«Το ποτάμι που παρασέρνει τα πάντα το λένε βίαιο αλλά κανείς δεν κατηγορεί για βιαιότητα τις όχθες που το φράζουν» Β.Brecht
Δρ. Δημήτριος Καλαϊτζίδης Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Το Ποτάμι» Πρόεδρος του Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Αειφορία Η Αειφορία είναι ένας οικοκοινωνικός στόχος που έχει ως επιθυμητά αποτελέσματα: Τη μείωση της επέμβασης του ανθρώπου στο περιβάλλον μέχρι το όριο της φέρουσας ικανότητας 1. Τη 2. Την εξασφάλιση επαρκούς, υγιούς, παραγωγικού περιβάλλοντος για τις επόμενες γενιές 3. Την εξάλειψη της φτώχιας από τον πλανήτη 4. Την εξάλειψη της εκμετάλλευσης και καταλή- στευσης του περιβάλλοντος και της φυσικής περιουσίας του πλανήτη
Τι είναι η αειφορία Είναι μια ηθική επιταγή Είναι μια ηθική αρχή Είναι μια ανθρώπινη αξία Είναι ένας κοινωνικός στόχος Είναι η έμπρακτη απόδειξη της ανθρωπιάς Είναι η απόδειξη του πολιτισμού του ανθρώπου
Οι πέντε διαστάσεις της Αειφορίας Οικολογική: Επίπτωση στους οικολογικούς πόρους και υπηρεσίες (κρίσιμο οικολογικό κεφάλαιο) Οικονομική: Επίπτωση στους πόρους ζωής και στην οικονομική ασφάλεια (το βιομηχανοποιημένο κεφάλαιο) Κοινωνική: Επίπτωση στην κοινωνική δικαιοσύνη και στο κοινωνικό κεφάλαιο Πολιτισμική: Επίπτωση στην πολιτισμική ποικιλία/ κεφάλαιο Προσωπική-Ατομική Ατομική. Επίπτωση στην ανθρώπινη υγεία και ευτυχία προσωπικό κεφάλαιο.
Τι δεν είναι αειφορία Η άνιση κατανομή του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου Η κατάχρηση φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, ζιζανιοκτόνων, βιοκτόνων Η τουριστική υπερφόρτιση Η διαρκής επέκταση των οικισμών σε βάρος των καλλιεργήσιμων εδαφών
Τι δεν είναι αειφορία; Η ρύπανση: του αέρα, του νερού, του εδάφους Η υπερκατανάλωση και η σπατάλη Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμού στις πόλεις Η άμετρη αύξηση του πληθυσμού (υπερπληθυσμός) Η εξάντληση των μη ανανεώσιμων πόρων
Τι δεν είναι αειφορία Η ανεξέλεγκτη κυκλοφορία οχημάτων Η διαρκής αύξηση της ιπποδύναμης των οχημάτων (σπατάλη καυσίμων) Ο αναλφαβητισμός Ο διαχωρισμός των ανθρώπων/ ρατσισμός Η επιθετική συμπεριφορά των ισχυρών προς τους αδύνατους
Φέρουσα ικανότητα Απόληψη νερού Ρύπανση Μόλυνση Επεμβάσεις (φράγματα, εγκιβωτισμοί, επενδύσεις όχθης, ευθυγραμμίσεις, κτλ)
Οικολογικό αποτύπωμα Είναι ένας δείκτης που μετρά την ποσότητα της ανανεώσιμης και μη- ανανεώσιμης οικολογικά παραγωγικής έκτασης γης που απαιτείται για να υποστηρίξει τις ανάγκες σε πόρους και την απορρόφηση των αποβλήτων δεδομένου πληθυσμού ή συγκεκριμένων δραστηριοτήτων
Τι μπορεί να είναι αειφορικό; Η αλληλεγγύη (ατομική-κοινωνική-διεθνιστική) Η ολιγάρκεια (αποφυγή της σπατάλης) Ο σεβασμός των φυσικών κύκλων Ο σεβασμός της ζωής (ανθρώπινης ή άλλης) Ο σεβασμός της φύσης και των ορίων της (φέρουσα ικανότητα) Η δίκαιη κατανομή του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου
Ευρωπαϊκό οικολογικό αποτύπωμα Ευρωπαϊκός μέσος όρος: Χώρα Οικολ. Απ. (στρέμματα 49 στρ. γης) Παγκόσμιος μέσος όρος: Ιταλία 38 22 στρ. Φτωχός Νότος: : 17 στρέμ. Γερμανία 48 Ευρώπη: : 7% παγκ. πληθυσμού/ / 17% του Γαλλία 58 οικολογικού αποτυπώματος Σουηδία 70
Μια άλλη θεώρηση
Χρήσεις ποταμού Ύδρευση Άρδευση Απομάκρυνση λυμάτων- αποβλήτων Εμπλουτισμός υδροφορέων Αλιεία Ιχθυοτροφία Τουρισμός- αναψυχή Βιομηχανική- βιοτεχνική χρήση
Αειφορική διαχείριση ποταμού 1 Προγραμματισμός των έργων έτσι ώστε να μη συμπίπτουν με την εποχή της αναπαραγωγής Διαχείριση της αποχώρησης από την κοίτη πλημμυρών σε περίπτωση ανάγκης/ μόνιμα Καταγραφή των χρήσεων γης/ αποτύπωση των επιβλαβών χρήσεων και παραγωγή νομοθεσίας Να μη κάνει κανείς τίποτε Ανάπλαση του ποταμού
Αειφορική διαχείριση ποταμού 2 Ελαχιστοποίηση της χρήσης βαριάς τεχνικής Χρήση φιλικών μεθόδων κατασκευής προκειμένου να διασφαλίστεί η βλάστηση στις όχθες και να ελαχιστοποιηθεί η βλάβη στην κοίτη Να περιλαμβάνεται πάντα η περιοχή της κοίτης πλημμυρών Οι παράλληλοι δρόμοι, πάρκα και άλλες χρήσεις να βρίσκονται σε αρκετή απόσταση από το κανάλι, ώστε να υπάρχει χώρος για την ανάπτυξη της παραποτάμιας βλάστησης
Αειφόρος διαχείριση ποταμού Ελκυστικά ποτάμια χαρακτηριστικά και πόροι Αειφόρος Ανάπτυξη Αυξημένη πρόσοδος και σταθερή ανάπτυξη Εκμετάλλευση Εξομάλυνση, αποκατάσταση προστασία Μη αειφόρος ανάπτυξη Καταστροφή ποταμού= Καταστροφή υποδομώνανθρώπων, περιβάλλοντος Συνολικά αυξημένη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη Απώλεια προσόδων, κόστος Αποκατάστασης, επιπτώσεις στην υγεία Καταστροφή υποδομών, περιουσίας, υπανάπτυξη
Αειφορική διαχείριση ποταμού 1 Προγραμματισμός των έργων έτσι ώστε να μη συμπίπτουν με την εποχή της αναπαραγωγής Διαχείριση της αποχώρησης από την κοίτη πλημμυρών σε περίπτωση ανάγκης/ μόνιμα Καταγραφή των χρήσεων γης/ αποτύπωση των επιβλαβών χρήσεων και παραγωγή νομοθεσίας Να μη κάνει κανείς τίποτε Ανάπλαση του ποταμού
Αειφορική διαχείριση ποταμού 2 Ελαχιστοποίηση της χρήσης βαριάς τεχνικής Χρήση φιλικών μεθόδων κατασκευής προκειμένου να διασφαλίστεί η βλάστηση στις όχθες και να ελαχιστοποιηθεί η βλάβη στην κοίτη Να περιλαμβάνεται πάντα η περιοχή της κοίτης πλημμυρών Οι παράλληλοι δρόμοι, πάρκα και άλλες χρήσεις να βρίσκονται σε αρκετή απόσταση από το κανάλι, ώστε να υπάρχει χώρος για την ανάπτυξη της παραποτάμιας βλάστησης
Αειφόρος διαχείριση ποταμού Ελκυστικά ποτάμια χαρακτηριστικά και πόροι Αειφόρος Ανάπτυξη Αυξημένη πρόσοδος και σταθερή ανάπτυξη Εκμετάλλευση Εξομάλυνση, αποκατάσταση προστασία Μη αειφόρος ανάπτυξη Καταστροφή ποταμού= Καταστροφή υποδομώνανθρώπων, περιβάλλοντος Συνολικά αυξημένη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη Απώλεια προσόδων, κόστος Αποκατάστασης, επιπτώσεις στην υγεία Καταστροφή υποδομών, περιουσίας, υπανάπτυξη