Κεφάλαιο 3 Παραγωγικότητα, προϊόν και ανεργία
Περίγραµµα κεφαλαίου Η συνάρτηση παραγωγής Η ζήτηση εργασίας Ηπροσφοράεργασίας Ισορροπία στην αγορά εργασίας Ανεργία Σύνδεση προϊόντος και ανεργίας: Ονόµος του Okun
Η συνάρτηση παραγωγής Παραγωγικοί συντελεστές Κεφάλαιο (K) Εργασία (N) Λοιποί (πρώτες ύλες, γη, ενέργεια) Η παραγωγικότητα των συντελεστών εξαρτάται από την τεχνολογία και τη διαχείριση τους
Η συνάρτηση παραγωγής Η συνάρτηση παραγωγής Y = AF(K, N) (3.1) Ηπαράµετρος Α είναι η «συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών» (ηαποτελεσµατικότητα µε τηνοποία χρησιµοποιούνται το κεφάλαιο και η εργασία)
Η συνάρτηση παραγωγής Εφαρµογή: H συνάρτηση παραγωγής και η αύξηση της παραγωγικότητας στην οικονοµία των ΗΠΑ Ηοικονοµία των ΗΠΑ περιγράφεται ικανοποιητικά από τη συνάρτηση παραγωγής Cobb-Douglas : Y = AK 0.3 N 0.7 (3.2) Στοιχεία για την οικονοµία των ΗΠΑ, Πίνακας 3.1
Η συνάρτηση παραγωγής των ΗΠΑ, 1979-2004 Έτος Πραγματικό ΑΕΠ (Y) Απόθεμα Κεφαλαίου (K) Εργασία (L) TFP (Α) Μεταβολή TFP 1979 5173 5615 98.8 15.58 1980 5162 5831 99.3 15.32-1.7 1981 5292 6060 100.4 15.41 0.6 1982 5189 6236 99.5 15.07-2.2 1983 5424 6383 100.8 15.50 2.9 1984 5814 6614 105 15.98 3.1 1985 6054 6863 107.2 16.22 1.5 1986 6264 7060 109.6 16.38 1.0 1987 6475 7239 112.4 16.51 0.8 1988 6743 7429 115 16.79 1.7 1989 6981 7623 117.3 17.01 1.3 1990 7113 7809 118.8 17.06 0.3 1991 7101 7932 117.7 17.06 0.0 1992 7337 8045 118.5 17.47 2.4 1993 7533 8208 120.3 17.64 1.0 1994 7836 8396 123.1 17.93 1.7 1995 8032 8638 124.9 18.04 0.6 1996 8329 8917 126.7 18.35 1.7 1997 8704 9242 129.6 18.67 1.8 1998 9067 9605 131.5 19.03 1.9 1999 9470 9986 133.5 19.44 2.1 2000 9817 10392 136.9 19.57 0.6 2001 9891 10669 136.9 19.56 0.0 2002 10049 10841 136.5 19.82 1.3 2003 10321 11010 137.7 20.13 1.6 2004 10756 11249 139.3 20.68 2.7 Πηγές: Το Υ είναι το πραγματικό Α.Εγχ.Π. σε δισεκατομμύρια δολάρια: St.Louis Fred database, research.stlouisfed.org/fred2/series/gdpca. Το Κ είναι το πραγματικό καθαρό απόθεμα ιδιωτικού πάγιου κεφαλαίου, πλην των κατοικιών, σε δισεκατομμύρια δολάρια 2000, Ιστοσελίδα ΒΕΑ. Το Ν είναι η απασχόληση, πλην στρατιωτικών, σε εκατομμύρια εργάτες, Bureau of Labor Statistics. Σημείωση: Η παραγωγικότητα του συνόλου των συντελεστών υπολογίστηκε από τον τύπο A=Y/(K 0,3 *N 0,7 ).
1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Y, K ($) L (εργαζόμενοι) 12000 Η συνάρτηση παραγωγής των ΗΠΑ, 1979-2004 150 11000 140 10000 130 9000 120 8000 110 7000 100 6000 90 5000 80 Πραγματικό ΑΕΠ (Y) Απόθεμα Κεφαλαίου (K) Εργασία (L)
1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 TFP ($) Μεταβολή (%) 22,00 Η συνάρτηση παραγωγής των ΗΠΑ, 1979-2004 4,00 21,00 3,00 20,00 2,00 19,00 18,00 17,00 1,00 0,00 16,00-1,00 15,00-2,00 14,00-3,00 TFP (A) Μεταβολή TFP (Α)
Η συνάρτηση παραγωγής Ορυθµός αύξησης της παραγωγικότητας υπολογίζεται από τη συνάρτηση παραγωγής Ηπαραγωγικότηταµεταβάλλεται σηµαντικά από έτος σε έτος Η παραγωγικότητα αυξανόταν µεχαµηλό ρυθµό τη δεκαετία του 80 και το πρώτο µισό της δεκαετίας του 90, αλλά επιταχύνθηκε το δεύτερο µισό της δεκαετίας του 90
Η συνάρτηση παραγωγής Η µορφή της συνάρτησης παραγωγής ύο κύριες ιδιότητες των συναρτήσεων παραγωγής Έχουν ανοδική κλίση: περισσότερο απόθεµα κεφαλαίου παράγει περισσότερο προϊόν Η κλίση γίνεται πιο επίπεδη όσο αυξάνεται το απόθεµακεφαλαίου, δηλαδή το οριακό προϊόν φθίνει όσο αυξάνεται το απόθεµακεφαλαίου
