιο ύψος βροχής 1.3 mm. Ο μέσος όγκος κατακρημνισμάτων που δέχονται ανέρχεται στα 3,5 x1 9 m 3 /έτος και ο όγκος του κατεισδύοντος νερού, που εμπλουτίζει του καρστικούς υδροφορείς, εκτιμάται σε 1.7x1 9 m 3 /έτος. Οι ασβεστολιθικοί αυτοί όγκοι τροφοδοτούν μεγάλο αριθμό αξιόλογων πηγών στην περίμετρό τους. Οι μεγάλες καρστικές πηγές στην ανατολική Κρήτη είναι είτε παράκτιες είτε υποθαλάσσιες με αποτέλεσμα το νερό τους να είναι υφάλμυρο, λόγω εισόδου της θάλασσας από φυσικά αίτια στον υδροφορέα, σε αντίθεση με τις πηγές της δυτικής Κρήτης που το νερό τους είναι στις περισσότερες γλυκό. Εκτιμάται ότι η συνολική ποσότητα υφάλμυρου νερού μαζί με τις υποθαλάσσιες εκφορτίσεις ανέρχεται σε 8-1.x1 6 m 3 /έτος. (Βλέπε περισσότερες πληροφορίες: Ολοκληρωμένη μελέτη διαχείρισης υδατικών πόρων Κρήτης στο site: www.creteregion.gr ). 3.1 Α. ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΚΤΗ 3.1.1 ΛΕΚΑΝΕΣ ΜΑΛΙΩΝ - ΣΙΣΙΟΥ Το καρστικό αυτό υδρογεωλογικό σύστημα εκτείνεται στους νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου, εκμεταλλεύεται δε εντατικά από αριθμό γεωτρήσεων κύρια κατά τη θερινή περίοδο, λόγω της μεγάλης ζήτησης από τον τουρισμό (ξενοδοχειακά συγκροτήματα βόρειου άξονα από Σίσι μέχρι Ηράκλειο), και την γεωργία. Το νερό του επίσης χρησιμοποιείται καθ όλη τη διάρκεια του έτους για την υδροδότηση των δήμων του βόρειου τμήματος του νομού Ηρακλείου (Μάλια, Χερσόνησος, Γούβες, Ν. Αλικαρνασσός και Ηράκλειο). Αποτέλεσμα είναι, το παράκτιο τμήμα του να υφαλμυρώνεται με την είσοδο της θάλασσας, λόγω των υπεραντλήσεων. Στην εικόνα 3-1 φαίνεται το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης και της ηλεκτρικής αγωγιμότητας στο σταθμό Μαλίων. Διακρίνουμε ότι η πτώση στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 είναι ίδια με αυτή του υδρολογικού έτους 25-26. Χαρακτηριστικό του υδροφορέα είναι ότι η ποιότητα του νερού υποβαθμίζεται, λόγω της υφαλμύρωσης (βλ. διακύμανση ηλ. αγωγιμότητας), η οποία οφείλεται στη φυσική εκφόρτιση του συστήματος και την υπερεκμετάλλευση. Όμως, η ποιότητα του νερού αποκαθίσταται στα αρχικά της όρια κατά τη διάρκεια του εμπλουτισμού από τις βροχοπτώσεις. Στην εικόνα 3-2 φαίνεται η διακύμανση της στάθμης στο σταθμό Σισίου. Διακρίνουμε ότι η πτώση στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 είναι ίδια με αυτή του υδρολογικού έτους 25-26. Ο καρστικός παράκτιος υδροφορέας των περιοχών Χερσονήσου, Μαλίων και Σισίου έχει ενταχθεί στις υπό απαγόρευση περιοχές, σύμφωνα με την κανονιστική απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Κρήτης (ΦΕΚ 33/Β /7-3-27). Γενικά, η συμπεριφορά του συστήματος κρίνεται μέχρι στιγμής ικανοποιητική. 6

25 19 17 2 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 15 1 15 13 11 9 5 7 ηλεκτρική αγωγιμότητα στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (9m) 5 1/1/5 1/11/5 1/12/5 1/1/6 1/2/6 1/3/6 1/4/6 1/5/6 1/6/6 1/7/6 1/8/6 1/9/6 1/1/6 1/11/6 1/12/6 1/1/7 1/2/7 1/3/7 1/4/7 1/5/7 1/6/7 1/7/7 1/8/7 1/9/7 Εικόνα 3-1. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και αγωγιμότητας σταθμού Μαλίων. 15 14 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (118 m) 13 12 11 1 9 8 7 6 4/8/6 3/9/6 3/1/6 2/11/6 2/12/6 1/1/7 31/1/7 2/3/7 1/4/7 1/5/7 31/5/7 3/6/7 3/7/7 29/8/7 28/9/7 Εικόνα 3-2. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Σισίου. 7

3.1.2 ΛΕΚΑΝΗ ΝΙΠΙΔΙΤΟΥ Η λεκάνη Νιπιδιτού εκτείνεται στις νοτιοδυτικές απολήξεις της Δίκτης. Πρόκειται για σημαντικό καρστικό υδροφορέα των πλακωδών ασβεστολίθων με νερό πολύ καλής ποιότητας. Σήμερα εκμεταλλεύεται από αριθμό βαθέων γεωτρήσεων (4-5 μέτρων) ιδιοκτησίας δήμων ή ιδιωτικών ομάδων. Το νερό του χρησιμοποιείται για την ύδρευση των οικισμών των δήμων Καστελίου, Αρκαλοχωρίου και Βιάννου (Έμπαρος) καθώς και για άρδευση των καλλιεργειών των ομώνυμων δήμων. Στο διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης ( Εικόνα 3-3) φαίνεται ότι κατά την καλοκαιρινή περίοδο του περσινού υδρολογικού έτους 26-27, σημειώθηκε πτώση της στάθμης περίπου επτά (7) μέτρα μεγαλύτερη από αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 και βρίσκεται στα επίπεδα του έτους 22-23. Γενικό συμπέρασμα είναι η συνεχής σταδιακή πτώση της στάθμης του συγκεκριμένου υδροφόρου και η υπηρεσία μας θα συνεχίσει την συστηματική παρακολούθησή του, για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την περαιτέρω διαχείρισή του. 7 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (32 m) 6 5 4 3 2 1 19/9/2 19/11/2 19/1/3 19/3/3 19/5/3 19/7/3 19/9/3 19/11/3 19/1/4 19/3/4 19/5/4 19/7/4 19/9/4 19/11/4 19/1/5 19/3/5 19/5/5 19/7/5 19/9/5 19/11/5 19/1/6 19/3/6 19/5/6 19/7/6 19/9/6 19/11/6 19/1/7 19/3/7 19/5/7 19/7/7 19/9/7 Εικόνα 3-3. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Νιπιδιτού (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 8

