ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΙΙ Ενότητα #5: Λογιστική Συμμετοχών και Χρεογράφων Δημήτρης Τζελέπης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας είναι να παρουσιάσει το θεωρητικά και πρακτικά τη λογιστική των συμμετοχών και χρεογράφων. Η ενότητα αναλύει τις επιμέρους περιπτώσεις των συμμετοχών και χρεογράφων και μέσω παραδειγμάτων καταδεικνύει την αντίστοιχη λογιστική αποτύπωση.
Ορισμοί Συμμετοχές Πάγιο Ενεργητικό --Μετοχές Α.Ε. και συμμετοχές στο εταιρικό κεφάλαιο άλλων επιχειρήσεων. --Αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το10% του μετοχικού(ή εταιρικού) κεφαλαίου των επιχειρήσεων αυτών. --Αποκτούνται με πρόθεση διαρκούς κατοχής. Χρεόγραφα Κυκλοφορούν Ενεργητικό --Μετοχές Α.Ε., ομολογίες, έντοκα γραμμάτια, Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων, repos,κλπ --Προσωρινή τοποθέτηση των κεφαλαίων της επιχ. Με σκοπό την άμεση πραγματοποίηση προσόδου.
Λογιστική Παρακολούθηση Καταχωρούνται με την αξία κτήσεως. Τα έξοδα αγοράς, πώλησης και διαχείρισης συμμετοχών και χρεογράφων --Δεν προσαυξάνουν την αξία κτήσης --Οργανικό έξοδο και καταχωρούνται στο λογ/σμο «Έξοδα συμμετοχών και χρεογράφων».
Συνέχεια Κατάσταση Α.Χ Πωλήσεις 200 -Κόστος πωληθέντων 150 Μικτό αποτέλεσμα εκμετάλλευσης 50 Μείον: Έξοδα διοίκησης 10 Έξοδα διάθεσης 12 Μερικό αποτέλεσμα εκμετάλλευσης 28 Πλέον: Χρηματοοικονομικά έσοδα 5 Μείον: Χρηματοοικονομικά έξοδα 10 Ολικό αποτέλεσμα εκμετάλλευσης 23 Έξοδα συμμετοχών και χρεογράφων
Παράδειγμα Στις 5/6 αγοράστηκαν 1.000 μετοχές της «Β» Α.Ε (μη εισηγμένη) έναντι 40 η μία με πρόθεση διαρκούς κατοχής. Έξοδα αγοράς 1%. Το μετοχικό κεφάλαιο της Β αποτελείται από 5.000 μετοχές. 1.000/5.000=20%>10% ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 18 Συμμετοχές και μακρ.απαιτήσεις Μετοχές Β Α.Ε. (1.000*40) 40.000 64 Διάφορα έξοδα Έξοδα συμμετοχών και Χρεογράφων (40.000*1%) 400 38 Χρηματικά Διαθέσιμα Ταμείο 40.400
Παράδειγμα Η«Β»Α.Ε. ανακοινώνει κέρδη 40.000, κέρδη μετά φόρων 35.000 και η Γ.Σ. αποφασίζει διανομή μερίσματος 20.000. 20.000/5.000=4 ανά μετοχή ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 33 Χρεώστες διάφοροι Μερίσματα εισπρακτέα 4.000 (1.000*4) 76 Έσοδα Κεφαλαίων Έσοδα από μερίσματα 4.000
Μετοχές Αποτελούν ίσα μέρη στα οποία διαιρείται το μετοχικό κεφαλαίο μιας Α.Ε. και ενσωματώνουν την εταιρική ιδιότητα. Τα μερίσματα που σχετίζονται με μετοχές αποτελούν χρηματοοικονομικό έσοδο. Ανάλογα με το αποτέλεσμα που προκύπτει από την πώληση των μετοχών λογίζονται: Ζημιές από πώληση συμμετοχών και χρεογράφων Κέρδη από πώληση συμμετοχών και χρεογράφων.
