Περίληψη : Άλλα Ονόματα Chrysoberges, Chrysokerpes. Τόπος και Χρόνος Γέννησης First third of 9th century, place unknown

Περίληψη : Chrysocheir was born during the first third of the 9 th century. In 843-844 took refuge with his family in Melitene so as to escape from the persecution of the Paulicians. In 863 he succeeded his uncle to the leadership of the Paulicians. From 863 to 869 he raided against the Byzantine territories in western Asia Minor. In 871 he repelled attacks by the Byzantines against Tephrike. In 872, while returning from another invasion in Galatia, he was suddenly attacked by the Byzantines at Bathys Ryax and he was killed. Άλλα Ονόματα Chrysoberges, Chrysokerpes Τόπος και Χρόνος Γέννησης First third of 9th century, place unknown Τόπος και Χρόνος Θανάτου 872, Konstantinou Vounos, near Bathys Ryax Κύρια Ιδιότητα Paulician 1. Birth - Family Chrysocheir was born during the first third of the 9 th century. He was most probably son of a fanatic Paulician, who had been distinguished on the struggle against the Byzantines, and of the sister of Karbeas, leader of the Paulician community. His grandfather from the side of his mother was a well-known Paulician as well and he was executed by the Byzantines during the persecutions of 843-844. Later, Chrysocheir married to his cousin, Karbeas daughter. 2. Breeding - Education For Chrysocheir s breeding and education we barely know anything. Obviously he was initiated in the belief of the Paulicians from his father and the rest of his family. As long as we ignore the exact date of his birth, it is not possible to be sure if his education had been completed before the Paulicians of Karbeas left Byzantium, or if it was supplemented at the State of the Paulicians. 1 3. Actions Chrysocheir was most probably among the 5.000 Paulicians who, along with Karbeas, left Byzantium in 843-844 and took refuge to Amr al Aqta, the Arab emir of Melitene, in order to escape from the persecution, that the Byzantine empress Theodora had launched against them. After his settlement at the State of the Paulicians, he took part in the invasions that Karbeas undertook against the Byzantine territories of Asia Minor. In 863, after Karbeas death at Tephrike, he succeeded him to the leadership of Paulicians community. We do not know if his power was absolute or if he had to share it with Basil and Zosimos, the only ones among the old companions of Sergios-Tychikos, seventh teacher of the Paulicians, still leaving. During the following years, until 869, he undertook many invasions against the Byzantines. The most important of them was in Bithynia (themes of Opsikion and Optimatoi), where he plundered the regions of Nicaea and Nicomedia. Still greater disasters caused his invasion on the territories of the theme of Thrakesion. During this invasion, Δημιουργήθηκε στις 23/2/2017 Σελίδα 1/7