3.1.3 ΛΕΚΑΝΗ ΜΥΘΩΝ Η λεκάνη Μύθων εκτείνεται στις νοτιοανατολικές απολήξεις της Δίκτης και διοικητικά η περιοχή υπάγεται στο Ν. Λασιθίου (Δήμο Ιεράπετρας) και στο Ν. Ηρακλείου (Δήμο Βιάννου). Πρόκειται για σημαντικό καρστικό υδροφορέα των ασβεστολίθων της Τρίπολης με νερό καλής ποιότητας. Σήμερα εκμεταλλεύεται από αριθμό βαθέων γεωτρήσεων (3-4 μέτρων) ιδιοκτησίας των δήμων Ιεράπετρας και Βιάννου. Το νερό του χρησιμοποιείται για την ύδρευση των οικισμών και την άρδευση των ομώνυμων δήμων. Ο υδροφορέας δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα υφαλμύρινσης λόγω της αποστάσεως από τη θάλασσα, της υψηλής απόλυτης στάθμης και της παρουσίας αδιαπέραστων σχηματισμών κατάντη. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης* στο σταθμό των Μύθων (Εικόνα 3.4) φαίνεται ότι η πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 σε σχέση με αυτή του υδρολογικού έτους 25-26 είναι της τάξης των δέκα (1) μέτρων. Το σύνολο των βροχοπτώσεων στην περιοχή, κατά το υδρολογικό έτος 26-27 ήταν μόλις 275,5 mm, κατά 133 mm λιγότερο από το προηγούμενο. Παρατηρείται η συνεχής πτώση της στάθμης ακόμα και κατά την περίοδο από Οκτώβριο έως Φεβρουάριο, η οποία προφανώς ενισχύεται από την συνεχή άντληση των γεωτρήσεων αυτήν την περίοδο. Είναι φανερή η μεγάλη τάση ταπείνωσης της στάθμης του υδροφορέα και γίνεται σαφές ότι είναι απολύτως απαραίτητη η διατήρηση των απαγορευτικών μέτρων στην περιοχή. Η περιοχή έχει ενταχθεί στις υπό απαγόρευση περιοχές για νέες αρδευτικές χρήσεις, ενώ περιοριστικά μέτρα ισχύουν μόνο για νέες υδρευτικές χρήσεις (ΦΕΚ 33/Β /7-3-27). 45 4 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (18,13 m) 35 3 25 2 15 1 1/6/5 1/7/5 1/8/5 1/9/5 1/1/5 1/11/5 1/12/5 1/1/6 1/2/6 1/3/6 1/4/6 1/5/6 1/6/6 1/7/6 1/8/6 1/9/6 1/1/6 1/11/6 1/12/6 1/1/7 1/2/7 1/3/7 1/4/7 1/5/7 1/6/7 Εικόνα 3-4. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Μύθων * εξαιτίας προβλημάτων στη λειτουργία του σταθμού παρουσιάζεται το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης μέχρι τα τέλη Ιουνίου του 27 9

3.2 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ ΟΡΕΩΝ 3.2.1 ΛΕΚΑΝΗ ΠΥΡΓΟΥ Η λεκάνη του Πύργου βρίσκεται στην οροσειρά των Αστερουσίων ορέων, στην εδαφική περιφέρεια του δήμου Αστερουσίων. Χαρακτηριστικό των καρστικών συστημάτων των Αστερουσίων είναι οι «μεμονωμένες» λεκάνες. Το νερό αυτών των σχηματισμών, με βάση τα μέτρα προστασίας του υδατικού δυναμικού, χρησιμοποιείται κύρια για την κάλυψη των υδρευτικών αναγκών, λόγω της καλής ποιότητάς του. Ο σταθμός έχει εγκατασταθεί σε ασβεστολίθους ΝΑ του οικισμού του Πύργου. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 3-5) παρατηρείται ότι η πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 είναι κατά επτά (7) μέτρα μεγαλύτερη από αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 και κατά δεκατέσσερα (14) μέτρα από αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25. Η συνεχής τάση ταπείνωσης της στάθμης του υδροφορέα οδηγεί στην αναθεώρηση των υφιστάμενων μέτρων και του αυστηρού ελέγχου της εφαρμογής τους. 35 3 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (71,8 m) 25 2 15 1 5 11/4/5 11/5/5 1/6/5 1/7/5 9/8/5 8/9/5 8/1/5 7/11/5 7/12/5 6/1/6 5/2/6 7/3/6 6/4/6 6/5/6 5/6/6 5/7/6 4/8/6 3/9/6 3/1/6 2/11/6 2/12/6 1/1/7 31/1/7 2/3/7 1/4/7 1/5/7 31/5/7 3/6/7 3/7/7 29/8/7 28/9/7 Εικόνα 3-5. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης σταθμού Πύργου. 1

3.3 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ Η καρστική ενότητα του Ψηλορείτη καταλαμβάνει έκταση 53 km 2. Δέχεται ένα όγκο κατακρημνισμάτων της τάξης των 78x1 6 m 3 /έτος, με μέσο ύψος βροχής 1.473 mm/έτος. Περιμετρικά του ορεινού όγκου απορρέουν αρκετές μεγάλες πηγές με μέση ετήσια εκφόρτιση περίπου 25x1 6 m 3 /έτος. Από αυτά, τα 24x1 6 m 3 /έτος απορρέουν μόνο από την καρστική υφάλμυρη πηγή του Αλμυρού Ηρακλείου. 3.3.1 ΛΕΚΑΝΗ ΑΓ. ΜΥΡΩΝΑ Το καρστικό σύστημα του Ψηλορείτη ανάντη της πηγής του Αλμυρού εκμεταλλεύεται από σύστημα γεωτρήσεων στις περιοχές Κέρι, Τύλισσος, Κρουσώνας, Αγ. Μύρωνας και Δαφνές. Το νερό που αντλείται από τα πεδία των γεωτρήσεων Κρουσώνα, Αγ. Μύρωνα και Δαφνών είναι πολύ καλής ποιότητας, ενώ στα πεδία Τυλίσσου και Κέρης, λόγω υπεράντλησης και τοπικών γεωλογικών συνθηκών (σχετικά απομονωμένη υδρογεωλογική λεκάνη), έχει υποστεί υφαλμύριση. Από το διάγραμμα μεταβολής της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και διακύμανσης της στάθμης στο σταθμό του Αγ. Μύρωνα (Εικόνα 3-6), φαίνεται η ταυτόχρονη αύξηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας τις περιόδους ταπείνωσης της στάθμης (θερινή περίοδος). Η ποιότητα όμως του νερού χαρακτηρίζεται ως «πολύ καλή». Επιπλέον, η πτώση στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 είναι της τάξης του ενός (1) μέτρου, και των τριών (3) μέτρων σε σχέση με το υδρολογικό έτος 24-25. Συμπερασματικά, διαφαίνεται μια τάση ταπείνωσης της στάθμης του υδροφορέα και θα πρέπει να παρακολουθείται, ώστε μελλοντικά να αποφευχθούν δυσμενείς καταστάσεις. 4 5 35 45 4 3 25 2 15 35 3 25 2 15 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 1 1 5 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (377,35 m) ηλεκτρική αγωγιμότητα 5 1/7/5 31/7/5 3/8/5 29/9/5 29/1/5 28/11/5 28/12/5 27/1/6 26/2/6 28/3/6 27/4/6 27/5/6 26/6/6 26/7/6 25/8/6 24/9/6 24/1/6 23/11/6 23/12/6 22/1/7 21/2/7 23/3/7 22/4/7 22/5/7 21/6/7 21/7/7 2/8/7 19/9/7 Εικόνα 3-6. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλεκτρικής αγωγιμότητας του σταθμού Αγ. Μύρωνα 11

