Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Η Α Σ Κ Η Σ Η Ι

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016-2017 ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Η Α Σ Κ Η Σ Η Ι ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ 1. Δοκιμαστική διδασκαλία 1 ο, 2 ο και 3 ο τμήμα: από Τετάρτη 11 έως Παρασκευή 13/1 4 ο, 5 ο και 6 ο τμήμα: Τρίτη 17 και Τετάρτη 18/1 Συνεννόηση με τον εκπ/κό της τάξης? (ημ/νία, ώρα, μάθημα, ενότητα και θέμα?) Προετοιμασία: Μελέτη ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ του συγκεκριμένου μαθήματος (στο ψηφιακό σχολείο), μελέτη ενότητας στο βιβλίο μαθητή (ΒΜ) και στο βιβλίο δασκάλου (ΒΔ). Μελέτη της εισαγωγής του ΒΔ οπωσδήποτε! Σχεδιασμός διδασκαλίας. Δυνατότητα δυάδων για από κοινού προετοιμασία και συνδιδασκαλία στις δύο τάξεις. Δυνατότητα δυάδων για αμοιβαία παρακολούθηση. Δυνατότητα συνεργασίας με την κ. Χριστοδούλου (ανάρτηση του προγράμματος συνεργασίας στην e-class).

2. Εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα της τάξης! 3. Δήλωση τάξης για την Πρακτική Άσκηση ΙΙ Στο τέλος του μαθήματος (όσες δυάδες έχουν ήδη αποφασίσει). Το αργότερο στο πρώτο μάθημα μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων. Σε περίπτωση μη δήλωσης η τάξη θα οριστεί με βάση την σειρά των ονομάτων στο πρόγραμμα παρακολούθησης. 4. Δελτίο παρακολούθησης και πραγματοποίησης διδασκαλιών Παράδοση στο τελευταίο μάθημα (αντίγραφο). 5. Σχολεία ανά περίοδο πρακτικής άσκησης εαρινού εξαμήνου Α περίοδος (13/2 15/3): 6 ο, 7 ο, 8 ο, 9 ο & Δ.Σ. Μαΐστρου Β περίοδος (15/3 26/4): Πειραματικό, 3 ο, 4 ο, 5 ο & Δ.Σ. Μάκρης Γ περίοδος (24/4 25/5): 1 ο, 2 ο, 10 ο, 12 ο, Δ.Σ. Ν. Χηλής & Παλαγίας Αλλαγή περιόδου για σοβαρό λόγο

5. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΕΣΠΑ Α. Προθεσμίες κατάθεσης δικαιολογητικών Οι φοιτητές/ριες της Α περιόδου: το αργότερο έως την Τρίτη 10/1/2017 στην θυρίδα του Δ.Θ. ή στο γραφείο του την Δευτέρα 9/1/2017, 19:00-21:00 και την Τρίτη 10/1/2017 11:00-15:00 Οι φοιτητές/ριες της Β και της Γ περιόδου: Στο πρώτο μάθημα μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων ή στην θυρίδα του Δ.Θ. ή στο γραφείο του κατά τις ημέρες και ώρες συνεργασίας (Δευτέρα: 19:00-21:00 και Παρασκευή: 14:00-15:30), το αργότερο έως 31/1/2017. Β. Δήλωση προς τον Ε.Λ.Κ.Ε. του Δ.Π.Θ.: Συμπλήρωση στοιχείων ταυτότητας και του αριθμού του λογαριασμού (ΙΒΑΝ). Έγγραφο αναρτημένο στην e-class. [Υπογραφή!]

Γ. Αίτηση συμμετοχής H υποβολή της αίτησης θα γίνει ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του Γραφείου Πρακτικής Άσκησης του Δ.Π.Θ.: http://praktiki.duth.gr/?q=node/92#.wfgo_1zpjdq Συμπλήρωση υποχρεωτικών και προαιρετικών πεδίων. «Φορέας στον οποίο επιθυμείτε να απασχοληθείτε»: Συμπληρώνετε το σχολείο σας. Προθεσμίες υποβολής αίτησης (από σήμερα): Φοιτητές/ριες Α περιόδου: έως 10 Ιανουαρίου Β περιόδου: έως 10 Φεβρουαρίου Γ περιόδου: έως 10 Μαρτίου Εργαζόμενοι με πλήρη απασχόληση και αορίστου χρόνου στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα ή όσοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας?

Περιεχόμενα 1. Σχεδιασμός διδασκαλίας: προηγούμενες εμπειρίες και βαθμός ετοιμότητας, ορισμός, επίπεδα, αναγκαιότητα και χρησιμότητα 2. Νομικό πλαίσιο σχεδιασμού διδασκαλίας στο ελληνικό δημοτικό σχολείο 3. Ενέργειες σχεδιασμού ωριαίας διδασκαλίας ή διδακτικής ενότητας (μια πρόταση)

1. Σχεδιασμός διδασκαλίας: προηγούμενες εμπειρίες και βαθμός ετοιμότητας, ορισμός, επίπεδα, αναγκαιότητα Εμπειρίες σχεδιασμού διδασκαλίας στο πλαίσιο των σπουδών? (προσωπικός τρόπος ή χρήση κάποιου θεωρητικού μοντέλου?) Μαθήματα που προετοιμάζουν τον/την φοιτητή/ρια του ΠΤΔΕ θεωρητικά ή και πρακτικά για τον σχεδιασμό διδασκαλίας? Θεωρητικές γνώσεις (π.χ. μοντέλα σχεδιασμού διδασκαλίας)? Ετοιμότητα για σχεδιασμό: - μιας μαθησιακής δραστηριότητας? - μιας ωριαίας διδασκαλίας - μιας διδακτικής ενότητας? - ενός εκπαιδευτικού προγράμματος? - της δοκιμαστικής διδασκαλίας?

Σχεδιασμός διδασκαλίας: Βασικός τομέας της καθημερινής επαγγελματικής δραστηριότητας του εκπαιδευτικού. Ανεπτυγμένη ικανότητα σχεδιασμού διδασκαλίας και, γενικότερα, εκπαιδευτικών προγραμμάτων: χαρακτηριστικό του επιστήμονα-επαγγελματία εκπ/κού, ως ειδικού της διδασκαλίας, της μάθησης, της εκπαίδευσης.