Η συνάρτηση παραγωγής Η µορφή της συνάρτησης παραγωγής Γράφηµα συνάρτησης παραγωγής: κάθετος άξονας, Y, οριζόντιος άξονας, η µια από τις δύο εισροές, Κ ήν Η άλλη εισροή και A σταθερές Σχήµα 3.1
Μεγέθη 2004 Απόθεμα κεφαλαίου, Κ (δισ. Δολάρια 2000) Σχήµα 3.1 Η συνάρτηση παραγωγής που συνδέει το προϊόν µε τοκεφάλαιο Συνάρτηση παραγωγής Προϊόν, Υ (δισ. Δολάρια 1992)
Η συνάρτηση παραγωγής Η µορφή της συνάρτησης παραγωγής Οριακό προϊόν του κεφαλαίου, MPK = Y/ K, Σχήµα 3.2 = ιάγραµµα κλειδί 1 Ισούται µε την κλίση της συνάρτησης παραγωγής Y=f(K) MPK πάντα θετικό Φθίνουσα οριακή παραγωγικότητα του κεφαλαίου MPK µειώνεται όταν K αυξάνεται
Προϊόν, Υ (δισ. δολάρια 2000) Κλίση = ΜΡΚ στο σημείο Β Κλίση = ΜΡΚ στο σημείο D Συνάρτηση παραγωγής Απόθεμα κεφαλαίου, Κ (δισ. δολάρια 2000) Σχήµα 3.2 Το οριακό προϊόν του κεφαλαίου
Η συνάρτηση παραγωγής Η µορφή της συνάρτησης παραγωγής Οριακό προϊόν της εργασίας, MPN = Y/ N,Σχήµα 3.3 Ισούται µε την κλίση της συνάρτησης παραγωγής Y=f(N) MPN πάντα θετικό Το οριακό προϊόν της εργασίας είναι φθίνον
Προϊόν, Υ (δισ. δολάρια 2000) Κλίση = ΜΡΝ στο σημείο Β Κλίση = ΜΡΝ στο σημείο C Συνάρτηση παραγωγής Μεγέθη 2004 Σχήµα 3.3 Η συνάρτηση παραγωγής που συνδέει το προϊόν µε το κεφάλαιο Εργασία, Ν (εκατ. εργάτες)
Η συνάρτηση παραγωγής ιαταραχές της προσφοράς ιαταραχή της προσφοράς = διαταραχή της παραγωγικότητας = µια µεταβολή στη συνάρτηση παραγωγής µιας οικονοµίας Οι διαταραχές της προσφοράς επηρεάζουν την ποσότητα προϊόντος που µπορεί να παραχθεί, µεδεδοµένες τις ποσότητες των εισροών Οι διαταραχές µπορεί να είναι θετικές (αυξάνουν το προϊόν) ήαρνητικές(µειώνουν το προϊόν) Παραδείγµατα: καιρικές συνθήκες, ευρεσιτεχνίες και καινοτοµίες, κρατικοί κανονισµοί, τιµές πετρελαίου
Η συνάρτηση παραγωγής ιαταραχές της προσφοράς Οι διαταραχές της προσφοράς µετατοπίζουν το γράφηµα της συνάρτησης παραγωγής (Σχ. 3.4) Αρνητική (δυσµενής) διαταραχή: Συνήθως η κλίση της συνάρτησης παραγωγής µειώνεται για κάθε επίπεδο εισροών (για παράδειγµα, αν η διαταραχή κάνει την παράµετρο A να µειωθεί) Θετική διαταραχή: Συνήθως η κλίση της συνάρτησης παραγωγής αυξάνεται για κάθε επίπεδο εισροών (για παράδειγµα, αν η παράµετρος A αυξηθεί)
Συνάρτηση παραγωγής πριν από τη διαταραχή Αρνητική διαταραχή της παραγωγικότητας Συνάρτηση παραγωγής μετά τη διαταραχή Εργασία, Ν Σχήµα 3.4 Μια δυσµενής διαταραχή της προσφοράς που µειώνει το MPN Προϊόν, Υ
Η ζήτηση εργασίας Πόση εργασία χρειάζονται οι επιχειρήσεις; Υποθέσεις Το απόθεµα κεφαλαίου παραµένει σταθερό βραχυχρόνια ανάλυση Όλοι οι εργάτες έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά Η αγορά εργασίας είναι ανταγωνιστική Οι επιχειρήσεις έχουν ως στόχο τη µεγιστοποίηση του κέρδους τους
Η ζήτηση εργασίας Το οριακό προϊόν της εργασίας και η ζήτηση εργασίας: Ένα παράδειγµα Παράδειγµα: Η Clip Joint θέτει τον ονοµαστικό µισθό ίσο µε το οριακό έσοδο του προϊόντος της εργασίας MRPN = P MPN (3.3) W = MRPN ισοδύναµησυνθήκηµε w = MPN, διότι W = P w και MRPN = P MPN
Πίνακας 3.2 Η συνάρτηση παραγωγής της Clip Joint (1) Αριθµός υπαλλήλων, Ν (2) Αριθµός περιποιούµενων σκύλων, Υ 0 0 1 11 2 20 3 27 4 32 5 35 6 36 (3) Οριακό προϊόν της εργασίας, ΜΡΝ (4) Οριακό έσοδο του προϊόντος της εργασίας, ΜRPN = ΜΡΝ Χ Ρ (όταν Ρ = $30 ανά περιποίηση) 11 $330 9 $270 7 $210 5 $150 3 $90 1 $30
Η ζήτηση εργασίας Το οριακό προϊόν της εργασίας και η ζήτηση εργασίας: Ένα παράδειγµα Μια µεταβολή του µισθού Ξεκινάµε από ισορροπία, όπου W = MRPN Σε µια αύξηση των µισθών W > MRPN, (εκτός αν N µειωθεί), οπότε MRPN αυξάνεται Σε µια µείωση των µισθών W < MRPN, (εκτός αν N αυξηθεί) οπότε MRPN µειώνεται