Παράδειγμα Αγοράστηκαν 200 μετοχές ΕΤΕ έναντι 5 η μία, με προμήθεια αγοράς 10%. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 34 Χρεόγραφα Μετοχές ΕΤΕ (200Χ5) 1.000 64 Διάφορα έξοδα Έξοδα συμμετοχών και 100 χρεογράφων 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 1.100
Παράδειγμα Πωλήθηκαν 50 μετοχές ΕΤΕ έναντι 6 η μία, με προμήθεια πώλησης 10%. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 34 Χρεόγραφα Μετοχές ΕΤΕ (100Χ5) 300 64 Διάφορα έξοδα Έξοδα συμμετοχών και 30 χρεογράφων 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 270
Συνέχεια Το σχετικό κέρδος που προκύπτει (300-250): ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 34 Χρεόγραφα Μετοχές ΕΤΕ (50*1) 50 76 Έσοδα κεφαλαίων 50
Ομόλογα Τίτλοι που διαβεβαιώνουν τον κάτοχο τους ότι θα έχει συγκεκριμένες χρηματικές εισροές σε καθορισμένες μελλοντικές χρονικές στιγμές. Χαρακτηριστικά --Κατά την αγορά καταβάλλεται: Η Ονομαστική Αξία εάν η αγορά γίνει στην έκδοση. Η Τρέχουσα Αξία οποτεδήποτε άλλοτε. -Στο τέλος χρήσης λογίζονται οι δεδουλευμένοι τόκοι πιστωτικοί με χρέωση του λογ/σμού «Έσοδα χρήσεως εισπρακτέα». --Κατά την λήξη τους εισπράττεται η Ονομαστική αξία και οι δεδουλευμένοι τόκοι.
Παράδειγμα (αγορά ομολόγων στην έναρξή τους) Αγορά ομολόγων 100.000,επιτοκίου 10%, ετήσιας διάρκειας (έκδοση 1/7/2013). ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 1/7/13 ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 34 Χρεόγραφα Τραπεζικά ομόλογα 100.000 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 100.000
Συνέχεια Δεδουλευμένοι τόκοι: 100.000*10%*(6/12)=5.000 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 31/12/13 ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 36 Μεταβατικοί Λογ/σμοί Ενεργητικού Έσοδα χρήσεως 5.000 εισπρακτέα 76 Έσοδα κεφαλαίων Έσοδα ομολόγων 5.000
Ισολογισμός 31/12/13 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ. Κυκλοφορούν ενεργητικό Χρεόγραφα Τραπεζικά ομόλογα 100.000 ΠΑΘΗΤΙΚΟ Μεταβατικοί λογ/σμοί ενεργητικού Έσοδα χρήσεως εισπρακτέα 5.000
Παράδειγμα Πώληση των ομολόγων κανονικά στη λήξη τους την 30/6/2014 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 110.000 34 Χρεόγραφα Τραπεζικά ομόλογα 100.000 76 Έσοδα κεφαλαίων Έσοδα ομολογιών 5.000 36 Μεταβατικοί λογ/σμοί Ενεργητ. Έσοδα χρήσεως εισπρ. 5.000 Δεδουλευμένοι τόκοι (2014) : 100.000*10%*(6/12)=5.000
Έντοκα Γραμμάτια Ελληνικού Δημοσίου Χαρακτηριστικά: Κατά την αγορά καταβάλλεται: Η Παρούσα Αξία εάν η αγορά γίνει στην έκδοση Η Τρέχουσα Αξία οποτεδήποτε άλλοτε Κατά την λήξη εισπράττεται η Ονομαστική Αξία Στο τέλος χρήσης λογίζονται οι δεδουλευμένοι τόκοι πιστωτικοί Χρέωση των μη δεδουλευμένων τόκων εντόκων γραμματίων.
Repos Χαρακτηριστικά H αντιμετώπιση των repos είναι η ίδια με τα τραπεζικά ομόλογα. Κατά την αγορά καταβάλλεται: Η αξία που συμφωνείται μεταξύ της τράπεζας και του πελάτη. Κατά τη λήξη (πώληση) εισπράττεται μια προσυμφωνημένη αξία. Στο τέλος χρήσης λογίζονται οι δεδουλευμένοι τόκοι πιστωτικοί. Χρέωση των εσόδων χρήσεως εισπρακτέων.
Παράδειγμα Την 2/1/2014, υπήρχαν στο χαρτοφυλάκιο της επιχείρησης «Δ»: 3.400 ομολογίες της «ΑΒ» ΑΕ ονομαστικής αξίας 500 η μία. Από τις ομολογίες αυτές οι 1.000 είχαν αγορασθεί προς 500 η μία και οι υπόλοιπες 2.400 προς 415 η μία 4.300 μετοχές της «Ζ»Α.Ε. που είχαν αγορασθεί προς 140 η μία. Κατά τη διάρκεια της χρήσης 2014,η επιχείρηση Δ: Εισέπραξε(25/6/14) 102.000 που αντιπροσωπεύουν τους δεδουλευμένους τόκους του πρώτου εξαμήνου 2014, από τις ομολογίες της «ΑΒ».