Ανάπτυξη της ικανότητας σχεδιασμού διδασκαλίας: ένας από τους κύριους στόχους του Προγράμματος Πρακτικής Άσκησης. Επιτυγχάνεται με: - την προσωπική εμπειρία και τον αναστοχασμό του φοιτητή (κυρίως στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης ΙΙ), - την βοήθεια των σχετικών οδηγιών και την υποστήριξη του υπεύθυνου για την Π.Α. προσωπικού, - την βοήθεια της σχετικής θεωρητικής γνώσης από συναφή μαθήματα.

Ορισμός Με τον όρο «σχεδιασμός διδασκαλίας» εννοούμε την διαδικασία συστηματικής θεωρητικής προετοιμασίας της διδασκαλίας από τον εκπαιδευτικό. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει μελέτη, σκέψεις και επιλογές-αποφάσεις που αφορούν τα δομικά στοιχεία της διδασκαλίας: - τους στόχους, - το περιεχόμενο, - την διδακτική-μαθησιακή διαδικασία, - τα μέσα διδασκαλίας-μάθησης και - την αξιολόγηση της μάθησης. Οι επιλογές αποφάσεις αυτές λαμβάνουν υπόψη τις προϋποθέσεις και συνθήκες μάθησης (επίπεδο ανάπτυξης, εμπειρίες, ανάγκες, ενδιαφέροντα, μαθησιακό στυλ των μαθητών, δομή της τάξης, οργάνωση του χώρου, διαθέσιμα μέσα κτλ.) και αποσκοπούν στην διασφάλιση των καλύτερων δυνατών μαθησιακών αποτελεσμάτων για κάθε μαθητή.

Επίπεδα σχεδιασμού διδασκαλίας-μάθησης 1. Μακροπρόθεσμος σχεδιασμός / προγραμματισμός (με την ευθύνη της Πολιτείας) Σύνταξη Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών και Ωρολογίων Προγραμμάτων (ανά τάξη και γνωστικό αντικείμενο) στο πλαίσιο της υλοποίησης προγραμμάτων εκπαιδευτικής πολιτικής και λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του ατόμου και της κοινωνίας. Ανατίθεται από την Πολιτεία (Υπουργείο Παιδείας) σε αρμόδια όργανα. Με βάση το ΑΠΣ κάθε γνωστικού αντικειμένου παράγεται το εκπαιδευτικό υλικό (σχολικά εγχειρίδια, εκπ/κό λογισμικό κτλ.) και πραγματοποιείται ο σχεδιασμός διδασκαλίας από τον εκπαιδευτικό.

2. Ετήσιος σχεδιασμός / προγραμματισμός από τον εκπαιδευτικό με βάση το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (και τα σχολικά εγχειρίδια), ανά γνωστικό αντικείμενο/μάθημα: - Ορισμός γενικών γνωστικών στόχων (στο πλαίσιο του σκοπού του μαθήματος) - Κατανομή θεματικών ενοτήτων σε χρονικές περιόδους - Προετοιμασία πρόσθετων πηγών και εκπαιδευτικού υλικού - Προγραμματισμός εκπαιδευτικών επισκέψεων εκτός σχολείου - Προγραμματισμός επισκέψεων ειδικών στην τάξη - Προγραμματισμός projects - κ.ά.

3. Τετραμηνιαίος ή τριμηνιαίος ή διμηνιαίος σχεδιασμός Αναθεώρηση και επαναπροσδιορισμός στόχων, θεματικών ενοτήτων κτλ. του ετήσιου προγραμματισμού, με βάση την προηγηθείσα πορεία και τα αποτελέσματα της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας. 4. Σχεδιασμός διδασκαλίας σε μικροεπίπεδο - Σχεδιασμός διδακτικής ενότητας (σειράς μαθημάτων/διδασκαλιών με ενιαίο θέμα) - Σχεδιασμός ωριαίας διδασκαλίας - Σχεδιασμός μαθησιακής δραστηριότητας (=Εφαρμογή του Αναλυτικού Προγράμματος στην καθημερινή διδακτική πράξη)

Ο ορισμός που παρουσιάστηκε προηγουμένως αφορά κυρίως τον σχεδιασμό διδασκαλίας σε μικροεπίπεδο. Στο σημερινό μάθημα: Περιορισμός στον σχεδιασμό ωριαίας διδασκαλίας ή διδακτικής ενότητας. Μια διευκρίνιση σχετ. με την χρήση των όρων «Ενότητα» - «Κεφάλαιο» στα σχολικά εγχειρίδια του δημοτικού σχολείου: Το περιεχόμενο πολλών από τα νέα σχολικά βιβλία είναι διαρθρωμένο σε ενότητες, καθεμία από τις οποίες περιλαμβάνει περισσότερα επιμέρους κεφάλαια. Αντιστοιχία κεφαλαίου διδακτικής ώρας (συνήθως)

Σχεδιασμός διδασκαλίας και Προετοιμασία διδασκαλίας Σχεδιασμός= θεωρητική προετοιμασία (παιδαγωγικές-διδακτικές σκέψεις, κρίσεις, αξιολογήσεις και επιλογές/αποφάσεις). Προετοιμασία= ευρύτερη έννοια, περιλαμβάνει εκτός από τον σχεδιασμό και το πρακτικό μέρος της προετοιμασίας (π.χ. ανεύρεση ή κατασκευή του υλικού που επιλέχθηκε να χρησιμοποιηθεί, προετοιμασία οπτικοακουστικών μέσων, οργάνωση του χώρου πριν από την διδασκαλία). Σχεδιασμός διδασκαλίας και Σχέδιο διδασκαλίας/μαθήματος Σχέδιο διδασκαλίας ή μαθήματος (ως καταληκτική ενέργεια του σχεδιασμού): συνοπτική, γραπτή, συνήθως σχηματική παρουσίαση των σκέψεων και των επιλογών/αποφάσεων που λήφθηκαν κατά τον σχεδιασμό.