3.4 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΕΥΚΩΝ ΟΡΕΩΝ Εκτείνεται αποκλειστικά στο Ν. Χανίων και καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του. Έχει έκταση περίπου 776 km 2. Δέχεται ένα όγκο κατακρημνισμάτων της τάξης των 1.45x1 6 m 3 /έτος, από τα οποία περίπου τα 75x1 6 m 3 /έτος κατεισδύουν. Το μέσο ύψος βροχής είναι 1.85 mm/έτος. Το καρστικό σύστημα των Λευκών ορέων εκφορτίζεται προς βορά κύρια σε τέσσερα συστήματα πηγών ευρισκόμενα (από ανατολικά προς δυτικά): α) Λίμνη Κουρνά πηγές Γεωργιούπολης, β) πηγές Στύλου Νιου Χωριού- Κοιλιάρη ποταμού, γ) Πηγές Αγυιάς Μεσκλών και δ) πηγές Κολενίου. 3.4.1 ΛΕΚΑΝΗ ΑΓΥΙΑΣ - ΜΕΣΚΛΩΝ Το καρστικό αυτό σύστημα βρίσκεται στο βόρειο κεντρικό τμήμα του Ν. Χανίων και απορρέουν από αυτό (λεκάνη Κερίτη) περίπου 15 Χ 1 6 m 3 /έτος. Από τις πηγές της Αγυιάς απορρέουν περίπου 7 Χ 1 6 m 3 / έτος, ενώ από τις πηγές Μεσκλών περίπου 3 Χ 1 6 m 3 / έτος. Το χαρακτηριστικό των πηγών Μεσκλών είναι η έντονη διακύμανσή τους κατά τη διάρκεια του έτους. Έχει εγκατασταθεί ένας σταθμός ανάντη των πηγών Αγυιάς. Στο διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης και της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (Εικόνα 3-7) παρατηρούμε αύξηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας τις περιόδους ταπείνωσης της στάθμης, ενώ η ποιότητα του νερού χαρακτηρίζεται ως «πολύ καλή». Στο ίδιο διάγραμμα φαίνεται ότι η πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 είναι ίδια σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26. Από στοιχεία που έχουμε, από τον αυτόματο μετεωρολογικό σταθμό της υπηρεσίας μας στην Αγυιά, το σύνολο των βροχοπτώσεων για το περασμένο υδρολογικό έτος (Σεπτέμβριος 26 έως Αύγουστο 27) ήταν 966 χιλιοστά, ενώ για το υδρολογικό έτος 25-26 ήταν 825 χιλιοστά. 2 28 18 27 16 26 14 12 1 25 24 23 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 8 22 6 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (6,9 m) ηλεκτρική αγωγιμότητα 21 4 2 7/4/5 7/5/5 6/6/5 6/7/5 5/8/5 4/9/5 4/1/5 3/11/5 3/12/5 2/1/6 1/2/6 3/3/6 2/4/6 2/5/6 1/6/6 1/7/6 31/7/6 3/8/6 29/9/6 29/1/6 28/11/6 28/12/6 27/1/7 26/2/7 28/3/7 27/4/7 27/5/7 6/7/7 5/8/7 4/9/7 4/1/7 Εικόνα 3-7 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλεκτρικής αγωγιμότητας του σταθμού Αγυιάς 12

3.4.2 ΛΕΚΑΝΗ ΣΤΥΛΩΝ ΚΟΙΛΙΑΡΗ - ΝΙΟ ΧΩΡΙΟ Το καρστικό αυτό σύστημα βρίσκεται στο βόρειο κεντρικό τμήμα του Ν. Χανίων και απορρέουν από αυτό περίπου 16x1 6 m 3 /έτος. Από τις πηγές του Στύλου απορρέουν κατά μέσο περίπου 8x1 6 m 3 / έτος, ενώ από άλλες πηγές απορρέουν μικρότερες ποσότητες: Αρμένων, περίπου 3x1 6 m 3 /έτος και Ελεονόρας ή Ζούρμου, περίπου 3x1 6 m 3 /έτος. Το χαρακτηριστικό των πηγών αυτών είναι η έντονη διακύμανσή τους κατά τη διάρκεια του έτους. Έχουν εγκατασταθεί δύο σταθμοί, ένας ανάντη των πηγών Στύλων και ένας στο πεδίο του Νιου- Χωριού. Από τα διαγράμματα μεταβολής της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 3-8 και 3-9), φαίνεται ότι η πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο των τριών τελευταίων υδρολογικών ετών κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα και η ποιότητα του νερού χαρακτηρίζεται ως καλή. 25 Λεκάνη Στύλων 1 9 2 8 7 15 1 6 5 4 3 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 5 2 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (8,4 m) ηλεκτρική αγωγιμότητα 1 5/4/5 5/5/5 4/6/5 4/7/5 3/8/5 2/9/5 2/1/5 1/11/5 1/12/5 31/12/5 3/1/6 1/3/6 31/3/6 3/4/6 3/5/6 29/6/6 29/7/6 28/8/6 27/9/6 27/1/6 26/11/6 26/12/6 25/1/7 24/2/7 26/3/7 25/4/7 25/5/7 24/6/7 24/7/7 23/8/7 22/9/7 22/1/7 Εικόνα 3-8 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλεκτρικής αγωγιμότητας του σταθμού Στύλων 35 Λεκάνη Νιου Χωριού 14 3 12 25 2 15 1 1 8 6 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 5 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (7,71 m) ηλεκτρική αγωγιμότητα 4 2 5/4/5 15/5/5 24/6/5 3/8/5 12/9/5 22/1/5 1/12/5 1/1/6 19/2/6 31/3/6 1/5/6 19/6/6 29/7/6 7/9/6 17/1/6 26/11/6 5/1/7 14/2/7 3/3/7 9/5/7 28/6/7 7/8/7 16/9/7 Εικόνα 3-9 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής ηλεκτρικής αγωγιμότητας του σταθμού Νιου-Χωριού (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 13