Η ζήτηση εργασίας Πόση εργασία χρειάζονται οι επιχειρήσεις; Οριακή ανάλυση: κόστος και όφελος από την πρόσληψη ενός επιπλέον εργάτη (Σχ. 3.5) Αν ο πραγµατικός µισθός (w) > οριακό προϊόν της εργασίας (MPN), τα κέρδη αυξάνονται αν οαριθµός των εργατών µειωθεί Αν w < MPN, τα κέρδη αυξάνονται αν ο αριθµός των εργατών αυξηθεί Τα κέρδη των επιχειρήσεων µεγιστοποιούνται όταν w = MPN
ΜΡΝ καμπύλη και καμπύλη ζήτησης εργασίας, ND Πραγματικός μισθός Εργασία, Ν Σχήµα 3.5 Προσδιορισµός της ζήτησης εργασίας Οριακό προϊόν της εργασίας, ΜΡΝ Πραγματικός μισθός, W (αγαθά ανά μονάδα εργασίας)
Σύνοψη 2 Συγκρίνοντας το όφελος και το κόστος της µεταβολής της ποσότητας εργασίας Για να µεγιστοποιήσει τα κέρδη της, η επιχείρηση θα πρέπει: Να αυξήσει την απασχόληση αν, για έναν επιπλέον εργάτη Να µειώσει την απασχόληση αν, για τον τελευταίο εργάτη Πραγµατικοί όροι ΜΡΝ > w MPN < w (MPN > W/P) (MPN < W/P) Ονοµαστικοί όροι P x MPN > W P x MPN < W (MRPN > W) (MRPN < W) MPN = οριακό προϊόν της εργασίας Ρ = τιµή του προϊόντος MRPN = οριακό έσοδο του προϊόντος της εργασίας = Ρ Χ MPN W = ονοµαστικός µισθός w = πραγµατικός µισθός = W/P
Η ζήτηση εργασίας Το οριακό προϊόν της εργασίας και η καµπύλη ζήτησης εργασίας Ηκαµπύλη ζήτησης εργασίας απεικονίζει τη σχέση µεταξύ του ύψους του πραγµατικού µισθού και της ποσότητας της ζητούµενης εργασίας Ταυτίζεται µε τηνκαµπύλη MPN, διότι w = MPN σε ισορροπία Ηκαµπύλη ζήτησης εργασίας έχει αρνητική κλίση: Οι επιχειρήσεις επιθυµούν λιγότερη εργασία, όσο υψηλότερος είναι ο πραγµατικός µισθός
Η ζήτηση εργασίας Παράγοντες που µετατοπίζουν την καµπύλη ζήτησης εργασίας Σηµείωση: Μια µεταβολή στο µισθό προκαλεί κίνηση κατά µήκος της καµπύλης ζήτησης εργασίας, όχι µετατόπιση της καµπύλης ιαταραχές της προσφοράς: Μια ευεργετική διαταραχή της προσφοράς αυξάνει το MPN, οπότε µετατοπίζει την καµπύλη ζήτησηςεργασίαςπροςταδεξιά, το αντίθετο σε µια δυσµενή διαταραχή της προσφοράς Απόθεµακεφαλαίου: Αύξηση του αποθέµατος κεφαλαίου αυξάνει το MPN, οπότε µετατοπίζει την καµπύλη ζήτησης εργασίας προς τα δεξιά, το αντίθετο σε µια µείωση του αποθέµατος κεφαλαίου
Πίνακας 3.3 Η συνάρτηση παραγωγής της Clip Joint µετά από µια ευεργετική διαταραχή της παραγωγικότητας (1) Αριθµός υπαλλήλων, Ν (2) Αριθµός περιποιούµενων σκύλων, Υ 0 0 1 22 2 40 3 54 4 64 5 70 6 72 (3) Οριακό προϊόν της εργασίας, ΜΡΝ (4) Οριακό έσοδο του προϊόντος της εργασίας, ΜRPN = ΜΡΝ Χ Ρ (όταν Ρ = $30 ανά περιποίηση) 22 $660 18 $540 14 $420 10 $300 6 $180 2 $60
Η ζήτηση εργασίας Συνολική ζήτηση εργασίας Η συνολική ζήτηση εργασίας είναι το άθροισµα των ζητήσεων εργασίας όλων των επιχειρήσεων Οι ίδιοι παράγοντες (διαταραχές της προσφοράς, µέγεθος του αποθέµατος κεφαλαίου) που επηρεάζουν τη ζήτηση εργασίας των επιχειρήσεων επηρεάζουν και τη συνολική ζήτηση εργασίας
Μια ευεργετική διαταραχή της προσφοράς αυξάνει το ΜΡΝ σε κάθε επίπεδο εισροής εργασίας Εργασία, Ν Σχήµα 3.6 Η επίδραση µιας ευεργετικής διαταραχής της προσφοράς στη ζήτηση εργασίας Οριακό προϊόν της εργασίας, ΜΡΝ Πραγματικός μισθός, w
Παράγοντες που μετατοπίζουν την καμπύλη συνολικής ζήτησης εργασίας Μετατοπίζει την καμπύλη ζήτησης Μια αύξηση εργασίας Αίτιο Της παραγωγικότητας Δεξιά Η ευεργετική διαταραχή της προσφοράς αυξάνει το ΜΡΝ και μετατοπίζει την καμπύλη ΜΡΝ προς τα πάνω και δεξιά. Του αποθέματος κεφαλαίου Δεξιά Το υψηλότερο απόθεμα κεφαλαίου αυξάνει το ΜΡΝ και μετατοπίζει την καμπύλη ΜΡΝ προς τα πάνω και δεξιά.
