X - RAYS @
Ο Όcηος Λοσθάc ο Cηεηρηώηεc (896 953 Μ.Υ) Απνθαιείηαη θαη Άγηνο Λνπθάο. Όζηνο ιέγεηαη ν αζθεηήο πνπ άγηαζε. «Καη πιήζος πηζηώλ έρτεζζαη κέτρη ηέιοσς»! εξγαηηθόηεηα θηιοθαιία εγθξάηεηα εσζπιατλία θηινμελία θηιαλζρφπία πξνθεηηθή ηθαλόηεηα
+ Δδώ αζθήηεςε ν Όζηνο Λνπθάο θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ βίνπ ηνπ (896 953 Μ.Υ) «Κιέος κολαδόληφλ θαη οζίφλ ε ιακπρόηες» ΦΧΚΗΓΑ - ΒΟΗΧΣΗΑ 7 + 12 έηε 3 έηε 7 έηε ΟΗ ΑΚΖΣΔ (πξνζεπρή, εγθξάηεηα, αθηεκνζύλε) Μειέηε, νθία, Αγαζόηεηα, Ζζηθή, Αθακςία θαη Παξξεζία ΑΠΔΝΑΝΣΗ ζηηο αληηρξηζηηαληθέο ή αλνξζόδνμεο επηδηώμεηο θαη πξαθηηθέο δπλαηώλ αξρόλησλ «ελώπηνη ελσπίσ» ζηελ ιαηξεία ηνπ ζενύ 3 έηε ΟΗ ΑΡΥΟΝΣΔ (πεξηνπζία, πνιπηέιεηα, πιενλεμία) Τπεξβνιή, αθνιαζία, εηδσινιαηξηθέο ζπλήζεηεο, θαηαδπλάζηεπζε ησλ θησρώλ θαη αδπλάησλ. 10 έηε ΑΚΖΣΗΜΟ + ΜΟΝΑΥΗΚΟ ΒΗΟ ΑΚΖΣΔ, κεγάιεο πξνζσπηθόηεηεο ηνπ Υξηζηηαληζκνύ π.ρ. ν κέγαο Αληώληνο (250 356 Μ.Υ), Ο Μαθάξηνο ν Πξεζβύηεξνο (390 Μ.Υ), Ο Παρώκηνο (346 Μ.Υ)
πρηλ ΠΟΛΔΜΟ ηώρα «ΔΗΡΖΝΖ» Ρώκε Νέα Ρώκε = Κσλζηαληηλνύπνιε ΘΔΜΑ ηες ΔΛΛΑΓΟ Θήβα ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΗΑ (726 842 Μ.Υ) ΔΠΗΚΡΑΣΖΖ ΔΗΚΟΝΟΛΑΣΡΧΝ (843 Μ.Υ = κέζα 9 νπ αηώλα) ΒΤΕΑΝΣΗΝΖ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΗΑ (11 ος αηώλας) Γεύηερε Περίοδος Αθκής ηεο Βπδαληηλήο Σέρλεο (961 1204 Μ.Υ) ( ΘΔΜΑ = ποιηηηθο - ζηραηηφηηθό δηακέρηζκα)
Ζ Μολή ηοσ Οζίοσ Λοσθά ήηαλ έλα θέληξν γηα ηελ αλαδσπύξσζε ηεο Οξζνδνμίαο, έλα δνμαζηηθό κλεκείν γηα ηε λίθε ηεο Κξήηεο (961 Μ.Υ) θαη έλαο εθζακβσηηθόο καγλήηεο γηα ηνλ εμειιεληζκό ησλ βαξβάξσλ ιαώλ πνπ ήιζαλ λα θαηνηθήζνπλ ζηνλ ειιαδηθό ρώξν. ΒΑ ΠΤΛΖ (ΠΑΛΑΗΑ) ΑΜΤΝΑ - ΑΤΣΑΡΚΔΗΑ - ΑΤΣΟΝΟΜΗΑ 1 ΑΣΤΠΟ ΚΑΣΡΟ - ΠΟΛΗΣΔΗΑ 123 ΑΜΤΝΣΗΚΟΗ ΠΤΡΓΟΗ (Ο Νν 2 δηαζώδεηαη σο ΚΧΓΧΝΟΣΑΗΟ) ΑΠΟΚΡΤΦΖ ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΖ ΘΔΖ ΟΥΤΡΧΜΑΣΗΚΟ ΣΔΗΥΟ 285 κ. 3 ΦΤΗΚΔ ΠΖΓΔ ΓΔΞΑΜΔΝΔ γηα ηα λεξά ηεο βξνρήο ΚΟΗΝΖ ΛΑΣΡΔΗΑ (Θξεζθεπηηθό πγθξόηεκα) B ΚΟΗΝΟΒΗΟ (Οηθηζηηθό πγθξόηεκα) 955 Μ.