3.4.3 ΛΙΜΝΗ ΚΟΥΡΝΑ Η λίμνη δέχεται μια μέση ετήσια πηγαία εκφόρτιση από το σύστημα των Λευκών Ορέων της τάξης των 8 εκ. m 3 /έτος (στοιχεία ΙΓΜΕ). Το νερό της χρησιμοποιείται τόσο για ύδρευση όσο και για άρδευση. Η λίμνη συμπεριλαμβάνεται στα σημεία παρακολούθησης χημικών παραμέτρων του προγράμματος ΕΠΕΡ του ΥΠΕΧΩΔΕ. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 3-1) παρατηρείται η ομαλή ανατροφοδότηση της λίμνης, σε επίπεδα καλύτερα από τα περσινά, ενώ η πτώση στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο των τριών τελευταίων ετών φαίνεται να κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα. 6 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (6,8 m) 5 4 3 2 1 1/1/5 31/1/5 2/3/5 1/4/5 1/5/5 31/5/5 3/6/5 3/7/5 29/8/5 28/9/5 28/1/5 27/11/5 27/12/5 26/1/6 27/2/6 29/3/6 28/4/6 28/5/6 27/6/6 27/7/6 26/8/6 25/9/6 25/1/6 24/11/6 24/12/6 23/1/7 22/2/7 24/3/7 23/4/7 24/5/7 23/6/7 9/8/7 8/9/7 8/1/7 Εικόνα 3-1: Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Λίμνης Κουρνά 14

3.5 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΟΛΕΝΙΟΥ Το καρστικό αυτό σύστημα βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Ν. Χανίων και έχει συνολικές απορροές (λεκάνη Κολενίου) περίπου 2 Χ 1 6 m 3 / έτος. Από την όμορη λεκάνη του Ταυρωνίτη, επιφανειακά απορρέουν περίπου 6 Χ 1 6 m 3 / έτος. Από τις πηγές του Κολενίου απορρέουν περίπου 1 Χ 1 6 m 3 /έτος. Ανάντη των πηγών έχει κατασκευασθεί αριθμός γεωτρήσεων που εκμεταλλεύονται το πεδίο του συστήματος των πηγών. Ο σταθμός έχει εγκατασταθεί ανάντη των πηγών Κολενίου. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 3-11) παρατηρείται μια τάση ταπείνωσης της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο των τριών τελευταίων υδρολογικών ετών (διαφορά της τάξης του 1,5 μέτρου περίπου για το υδρολογικό έτος 26-27 σε σχέση με το υδρολογικό έτος 24-25) και θα πρέπει να διερευνηθούν οι λόγοι γι αυτό. 29 27 25 23 21 19 17 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (3,16 m) 15 6/4/5 16/5/5 25/6/5 4/8/5 13/9/5 23/1/5 2/12/5 11/1/6 2/2/6 1/4/6 11/5/6 2/6/6 3/7/6 8/9/6 18/1/6 26/11/6 5/1/7 14/2/7 26/3/7 5/5/7 24/6/7 3/8/7 12/9/7 22/1/7 Εικόνα 3-11 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Κολενίου 15

3.6 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΗΤΕΙΑΣ-ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟΥ Ο σταθμός παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του παράκτιου καρστικού υδροφορέα Παλαικάστρου, λειτουργεί από τον Μάιο του 26. Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα σημαντικό υδροφορέα, επειδή καλύπτει τις υδρευτικές και αρδευτικές ανάγκες της περιοχής με σημαντικές δυνατότητες παραπέρα τουριστικής και αγροτικής ανάπτυξης. Λόγω της υδραυλικής του σχέσης με τη θάλασσα απαιτείται η συνεχής παρακολούθησή του, προκειμένου να αποφευχθεί η υποβάθμισή του. Όσον αφορά τη σημερινή κατάσταση της ποιότητας του νερού, όπως φαίνεται από τη διακύμανση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (Εικόνα 3-12), παρατηρείται μια μικρή τάση ανόδου, όμως η ποιότητα του νερού χαρακτηρίζεται ως «πολύ καλή». Ο υδροφόρος έχει ενταχθεί στις υπό απαγόρευση περιοχές για νέες αρδευτικές χρήσεις. 6 55 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 5 45 ηλεκτρική αγωγιμότητα 4 8/6/26 3/7/26 28/7/26 22/8/26 16/9/26 11/1/26 5/11/26 3/11/26 25/12/26 19/1/27 13/2/27 1/3/27 4/4/27 29/4/27 24/5/27 18/6/27 13/7/27 7/8/27 1/9/27 26/9/27 21/1/27 Εικόνα 3-12 Διάγραμμα μεταβολής ηλεκτρικής αγωγιμότητας του σταθμού Παλαίκαστρου Σητείας 16

4 ΝΕΟΓΕΝΕΙΣ - ΠΡΟΣΧΩΣΙΓΕΝΕΙΣ ΛΕΚΑΝΕΣ Σημαντική έκταση στην υδρογεωλογική δομή της Κρήτης καταλαμβάνουν και οι νεογενείς-προσχωσιγενείς λεκάνες, στις οποίες αναπτύσσονται σημαντικοί υδροφορείς μικρού βάθους, οι οποίοι είναι και εκείνοι που εκμεταλλεύονται εντατικά. Η συνολική τους έκταση υπολογίζεται σε 2.598 km 2, δέχονται ένα μέσο ετήσιο ύψος βροχής 693 mm και ο όγκος του κατεισδύοντος νερού, το οποίο τροφοδοτεί τους υπόγειους υδροφορείς ανέρχεται στα 364x1 6 m 3 /έτος. 4.1 ΛΕΚΑΝΗ ΑΝΩ ΒΙΑΝΝΟΥ Πρόκειται για προσχωματική λεκάνη μικρής έκτασης και η διαχείρισή της γίνεται εξ ολοκλήρου από τον ΤΟΕΒ Βιάννου. Έχει εγκατασταθεί ένας σταθμός στο κέντρο της λεκάνης. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 4-1) προκύπτει ότι η κατανάλωση νερού κυμάνθηκε περίπου στο διπλάσιο της περσινής αναπλήρωσης, ενώ κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 παρατηρείται πτώση της στάθμης περίπου έξι (6) μέτρα μεγαλύτερη από αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 και εννέα (9) μέτρα μεγαλύτερη από αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25. 4. ΑΡΤΕΣΙΑΝΗ 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (37,5 m). 28/3/1 28/5/1 28/7/1 28/9/1 28/11/1 28/1/2 28/3/2 28/5/2 28/7/2 28/9/2 28/11/2 28/1/3 28/3/3 28/5/3 28/7/3 28/9/3 28/11/3 28/1/4 28/3/4 28/5/4 28/7/4 28/9/4 28/11/4 28/1/5 28/3/5 28/5/5 28/7/5 28/9/5 28/11/5 28/1/6 28/3/6 28/5/6 28/7/6 28/9/6 28/11/6 28/1/7 28/3/7 28/5/7 28/7/7 28/9/7 Εικόνα 4-1 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Βιάννου (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 17