he captured and sacked Ephesos, where it is reported that he profaned the temple of Saint John the Theologos. 2 After the last invasions of Chrysocheir, emperor Basil I decided to enter to negotiations with him for the signing of a peace treaty and the exchange of prisoners of war. For that reason his sent to Tephrike in 869 the monk Peter of Sicily. 3 However, Chrysocheir refused to make peace with the Byzantines and Peter came back with empty hands nine months later, in 870. The failure of the negotiations led to the resumption of the military operations. During the spring of 871 4 the emperor Basil, in charge of a great force, undertook a campaigne against the Paulicians. Chrysocheir managed to repel the attack of the Byzantines and to force them to raise the siege of Tephrike. The following year 5 he undertook an invasion of great scale in central Asia Minor, plundering the regions of Ankyra and of Kommata in Galatia. This invasion was his last one. 4. Death In 872 6, during the great invasion Chrysocheir undertook in Asia Minor s hinterland, from which he derived a large amount of ransom, the emperor Basil sent against him the domestikos ton scholon Christopher, in charge of the Byzantine troops. The last one did not want to get engaged in a pitched battle with Chrysocheir and he preferred to follow from a distance, waiting for the right moment to attack on the Paulicinas while returning to their territories. Chrysocheir reached the region of the theme of Charsianon with his forces, where he encamped. Then, Christopher detached the generals of Charsianon and Armeniakon, with their elite forces, in order to follow Chrysocheir up until the region of Bathys Ryax (modern Kalmirmak). The two Byzantine generals succeeded in approaching the camp of Chrysocheir, who had encamped on the valley near Bathys Ryax, without being noticed. The same night they suddenly attacked against the Paulicians from two directions, giving the impression to the last ones that they were under a massive attack by the whole of Christopher s forces. The Paulicians, panic-stricken, flow without order. Chrysocheir tried to escape towards the east, being chased by Pullades, a Byzantine that had been a prisoner in Tephrike, whom Chrysocheir had detached to his personal service. Wanting to take revenge for his captivity, Pullades caught Chrysocheir on the location Konstantinou Vounos, at a distance of 45 klm from Bathys Ryax. Chrysocheir was trying unsuccessfully to cross a ditch that came on his way, when Pullades wounded him to death with his spear. Diakonitzes, one of the dedicated followers of Chrysocheir, tried to help, but the Byzantines who arrived in time, cut the head of the dying Chrysocheir. 5. Estimate and judgments The historical sources have not preserved for us the opinion of the Paulicians themselves about their great leader. We can assume that their judgment would have been positive. On the contrary, the judgments of the Byzantines about Chrysocheir, as it is expected, were negative, because his military skills had caused great disasters on the Byzantine territories of Asia Minor. In addition, the Byzantine historians charge the failure of the negotiations of 869-870 to Chrysocheir s arrogance, presenting him thus as warlike and superfluous. On the other hand, the figure of Chrysocheir, as well as that of Karbeas, survived in the Byzantine aktitic epic song and notably without a strong negative nuance. There, he appears as Chrysoberges or Chrysokerpes, grandfather of the hero Basil Digenes. This is the most important evidence about the continuous impression the great deeds of Paulicians last leader had caused to the Byzantines. 1. Runciman S., The Medieval Manichee. A Study of the Christian Dualist Heresy (Cambridge 1947, repr. 1955), p. 41 42 identifies Chrysocheir with the Byzantine officer John Chrysocheres, to whom the patriarch Photios had addressed three epistles. Garsoïan, N., Δημιουργήθηκε στις 23/2/2017 Σελίδα 2/7