Αναγκαιότητα και χρησιμότητα του σχεδιασμού Ο σχεδιασμός ή προγραμματισμός της διδασκαλίας-μάθησης είναι αναγκαίος εξ ορισμού: Η διδασκαλία, ως υπεύθυνη και σκόπιμη δραστηριότητα-πράξη, είναι ένα σύστημα προγραμματισμένων ενεργειών που αποσκοπούν στην μάθηση, την ανάπτυξη και γενικότερα στην ομαλή και δημιουργική ένταξη των μαθητών στην κοινωνία. Έχει συνέπειες τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία. Δεν μπορεί να γίνεται τυχαία. Ο σχεδιασμός παρέχει την αίσθηση της ασφάλειας και της αυτοπεποίθησης, κυρίως στον αρχάριο εκπαιδευτικό. Έχοντας σαφείς στόχους, κατέχοντας το περιεχόμενο και έχοντας οργανώσει την διδακτική διαδικασία αποφεύγει τους άστοχους αυτοσχεδιασμούς, την αμηχανία, επιστημονικά «σφάλματα» ως προς το διδακτικό αντικείμενο κ.ά.

Συμβάλλει στο να ανταποκρίνεται η διδασκαλία (στόχοι, περιεχόμενο, μέθοδοι, μέσα) σε μεγαλύτερο βαθμό στις ανάγκες, τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Βοηθά στην πρόβλεψη δυσκολιών κατανόησης. Βοηθά στην έγκαιρη επιλογή και προετοιμασία του κατάλληλου υλικού και των μέσων διδασκαλίας-μάθησης. Συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του χρόνου. Βοηθά τον εκπαιδευτικό να αποφασίζει τις κατάλληλες αναπροσαρμογές κατά την διάρκεια της διδασκαλίας (ανάπτυξη της ευελιξίας και της ικανότητας «στοχασμού κατά την δράση»). Βοηθά να γίνεται με συστηματικό τρόπο η αναστοχαστική ανάλυση και αξιολόγηση της διδασκαλίας. Εξασφαλίζει την συνέχεια της διδασκαλίας.

Μοντέλα σχεδιασμού διδασκαλίας, προτεινόμενα από την διδακτική βιβλιογραφία [παραδείγματα από γερμανόγλωσση βιβλιογραφία] Το μοντέλο της Διδακτικής Ανάλυσης (θεωρητικό πλαίσιο: θεωρία της μόρφωσης, Προτεραιότητα στην επιλογή περιεχομένων «μορφωτικών αγαθών»). Το μοντέλο της Σχολής του Βερολίνου και της Σχολής του Αμβούργου (θεωρητικό πλαίσιο: θεωρία της μάθησης, Αλληλεξάρτηση των δομικών στοιχείων της διδασκαλίας αντί της προτεραιότητας των περιεχομένων). Το στοχοκεντρικό μοντέλο (προσανατολισμός στους στόχους μάθησης, εξάρτηση των υπόλοιπων επιλογών από τους στόχους, σχεδιασμός διδασκαλίας = λεπτομερής καθορισμός στόχων και θεμελίωσή τους). Το μοντέλο του ανοιχτού (μαθητοκεντρικού) σχεδιασμού (ο μαθητής ως συν-διαμορφωτής του μαθήματος, έμφαση στις ατομικές διαφορές και στην διαφοροποίηση της διδασκαλίας, πρόβλεψη εναλλακτικών δυνατοτήτων κ.ά.). Το μοντέλο του σχεδιασμού διδασκαλίας ως «κατασκευής».

Σχεδιασμός διδασκαλίας στο πλαίσιο της Π.Α. Ι και Π.Α. ΙΙ: Χρήση (επιλεκτική) των προτεινόμενων οδηγιών για σχεδιασμό διδασκαλίας (η πρόταση εμπεριέχει ορισμένα στοιχεία του μοντέλου της σχολής κυρίως του Βερολίνου και του μοντέλου της διδακτικής ανάλυσης) ή εφαρμογή κάποιου γνωστού μοντέλου από την βιβλιογραφία ή ανάπτυξη προσωπικού τρόπου σχεδιασμού διδασκαλίας. Στο μέλλον? Ανάπτυξη προσωπικού μοντέλου σχεδιασμού καθημερινής διδασκαλίας, με βάση: - την σχετική γνώση από την αρχική εκπαίδευση και την επιμόρφωση, - την προσωπική παιδαγωγική-διδακτική θεωρία, και ειδικότερα την βασική αντίληψη για την μάθηση και την διδασκαλία, - την καθημερινή εμπειρία και τον αναστοχασμό, - την σχέση με την παιδαγωγική-διδακτική θεωρία και έρευνα.

2. Το ισχύον νομικό πλαίσιο για τον σχεδιασμό της διδασκαλίαςμάθησης στο ελληνικό σχολείο (Λαμβάνεται υπόψη και κατά την πρακτική άσκηση) Α. Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) της υποχρεωτικής εκπαίδευσης Περιλαμβάνει : - τις γενικές αρχές της Εκπαίδευσης - το ΔΕΠΠΣ κάθε γνωστικού αντικειμένου/μαθήματος, για όλες τις τάξεις του δημοτικού και του γυμνασίου. Το ΔΕΠΠΣ περιγράφει: 1) τον σκοπό της διδασκαλίας του γνωστ. αντικειμένου/μαθήματος, 2) τους θεματικούς άξονες, 3) τους γενικούς στόχους και 4) τις θεμελιώδεις έννοιες διαθεματικής προσέγγισης.