4.2 ΛΕΚΑΝΗ ΕΜΠΑΡΟΥ Πρόκειται για προσχωματική λεκάνη μικρής έκτασης αλλά σημαντική για την οικονομία της περιοχής. Η εκμετάλλευσή της γίνεται από πηγάδια και γεωτρήσεις μικρού βάθους και το νερό της χρησιμοποιείται για άρδευση (κυρίως ελιών και δίκταμου). Κατά τη διάρκεια του χειμώνα πραγματοποιείται τεχνητός εμπλουτισμός. Η λεκάνη εκφορτίζεται κυρίως στις πηγές Εμπάρου, οι οποίες λειτουργούν, όταν πληρωθεί ο υδροφορέας. Έχει εγκατασταθεί ένας σταθμός στο κέντρο περίπου της λεκάνης. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 4-2) παρατηρείται σημαντική πτώση της στάθμης του υδροφορέα κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 (14 μέτρα μεγαλύτερη από αυτήν του προηγούμενου υδρολογικού έτους), δηλαδή η κατανάλωση νερού κυμάνθηκε περίπου στο διπλάσιο της αναπλήρωσης. Ακόμα, η πτώση της στάθμης του υδροφορέα για την ίδια περίοδο είναι της τάξης των τριάντα (3) μέτρων μεγαλύτερη από αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25. Η λεκάνη έχει ενταχθεί στις υπό απαγόρευση περιοχές (ΦΕΚ 33/Β /7-3-27). Επομένως, παρά τα απαγορευτικά μέτρα, ο υδροφορέας της περιοχής βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο και θα πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των αντλήσεων. 45 ΑΡΤΕΣΙΑΝΗ 4 35 3 25 2 15 1 5 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (43,11 m) 15/1/2 15/5/2 15/9/2 15/1/3 15/5/3 15/9/3 15/1/4 15/5/4 15/9/4 15/1/5 15/5/5 15/9/5 15/1/6 15/5/6 15/9/6 15/1/7 15/5/7 15/9/7 Εικόνα 4-2 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Εμπάρου (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 18

4.3 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΣΑΡΑ Η προσχωματική αυτή λεκάνη δομείται γεωλογικά αποκλειστικά από αλλουβιακές αποθέσεις. Καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 6 km 2, δέχεται ένα μέσο ετήσιο ύψος βροχής 656 mm, με όγκο κατακρημνισμάτων 39x1 6 m 3 /έτος, από τον οποίο περίπου 8x1 6 m 3 /έτος κατεισδύουν. Η εκμετάλλευση της λεκάνης γίνεται αποκλειστικά από γεωτρήσεις. Από τον αυτόματο μετεωρολογικό σταθμό που διατηρεί η υπηρεσία μας στην περιοχή του Πύργου, το σύνολο των βροχοπτώσεων κατά το υδρολογικό έτος 26-27 ήταν 43 χιλιοστά έναντι 45 χιλιοστών του προηγούμενου έτους. 4.3.1 ΛΕΚΑΝΗ ΠΡΑΙΤΩΡΙΩΝ Ο σταθμός Πραιτωρίων έχει εγκατασταθεί στο κέντρο περίπου της ομώνυμης προσχωματικής λεκάνης. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 4-3) παρατηρείται ότι η πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 είναι κατά έντεκα (11) περίπου μέτρα μεγαλύτερη από αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 και κατά δεκαεπτά (17) περίπου μέτρα μεγαλύτερη από αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25. Χρειάζεται να ληφθούν άμεσα μέτρα αντιμετώπισης και αντιστροφής αυτού του φαινομένου. 45 4 35 3 25 2 15 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (44,91 m) 1 5 4/4/5 14/5/5 23/6/5 2/8/5 11/9/5 21/1/5 3/11/5 9/1/6 18/2/6 3/3/6 9/5/6 18/6/6 28/7/6 6/9/6 16/1/6 25/11/6 4/1/7 13/2/7 25/3/7 4/5/7 24/6/7 3/8/7 12/9/7 Εικόνα 4-3 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Πραιτωρίων 19

4.4 ΔΥΤΙΚΗ ΜΕΣΣΑΡΑ 4.4.1 ΛΕΚΑΝΕΣ: ΑΣΗΜΙΟΥ ΒΑΓΙΩΝΙΑΣ (ΛΟΥΚΙΑ) ΜΟΙΡΩΝ ΠΟΜΠΙΑΣ Η πεδιάδα της δυτικής Μεσσαράς (υδρολογική λεκάνη Γεροπόταμου), η οποία εκτείνεται από το Ασήμι μέχρι τη Φαιστό, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αγροτικές περιοχές της Κρήτης. Όλη η αγροτική οικονομία σήμερα της περιοχής στηρίζεται στα υπόγεια νερά της. Ο αλουβιακός πλειστοκαινικός υδροφορέας καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα της λεκάνης, έχει έκταση περίπου 1 Km 2 και δέχεται μέσο ύψος βροχής 65 mm. Από στοιχεία των βροχομετρικών σταθμών που υπάρχουν στην περιοχή (Ασήμι, Βαγιωνιά, Πόμπια και Αμπελούζος), το μέσο ύψος βροχής από τους παραπάνω σταθμούς, κατά το υδρολογικό έτος 26-27, ήταν 412 mm. Ο υπόγειος υδροφορέας άρχισε να εκμεταλλεύεται από το 197 με την ανόρυξη των πρώτων γεωτρήσεων στα πλαίσια του προγράμματος FAO. Η εκμετάλλευσή του άρχισε βαθμιαία να αυξάνει και μετά το 1981 άρχισε η υπερεκμετάλλευσή του και η πτώση του υδροφόρου ορίζοντα. Ο υδροφορέας αυτός διακρίνεται σε μικρότερες λεκάνες, οι οποίες όμως επικοινωνούν υδραυλικά μεταξύ τους. Λόγω της σπουδαιότητας του υδροφορέα έχουν εγκατασταθεί τέσσερις σταθμοί στις θέσεις Ασήμι, Λούκια (Βαγιωνιά), Μοίρες και Πόμπια. Από τα διαγράμματα που ακολουθούν φαίνεται ότι επήλθε μια σημαντική πτώση της στάθμης των υδροφορέων, αποτέλεσμα της μειωμένης αναπλήρωσης αλλά και των αυξημένων αντλήσεων. Ειδικότερα από τα διαγράμματα παρατηρούνται τα εξής: 4.4.1.1 Λεκάνη Ασημίου Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 4-4) παρατηρείται πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 κατά επτά (7) περίπου μέτρα σε σχέση με το προηγούμενο και κατά έντεκα (11) περίπου μέτρα σε σχέση με το υδρολογικό έτος 24-25. Χρειάζεται να ληφθούν άμεσα μέτρα αντιμετώπισης και αντιστροφής αυτού του φαινομένου. 4 35 3 25 2 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (49,82 m) 15 4/4/5 14/5/5 23/6/5 2/8/5 11/9/5 21/1/5 3/11/5 9/1/6 18/2/6 3/3/6 9/5/6 18/6/6 28/7/6 6/9/6 16/1/6 25/11/6 4/1/7 13/2/7 25/3/7 4/5/7 13/6/7 23/7/7 1/9/7 11/1/7 Εικόνα 4-4. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Ασημίου 2