Chrysocheir, The Oxford Dictionary of Byzantium 1 (New York Oxford 1991), p. 452 453 does not express any certainty for this opinion, although she thinks it is possible. Lemerle, P., Lʹhistoire des Pauliciens dʹasie Mineure dʹaprès les sources grecques, Travaux et Mémoires 5 (1973), p. 40 42 believes the identification as uncertain. 2. Runciman, S., The Medieval Manichee. A Study of the Christian Dualist Heresy (Cambridge 1947, επανεκτ. 1955), p. 42 dates the invasion of Chrysocheir to the theme of Thrakision and to Ephesus to 867 or 868. 3. According to Grégoire H., Sur l'histoire des Pauliciens, Académie royale de Belgique. Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques 22 (1936) and Loos M., Deux contributions à l histoire des Pauliciens I: À propos des sources grecques reflétant des Pauliciens, Byzantinoslavica 17 (1956), pp. 19-57, Peter of Sicily is identified with Peter the Abbot, writer of a historical work about the Paulicians that bears many similarities with the work of Peter of Sicily. As Grégoire supports, the text of Peter the Abbot constitutes a synopsis of the History of the Paulicians by Peter of Sicily, opinion that is not accepted by Loos, who thinks that the historical work of Peter the Abbot has been written before the History of the Paulicians. 4. Runciman, S., The Medieval Manichee. A Study of the Christian Dualist Heresy, p. 42, dates the campaign of Basil I, to the year 870. 5. Runciman, S., The Medieval Manichee. A Study of the Christian Dualist Heresy (Cambridge 1947, repr. 1955), p. 43, dates the campaign of Chrysocheir against Ankyra, to the year 871. 6. Garsoïan, N., Chrysocheir, The Oxford Dictionary of Byzantium 1 (New York Oxford 1991), p. 452 453, wrongly places the death of Chrysocheir to the year 878 879, as well as Haldon, J.F., The Byzantine Wars (Stroud 2001), p. 85. Βιβλιογραφία : Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Μ., "Η ανόρθωση", Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Η, Αθήνα 1979, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Αναστασίου Ι.Ε., Οι Παυλικιανοί. Η ιστορία και η διδασκαλία των από της εμφανίσεως μέχρι των νεωτέρων χρόνων, Αθήνα 1959 Χριστοφιλοπούλου Α., Βυζαντινή Ιστορία 2:1, Θεσσαλονίκη 1993 Garsoïan N., The Paulician Heresy. A Study of the Origin and Development of Paulicianism in Armenia and the Eastern Provinces of the Byzantine Empire, The Hague Paris 1967 Ostrogorsky G., Iστορία του βυζαντινού κράτους 2, Aθήνα 1979, Παναγόπουλος, I. (μτφρ.) Runciman S., The Medieval Manichee. A Study of the Christian Dualist Heresy, Cambridge 1947 Grégoire H., "Sur l histoire des Pauliciens", Académie royale de Belgique. Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques, 22, 1936, 224-226 Lemerle P., "L histoire des Pauliciens d Asie Mineure d après les sources grecques", Travaux et Mémoires, 5, 1973, 1-144 Loos M., "Deux contributions à l histoire des Pauliciens I: À propos des sources grecques reflétant des Pauliciens", Byzantinoslavica, 17, 1956, 19-57 Δημιουργήθηκε στις 23/2/2017 Σελίδα 3/7