Συνέχεια Πώλησε (26/6/14) στον X με εξάμηνη πίστωση 2.000 ομολογίες της «ΑΒ»Α.Ε. προς 500 τη μία και κατέβαλε 50 για έξοδα πώλησης. Πώλησε τοις μετρητοίς (9/107X6) 1.800 μετοχές της «Ζ»Α.Ε. προς 130 τη μία και κατέβαλε 60 για έξοδα πώλησης. -Η επιχείρηση Δ τηρεί τους λογαριασμούς χρεογράφων αμιγείς. Το κόστος των πωληθέντων τίτλων υπολογίζεται με βάση τη μέθοδο του κινητού σταθμικού μέσου όρου.
Συνέχεια Εγγραφή είσπραξης δεδουλευμένων τόκων: ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 102.000 76 Έσοδα κεφαλαίων Τόκοι ομολογιών «ΑΒ» ΑΕ 102.000
Συνέχεια Πωλήθηκαν 2.000 ομολογίες προς 500 η μία. Κ.Σ.Μ.Ο.:{1.000*500+2.400*415}/3.400 τεμάχια=440 /τεμ. Κόστος Πωληθέντων Ομολογιών= 2.000 Χ440 /τεμ. =880.000 Αποτέλεσμα Πώλησης= 1.000.000 880.000 = 120.000 Κέρδος
Εγγραφές πώλησης ομολογιών και πληρωμής εξόδων ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 1.000.000 34 Χρεόγραφα Ομολογίες «ΑΒ» Α.Ε. 880.00 76 Έσοδα κεφαλαίων Κέρδος από πώληση ομολογιών 120.000
Συνέχεια ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 64 Διάφορα έξοδα Έξοδα συμμετοχών και 50 χρεογράφων 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 50
Συνέχεια Πωλήθηκαν 1.800 μετοχές της «Ζ» προς 130 η μία. Κόστος Πωληθέντων Μετοχών= 1.800 Χ140 /τεμ. = 252.000 Αποτέλεσμα Πώλησης= (1.800 Χ130) 252.000 = - 18.000 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 234.000 34 Χρεόγραφα Μετοχές «Ζ» (1.800*140) 252.000 64 Διάφορα έξοδα Ζημία πώλησης μετοχών «Ζ» 18.000
Συνέχεια ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 38 Χρηματικά διαθέσιμα Ταμείο 60 64 Διάφορα έξοδα Έξοδα συμμετοχών και χρεογράφων 60
Αποτίμηση μετοχών (τέλος χρήσης) Εάν Τρέχουσα Τιμή< Τιμή Κτήσεως, τότε η διάφορα αυτή καταλογίζεται σε λογαριασμό πρόβλεψης δηλ. χρεώνεται στο λογ/σμο : 68.01«Προβλέψεις για υποτιμήσεις συμμετοχών και χρεογράφων» με πίστωση αντίστοιχων αντίθετων λογ/σμων προβλέψεων.
Παράδειγμα Για την «Χ»Α.Ε. (μη εισηγμένη στο Χ.Α.Α) προκύπτει από το «Μητρώο Συμμετοχών-Χρεογράφων» ότι πραγματοποίησε τις εξής αγορές μετοχών: 1)Αγορά 100 μετοχές ΟΤΕΧ 2 2)Αγορά 150 μετοχές ΟΤΕΧ 2,5 Η επιχείρηση πουλάει 200 μετοχές ΟΤΕ αντί 1,8 Ποια είναι η αξία των μετοχών που πωλήθηκαν? Εάν εφαρμόζεται η μέθοδος FIFO Εάν εφαρμόζεται η μέθοδος ΜΣΟ
Συνέχεια FIFO: 100 Χ2 + 100 Χ2,5 = 450 Αποτέλεσμα Πώλησης= Τιμή Πώλησης-Αξία κτήσεως= (200Χ1,8) -450 = 360-450=-90 (Ζημία πώλησης)
Συνέχεια ΜΣΟ: (100 Χ2 + 150 Χ2,5)/250 = 2,3 Αποτέλεσμα Πώλησης= Τιμή Πώλησης-Αξία κτήσεως= (200Χ1,8) (200Χ2,3) = 360-460=-100 (Ζημία πώλησης)
Αποτίμηση μετοχών εισηγμένων (Τέλος χρήσης) Αριθμός μετοχών 31/12 = 100+150-200 = 50τεμ. Αξία κτήσεως μετοχών: Βάσει της FIFO το υπόλοιπο των 50 μετοχών προέρχεται από την τελική αγορά με 2,5/τεμάχιο Αξία κτήσεως= ( 50 Χ2,5 = 125) Βάσει του ΜΣΟ μέση αξία αγορών= 2,3 Αξία Κτήσεως= (50 Χ2,3= 115) Τρέχουσα αξία μετοχών ΟΤΕ 1,6 η μετοχή, δηλ. 50 μετοχέςχ 1,6 = 80 Η αποτίμηση των μετοχών ΟΤΕ θα γίνει στη μικρότερη τιμή μεταξύ τιμής κτήσεως και τρέχουσας τιμής δηλ. 80.