4.4.1.2 Λεκάνη Βαγιωνιάς (Λούκια) Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 4-5) παρατηρείται πτώση της στάθμης κάτω από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα του οργάνου, που συμπίπτει με τον πυθμένα της γεώτρησης παρακολούθησης. Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα για την αναπλήρωση του υδροφορέα. Η υπηρεσία έχει ήδη προχωρήσει στην αντικατάσταση του σταθμού, με άλλον γειτονικό, στην περιοχή των Βασιλικών Ανωγείων. Από τη διακύμανση της υδροστατικής στάθμης παρατηρούμε ότι το μέγιστο του υδρολογικού έτους 26-27 βρίσκεται οκτώ μέτρα (8 m) χαμηλότερα από το μέγιστο του υδρολογικού έτους 24-25. Επομένως, απαιτείται και εδώ η εφαρμογή έκτακτων μέτρων στην περιοχή για την αντιστροφή της παρατηρούμενης κατάστασης. 12 1 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (33,6 m) 8 6 4 2 ΠΥΘΜΕΝΑΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ ΠΥΘΜΕΝΑΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ -2 4/4/5 14/5/5 23/6/5 2/8/5 11/9/5 21/1/5 3/11/5 9/1/6 18/2/6 3/3/6 9/5/6 18/6/6 28/7/6 6/9/6 16/1/6 25/11/6 4/1/7 13/2/7 25/3/7 4/5/7 Εικόνα 4-5. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Βαγιωνιάς (Λούκια) 21

4.4.1.3 Λεκάνη Μοιρών Από τον αυτόματο μετεωρολογικό σταθμό που διατηρεί η υπηρεσία μας στην περιοχή (Αμπελούζος), το σύνολο των βροχοπτώσεων κατά το υδρολογικό έτος 26-27 ήταν 42 χιλιοστά έναντι 42 χιλιοστών του προηγούμενου έτους. Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 4-6) παρατηρείται πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 κατά τέσσερα (4) μέτρα σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 και δεκατριών (13) μέτρων σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25. Επομένως, απαιτείται η εφαρμογή έκτακτων μέτρων στην περιοχή για την αντιστροφή της κατάστασης. 3 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (43,14 m) 25 2 15 1 5 4/4/5 4/5/5 3/6/5 3/7/5 2/8/5 1/9/5 1/1/5 31/1/5 3/11/5 3/12/5 29/1/6 1/3/6 31/3/6 3/4/6 3/5/6 29/6/6 14/8/6 13/9/6 13/1/6 2/11/6 2/12/6 1/1/7 31/1/7 2/3/7 1/4/7 1/5/7 31/5/7 3/6/7 3/7/7 29/8/7 Εικόνα 4-6. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Μοιρών (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 22

4.4.1.4 Λεκάνη Πόμπιας Από το διάγραμμα διακύμανσης της στάθμης (Εικόνα 4-7) παρατηρείται πτώση της στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 κατά έντεκα (11) περίπου μέτρα σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 και κατά δεκαεννέα (19) μέτρα σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25. Απαιτείται η εφαρμογή έκτακτων μέτρων στην περιοχή για την αντιστροφή της κατάστασης. 35 3 στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (44,36 m) 25 2 15 1 5 15/4/5 15/5/5 15/6/5 15/7/5 15/8/5 15/9/5 15/1/5 15/11/5 15/12/5 15/1/6 15/2/6 15/3/6 15/4/6 15/5/6 15/6/6 15/7/6 15/8/6 15/9/6 15/1/6 15/11/6 15/12/6 15/1/7 15/2/7 15/3/7 15/4/7 15/5/7 15/6/7 15/7/7 15/8/7 15/9/7 15/1/7 Εικόνα 4-7. Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Πόμπιας 4.4.2 ΛΕΚΑΝΗ ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ Η πεδιάδα του Τυμπακίου αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αγροτικές περιοχές της Κρήτης με την καλλιέργεια πρώιμων κηπευτικών σε θερμοκήπια καθώς και ελαιοδέντρων. Η αρδευόμενη έκταση είναι 4. στρέμματα και το σύνολο του αρδευτικού νερού που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα προέρχεται από το υπόγειο δυναμικό. Επιπρόσθετα, με την ολοκλήρωση των δικτύων διανομής του νερού του φράγματος Φανερωμένης, που βρίσκεται στη λεκάνη απορροής του Γεροπόταμου, η άρδευση θα ενισχυθεί και με τα επιφανειακά νερά. Ο αλουβιακός - πλειστοκαινικός υδροφορέας καταλαμβάνει το παράκτιο - κεντρικό τμήμα της λεκάνης, έχει έκταση περίπου 5 Km 2 και δέχεται μέσο ύψος βροχής λιγότερο από 5 mm. Από τον αυτόματο μετεωρολογικό σταθμό που διατηρεί η υπηρεσία μας στην περιοχή, το σύνολο των βροχοπτώσεων κατά το υδρολογικό έτος 26-27 ήταν 344 χιλιοστά έναντι 375 χιλιοστών του προηγούμενου έτους. Λόγω της γειτνίασής του με τη θάλασσα, ο υδροφορέας στο ΝΔ παράκτιο τμήμα του (περιοχή Κόκκινου Πύργου) έχει υποστεί υφαλμύρινση. Λόγω της σπουδαιότητας του υδροφορέα έχουν εγκατασταθεί τρεις σταθμοί, δύο κοντά στην ακτή (Αεροδρόμιο - Γεροπόταμος και Κόκκινος Πύργος) και ένας στο κέντρο περίπου της λεκάνης (γεώτρηση Α3). Από τα διαγράμματα διακύμανσης της στάθμης (εικόνες 4-8, 4-9 και 4-1) παρατηρείται μια συνεχής τάση ταπείνωσης της στάθμης τα τελευταία χρόνια. Έτσι παρατηρείται μια μικρή πτώση στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 κατά ένα (1) περίπου μέτρο σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 25-26 και κατά 1,5 μέτρο σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25, στο σταθμό παρακολούθησης στο αεροδρόμιο (εικόνα 4-8). Το ίδιο παρατηρείται και στο σταθμό παρακολούθησης Α3 (εικόνα 4-9), όπου παρατηρείται επίσης μια συνεχής τάση ταπείνωσης της στάθμης, με πτώση στάθμης κατά 1,5 μέτρο κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 σε σχέση με αυτήν του 23