Ludwig C., "Wer hat was in welcher Absicht wie beschrieben? Bemerkungen zur Historia des Petros Sikeliotes über die Paulikianer", Berger, Α. et al. (eds), Varia II, Bonn 1987, ΠΟΙΚΙΛΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ 6, 149-227 Haldon J.F., The Byzantine Wars, Stroud 2001 Garsoïan N., "Chrysocheir", Kazhdan, A. (ed.), The Oxford Dictionary of Byzantium 1, New York Oxford 1991, 452-453 Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus, Joannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1838 Ιωσήφ Γενέσιος, Βασιλείαι, Lesmüller-Werner, Α. Thurn, Ι. (eds), Iosephi Genesii Regum Libri Quattuor, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 14, Berlin New York 1978 Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, Les sources grecques pour l histoire des Pauliciens d Asie Mineure, Astruc, C. et al. (eds), Travaux et Mémoires 4, Paris 1970 "Makarios, αρ. 4672", Lilie, R.-J. et al. (eds), Prosopographie der Mittelbyzantinischen Zeit. Erste Abteilung (641-867), Berlin New York 2000, 120-123 Beck H.-G., Geschichte der Byzantinischen Volksliteratur, München 1971 Φώτιος Πατριάρχης, Διήγησις της νεοφανούς των Μανιχαίων αναβλαστήσεως, Les sources grecques pour l'histoire des Pauliciens d'asie Mineure, Astruc, C. et al. (eds), Travaux et Mémoires 4, Paris 1970 Δικτυογραφία : Paulicians http://www.newadvent.org/cathen/11583b.htm The Paulician Heresy http://oll.libertyfund.org/?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3ftitle=1559&chapter=90435&layout=html&itemid=27 Γλωσσάριo : domestikos ton scholon Commander of the regiment of scholae. The first officer with this title appears in 767/8. In the 10th C the domesticos became very powerful among the army of the themata; in mid-10th C the office was divided in two, domestikoi ton scholon of the East and those of the West, commanders in chief of the eastern and the western provinces army respectively. emir (from Arabic amir) Emir meaning "commander" or "general", later also "prince". Also a high title of nobility or office in some Turkic historical states. strategos ("general") During the Roman period his duties were mainly political. Οffice of the Byzantine state s provincial administration. At first the title was given to the military and political administrator of the themes, namely of the big geographic and administrative unities of the Byzantine empire. Gradually the title lost its power and, already in the 11th century, strategoi were turned to simple commanders of military units, responsible for the defence of a region. Πηγές Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, Astruc Ch. et al. (eds), Les sources grecques pour l histoire des Pauliciens d Asie Mineure, Travaux et Mémoires 4 (1970), pp. 67.25 30. Φώτιος Πατριάρχης, Διήγησις της νεοφανούς των Μανιχαίων αναβλαστήσεως, Astruc Ch. et al. (eds), Les sources grecques pour Δημιουργήθηκε στις 23/2/2017 Σελίδα 4/7

l histoire des Pauliciens d Asie Mineure, Travaux et Mémoires 4 (1970), pp. 173.11 14. Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), pp. 266.18 277.1. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Iohannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), pp. 138.65 140.40. Παραθέματα Reference to Chrysocheir in Peter of Sicily' work: Κἀκείνου τοίνυν τὸ ζῆν ἀπορρήξαντος, αὖθις διαδέχεται τὴν τυραννίδα τοῦ ὀλεθρίου λαοῦ αὐτοῦ Χρυσοχέρις, ὁ ἀνεψιὸς καὶ γαμβρὸς αὐτοῦ. Ἐν ταῖς ἡμέραις οὖν αὐτοῦ παρεβάλομεν ἡμεῖς ἐν Τεφρικῇ, ἀποσταλέντες ἐκεῖσε δουλείας βασιλικῆς ἕνεκεν τοῦ ὑπαλλάξαι ἄρχοντας αἰχμαλώτους ὅπερ καὶ γέγονεν ἐν τῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς βασιλείας Βασιλείου καὶ Κωνσταντίνου καὶ Λέοντος, τῶν εὐσεβῶν καὶ δικαίων μεγάλων βασιλέων ἡμῶν. [Όταν λοιπόν πέθανε ο Καρβέας, τον διαδέχεται αμέσως στην ηγεσία του ολέθριου αυτού λαού ο Χρυσοχέρης, ο ανιψιός και γαμπρός του. Επί της αρχηγίας του φθάσαμε και εμείς στην Τεφρική για να εκπληρώσουμε αυτοκρατορική αποστολή, να ανταλλάξουμε αιχμαλώτους αξιωματικούς. Αυτό έλαβε χώρα κατά το δεύτερο έτος της βασιλείας του Βασιλείου, του Κωνσταντίνου και του Λέοντος, των ευσεβών και δίκαιων μεγάλων αυτοκρατόρων μας.] Πέτρος Σικελιώτης, Ιστορία, Astruc Ch. et al. (eds), Les sources grecques pour l histoire des Pauliciens d Asie Mineure, Travaux et Mémoires 4 (1970), pp. 67.25 30. The patriarch Photios refers to Chrysocheir as the successor of Karbeas: Πλὴν ἀλλ ὅγε παλαμναῖος ἐκεῖνος, χρόνοις μακροῖς τὰ ἀνήκεστα δράσας, ὀψὲ καὶ μόλις νόσῳ τὸν βίον κατέστρεψεν, καὶ τῆς ἐκείνου τυραννίδος καὶ τῆς ἀσεβείας διάδοχος ἀναδείκνυται ἐπὶ παιδὶ μὲν γαμβρός, ἐκ τοῦ γένους δὲ τὸ ἀνεψιὸν ἕλκων καὶ τὸ ἐπώνυμον Χρυσοχέρης. [Αλλά ο τρισκατάρατος εκείνος Καρβέας, έχοντας διαπράξει φοβερά πράγματα επί μακρό χρονικό διάστημα, μόλις πρόσφατα πέθανε από ασθένεια και στην αρχηγία και την ασέβεια τον διαδέχθηκε ο Χρυσοχέρης, γαμπρός και ανιψιός του.] Φώτιος Πατριάρχης, Διήγησις της νεοφανούς των Μανιχαίων αναβλαστήσεως, Astruc Ch. et al. (eds), Les sources grecques pour l histoire des Pauliciens d Asie Mineure, Travaux et Mémoires 4 (1970), pp. 173.11 14. The emperor Basil I campaigned against Chrysocheir (871): καὶ ἐπεὶ κατὰ τοὺς καιροὺς ἐκείνους ὁ τῆς Τεφρικῆς ἐξηγούμενος, ὃν Χρυσόχειρα κατωνόμαζον, ἐπ ἀνδρίᾳ καὶ συνέσει διαφέρειν δοκῶν σφόδρα παρελύπει τὴν Ρωμαίων χώραν καὶ τοὺς λαούς, καὶ πολλοὺς τῶν ἀγροίκων καθ ἑκάστην αἰχμαλώτους ποιούμενος ἐφρόνει σοβαρὰ καὶ ὑπέρογκα, κατ αὐτοῦ καὶ τῆς ὑπ αὐτὸν πόλεως ἐκστρατεύει ὁ βασιλεύς. Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), pp. 266.18 277.1. The Byzantine historian Ioannes Skylitzes describes the defeat and the death of Chrysocheir (872): Τῷ δ ἐπιόντι χρόνῳ τοῦ τῶν Μανιχαίων ἐξηγουμένου Χρυσόχειρος εἰς τὴν τῶν Ρωμαίων ἐμβαλόντος βαρεῖ στρατῷ καὶ ταύτην ληϊζομένου ἀποστέλλει κατ αὐτοῦ συνήθως ὁ βασιλεὺς τὸν τῶν σχολῶν ἐξηγούμενον. οὗτος δὲ πάντα τὸν Ρωμαϊκὸν στρατὸν συμπαρειληφώς, ἐπειδὴ σταδαίᾳ μάχῃ κρῖναι τὸ πᾶν ἐδειλία, παρείπετο τέως αὐτῷ ἀπό τινος διαστήματος καὶ τὰς μερικὰς ἀνεῖργε καταδρομὰς καὶ οὐ συνεχώρει κατὰ τῆς χώρας ἀδεῶς διασκίδνασθαι. ὡς οὖν τὰ μὲν δρῶν, τὰ δὲ ἀπρακτῶν ὁ βάρβαρος ἤδη καὶ τῆς πρὸς τὰ οἴκοι ἐπανόδου ἐμέμνητο, καὶ μετὰ λείας συχνῆς ὑπέστρεψεν, ὁ δομέστικος τῶν σχολῶν δύο τῶν στρατηγῶν ἀφώρισε, τόν τε τοῦ Χαρσιανοῦ καὶ τῶν Ἀρμενιακῶν, μετὰ τῆς περὶ αὐτὸν δυνάμεως ἕκαστον συμπαρομαρτεῖν τῷ Χρυσόχειρι ἄχρι τοῦ λεγομένου Βαθυρρύακος, κἀκεῖθεν εἰ μὲν ἐπαφήσει, φησί, κατὰ τῶν Ρωμαϊκῶν ὁρίων στρατόν, δῆλα θέσθαι αὐτῷ τὰ Δημιουργήθηκε στις 23/2/2017 Σελίδα 5/7