Β. Τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ) των μαθημάτων/ γνωστικών αντικειμένων Περιλαμβάνουν: 1) τους ειδικούς σκοπούς του μαθήματος 2) τους στόχους 3) τις θεματικές ενότητες (και τον προβλεπόμενο χρόνο ανά ενότητα) 4) ενδεικτικές δραστηριότητες (Οι κατηγορίες 2, 3 και 4 παρουσιάζονται σε πίνακα) 6) τον προβλεπόμενο συνολικό χρόνο διδασκαλίας του μαθήματος (π.χ. Γλώσσα Α τάξης: 250 ώρες περίπου) 7) προτεινόμενα διαθεματικά σχέδια εργασίας 8) Διδακτική μεθοδολογία (προτεινόμενες προσεγγίσεις) 9) Αξιολόγηση 10) Απαιτούμενο διδακτικό υλικό (προδιαγραφές παραγωγής)

ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ = Υπουργική απόφαση υπ αριθμό 21072α/Γ2, ΦΕΚ 303/13-03-2003, τεύχος Β Γ. Τα Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών (από το 2011) (συμπληρωματικά προς τα ισχύοντα ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ) Δ. Ο νόμος-πλαίσιο 1566/1985 «Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» (κυρίως οι σκοποί της εκπαίδευσης και ειδικότερα της δημοτικής εκπαίδευσης) και η υπόλοιπη σχετική σχολική νομοθεσία: Νόμοι, Προεδρικά Διατάγματα (π.χ. ΠΔ 201/1998: Οργάνωση και λειτουργία δημοτικών σχολείων, ΠΔ 8/1995: αξιολόγηση των μαθητών), Υπουργικές αποφάσεις (π.χ. η σχετ. με το Ωρολόγιο πρόγραμμα του Δ.Σ.), Εγκύκλιοι (π.χ. «Προγραμματισμός εκπαιδευτικού έργου», «Κατ οίκον εργασίες»)

Ε. Το Σύνταγμα της Ελλάδας Άρθρο 16: γενικότερος σκοπός της παιδείας «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.» (Υπογράμμιση Δ.Θ.) Σύνταγμα της Ελλάδας (μετά την αναθεώρηση του 2008): http://www.hellenicparliament.gr/userfiles/8c3e9046-78fb- 48f4-bd82-bbba28ca1ef5/SYNTAGMA.pdf

Ο σχεδιασμός-προγραμματισμός της διδασκαλίας έχει ήδη πραγματοποιηθεί με την ευθύνη της Πολιτείας και σε μακροεπίπεδο αλλά και σε μικροεπίπεδο (ΔΕΠΠΣ - ΑΠΣ, Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών, Ωρολόγια Προγράμματα, σχολικά εγχειρίδια, λοιπό εκπαιδευτικό υλικό κτλ.) Είναι αναγκαίος και ο ατομικός σχεδιασμός διδασκαλίας μάθησης από τον εκπαιδευτικό? Γιατί?

3. Ενέργειες σχεδιασμού ωριαίας διδασκαλίας ή διδακτικής ενότητας (μία πρόταση) 1. Εξέταση των προϋποθέσεων μάθησης των μαθητών (της μαθησιακής ικανότητας/ετοιμότητας ή της κατάστασης αφετηρίας) 3. Ανάλυση του θέματος, καθορισμός και οργάνωση του περιεχομένου 2. Καθορισμός των στόχων μάθησης (των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων ή της επιθυμητής κατάστασης) 4. Οργάνωση της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας και χρονικός προγραμματισμός 5. Επιλογή των κατάλληλων μέσων διδασκαλίας 6. Επιλογή των κατάλληλων μεθόδων και μέσων αξιολόγησης της μάθησης (σε συνάρτηση με τους στόχους) [Αλληλεξάρτηση των στοιχείων του σχεδιασμού] 7. Λαμβάνοντας υπόψη 1-6: Σύνθεση-σύνταξη σχεδίου μαθήματος (ως κατάληξη των προηγούμενων ενεργειών)

3.1 Εξέταση των προϋποθέσεων μάθησης (συνοπτικά) - Ποιες οι προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες των μαθητών σχετ. με το θέμα? - Ποιες οι γενικότερες μαθησιακές ικανότητες και ποιες οι σχετικές με το μάθημα δεξιότητες? - Ποια η στάση των μαθητών απέναντι στο μάθημα και η διάθεσή τους για εργασία? - Ποιο το στυλ μάθησης της τάξης στο συγκεκριμένο μάθημα? - Ποιο το ατομικό στυλ και ο ατομικός ρυθμός μάθησης των μαθητών? - Ποιο το οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον των μαθητών? - Ποια η σύνθεση, δομή, δυναμική της τάξης? Ατομικές διαφορές ως προς τις προϋποθέσεις μάθησης!

Όσο καλύτερα γνωρίζει ο εκπαιδευτικός τους μαθητές του, τόσο περισσότερο ο σχεδιασμός της διδασκαλίας (καθορισμός στόχων, επιλογή περιεχομένου, οργάνωση της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας, επιλογή μέσων) θα ανταποκρίνεται: - στο επίπεδο νοητικής/γνωστικής ανάπτυξης, - στις εμπειρίες, - στα ενδιαφέροντα και - στις ανάγκες (συναισθηματικές, ψυχοκοινωνικές) των μαθητών.

Οι προϋποθέσεις μάθησης των μαθητών προσδιορίζονται πάντα προσωρινά. Με κάθε νέα πληροφορία, μέσω παρατήρησης και αξιολόγησης ή άλλης πηγής, οι αρχικές εκτιμήσεις συμπληρώνονται, τροποποιούνται, αναθεωρούνται Περιορισμός Στο πλαίσιο της δοκιμαστικής ωριαίας διδασκαλίας, αλλά και στο πλαίσιο της πρακτικής άσκησης του εαρινού εξαμήνου, ο φοιτητής έχει περιορισμένες δυνατότητες για συγκέντρωση των απαραίτητων πληροφοριών και στοιχείων που αφορούν τις προϋποθέσεις μάθησης των μαθητών.