υδρολογικού έτους 25-26 και κατά τρία (3) μέτρα σε σχέση με αυτήν του υδρολογικού έτους 24-25. Η έντονη διακύμανση της στάθμης στο σταθμό του Κόκκινου Πύργου (εικόνα 4-1), κατά τη θερινή περίοδο οφείλεται στις αντλήσεις του πηγαδιού. Οι ενδείξεις από την παρακολούθηση της ποιότητας του νερού, όπως φαίνεται και από τις διακυμάνσεις της ηλεκτρικής αγωγιμότητας, δείχνουν ότι δεν υπάρχει προς το παρόν πρόβλημα υφαλμύρινσης στους σταθμούς του αεροδρομίου και στη γεώτρηση Α3. Από τα παραπάνω, γίνεται φανερή η ανάγκη περαιτέρω συστηματικής παρακολούθησης της λεκάνης, για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την περαιτέρω διαχείρισή της. 14 Λεκάνη Τυμπακίου (σταθμός αεροδρόμιο) 27 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 13 12 11 1 9 8 7 6 ηλεκτρική αγωγιμότητα (8 m) ηλεκτρική αγωγιμότητα (2 m) στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (3 m) 26 25 24 23 22 5 21 11/4/5 31/5/5 2/7/5 8/9/5 28/1/5 17/12/5 5/2/6 27/3/6 16/5/6 5/7/6 25/8/6 14/1/6 3/12/6 22/1/7 5/4/7 25/5/7 14/7/7 2/9/7 22/1/7 Εικόνα 4-8 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής αγωγιμότητας του σταθμού Τυμπακίου-αεροδρόμιο (Γεροπόταμος) (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 24

8 Λεκάνη Τυμπακίου (σταθμός A3) 4 7 35 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 6 5 4 3 25 2 3 2 ηλεκτρική αγωγιμότητα (7 m) ηλεκτρική αγωγιμότητα (1 m) στάθμη από το σημείο τοποθέτησης του αισθητήρα (8 m) 15 1 4/4/5 24/5/5 13/7/5 1/9/5 21/1/5 17/12/5 5/2/6 27/3/6 16/5/6 5/7/6 24/8/6 13/1/6 2/12/6 21/1/7 12/3/7 1/5/7 2/6/7 9/8/7 28/9/7 Εικόνα 4-9 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης και μεταβολής αγωγιμότητας του σταθμού Α3-Τυμπάκιου 3.5 στάθμη (βάθος τοποθέτησης οργάνου 5,61 m) 3 2.5 2 1.5 1.5 4/4/5 14/5/5 23/6/5 2/8/5 11/9/5 21/1/5 3/11/5 9/1/6 18/2/6 3/3/6 9/5/6 18/6/6 28/7/6 6/9/6 16/1/6 25/11/6 4/1/7 13/2/7 25/3/7 4/5/7 13/6/7 23/7/7 1/9/7 11/1/7 Εικόνα 4-1 Διάγραμμα διακύμανσης στάθμης του σταθμού Κόκκινος Πύργος (πηγάδι) 25

4.5 ΠΡΟΣΧΩΜΑΤΙΚΗ ΛΕΚΑΝΗ ΠΛΑΤΑΝΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Ο σταθμός του Πλατανιά λειτουργεί από το 21 και αντικαταστάθηκε λόγω παλαιότητας, πρόσφατα με ένα νέο σταθμό παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του υπόγειου υδροφόρου της προσχωματικής λεκάνης Πλατανιά. Η ενότητα καταλαμβάνει έκταση 6,5 km 2. Δέχεται έναν όγκο κατακρημνισμάτων της τάξης των 5x1 6 m 3 /έτος, με μέσο ύψος βροχής 761 mm/έτος. Από αυτά, περίπου 1x1 6 m 3 /έτος αποτελούν τον όγκο του κατεισδύοντος νερού. Όσον αφορά την ποιότητα του νερού, όπως φαίνεται από τη διακύμανση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (Εικόνα 4-11), παρατηρούμε μια αύξηση των τιμών κατά τους θερινούς μήνες, που οφείλεται στην υπεράντληση. Η παρατηρούμενη αύξηση στις τιμές της ηλ. αγωγιμότητας κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 είναι ίδια με αυτήν που παρατηρήθηκε την αντίστοιχη περίοδο του υδρολογικού έτους 25-26, γι αυτό και δεν μας ανησυχεί. Περιμένουμε πτώση-αποκατάσταση των τιμών της ηλ. αγωγιμότητας κατά τη χειμερινή περίοδο, λόγω της τροφοδοσίας του υδροφόρου από το υδρόρεμα των Ποταμών. 12 ηλεκτρική αγωγιμότητα 11 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 1 9 8 7 21/7/6 1/8/6 3/8/6 19/9/6 9/1/6 29/1/6 18/11/6 8/12/6 28/12/6 17/1/7 6/2/7 26/2/7 18/3/7 7/4/7 27/4/7 17/5/7 6/6/7 26/6/7 16/7/7 5/8/7 25/8/7 14/9/7 4/1/7 Εικόνα 4-11. Διάγραμμα μεταβολής αγωγιμότητας του σταθμού Πλατανιά Ρεθύμνου (δεδομένα νέου σταθμού) (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 26

4.6 ΝΕΟΓΕΝΗΣ ΛΕΚΑΝΗ ΠΡΙΝΟΥ Πρόκειται για έναν νέο σταθμό παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του υπόγειου υδροφόρου της παραπάνω νεογενούς λεκάνης στην περιοχή της Σκαλέτας. Ο υδροφορέας αναπτύσσεται στους περατούς σχηματισμούς των νεογενών της περιοχής (μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι, ψαμμίτες κλπ). Είναι μικρής έκτασης αλλά σημαντικός για την περιοχή, διότι καλύπτει τόσο την ύδρευση (οικισμοί, ξενοδοχεία), όσο και την άρδευση. Όσον αφορά την ποιότητα του νερού, όπως φαίνεται από τη διακύμανση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (Εικόνα 4-12), είναι φανερό το πρόβλημα υφαλμύρωσης που παρατηρείται κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Οι παρατηρούμενες τιμές της ηλ. αγωγιμότητας κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 ήταν μικρότερες από αυτές του έτους 25-26, γεγονός που αποδίδεται στη λήψη μέτρων από τη ΔΕΥΑ Αρκαδίου. 3 ηλεκτρική αγωγιμότητα 25 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 2 15 1 5 27/5/26 21/6/26 16/7/26 1/8/26 4/9/26 29/9/26 24/1/26 18/11/26 13/12/26 7/1/27 1/2/27 26/2/27 23/3/27 17/4/27 12/5/27 6/6/27 1/7/27 26/7/27 2/8/27 14/9/27 9/1/27 Εικόνα 4-12. Διάγραμμα μεταβολής αγωγιμότητας του σταθμού Σκαλέτα Ρεθύμνου (.. περίοδος κατά την οποία το όργανο παρακολούθησης ήταν εκτός λειτουργίας) 27