Η προσφορά εργασίας Η προσφορά εργασίας προσδιορίζεται από τα άτοµα Η συνολική προσφορά της εργασίας είναι το άθροισµα της εργασίας που προσφέρεται από τα άτοµα Η προσφορά εργασίας των ατόµων εξαρτάται από την επιλογή µεταξύ εργασίας-ελεύθερου χρόνου
Η προσφορά εργασίας Το δίληµµα εισοδήµατος- ελεύθερου χρόνου Ηχρησιµότητα εξαρτάται από την κατανάλωση και τον ελεύθερο χρόνο Πρέπει να συγκριθούν το κόστος και το όφελος µιας επιπλέον µέρας εργασίας Κόστος: Απώλεια ελεύθερου χρόνου Όφελος: Περισσότερη κατανάλωση, αφού το εισόδηµαείναι υψηλότερο Αν το όφελος µιας επιπλέον µέρας εργασίας είναι µεγαλύτερο από το αντίστοιχο κόστος, συµφέρει η εργασία για µια ακόµη µέρα Συνέχιση της εργασίας επιπλέον µέρες µέχρι το όφελος να εξισωθεί µε τοκόστος
Η προσφορά εργασίας Πραγµατικοί µισθοί και προσφορά εργασίας Μία αύξηση του πραγµατικού µισθού προκαλεί αποτελέσµατα εισοδήµατος και υποκατάστασης Αποτέλεσµα υποκατάστασης: Αύξηση του πραγµατικού µισθού ενθαρρύνει την εργασία, διότι η αµοιβή της γίνεται υψηλότερη Αποτέλεσµα εισοδήµατος: Αύξηση του πραγµατικού µισθού αυξάνει το εισόδηµα για τον ίδιο αριθµό ωρών εργασίας, οπότε τα άτοµα µπορούν να απολαύσουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και θα προσφέρουν λιγότερη εργασία
Η προσφορά εργασίας Πραγµατικοί µισθοί και προσφορά εργασίας Ένα καθαρό αποτέλεσµα υποκατάστασης: µια αύξηση του πραγµατικού µισθού για µια ηµέρα Το αποτέλεσµα µιας παροδικής αύξησης του πραγµατικού µισθού είναι καθαρά υποκατάστασης, αφού η επίδραση στον πλούτο είναι αµελητέα
Η προσφορά εργασίας Πραγµατικοί µισθοί και προσφορά εργασίας Ένα καθαρό αποτέλεσµα εισοδήµατος: κερδίζοντας το Λόττο Κερδίζοντας το Λόττο δεν υπάρχει αποτέλεσµα υποκατάστασης, γιατί δεν επιδρά στην αµοιβή εργασίας Αλλά κερδίζοντας το Λόττο το άτοµο γίνεταιπιο πλούσιο, οπότε µπορεί και να καταναλώσει περισσότερα αγαθά και να απολαύσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ένα καθαρό αποτέλεσµα εισοδήµατος
Η προσφορά εργασίας Πραγµατικοί µισθοί και προσφορά εργασίας Το αποτέλεσµα υποκατάστασης και το αποτέλεσµα εισοδήµατος ταυτόχρονα: µια µακροχρόνια αύξηση του πραγµατικού µισθού Ηαµοιβή εργασίας είναι υψηλότερη, ένα αποτέλεσµα υποκατάστασης που ενθαρρύνει την αύξηση της εργασίας Αλλά µε έναν υψηλότερο µισθό, το άτοµο δεν χρειάζεται να δουλεύει τόσο πολύ, ένα αποτέλεσµα εισοδήµατος που ενθαρρύνει τη µείωση της εργασίας Όσο περισσότερο αναµένεται να διαρκέσει η υψηλότερη αµοιβή, τόσο ισχυρότερο θα είναι το αποτέλεσµαεισοδήµατος, γι αυτό η προσφορά εργασίας θα αυξηθεί λιγότερο, ή µπορεί ακόµα καινα µειωθεί, σε σύγκριση µε µια πρόσκαιρη µείωση στον πραγµατικό µισθό
Η προσφορά εργασίας Πραγµατικοί µισθοί και προσφορά εργασίας Σύµφωνα µε εµπειρικές έρευνες για τους πραγµατικούς µισθούς και την προσφορά εργασίας, γενικά: η προσφορά εργασίας αυξάνεται σε παροδικές αυξήσεις του πραγµατικού µισθού η προσφορά εργασίας µειώνεται σε µόνιµες αυξήσεις του πραγµατικού µισθού
Η προσφορά εργασίας Πραγµατικοί µισθοί και προσφορά εργασίας Ηκαµπύλη προσφοράς εργασίας (Σχ. 3.7) Σε µια αύξηση του παρόντος πραγµατικού µισθού η προσφερόµενη ποσότητα εργασίας αυξάνεται Ηκαµπύλη προσφοράς εργασίας συνδέει την προσφερόµενη ποσότητα εργασίας µε τονπραγµατικό µισθό Ηκαµπύλη προσφοράς εργασίας έχει θετική κλίση, διότι µια αύξηση του µισθού ενθαρρύνει τα άτοµα να εργάζονται περισσότερο