3.1 Εξέταση των προϋποθέσεων μάθησης (αναλυτικά) 1) Ποιες οι προηγούμενες εμπειρίες, γνώσεις και δεξιότητες των μαθητών σχετικά με το θέμα/αντικείμενο της διδασκαλίας? Προέρχονται από: - το σχολικό περιβάλλον (προηγούμενο ή προηγούμενα μαθήματα, προηγούμενες τάξεις), - από το εξωσχολικό περιβάλλον (οικογενειακό περιβάλλον, τηλεόραση, βιβλία, διαδίκτυο κτλ.). Ποιες οι πιθανές ή συνήθεις παρανοήσεις των μαθητών σχετικά με το θέμα? Ποιοι μαθητές, από προσωπικό ενδιαφέρον, γνωρίζουν περισσότερα από τους συμμαθητές τους, ενδεχομένως και από τον εκπαιδευτικό, στο συγκεκριμένο μάθημα? Τρόπος αξιοποίησής τους?

2) Σε ποιο βαθμό οι μαθητές έχουν αναπτύξει τις γενικές ικανότητεςδεξιότητες αλλά και δεξιότητες σχετικές με το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο? Γενικές ικανότητες και δεξιότητες, όπως: - Γλωσσική ικανότητα στον προφορικό και γραπτό λόγο (Σε ποιο βαθμό οι μαθητές διαβάζουν σωστά και κατανοούν κείμενα, γράφουν σωστά, χρησιμοποιούν πλούσιο λεξιλόγιο, διακρίνουν το ουσιώδες και σημαντικό από το δευτερεύον και το γεγονός από την ερμηνεία, περιγράφουν, αφηγούνται, εξηγούν, επιχειρηματολογούν κτλ.) - Ικανότητα διαχείρισης της πληροφορίας (αναζήτηση, αξιολόγηση, αποκωδικοποίηση πληροφοριών από διάφορες πηγές πληροφόρησης) - Δεξιότητες χρήσης Η/Υ και διαδικτύου κ.ά. Ειδικές δεξιότητες σχετικές με το συγκεκριμένο γνωστ. αντικείμενο Π.χ. στο μάθημα της Ιστορίας: να αντλούν πληροφορίες από μια ιστορική πηγή, να ερμηνεύουν τα δεδομένα και να εξάγουν συμπεράσματα.

3) Γενικότερη στάση των μαθητών και η διάθεσή τους για εργασία Ποια η γενικότερη στάση των μαθητών απέναντι στο συγκεκριμένο μάθημα-γνωστικό αντικείμενο? Τους αρέσει? Το θεωρούν δύσκολο - εύκολο? βαρετό - ενδιαφέρον? Ποια θέματα/ενότητες του συγκεκριμένου μαθήματος ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τους μαθητές? (π.χ. η μυθολογία στην Ιστορία της Γ τάξης) Ποια η σχέση του θέματος με τα ενδιαφέροντα των μαθητών της συγκεκριμένης ηλικίας, στο συγκεκριμένο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον? Εντάσσεται στα ενδιαφέροντά τους? Αν ναι, πώς θα γίνει η σύνδεση? Αν όχι, πώς μπορεί να δημιουργηθεί καταστασιακό ενδιαφέρον των μαθητών για το θέμα?

Είναι οι μαθητές της τάξης μου πρόθυμοι να εργαστούν? Εργάζονται με επιμονή, υπομονή και ολοκληρώνουν τις εργασίες τους? Ποια η σωματική τους κατάσταση (κόπωση?) τη συγκεκριμένη ώρα? Ποιο μάθημα έχει προηγηθεί, ποιο έπεται? Πόσο μπορώ να τους επιβαρύνω (π.χ. με δυσκολότερες ή πρόσθετες εργασίες)? Φέρνουν στο σχολείο τα υλικά που τους ζητούνται?

4) Ποιο το στυλ μάθησης της τάξης στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο-μάθημα? Πώς έχουν μάθει οι μαθητές να εργάζονται και να μαθαίνουν? Με ποιες μεθόδους και με ποιες μορφές εργασίας είναι εξοικειωμένοι και ποιες προτιμούν? (Το στυλ μάθησης μιας τάξης διαμορφώνεται συνήθως ανάλογα με τις μεθόδους που προτιμά και εφαρμόζει ο εκπαιδευτικός.)

5) Ποιο το ατομικό στυλ και ο ατομικός ρυθμός μάθησης των μαθητών? Κάθε άτομο έχει ένα μοναδικό τρόπο να μαθαίνει, δηλαδή να συλλέγει, να επεξεργάζεται και να οργανώνει τις πληροφορίες που λαμβάνει. Οι μαθητές παρουσιάζουν ατομικές διαφορές ως προς τον τρόπο κατάκτησης / δόμησης της γνώσης, αναπαράστασης και εφαρμογής της γνώσης.

Πολλές τυπολογίες στυλ μάθησης ή γνωστικού στυλ ή μαθησιακού τύπου στην βιβλιογραφία. Παραδείγματα: Ο Gardner (2011) διακρίνει: 3 τύπους μαθητών: α) αυτός που μαθαίνει διαισθητικά (με φυσικό τρόπο) β) αυτός που μαθαίνει παραδοσιακά (ο σχολαστικός μαθητής) γ) αυτός που είναι έμπειρος στα γνωστικά αντικείμενα (άτομο με δεξιότητες εφαρμογής της γνώσης σε νέες καταστάσεις) και 7 τύπους νοημοσύνης (τρόπους αντίληψης-κατανόησης του κόσμου): γλωσσική, λογικο-μαθηματική, χωρική, μουσική, σωματικήκιναισθητική, διαπροσωπική, ενδοπροσωπική. Τα άτομα διαφέρουν ως προς τον συνδυασμό και την δυναμική των τύπων νοημοσύνης.

Μαθησιακοί τύποι μαθητών κατά Feldberg: Οπτικός λεκτικός Διαισθητικός ορθολογιστής Δραστήριος στοχαστικός Γραμμικός σφαιρικός (ολιστικός) Συνιστάται ποικιλία μεθόδων, ώστε η διδασκαλία και η αξιολόγηση της μάθησης να ανταποκρίνονται στα διαφορετικά ατομικά στυλ μάθησης.

Μπορεί η εκπαίδευση να αγνοεί τις διαφορετικές προϋποθέσεις μάθησης των μαθητών (την κατάσταση αφετηρίας)?