περὶ τούτου, εἰ δ οἴκαδε ἀμεταστρεπτὶ βαδίζειεν, ἐάσαντας τοῦτον αὖθις ἐπανελθεῖν πρὸς αὐτόν. ἑσπέρας οὖν καταλαβούσης, καὶ τοῦ βαρβαρικοῦ στρατεύματος γεγονότος κατὰ τὸν Βαθυρρύακα αὐλισαμένου τε κατὰ τὴν τοῦ ὅρους ὑπώρειαν, τῶν δὲ εἰρημένων στρατηγῶν κατασχόντων τὰ τούτου μετεωρότερα καὶ τὸ μέλλον ἀποσκοπούντων, ἐμπίπτει τις ἔρις περὶ πρωτείων καὶ ἅμιλλα τοῖς τῶν δύο θεμάτων στρατιώταις. οἱ μὲν γὰρ τοῦ Χαρσιανοῦ ἑαυτοῖς τὰ τῆς ἀνδρείας ἐνίσταντο ἁρμόζειν πρωτεῖα, ἔμπαλιν δὲ ἑαυτοῖς οἱ Ἀρμενιακοί. ὡς οὖν ἐπὶ πλεῖστον ἐχώρει τὰ τῆς φιλονεικίας καὶ πρὸς τὸ μεγάλαυχον ἑκάτερον ἔρρεπε τῶν ταγμάτων, ἐνταῦθα δὴ λέγεται παρά τινος λεχθῆναι τοῦ τῶν Ἀρμενιακῶν συστήματος, ὡς «ἵνα τί μάτην, ὦ συστρατιῶται, ἀπρεπῶς θρασυνόμεθα, ἐξὸν τοῖς ἔργοις ἀναμφισβήτητον ἀρετὴν ἐπιδείξασθαι; οἱ πολέμιοι γὰρ οὐ μακράν, καὶ ἔξεστιν ἐπὶ τῶν ἔργων φανῆναι τοὺς ἀριστεῖς». τοὺς τοιούτους τοίνυν λόγους διενωτισθέντες οἱ στρατηγοὶ καὶ τὴν πρὸς ἀνδρείαν ὁρμὴν κατανοήσαντες τοῦ λαοῦ, καταμαθόντες δὲ καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ τόπου βοήθειαν, ὅτι ἐξ ὑπερδεξίων μέλλουσιν ἐπιτίθεσθαι τοῖς πολεμίοις ἐν κοίλῳ κειμένοις τόπῳ, διχῇ διαιροῦσι τὴν δύναμιν. καὶ τὸ μὲν ἔκκριτον ταύτης ἄχρις ἑξακοσίων μετ αὐτῶν γε τῶν στρατηγῶν προσβαλεῖν ἐκρίθη τῷ τῶν βαρβάρων στρατῷ. τὸ δὲ λοιπὸν καὶ εὐαρίθμητον τῆς Ρωμαϊκῆς στρατιᾶς εἰς δόκησιν πλήθους αὐτοῦ που συσκευάσαντες πρὸς τὰ μετέωρα καὶ σύνθημα δόντες, ἵν ὅταν οὗτοι προσβάλωσι τοῖς ἐχθροῖς, κἀκεῖνον σὺν ἀλαλαγμῷ μεγίστῳ καὶ σάλπιγξιν ἐκπληκτικὴν βοὴν ἀναρρήξωσι, συνεπηχούντων καὶ τῶν ὀρέων, καὶ οὕτως ἀφανῶς διὰ τῆς νυκτὸς τῇ στρατοπεδείᾳ τῶν ἐχθρῶν πλησιάζωσι. καὶ τοιούτου δοθέντος συνθήματος, οὔπω τοῦ ἡλίου τὰς ἀκρωρείας αὐγάζοντος, βοῇ στιβαρᾷ παιανίσαντες καὶ τὸ «σταυρὸς νενίκηκε» συμβοήσαντες ἐπιτίθενται τοῖς ἐχθροῖς, συνεπαλαλαξάντων ἀπὸ τοῦ ὄρους καὶ τῶν λοιπῶν. εὐθὺς οὖν οἱ βάρβαροι τῷ ἀνελπίστῳ καταπλαγέντες καὶ μήτε συστῆναι, μήτε τὸ ἐπιὸν πλῆθος, ὅσον ἐστί, λαβόντες καιρὸν κατιδεῖν, μήτ ἄλλο τὸ σωτήριον ἑαυτοῖς ἐκ τοῦ παραχρῆμα βουλεύσασθαι, ὥρμησαν πρὸς φυγήν. τῶν οὖν διωκόντων Ρωμαίων καὶ τοὺς μὴ συνόντας ἐπιβοωμένων στρατηγοὺς καὶ τὰ τάγματα καὶ τὸν τῶν σχολῶν ἀφηγούμενον, καθάπερ αὐτοῖς συνετέτακτο, καὶ τῶν φευγόντων εἰς πλείονα συνελαυνομένων φόβον καὶ ταραχήν, συνέβη μέχρι μιλίων τριάκοντα γενέσθαι τὴν δίωξιν καὶ τὸν μεταξὺ χῶρον ἀπείροις καταστρωθῆναι νεκροῖς. τότε δὴ καὶ ὁ ἀναιδὴς Χρυσόχειρ σὺν ὀλίγοις φεύγων τῶν μετ αὐτοῦ, ἐπεὶ καταδιώκειν ἔγνω Ρωμαῖόν τινα Πουλάδην τὴν προσηγορίαν, ὃν αἰχμάλωτον ἔλαβέ ποτε κατὰ τὴν Τεφρικὴν καὶ διὰ ἀστεϊσμὸν καὶ χάριτα καὶ συνήθη εἶχε καὶ γνώριμον, θεασάμενος αὐτὸν καὶ γνωρίσας, ἐπιστραφείς «τί σοι», φησίν, «ὦ ἄθλιε, διεπραξάμην, Πουλάδη, κακόν, ὅτι με οὕτω καταδιώκεις μανιωδῶς ἐπιθυμῶν ἀνελεῖν;» ὁ δὲ συντόμως ὑπολαβών «τῶν εὐεργεσιῶν σου, πάτρων, τὴν ἀμοιβήν», ἔφη, «ἀποδοῦναί σοι κατὰ τὴν παροῦσαν ἡμέραν πεποιθώς εἰμι ἐν θεῷ». ὁ μὲν οὖν προῄει οἷά τις ἐμβρόντητος καὶ βεβλαμμένος τὰς φρένας, ὁ δὲ ἐφείπετο μετ εὐτολμίας νεανικῆς. τάφρῳ δὲ βαθείᾳ ὁ διωκόμενος ἐντυχὼν καὶ ὑπερπηδῆσαι ταύτην τὸν ἵππον μὴ συγχωρῶν βάλλεται κατόπιν παρὰ τοῦ Πουλάδη φθάσαντος κοντῷ κατὰ τῆς πλευρᾶς. καὶ ὁ μὲν εὐθέως περιδινηθεὶς τῷ ἀλγήματι κατερρύη τοῦ ἵππου, τῶν δὲ σὺν αὐτῷ τις (Διακονίτζης τούτῳ ἦν τὸ ἐπώνυμον) τοῦ ἵππου ῥίψας ἑαυτὸν ἐπιμελείας ἠξίου τὸν πεσόντα, τοῖς τε οἰκείοις γόνασι τὴν ἐκείνου κεφαλὴν ἐπιθεὶς καὶ τὸ συμβὰν ὀδυρόμενος. ἐν τοσούτῳ δὲ προσγίνονται τῷ Πουλάδῃ καὶ ἕτεροι, καὶ καθαλλόμενοι τῶν ἵππων τὴν τοῦ Χρυσόχειρος ἀποτέμνουσι κεφαλὴν ἤδη θανατῶντος καὶ ἐκλιμπάνοντος. δεσμοῦσι δὲ καὶ τὸν Διακονίτζην καὶ τοῖς ἄλλοις αἰχμαλώτοις συγκαταλέγουσιν. εὐθὺς οὖν εὐαγγέλια πρὸς τὸν βασιλέα ἐκπέμπονται, μεθ ὧν ἦν καὶ ἡ τοῦ Χρυσόχειρος κεφαλή. πεσόντος