4.7 ΝΕΟΓΕΝΗΣ-ΠΡΟΣΧΩΜΑΤΙΚΗ ΛΕΚΑΝΗ ΚΑΛΟΥ ΧΩΡΙΟΥ Πρόκειται για έναν νέο σταθμό παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του παραπάνω υπόγειου υδροφόρου στην περιοχή του Καλού Χωριού. Όσον αφορά την ποιότητα του νερού του παράκτιου υδροφορέα, όπως φαίνεται από τη διακύμανση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (Εικόνα 4-13), αυτή είναι σταθερή και χαρακτηρίζεται ως «πολύ καλή». 5 ηλεκτρική αγωγιμότητα 45 ηλεκτρική αγωγιμότητα (μs/cm) 4 35 3 1/8/6 21/8/6 1/9/6 3/9/6 2/1/6 9/11/6 29/11/6 19/12/6 8/1/7 28/1/7 17/2/7 9/3/7 29/3/7 18/4/7 8/5/7 28/5/7 17/6/7 7/7/7 27/7/7 16/8/7 5/9/7 25/9/7 15/1/7 Εικόνα 4-13 Διάγραμμα μεταβολής αγωγιμότητας του σταθμού Καλού Χωριού Λασιθίου 28

5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα γενικά συμπεράσματα από τις μετρήσεις του τηλεμετρικού δικτύου, όπως αναλύονται στην παρούσα έκθεση, είναι ότι οι προσχωματικοί υδροφορείς εμφανίζουν υπερεκμετάλλευση. Η αναπλήρωσή τους, λόγω της κατανομής και της έντασης των βροχοπτώσεων του υδρολογικού έτους 26-27 ήταν γενικά πολύ μικρότερη. Επίσης, παρατηρούμε οι αντλούμενες ποσότητες να είναι περίπου διπλάσιες από τις ποσότητες που αναπληρώνουν τους υδροφορείς τα τελευταία δυο χρόνια. Αυτό το αρνητικό ισοζύγιο εισροών-εκροών των υδροφορέων έχει ως αποτέλεσμα την εκμετάλλευση των μόνιμων αποθεμάτων τους. Η συνέχιση αυτής της κατάστασης στην περίπτωση που θα ακολουθήσει πολύ ξηρό έτος ή αλληλουχία ξηρών ή μέσων υδρολογικών ετών θα έχει ως επίπτωση τη σημαντική μείωση των διαθέσιμων αντλούμενων ποσοτήτων νερού, με συνεπακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις στο φυτικό κεφάλαιο και στην οικονομία της περιοχής. Το ίδιο μη-ικανοποιητική αναπλήρωση παρατηρείται και στα καρστικά συστήματα των Αστερουσίων και της Δίκτης (λεκάνη Μύθων και Νιπιδιτού). Σε αντίθεση, οι υδροφορείς των καρστικών συστημάτων στη δυτική και κεντρική Κρήτη (Λευκά όρη και Ψηλορείτης) εμφανίζουν καλή αναπλήρωση σε σχέση με το προηγούμενο υδρολογικό έτος. Ιδιαίτερο πάντως χαρακτηριστικό της παρούσας κατάστασης των υδροφορέων, είναι η σημαντική πτώση στάθμης κατά την καλοκαιρινή περίοδο του υδρολογικού έτους 26-27 στους προσχωματικούς υδροφορείς. Συνοψίζοντας: Προσχωματικοί υδροφορείς. Την τελευταία δεκαπενταετία η πλειονότητα αυτών των υδροφορέων βρίσκεται υπό καθεστώς υπερεκμετάλλευσης και την περσινή θερινή περίοδο, με βάση τις περσινές βροχοπτώσεις, δέχτηκαν ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων από τη γεωργία και του μικρού εμπλουτισμού τους. Καρστικοί παράκτιοι υδροφορείς. Οι καρστικοί παράκτιοι υδροφορείς της κεντρικής και ανατολικής Κρήτης έχουν ήδη επιβαρυνθεί με την είσοδο της θάλασσας λόγω των υπεραντλήσεων των περασμένων ετών. Την περσινή θερινή περίοδο οι πιέσεις ήταν μεγαλύτερες σ ότι αφορά τη διάρκεια λόγω της μετατόπισης των υψηλών βροχοπτώσεων, και της έλλειψης χιονιού. Το νερό τους χρησιμοποιείται κυρίως για την ύδρευση των μεγάλων πόλεων και για τουριστική χρήση και δευτερευόντως για άρδευση. Καρστικοί υδροφορείς ενδοχώρας. Οι επιπτώσεις στους καρστικούς υδροφορείς της ενδοχώρας ήταν η πτώση της στάθμης των γεωτρήσεων. 29

6 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΜΕΤΡΑ Με βάση τα παραπάνω, οι προτάσεις μας επικεντρώνονται στα εξής: 1) Την επιβολή απαγορευτικών μέτρων στις περιοχές που παρατηρείται πρόβλημα, καθώς και του ελέγχου εφαρμογής τους. 2) Την εκπόνηση των διαχειριστικών σχεδίων για κάθε λεκάνη απορροής που προωθείται από την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΧΩΔΕ, σε εφαρμογή της οδηγίας 2/6/ΕΚ. 3) Την εφαρμογή και τον έλεγχο των μέτρων προστασίας των προστατευόμενων περιοχών (NATURA, βιότοποι κ.α.). 4) Την ολοκλήρωση-ωρίμανση των νέων υδροληπτικών έργων που έχουν προταθεί από τους αρμόδιους φορείς, η οποία ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση των υπό κατασκευή έργων θα αμβλύνει το αρνητικό ισοζύγιο μεταξύ προσφοράς και ζήτησης των υδατικών πόρων της Κρήτης. 5) Την επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε αυτούς που παραβαίνουν το Ν. 3199/23 και των κανονιστικών διατάξεων που εκδίδονται κατ εξουσιοδότησή του. Παρακαλούμε για κάθε επιπρόσθετη πληροφορία ή διευκρίνιση να απευθύνεστε στην υπηρεσία μας (τηλ. 281 278-623, -624, -625, -67). Ηράκλειο, 8 Νοεμβρίου 27 Η ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Κυριακή Μουντράκη-Κουτεντάκη 3