Εξέταση των προϋποθέσεων μάθησης 6) Σύνθεση / δομή / δυναμική της τάξης Αριθμός αγοριών - κοριτσιών ( διαφορές στα ενδιαφέροντα!) Μαθητές με διαφορετική πολιτισμική προέλευση και η θέση τους στην τάξη? Πώς σκέφτομαι να τους εμπλέξω? Περιθωριοποιημένοι μαθητές? Πώς σκέφτομαι να τους εμπλέξω και να τους εντάξω στην διδακτική-μαθησιακή διαδικασία? Μαθητές επιθετικοί που προκαλούν συγκρούσεις? Πώς σκέφτομαι να τους διαχειριστώ? Συμπάθειες-αντιπάθειες μεταξύ των μαθητών? Υποομάδες και σχέσεις μεταξύ τους? [Το κοινωνιόγραμμα μπορεί να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες για τις σχέσεις των μαθητών και την θέση κάθε παιδιού στην ομάδα της τάξης ]

3.2. Καθορισμός μαθησιακών στόχων / προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων Οι στόχοι προσδιορίζουν αυτό που αναμένεται από τους μαθητές να γνωρίζουν, να κατανοούν και να είναι σε θέση να κάνουν μετά το τέλος του μαθήματος, ασχολούμενοι με το συγκεκριμένο θέμα. - Ποιες πληροφορίες (γεγονότα, δεδομένα) και γνώσεις (έννοιες, αρχές, κανόνες, θεωρίες, μοντέλα κτλ.) θα κατακτήσουν οι μαθητές στη συγκεκριμένη διδακτική ώρα / ενότητα? - Ποιες δεξιότητες θα αναπτύξουν? - Ποιες αξίες θα καλλιεργηθούν στο συγκεκριμένο μάθημα, ποιες στάσεις θα αναπτυχθούν ή θα τροποποιηθούν? [Διατύπωση γενικών στόχων ή λεπτομερών (αντικειμενικών) στόχων ή συνδυασμός?]

Ο καθορισμός των στόχων γίνεται σύμφωνα με τους στόχους του συγκεκριμένου κεφαλαίου και της ευρύτερης ενότητας, όπως ορίζονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος. Υπάρχουν και στο βιβλίο του δασκάλου αλλά και σε ορισμένα βιβλία του μαθητή (στον «προοργανωτή» του κεφαλαίου ή της ενότητας). Οι γνωστικοί στόχοι του κεφαλαίου ή της ενότητας εντάσσονται στους ειδικούς σκοπούς του μαθήματος, όπως ορίζονται στο ΑΠΣ, και στον γενικότερο σκοπό του μαθήματος, όπως ορίζεται στο ΔΕΠΠΣ. Γενικότερο πλαίσιο: οι σκοποί της εκπαίδευσης (Ν. 1566/85) και ο σκοπός της Παιδείας σύμφωνα με το Σύνταγμα (η ολόπλευρη ανάπτυξη και η διάπλαση του «ελεύθερου και υπεύθυνου πολίτη» )

Οι στόχοι θα πρέπει να είναι: - σαφείς - ρεαλιστικοί (πραγματοποιήσιμοι στον διαθέσιμο χρόνο) - επιτεύξιμοι (ανάλογοι των δυνατοτήτων, εμπειριών και γνώσεων των μαθητών) και - ελέγξιμοι (περιγράφουν παρατηρήσιμα αποτελέσματα) [Σχέση γνωστικών στόχων περιεχομένου?]

3.3. Ανάλυση του θέματος και καθορισμός του περιεχομένου 1) Ανάλυση του θέματος - Ποια είναι τα επιμέρους στοιχεία του θέματος και ποιες οι σχέσεις μεταξύ τους? (= η δομή του θέματος) Ποιες οι βασικές έννοιες, ιδέες, αρχές, κανόνες? - Ποιες οι πλευρές ή διαστάσεις του θέματος και τα επίπεδα εξέτασής του? Χρήσιμη η κατασκευή ενός σχεδιαγράμματος ή ενός εννοιολογικού χάρτη που αναπαριστά την δομή του θέματος. (Μας βοηθά να έχουμε μια σαφή εικόνα της δομής.) - Σε ποια ευρύτερη ενότητα εντάσσεται το θέμα?

Για την ανάλυση του θέματος απαραίτητη η μελέτη του περιεχομένου του συγκεκριμένου κεφαλαίου, αλλά και των προηγούμενων και επόμενων κεφαλαίων της ίδιας ενότητας - στο βιβλίο του μαθητή (ΒΜ) - στο τετράδιο εργασιών (ΤΕ) - στο βιβλίο του δασκάλου (ΒΔ) (μελέτη και της εισαγωγής, όπου παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο συγγραφής του ΒΜ) Χρήση και πρόσθετων πηγών σχετικής επιστημονικής γνώση. Βασική αρχή: επιστημονικότητα του περιεχομένου του μαθήματος!

Πρόσθετες πηγές για πληρέστερη και έγκυρη ενημέρωση επί του θέματος, αλλά και εξεύρεση υλικού: - Βιβλία των γνωστικών αντικειμένων (από τα αντίστοιχα μαθήματα Φυσικών, Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του προγράμματος σπουδών) - Βιβλία Διδακτικής του μαθήματος (π.χ. Van de Walle) - Λεξικά, εγκυκλοπαίδειες (και ψηφιακές), θεματικά βιβλία - Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών (στην ιστοσελίδα του Υπουργείου: «Ψηφιακό σχολείο») - Εκπαιδευτικό λογισμικό των μαθημάτων (στο «Ψηφιακό σχολείο») - Διαδικτυακοί τόποι (αξιόπιστες, έγκυρες πηγές!)

2) Διδακτική θεμελίωση και ανάλυση του θέματος - Γιατί είναι σημαντική η συγκεκριμένη γνώση/ δεξιότητα/ τεχνική / μέθοδος/ στρατηγική για τον μαθητή, για το παρόν ή και το μέλλον του; - Είναι συνειδητή στα παιδιά η σημασία/αξία αυτής της γνώσης/δεξιότητας/μεθόδου/τεχνικής/στρατηγικής; - Σε ποια σημεία περιμένουμε να συναντήσουν δυσκολίες κατανόησης οι μαθητές? - Τι περιμένουμε να είναι νέο ή ενδιαφέρον για τους μαθητές σε αυτό το μάθημα / την ενότητα; - Ποια είναι η ελάχιστη γνώση (η βασική ιδέα) που θα πρέπει να κατακτήσουν / δομήσουν οι μαθητές στο συγκεκριμένο κεφάλαιο / ενότητα?