οὖν τοῦ Χρυσόχειρος συναπεμαράνθη πᾶσα ἡ ἀνθοῦσα τῆς Τεφρικῆς εὐανδρία. καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν Τεφρικὴν τοιοῦτον ἔσχε τὸ τέλος, καὶ ἐν ὥρα μιᾷ ἡ ἐπὶ μεῖζον δόξης ἀρθεῖσα ὕψος τῶν Μανιχαίων πληθὺς ὡσεὶ καπνὸς διελύθη. [Το επόμενο έτος, καθώς ο Χρυσόχειρ, ο αρχηγός των Μανιχαίων, εισέβαλε με ισχυρό στράτευμα στα βυζαντινά εδάφη και τα λεηλατούσε, ο αυτοκράτωρ στέλνει εναντίον του, όπως συνήθιζε, τον διοικητή του τάγματος των σχολών. Αυτός πήρε μαζί του το σύνολο των βυζαντινών στρατευμάτων, αλλά, καθώς φοβόταν να διακινδυνεύσει τα πάντα σε μάχη εκ παρατάξεως, ακολουθούσε τον Χρυσόχειρα από κάποια απόσταση, περιορίζοντας τις μικρής κλίμακας επιδρομές του τελευταίου και μη επιτρέποντάς του να διασπείρει άφοβα τις δυνάμεις του στην ύπαιθρο. Όταν λοιπόν ο βάρβαρος, κάνοντας όσα μπορούσε, αποφάσισε να επιστρέψει στα εδάφη του και βάδιζε φορτωμένος πολλά λάφυρα, ο δομέστικος των σχολών διέταξε δύο στρατηγούς, του Χαρσιανού και των Αρμενιακών, να ακολουθήσουν με τις δυνάμεις τους τον Χρυσόχειρα έως τον λεγόμενο Βαθυρρύακα και, αν από εκεί στείλει στρατεύματα κατά των παραμεθόριων βυζαντινών επαρχιών, να ενημερώσουν τον ίδιο τον δομέστικο, αν όμως βαδίσει κατευθείαν προς την πατρίδα του, να τον αφήσουν και να γυρίσουν πίσω. Το στράτευμα των βαρβάρων έφτασε στον Βαθυρρύακα και στρατοπέδευσε στους πρόποδες του όρους. Ενώ δε οι προαναφερθέντες στρατηγοί είχαν εγκατασταθεί στις κορυφές του όρους και σκέφτονταν τις επόμενες ενέργειές τους, ξεσπάει κάποια φιλονικία και άμιλλα ανάμεσα στους στρατιώτες των δύο θεμάτων για το ποιοι είναι καλύτεροι, διότι οι μεν στρατιώτες του Χαρσιανού υποστήριζαν ότι σε αυτούς ανήκει το πρωτείο της γενναιότητας, οι Αρμενιακοί πάλι υποστήριζαν το ίδιο για τους εαυτούς τους. Καθώς, λοιπόν, η φιλονικία έπαιρνε μεγάλες διαστάσεις και οι άνδρες των δύο στρατιωτικών σωμάτων προχωρούσαν σε μεγαλοστομίες, στο σημείο αυτό λέγεται ότι ένας από τους στρατιώτες του θέματος των Αρμενιακών είπε: «Συνάδελφοι, γιατί μάταια αποθρασυνόμαστε σε σημείο απρέπειας; Υπάρχει τρόπος να δείξουμε αναμφισβήτητη ανδρεία με τα έργα, καθώς ο εχθρός δεν είναι μακριά και μπορούν με τις πράξεις να φανούν οι γενναίοι». Ακούγοντας τα λόγια αυτά και καταλαβαίνοντας την προθυμία των στρατιωτών να δείξουν γενναιότητα, βλέποντας επίσης τη στρατηγική αξία της τοποθεσίας και ότι επρόκειτο να Δημιουργήθηκε στις 23/2/2017 Σελίδα 6/7

επιτεθούν από ψηλά σε εχθρούς που βρίσκονταν σε κοιλάδα, οι στρατηγοί χώρισαν το στράτευμα σε δύο μέρη. Τους πλέον επίλεκτους, οι οποίοι ήταν περίπου εξακόσιοι, οι στρατηγοί αποφάσισαν να τους οδηγήσουν οι ίδιοι στην επίθεση εναντίον του στρατού των βαρβάρων. Το άλλο τμήμα της στρατιάς των Βυζαντινών, το μικρότερο, το τοποθέτησαν κάπου εκεί στην κορυφή και έλαβαν τα μέτρα τους ώστε να δίνει την εντύπωση μεγάλου πλήθους, συμφωνώντας εκ των προτέρων σε ένα σύνθημα με το οποίο, όταν το πρώτο τμήμα θα προσέβαλλε τους εχθρούς, οι άνδρες του δευτέρου τμήματος θα προκαλούσαν τρομερή βοή με αλαλαγμούς και ήχους σαλπίγγων, έτσι ώστε να αντιλαλούν τα γύρω βουνά. Έτσι προετοιμασμένοι οι Βυζαντινοί, πλησιάζουν στο στρατόπεδο των εχθρών υπό την κάλυψη της νύκτας. Όταν δόθηκε το συμφωνημένο σύνθημα, και ενώ ο ήλιος δεν είχε ξεπροβάλει ακόμη από τις κορυφογραμμές, φωνάζοντας δυνατά και κραυγάζοντας όλοι μαζί την ιαχή «σταυρός νενίκηκε» επιτέθηκαν στους