Καμπύλη προσφοράς εργασίας, NS Εργασία, Ν Σχήµα 3.7 Ηκαµπύλη προσφοράς εργασίας ενός εργαζοµένου Παρών πραγματικός μισθός, W
Η προσφορά εργασίας Παράγοντες που µετατοπίζουν την καµπύλη προσφοράς εργασίας Πλούτος: Η αύξηση του πλούτου µειώνει την προσφορά εργασίας (µετατοπίζει την καµπύλη προσφοράς εργασίας προς τα αριστερά, όπως στο Σχ. 3.8) Προσδοκώµενος πραγµατικός µισθός :Η αύξησητου προσδοκώµενου πραγµατικού µισθού ισοδυναµεί µε αύξηση του πλούτου, οπότε µειώνει την προσφορά εργασίας (µετατοπίζει την καµπύλη προσφοράς εργασίας προς τα αριστερά)
Αύξηση του πλούτου ή Αύξηση του προσδοκώμενου πραγματικού μισθού Εργασία, Ν Σχήµα 3.8 Το αποτέλεσµα µιας αύξησης του πλούτου στην προσφορά εργασίας Παρών πραγματικός μισθός, W
Η προσφορά εργασίας Συνολική προσφορά εργασίας Η συνολική προσφορά εργασίας αυξάνει όταν ο παρών πραγµατικός µισθός αυξάνει Κάποια άτοµα εργάζονται περισσότερες ώρες Άλλα άτοµα εισέρχονται στο εργατικό δυναµικό Αποτέλεσµα: Ηκαµπύλη της συνολικής προσφοράς εργασίας έχει θετική κλίση
Η προσφορά εργασίας Συνολική προσφορά εργασίας Παράγοντες που αυξάνουν την προσφορά εργασίας Μείωση του πλούτου Μείωση του προσδοκώµενου πραγµατικού µισθού Αύξηση του πληθυσµού σε ηλικία που µπορεί να εργασθεί (υψηλότερη γεννητικότητα, µετανάστευση) Αύξηση της συµµετοχής στο εργατικό δυναµικό (αυξηµένη συµµετοχήγυναικώνστηνεργασία, κατάργηση της υποχρεωτικής συνταξιοδότησης)
Σύνοψη 4 Παράγοντες που µετατοπίζουν την καµπύλη συνολικής προσφοράς εργασίας Μια αύξηση του Προκαλεί τη µετατόπιση της Αιτία καµπύλης προσφοράς Πλούτου Αριστερά Η αύξηση του πλούτου αυξάνει τον ελεύθερο χρόνο που µπορούν ν απολαύσουν οι εργαζόµενοι. Προσδοκώµενου πραγµατικού µισθού Αριστερά Η αύξηση του προσδοκώµενου πραγµατικού µισθού αυξάνει τον ελεύθερο χρόνο που µπορούν ν Πληθυσµού (σε ηλικία που µπορεί να εργαστεί) εξιά απολαύσουν οι εργαζόµενοι. Η αύξηση του αριθµού των δυνητικών εργαζοµένων αυξάνει την προσφορά εργασίας. Ποσοστό συµµετοχής εξιά Η αύξηση του αριθµού των ατόµων που επιθυµούν να εργαστούν αυξάνει την προσφορά εργασίας.
Η προσφορά εργασίας Εφαρµογή: Συγκρίνοντας τις αγορές εργασίας στις ΗΠΑ και την Ευρώπη Τα ποσοστά ανεργίας ήταν ίδια σε ΗΠΑ και Ευρώπη τις δεκαετίες του 70 και του 80, αλλά κατόπιν άρχισαν στην Ευρώπη ν αποκλίνουν προς τα πάνω (Σχ. 3.9)
Ιταλία Ισπανία Γερμανία Γαλλία Ηνωμένες Πολιτείες Έτος Σχήµα 3.9 Ποσοστά ανεργίας σε ΗΠΑ και Ευρώπη Ποσοστό ανεργίας
1998 APR 1998 AUG 1998 DEC 1999 APR 1999 AUG 1999 DEC 2000 APR 2000 AUG 2000 DEC 2001 APR 2001 AUG 2001 DEC 2002 APR 2002 AUG 2002 DEC 2003 APR 2003 AUG 2003 DEC 2004 APR 2004 AUG 2004 DEC 2005 APR 2005 AUG 2005 DEC 2006 APR 2006 AUG 2006 DEC 2007 APR 2007 AUG 2007 DEC 2008 APR 2008 AUG 2008 DEC 2009 APR 2009 AUG 2009 DEC 2010 APR 2010 AUG 2010 DEC 2011 APR 2011 AUG 2011 DEC 2012 APR 2012 AUG 2012 DEC 2013 APR 2013 AUG 2013 DEC Other economies (DE, UK and US) Greece (GR) 14,00 30,00 12,00 25,00 10,00 20,00 8,00 6,00 15,00 4,00 10,00 2,00 5,00 0,00 0,00 DE UK US GR
Η προσφορά εργασίας Εφαρµογή: Συγκρίνοντας τις αγορές εργασίας στις ΗΠΑ και την Ευρώπη Έρευνα: Οι τρεις βασικοί λόγοι για τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη είναι οι γενναιόδωρες παροχές στους ανέργους, οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές και η κρατική παρέµβαση στις αγορές εργασίας