3.4. Οργάνωση της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας Επιλογές που αφορούν: 1. την διάρθρωση της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας σε φάσεις ή στάδια, στο πλαίσιο ενός ορισμένου διδακτικού μοντέλου ή γενικότερης διδακτικής προσέγγισης (διερευνητικήςανακαλυπτικής, εποικοδομητικής, ) 2. τις μορφές δραστηριοποίησης εκπ/κού και μαθητών κατά την ενασχόλησή τους με το θέμα (ανά φάση ή στάδιο) (μέθοδοι/ μορφές/ τεχνικές διδασκαλίας-μάθησης) 3. τον τρόπο οργάνωσης της επικοινωνίας και της (συν)εργασίας των μαθητών (ανά δραστηριότητα ή φάση) (Αλληλεξάρτηση των 3 διαστάσεων μεταξύ τους και με τους στόχους και το περιεχόμενο)

3.4.1. Διάρθρωση διδασκαλίας (φάσεις/στάδια) και εκτίμηση του απαιτούμενου χρόνου ανά φάση Δυνατότητες κατά την πρακτική άσκηση: Υιοθέτηση προτεινόμενης διάρθρωσης στο ΒΔ κάθε μαθήματος Υιοθέτηση προτεινόμενου μοντέλου από βιβλιογραφία της Διδακτικής του συγκεκριμένου μαθήματος ή της Γεν. Διδακτικής Εφαρμογή προτεινόμενης διάρθρωσης διδασκαλίας του μοντέλου της Κριτικής Διδασκαλίας (όχι οπωσδήποτε πιστή, βήμα προς βήμα, εφαρμογή, δυνατότητα επιλεκτικής αξιοποίησης) Εφαρμογή προτεινόμενου γενικού, απλούστερου σχήματος: Εισαγωγή στο θέμα επεξεργασία του θέματος εφαρμογή της νέας γνώσης

1η δυνατότητα Όταν ακολουθούμε τη δομή και το περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου, χρησιμοποιούμε τη διάρθρωση που προτείνει το βιβλίο του δασκάλου (ΒΔ) για το συγκεκριμένο μάθημα. Παράδειγμα 1 Μαθηματικά Α και Γ τάξης «Διάγραμμα ροής»: α) Προσανατολισμός - εκμαίευση β) Επισημοποίηση της νέας γνώσης γ) Εφαρμογή της νέας γνώσης δ) Επέκταση

Παράδειγμα 2 Φυσικά Ε και Στ τάξης, «Ερευνώ και ανακαλύπτω» Στο πλαίσιο του «ερευνητικά εξελισσόμενου διδακτικού μοντέλου» (διερευνητική-ανακαλυπτική μάθηση), προτείνεται το σχήμα: α) Εισαγωγικό ερέθισμα και διατύπωση υποθέσεων β) Πειραματικός έλεγχος γ) Εξαγωγή συμπεράσματος δ) Εμπέδωση γενίκευση

2η δυνατότητα: Όταν δεν ακολουθούμε τη δομή και το περιεχχόμενο του σχολικού βιβλίου και οργανώνουμε τη διδασκαλία μας με δραστηριότητες και υλικό της επιλογής μας, μπορούμε: 1) Να χρησιμοποιήσουμε γνωστό διδακτικό μοντέλο που προτείνει η βιβλιογραφία της Διδακτικής του συγκεκριμένου μαθήματος, όπως

Παράδειγμα 1, για την διδασκαλία των Φυσικών Μοντέλο της ανακαλυπτικής μάθησης-διδασκαλίας Φάσεις α) Προσανατολισμός των μαθητών β) Διατύπωση και έλεγχος των υποθέσεων γ) Εφαρμογή της νέας γνώσης δ) Αξιολόγηση της νέας γνώσης (Βλ. Κ. Χαλκιά, Διδάσκοντας Φυσικές Επιστήμες, 2010, σελ. 106-107)

Παράδειγμα 2, για την διδασκαλία των Φυσικών Μοντέλο κονστρουκτιβιστικής μάθησης-διδασκαλίας Φάσεις α) Προσανατολισμός των μαθητών β) Ανάδειξη των ιδεών των μαθητών γ) Εισαγωγή της νέας γνώσης (αναδόμηση/εμπλουτισμός των ιδεών των μαθητών) δ) Εφαρμογή των νέων ιδεών των μαθητών ε) Ανασκόπηση (μεταγνωστική φάση) (Βλ. Κ. Χαλκιά, Διδάσκοντας Φυσικές Επιστήμες, 2010, σελ. 111-115.)

2) Μπορούμε, επίσης, να χρησιμοποιήσουμε το γενικό σχήμα διάρθρωσης ωριαίας διδασκαλίας, το οποίο στηρίζεται στο μοντέλο της Κριτικής Διδασκαλίας (Ματσαγγούρας 2007, 247-282. Βλ. και διαφάνειες μαθήματος): 1. Προετοιμασία (γνωστική και μεθοδολογική) 2. Πρώτη επαφή των μαθητών με τα δεδομένα και ενεργοποίηση σχημάτων κατανόησης 3. Επεξεργασία των δεδομένων και εξαγωγή συμπερασμάτων 4. Εφαρμογή της νέας γνώσης 5. Ανακεφαλαίωση 6. Αξιολόγηση (τελική)

3) Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε και το γενικό και απλό σχήμα: α) Εισαγωγή στο θέμα β) Επεξεργασία του θέματος γ) Εφαρμογή της νέας γνώσης.