εχθρούς, ενώ ταυτοχρόνως οι υπόλοιποι φώναζαν και αυτοί από το βουνό. Αμέσως, λοιπόν, οι βάρβαροι, έχοντας αιφνιδιαστεί από την ξαφνική επίθεση και μη έχοντας καιρό να αμυνθούν ή να υπολογίσουν τον αριθμό των επιτιθεμένων, μήτε μπορώντας άμεσα να σκεφθούν κάτι σωτήριο γι αυτούς, τράπηκαν σε φυγή. Καθώς οι Βυζαντινοί που τους καταδίωκαν φώναζαν συνέχεια και τους υπόλοιπους στρατηγούς των θεμάτων και τα τάγματα και τον δομέστικο των σχολών, που δεν ήταν παρόντες στη μάχη, οι Παυλικιανοί έφευγαν κυριευμένοι από μεγαλύτερο φόβο και ταραχή. Η καταδίωξη κράτησε επί τριάντα μίλια και ο ενδιάμεσος χώρος στρώθηκε με αμέτρητα πτώματα. Τότε και ο θρασύδειλος Χρυσόχειρ, έχοντας τραπεί σε φυγή, έχοντας μαζί του λίγους άνδρες της συνοδείας του, κατάλαβε ότι τον καταδίωκε κάποιος Βυζαντινός ονόματι Πουλάδης, που κάποτε ήταν αιχμάλωτος στην Τεφρική και ο Χρυσόχειρ τον είχε φίλο και συνοδό χάριν αστεϊσμού. Βλέποντάς τον και αναγνωρίζοντάς τον, στράφηκε προς τα πίσω και φώναξε: «Άθλιε Πουλάδη, τι κακό σου έκανα και με καταδιώκεις με τέτοια μανία, θέλοντας να με σκοτώσεις;». Ο δε Πουλάδης του απάντησε λακωνικά: «Αφέντη, πιστεύω στο Θεό ότι σήμερα θα σου ανταποδώσω τις ευεργεσίες σου». Ο μεν Χρυσόχειρ, λοιπόν, έτρεχε σαν εμβρόντητος και τρελός, ο δε Πουλάδης ακολουθούσε με νεανική τόλμη. Καταδιωκόμενος ο Χρυσόχειρ, φτάνει μπροστά σε μια βαθιά τάφρο, την οποία δεν άφησε το άλογό του να την υπερπηδήσει. Εν τω μεταξύ, φτάνει και ο Πουλάδης και τον κτυπά με κοντάρι στα πλευρά. Ο Χρυσόχειρ, χάνοντας την ισορροπία του από το τραύμα, έπεσε από το άλογο. Ένας από τη συνοδεία του (το όνομά του ήταν Διακονίτζης) κατέβηκε αμέσως από το άλογό του και ζήτησε να περιποιηθεί τον τραυματία, στηρίζοντας το κεφάλι του Χρυσόχειρος στα γόνατά του και κλαίγοντας για το συμβάν. Τη στιγμή εκείνη φτάνουν και άλλοι σε ενίσχυση του Πουλάδη, πηδούν από τα άλογά τους και κόβουν το κεφάλι του Χρυσόχειρος, ο οποίος ήταν ήδη ετοιμοθάνατος και ξεψυχούσε, συλλαμβάνουν τον Διακονίτζη και τον βάζουν μαζί με τους άλλους αιχμαλώτους. Αμέσως, λοιπόν, αναγγέλλεται το χαρμόσυνο γεγονός στον αυτοκράτορα και μαζί αποστέλλεται και το κεφάλι του Χρυσόχειρος. Όταν, λοιπόν, σκοτώθηκε ο Χρυσόχειρ, παρήκμασε και όλη η έως τότε ακμάζουσα ανδρεία της Τεφρικής. Τα μεν γεγονότα τα σχετικά με την Τεφρική τέτοιο τέλος είχαν και μέσα σε μία ώρα ο λαός των Μανιχαίων, ο οποίος είχε δοξαστεί πάρα πολύ, διαλύθηκε σαν καπνός.] Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Iohannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), pp. 138.65 140.40. Χρονολόγιο first one third of the 9th c.: Birth of Chrysocheir about 843-844: Persecution of the Paulicians from the empress Theodora. Chrysocheir took refuge, with his family and other Paulicians to the Arab emir of Melitene. 863: Chrysocheir succeeded Karbeas to the leadership of Paulicians community of Tephrike. 863-869: Chrysocheir undertook invasions against the territories of the western Asia Minor 869-870: Basil I proposed Chrysocheir the signing of a peace treaty 871: Chrysocheir repulses Basilʹs I attack against Tephrike 872: Chrysocheir undertook invasion in the byzantine territories of Asia Minorʹs hinterland. is being attacked by the Byzantines As he was returning, the Byzantines undertook a sudden attack against hin in the the region of Bathys Ryax and got killed. Δημιουργήθηκε στις 23/2/2017 Σελίδα 7/7