Η προσφορά εργασίας Εφαρµογή: Συγκρίνοντας τις αγορές εργασίας στις ΗΠΑ και την Ευρώπη Ευρωπαϊκές χώρες: πιο γενναιόδωρες παροχές στους ανέργους Το ποσοστό αναπλήρωσης το ύψος του επιδόµατος ανεργίας σε σχέση µε τοµισθό που θα λάµβανε ένας άνεργος αν εργαζόταν είναι υψηλότερο στην Ευρώπη Οι άνεργοι Ευρωπαίοι λαµβάνουν το επίδοµα ανεργίας για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, µε αποτέλεσµαναέχουνέναισχυρόκίνητρονα παραµείνουν για περισσότερο χρόνο στην ίδια κατάσταση Στην ταραγµένη οικονοµική κατάσταση των δεκαετιών του 80 και του 90 οι Ευρωπαίοι που έχασαν τη δουλειά τους εκµεταλλεύτηκαν τις υψηλές παροχές προς τους ανέργους Η Ιρλανδία και η Ολλανδία προχώρησαν σε σηµαντικές µεταρρυθµίσεις των παροχών προς τους ανέργους και τα ποσοστά ανεργίας ελαττώθηκαν σηµαντικά
Η προσφορά εργασίας Εφαρµογή: Συγκρίνοντας τις αγορές εργασίας στις ΗΠΑ και την Ευρώπη Οι υψηλοί συντελεστές φόρου εισοδήµατος στην Ευρώπη µειώνουν τα κίνητρα για εργασία Η κρατική παρέµβαση στις αγορές εργασίας στην Ευρώπη επηρεάζει τη ζήτηση και µερικές φορές την προσφορά εργασίας
Ισορροπία στην αγορά εργασίας Ισορροπία: Η προσφορά ισούται µε τη ζήτηση εργασίας ιάγραµµα κλειδί 2 Σχ. 3.10
Προσφορά εργασίας, NS Παρών πραγματικός μισθός, W Ζήτηση εργασίας, ND Εργασία, Ν Σχήµα 3.10 Ισορροπία στην αγορά εργασίας
Ισορροπία στην αγορά εργασίας Κλασικό υπόδειγµα της αγοράς εργασίας ο πραγµατικός µισθός προσαρµόζεται γρήγορα Προσδιορίζει το επίπεδο πλήρους απασχόλησης και τον πραγµατικό µισθό που εκκαθαρίζει την αγορά Αδυναµίατουκλασικούυποδείγµατος: δεν µπορεί να ερµηνεύσει την ανεργία
Ισορροπία στην αγορά εργασίας Προϊόν πλήρους απασχόλησης Προϊόν πλήρους απασχόλησης = δυνητικό προϊόν = επίπεδο προϊόντος όταν η αγορά εργασίας είναι σε ισορροπία Y = AF ( K, N ) (3.4) Επηρεάζεται από µεταβολές στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης ή της συνάρτησης παραγωγής (παράδειγµα: διαταραχή της προσφοράς, Σχ. 3.11)
Παρών πραγματικός μισθός, W 2. Ο πραγματικός μισθός μειώνεται 1. Παροδική δυσμενής διαταραχή της προσφοράς 2. Η απασχόληση μειώνεται Εργασία, Ν Σχήµα 3.11 Επιπτώσεις µιας πρόσκαιρης δυσµενούςδιαταραχήςτηςπροσφοράς στην αγορά εργασίας
Ισορροπία στην αγορά εργασίας Εφαρµογή: Προϊόν, απασχόληση και πραγµατικός µισθός στη διάρκεια των πετρελαϊκών κρίσεων Απότοµες αυξήσεις στην τιµή του πετρελαίου τις περιόδους 1973 1974, 1979 1980 και 2003 2005 (Σχ. 3.12)
Εμπάργκο πετρελαίου OPEC (1973-1974) Ιρανική επανάσταση (1979-1980) ΣΧΕΤΙΚΗ ΤΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εισβολή στο Κουβέιτ (1990) Άνοδος της ζήτησης και περιορισμοί της προσφοράς Έτος Σχήµα 3.12 Σχετική τιµή της ενέργειας, 1960-2005 Σχετική τιμή ενέργειας
Ισορροπία στην αγορά εργασίας Εφαρµογή: Προϊόν, απασχόληση και πραγµατικός µισθός στη διάρκεια των πετρελαϊκών κρίσεων υσµενής διαταραχή της προσφοράς µειώνει τη ζήτηση εργασίας, την απασχόληση, τον πραγµατικό µισθό και το επίπεδο προϊόντος πλήρους απασχόλησης ύο πρώτες περιπτώσεις: Η οικονοµία των ΗΠΑ εισήλθε σε κάµψη Αποτέλεσµα έρευνας: Αύξηση 10% στην τιµήτου πετρελαίου ελαττώνει το Α.Εγχ.Π. κατά 0,4 ποσοστιαίες µονάδες
Ισορροπία στην αγορά εργασίας Εφαρµογή: Τεχνολογική πρόοδος και µισθολογική ανισότητα ύο σηµαντικές τάσεις των πραγµατικών µισθών στις ΗΠΑ από το 1970 Επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης των πραγµατικών µισθών Αυξηµένη µισθολογική ανισότητα