Αποτίμηση μετοχών εισηγμένων (Τέλος χρήσης) ΜΕΘΟΔΟΣ FIFO ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 68 Προβλέψεις εκμεταλ. Προβλέψεις για υποτίμηση χρεογράφων 34 Χρεόγραφα Πρόβλεψη υποτίμησης χρεογράφων 45 (125-80) 45
Αποτίμηση μετοχών εισηγμένων (Τέλος χρήσης) ΜΕΘΟΔΟΣ ΜΣΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 68 Προβλέψεις εκμεταλ. Προβλέψεις για υποτίμηση χρεογράφων 34 Χρεόγραφα Πρόβλεψη υποτίμησης χρεογράφων 35 (115-80) 35
Ισολογισμός FIFO ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ. Κυκλοφορούν ενεργητικό Χρεόγραφα Μετοχές 125 Προβλέψεις για υποτίμηση Μετοχών 80 45 ΠΑΘΗΤΙΚΟ
Ισολογισμός ΜΣΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ. Κυκλοφορούν ενεργητικό Χρεόγραφα Μετοχές 115 Προβλέψεις για υποτίμηση Μετοχών 80 35 ΠΑΘΗΤΙΚΟ
Παράδειγμα Η «Θ»Α.Ε. αγόρασε συμμετοχές αντί 600.000 Στις μη εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εταιρείες «Α» και «Β» για τις οποίες δίνονται οι εξής πληροφορίες: ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ «Α» ΑΕ. «Β» Α.Ε. ΣΥΝΟΛΟ % 50 60 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΑΞΙΑ ΚΤΗΣΕΩΣ 300.000 240.000 540.000 ΣΥΝΟΛΟ Ι.Δ (31/12) 300.000 420.000 Ζητείται: Η αποτίμηση των συμμετοχών της Θ στο τέλος της χρήσης και η εμφάνιση τους στον ισολογισμό 31/12.
Συνέχεια Η «Θ»Α.Ε. αγόρασε συμμετοχές αντί 600.000 ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ Αξία κτήσεως Τρέχουσα τιμή ΑΠΟΤΙΜΗ ΣΗ «Α» ΑΕ. 300.000 150.000(3000.000*50 150.000 %) «Β» ΑΕ. 240.000 252.000(420.000*60 240.000 %) ΣΥΝΟΛΟ 540.000 452.000 390.000
Συνέχεια ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ 68 Προβλέψεις εκμεταλ. Προβλέψεις για 150.000 υποτίμηση χρεογράφων (540.000-390.000) 18 Συμμετοχές Πρόβλεψη υποτίμησης συμμετοχών 150.000 Ε ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Π.. ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ 540.000 Μείον Προβλέψεις για υποτίμηση 150.000 390.000
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την 1 η έκδοση.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Δημήτρης Τζελέπης, «Λογιστική ΙΙ. Λογιστική Συμμετοχών και Χρεογράφων». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/econ1211/
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων συγγραμμάτων: Βασιλάτου-Θανοπούλου, Ε. (1996), "Εισαγωγή στη Χρηματοοικονομική Λογιστική: Θεμελιώδεις Λογιστικές Έννοιες", Τεύχος Β', Έκδοση 3η, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα Βασιλάτου-Θανοπούλου, Ε., (1996), "Ασκήσεις Χρηματοοικονομικής Λογιστικής", Τεύχος Β', Έκδοση 5η, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα Βασιλάτου-Θανοπούλου, Ε. (1998), "Εισαγωγή στη Χρηματοοικονομική Λογιστική: το Λογιστικό Κύκλωμα και η Χρησιμοποίηση των Λογιστικών Στοιχείων για τη Λήψη Αποφάσεων", Τεύχος Γ', Έκδοση 2η, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων συγγραμμάτων: Παππάς, Α. (2006), Χρηματοοικονομική Λογιστική, τ. Α και Β., Εκδόσεις Μπένου, Αθήνα Horngren, C., Sunden G., Elliott, J., (1996), "Introduction to financial Accounting", Prentice Hall, New Jersey