3.4.2. Επιλογή μορφών δραστηριοποίησης εκπ/κού-μαθητών (μεθόδων/τεχνικών) ανά φάση/στάδιο Μέθοδοι/μορφές/ τεχνικές διδασκαλίας- μάθησης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της επιλεγμένης γενικότερης διδακτικής προσέγγισης ή μοντέλου(ανακαλυπτικό διερευνητικό, κονστρουκτιβιστικό, επίλυση προβλήματος, μέθοδος project ): Α. Γενικές μέθοδοι/τεχνικές διδασκαλίας και μάθησης (από δασκαλοκεντρικές προς περισσότερο μαθητοκεντρικές) αφήγηση, περιγραφή, παρουσίαση, ανάγνωση, επεξήγηση, επίδειξη ερωταποκρίσεις κατευθυνόμενη συζήτηση ελεύθερη συζήτηση καταιγισμός ιδεών (και σε συνδυασμό με τον εννοιολογικό χάρτη) εννοιολογικός Χάρτης παιχνίδι ρόλων, δραματοποίηση, θεατρικό παιχνίδι ταξίδι με την φαντασία κ.ά. Συνιστάται εναλλαγή μεθόδων/τεχνικών!

Β. Μέθοδοι ειδικές για τη διδασκαλία συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου/μαθήματος π.χ. η χρήση ιστορικών πηγών στο μάθημα της Ιστορίας το πείραμα στην διδασκαλία των φυσικών επιστημών

3.4.3. Οργάνωση της επικοινωνίας και της (συν)εργασίας των μαθητών (ανά φάση ή δραστηριότητα) Δυνατότητες: Μετωπικά - Ομαδοσυνεργατικά Ατομική εργασία του μαθητή (και εξατομικευμένη υποστήριξη από τον εκπαιδευτικό) Δυαδική συνεργασία Ομαδική εργασία Πρόβλεψη για κατάλληλη οργάνωση του χώρου (διάταξη θρανίων) - Εναλλαγή μορφών εργασίας!

Η επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου/ τεχνικής διδασκαλίας ή μορφής εργασίας των μαθητών εξαρτάται από: - τη φύση του διδακτικού αντικειμένου, - τον βαθμό δραστηριοποίησης των μαθητών που επιδιώκει ο εκπαιδευτικός, - την μαθησιακή ετοιμότητα και το ενδιαφέρον των μαθητών, - το προσωπικό στυλ διδασκαλίας του εκπαιδευτικού, - τον διαθέσιμο χρόνο κ.ά.

3.5. Επιλογή μέσων διδασκαλίας-μάθησης Ποια μέσα διδασκαλίας-μάθησης θα χρησιμοποιηθούν (ανά δραστηριότητα ή φάση)? Πραγματικά αντικείμενα ή μοντέλα αντικειμένων, υλικό του σχολικού βιβλίου (κείμενα, εικόνες), φύλλα εργασίας, διαφάνειες, βίντεο, χάρτες, εικόνες, σχήματα, πίνακες, διαγράμματα, ηχητικό υλικό, κ.ά. Μέσα παρουσίασης: πίνακας, προβολέας, Η/Υ, διαδραστικός πίνακας Κριτήρια επιλογής: Καταλληλότητα σε σχέση με τον στόχο και την μέθοδο Καταλληλότητα για πρόκληση του ενδιαφέροντος Διαθεσιμότητα Δαπάνη χρόνου για την ετοιμασία

3.6. Επιλογή μεθόδων (τελικής) αξιολόγησης Με ποιες μεθόδους θα διαπιστωθούν τα μαθησιακά αποτελέσματα (ο βαθμός επίτευξης των στόχων)? Δυνατότητες επιλογής: Προφορικές ερωτήσεις Γραπτές δοκιμασίες (τεστ, φύλλα αξιολόγησης) Παιχνίδι ρόλων, δραματοποίηση Κατασκευές Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη Εικαστική έκφραση-δημιουργία Επίλυση προβλήματος κ.ά. Συνιστάται ποικιλία μεθόδων αξιολόγησης! (Ανταπόκριση στα διαφορετικά ατομικά στυλ αναπαράστασης και εφαρμογής της γνώσης) Η αξιολόγηση μπορεί να γίνεται από τον εκπ/κό, τον ίδιο τον μαθητή (αυτοαξιολόγηση), τον/τους συμμαθητή/ές.

3.7. Σύνθεση-σύνταξη σχεδίου μαθήματος Η καταληκτική ενέργεια του σχεδιασμού είναι η σύνθεση του σχεδίου μαθήματος ή διδασκαλίας. Σε αυτό παρουσιάζονται συνοπτικά οι σκέψεις και οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί ως προς όλες τις συνιστώσες της διδασκαλίας. Το υπόδειγμα σχεδίου μαθήματος που προτείνεται (βλ. σχετικό αρχείο στην e-class, Πρακτική Άσκηση ΙΙ) περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: Το θέμα και την ενότητα στην οποία αυτό εντάσσεται. Τους στόχους (διατυπωμένους με σαφήνεια!). Τις φάσεις της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας (με εκτίμηση της απαιτούμενης χρονικής διάρκειας). Την περιγραφή της προγραμματισμένης διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας (ενέργειες δασκάλου και δραστηριότητες μαθητών). Τις μεθόδους/τεχνικές διδασκαλίας-μάθησης & τις μορφές εργασίας των μαθητών (ατομική, εταιρική, ομαδική). Τα μέσα διδασκαλίας και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν.

Στο γραπτό σχέδιο μαθήματος αναφέρεται κάθε πηγή που χρησιμοποιήθηκε (για την διατύπωση των στόχων, την επιλογή δραστηριοτήτων, υλικού κτλ.): ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ του μαθήματος Βιβλίο δασκάλου και Βιβλίο μαθητή Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών Βιβλία (Διδακτικής, π.χ. Van de Walle, ή επιστημονικά βιβλία των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων) Ηλεκτρονικές πηγές Άλλη πηγή

Προετοιμασία για την Πρακτική Άσκηση ΙΙ Μελέτη: - ΔΕΠΠΣ και Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών των μαθημάτων της τάξης μου - Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών για την τάξη μου - Εισαγωγές βιβλίων δασκάλου των μαθημάτων της τάξης μου