Ισορροπία στην αγορά εργασίας Εφαρµογή: Τεχνολογική πρόοδος και µισθολογική ανισότητα Η επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης της παραγωγικότητας και η αύξηση της συµµετοχής στο εργατικό δυναµικό συγκράτησαν τους πραγµατικούς µισθούς σε χαµηλότερες αυξήσεις µετά το 1970 Η τεχνολογική πρόοδος υψηλής εξειδίκευσης (όπως η µηχανογράφηση) βελτίωσε τους πραγµατικούς µισθούς των εργαζοµένων µε υψηλήµόρφωση, αλλά µείωσε τους πραγµατικούς µισθούς των ανειδίκευτων εργατών (Σχ. 3.13)
2. Αυξάνει η απασχόληση των ειδικευμένων εργατών (α) Ειδικευμένοι εργάτες 2. Αυξάνουν οι μισθοί των ειδικευμένων εργατών 1. Εμφανίζεται τεχνολογική πρόοδος υψηλής ειδίκευσης 2. Μειώνονται οι μισθοί των ανειδίκευτων εργατών 2. Μειώνεται η απασχόληση των ανειδίκευτων εργατών 1. Εμφανίζεται τεχνολογική πρόοδος υψηλής ειδίκευσης Εργασία Εργασία (β) Ανειδίκευτοι εργάτες Σχήµα 3.13 Τεχνολογική πρόοδος υψηλής ειδίκευσης και µισθολογική ανισότητα Πραγματικός μισθός Πραγματικός μισθός
Ανεργία Μέτρηση της ανεργίας Κατηγορίες: απασχολούµενοι, άνεργοι, µη οικονοµικά ενεργοί Εργατικό δυναµικό = Απασχολούµενοι + Άνεργοι Ποσοστό ανεργίας = Άνεργοι/Εργατικό δυναµικό Ποσοστό συµµετοχής = Εργατικό υναµικό/ενήλικος Πληθυσµός Ποσοστό απασχόλησης = Απασχολούµενοι/ Ενήλικος Πληθυσµός Τρέχοντα στοιχεία, Πίνακας 3.4
Πίνακας 3.4 Κατάσταση απασχόλησης τουενήλικουπληθυσµού των ΗΠΑ, Μάιος 2006 Κατηγορία Αριθµός (εκατοµµύρια) Ποσοστό του εργατικού δυναµικού Ποσοστό του ενήλικου πληθυσµού Απασχολούµενοι εργάτες 144,0 95,4 63,0 (ποσοστό απασχόλησης) Άνεργοι εργάτες 7,0 4,6 (ποσοστό ανεργίας) 3,1 Εργατικό δυναµικό 151,0 100,0 66,1 (ποσοστό συµµετοχής) (απασχολούµενοι και µη απασχολούµενοι εργάτες) Εκτός εργατικού δυναµικού 77,4 33,9 Ενήλικος πληθυσµός (εργατικό δυναµικό + εκτός εργατικού δυναµικού) 228,4 100,0 Σηµείωση: οι αριθµοί µπορεί να µην αθροίζουν ακριβώςς, λόγω στρογγυλοποιήσεων. Πηγή: The Employment Situation, Μάιος 2006, Πίνακας Α.
Πηγή: /νση Στατιστικών Πληθυσμού & Αγοράς Εργασίας Τμήμα Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΛ.ΣΤΑΤ)
Ανεργία Μεταβολές στην κατάσταση απασχόλησης Ροές µεταξύ των κατηγοριών (Σχ. 3.14) Απογοητευµένοι εργάτες: άτοµα που έχουν απογοητευθεί τόσο πολύ από την αδυναµία τους να βρουν δουλειά που σταµατούν να ψάχνουν
ΔΕΝ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΑΝΕΡΓΟΙ 77,4 εκατ. 7,0 εκατ. ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ 144,0 εκατ. Σχήµα 3.14 Μεταβολές στην κατάσταση απασχόλησης σ έναν τυπικό µήνα
Table 3. Annual transition probabilities between statuses of economic activity Current status (t+1) Employed Unemployed Inactive Sum Recalled status (t) 1998Q1-2013Q4 Employed 95.06 2.73 2.21 100.00 Unemployed 19.66 69.89 10.45 100.00 Inactive 2.29 2.77 94.94 100.00 1998Q1-2008Q3 Employed 95.62 2.11 2.27 100.00 Unemployed 25.60 63.87 10.53 100.00 Inactive 2.62 2.56 94.82 100.00 2008Q4-2013Q4 Employed 93.90 4.01 2.09 100.00 Unemployed 12.48 77.16 10.36 100.00 Inactive 1.56 3.24 95.20 100.00 Source: Labour Force Survey (1998Q1-2013Q4). Hellenic Statistical Authority (EL.STAT). Notes: Figures are weighted averages multiplied by 100 to represent percentages.
Ανεργία Πόσο καιρό µένει κανείς άνεργος; Η διάρκεια της ανεργίας είναι συνήθως µικρή ιάρκεια της ανεργίας = η χρονική περίοδος όπου ένα άτοµο είναισυνεχώςάνεργο ιάρκεια = ηέκτασητουχρόνουανεργίας Η διάρκεια της ανεργίας των περισσότερων ανθρώπων που σε µια συγκεκριµένη ηµεροµηνία είναι άνεργοι, είναι µεγάλη.
Ανεργία Πόσο καιρό µένει κανείς άνεργος; Αριθµητικό παράδειγµα: Εργατικό δυναµικό = 100: την πρώτη µέρα κάθε µήνα, δύο εργάτες µένουν άνεργοι για ένα µήνα ο καθένας, ενώ την πρώτη µέρα κάθε έτους, τέσσερις εργάτες µένουνε άνεργοι για ένα έτος ο καθένας Αποτέλεσµα: 28 χρόνοι ανεργίας κατά τη διάρκεια ενός έτους, 24 µικρής διάρκειας (ενός µηνός) και 4 µακράς διάρκειας (ενός έτους), δηλαδή οι περισσότεροι χρόνοι ανεργίας είναι µικρής διάρκειας Οποιαδήποτε ηµεροµηνία: έξι άνεργοι, οι τέσσερις για µεγάλο χρονικό διάστηµα (ενός έτους) και δύο για µικρό χρονικό διάστηµα (ενός µηνός), δηλαδή η διάρκεια της ανεργίας των περισσότερων ανθρώπων που σε µια συγκεκριµένη ηµεροµηνία είναι άνεργοι, είναι µεγάλη
Ανεργία Γιατί υπάρχει πάντα ανεργία Ανεργία τριβής Οφείλεται στην αναζήτηση των κατάλληλων θέσεων εργασίας, από την πλευρά των εργαζοµένων, και των κατάλληλων εργαζοµένων, από την πλευρά των επιχειρήσεων, µια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο
Ανεργία Γιατί υπάρχει πάντα ανεργία ιαρθρωτική ανεργία Μακροχρόνια άνεργοι: εργάτες που παραµένουν άνεργοι για µεγάλο χρονικό διάστηµα ιαρθρωτική ανεργία: η µακροχρόνια και επίµονη ανεργία που υπάρχει ακόµη και όταν η οικονοµία δεν βρίσκεται σε κάµψη Η έλλειψη προσόντων εµποδίζει κάποιους εργάτες να βρουν µακροχρόνια εργασία Η ανακατανοµή των εργατών από κλάδους ή περιοχές που βρίσκονται σε ύφεση: Η ανακατανοµή χρειάζεται πολύ χρόνο
Job Vacancy Rate 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 The Greek Beveridge Curve (Seasonaly Adjusted Series, Quarterly Data 2005Q1-2014Q3) 2006Q4 2006Q2 2007Q1 2006Q3 2007Q4 2006Q1 2005Q3 2007Q2 2005Q2 2009Q2 2007Q3 2009Q4 2008Q1 2005Q1 2008Q2 2008Q3 2009Q1 2010Q4 2005Q4 2008Q4 2009Q3 2010Q3 2010Q1 2011Q1 2010Q2 2011Q3 2011Q2 2011Q4 2012Q1 2014Q2 2012Q2 2014Q3 2013Q1 2014Q1 2012Q4 2012Q3 2013Q4 2013Q2 2013Q3 0,00 5,00 8,00 11,00 14,00 17,00 20,00 23,00 26,00 29,00 Unemployment Rate Source: Hellenic Statistical Authority (EL.STAT) and authors' calculations. All adata series are seasonaly adjusted using the X-12 ARIMA procedure. The solid line is a 4 period (quarters) moving average of the data points. The unemployment rate (UR) series is drawn from the Labour Force Survey and the job vacancy rate (JVR) is calculated by dividing the total number of vacancies (Quarterly Job Vacancy Statistics) over the total labour force.
Ανεργία Το φυσικό ποσοστό ανεργίας ( ) Το φυσικό ποσοστό ανεργίας: το ποσοστό ανεργίας που επικρατεί όταν το προϊόν µιας οικονοµίας βρίσκεται στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης = ανεργία τριβής + διαρθρωτική ανεργία Κυκλική ανεργία: η διαφορά µεταξύ πραγµατικού και φυσικού ποσοστού ανεργίας u u u
Ανεργία Εξοικείωση µε τηµακροοικονοµική: Στοιχεία για την αγορά εργασίας Η Υπηρεσία Εργασιακών Στατιστικών (BLS ) συλλέγει και δηµοσιοποιεί τα παρακάτω στοιχεία : απασχόληση, ανεργία (έρευνα µεταξύ των νοικοκυριών) θέσεις εργασίας (έρευνα µεταξύ των επιχειρήσεων)
Σύνδεση προϊόντος και ανεργίας: Ονόµος του Okun Σχέση µεταξύ προϊόντος ( σε σχέση µεπροϊόν πλήρους απασχόλησης) και κυκλικής ανεργίας Y Y Y = 2( u u ) (3.5) (α) Ειδικευμένοι εργάτες
Σύνδεση προϊόντος και ανεργίας: Ονόµος του Okun Γιατί ο συντελεστής του νόµου του Okun είναι 2 και όχι 1; Όταν η κυκλική ανεργία αυξάνεται: το εργατικό δυναµικό, οι ώρες εργασίας ανά εργάτη και η µέση παραγωγικότητα της εργασίας µειώνονται Το αποτέλεσµαείναιηµείωση του προϊόντος κατά 2% για κάθε αύξηση της ανεργίας κατά 1 ποσοστιαία µονάδα
Σύνδεση προϊόντος και ανεργίας: Ονόµος του Okun Αν ο µέσος ρυθµός µεγέθυνσης του προϊόντος πλήρους απασχόλησης είναι 3%, ονόµος του Okun µπορεί να διατυπωθεί και ως: Y/Y = 3 2 u (3.6) Στοιχεία για τις ΗΠΑ, Σχ. 3.15
Ρυθμός αύξησης του πραγματικού Α.Εγχ.Π, ΔΥ/Υ (ετήσιο ποσοστό) ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ OKUN: Μέσος ρυθμός μεγέθυνσης του προϊόντος πλήρους απασχόλησης Μεταβολή του ποσοστού ανεργίας, Δu (ποσοστιαίες μονάδες) Σχήµα 3.15 Ονόµος του Okun στις ΗΠΑ, 1951-2005
-40,0-35,0-30,0-25,0-20,0-15,0-10,0-5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 50,0 55,0 Ο νόμος του Okun στην Ελλάδα, 1961-2014 ΔY/Y (%) 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 Εκτιμημένη παλινδρόμηση ΔY/Y=10-2Δu 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0 Δu (%)
Προϊόν, Υ Κλίση = MPK Συνάρτηση παραγωγής Υ = AF (K, N) Κεφάλαιο, Κ ιάγραµµακλειδί1 Η συνάρτηση παραγωγής
Προσφορά εργασίας, NS Ζήτηση εργασίας, ND Εργασία, Ν ιάγραµµακλειδί2 Η αγορά εργασίας Πραγματικός μισθός, W