Υ (10 νο αηώλαο) ΗΓΡΤΖ ΜΟΝΖ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ ΜΟΝΖ ηνπ ΝΗΚΧΝΟ ζηελ ΑΚΡΟΠΟΛΖ ηεο ΠΑΡΣΖ ΜΟΝΖ ηνπ ΜΔΛΔΣΗΟΤ ζηνλ ΚΗΘΑΗΡΧΝΑ ΜΟΝΖ ηνπ ΓΑΦΝΗΟΤ (ΑΣΣΗΚΖ) ΝΔΑ ΜΟΝΖ ΥΗΟΤ ΜΟΝΖ ηεο ΚΑΣΧΠΟΛΗΑΝΖ (ΠΑΡΟ) ΜΟΝΔ ηνπ ΑΓΗΟΤ ΟΡΟΤ 3 2 ΝΓ ΠΤΛΖ (ΝΔΑ) ΑΛΛΑ + κηα κνλαζηεξηαθή εγεκνλία θενπδαξρηθνύ ηύπνπ, όκνηα κε ηα δνπθάηα θαη ηηο θνκεηείεο πνπ είραλ νη θενπδαξρηθέο ρώξεο ζηελ Γύζε, ελώ είρε θηηζηεί θαηά ην ΓΔΝΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ηεο ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΗΚΖ ΑΤΛΖ (961 1204 Μ.Υ ) ώζηε λα εμππεξεηεί ΚΟΗΝΖ ΛΑΣΡΔΗΑ + ΚΟΗΝΟΒΗΟ ζαλ αξραία ή κεζαησληθή πόιε. ΖΜΔΡΑ ΔΛΗΚΧΝΑ (ΓΤΣΗΚΖ ΠΛΔΤΡΑ)
1 2 3 ΑΜΤΝΣΗΚΟΗ ΠΤΡΓΟΗ Ζ ΣΡΑΠΔΕΑ 11 νο αηώλαο Οη 3 ΑΝΣΖΡΗΓΔ πξνζηέζεθαλ κεηά (1745-1765) 3 Σν ΚΑΘΟΛΗΚΟ + ε ΚΡΤΠΣΖ ηεο ΜΟΝΖ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ 11 νο αηώλαο Ο ΝΑΟ ΣΖ ΠΑΝΑΓΗΑ 10 νο αηώλαο ΒΑ ΚΤΡΗΑ ΠΤΛΖ (ΠΑΛΑΗΑ) 2 1 ΝΓ ΚΤΡΗΑ ΠΤΛΖ (ΝΔΑ) ΥΔΓΗΟΓΡΑΦΖΜΑ (1745) 18 νο αηώλαο, από ηνλ Ρώζν κνλαρό θαη πεξηεγεηή V. Barskij
ΗΓΗΛΛΗΟ ηνπ Παηξηάξρε Γξεγνξίνπ ηνπ Δ (1797-10.03.1821) ΤΠΟ ΠΡΟΣΑΗΑ
Άγηνο Αληώληνο ν Μέγαο (251-356 Μ.Υ) «Κιέος κολαδόληφλ θαη οζίφλ ε ιακπρόηες» 07/02 953 Μ.Υ - ΖΜΔΡΑ
UN UNESCO Ο Οξγαληζκόο Ζλσκέλσλ Δζλώλ (Ο.Ζ.Δ.) = UN (United Nations) είλαη έλαο δηεζλήο νξγαληζκόο παγθόζκηαο εκβέιεηαο κεηαμύ ησλ θξαηώλ ηνπ θόζκνπ κε ζθνπό ηε ζπλεξγαζία ζην Γηεζλέο Γίθαην, ηελ αζθάιεηα, ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ πνιηηηθή ηζόηεηα. Πξόδξνκόο ηνπ Ο.Ζ.Δ ζεσξείηαη ε Κνηλσλία ησλ Δζλώλ (ΚηΔ) πνπ απνηέιεζε απαίηεζε ησλ Δζλώλ γηα ηε δηεζλή εηξήλε κεηά από ηηο ζεξησδίεο ηνπ Α' Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ. Ηδξύζεθε ην 1945 από ηηο ρώξεο πνπ λίθεζαλ ζηνλ Β' Παγθόζκην Πόιεκν θαη αξρηθά είρε 51 κέιε. Μεηά ηελ πξνζρώξεζε ηνπ λεόηεξνπ θξάηνπο, ηνπ Ννηίνπ νπδάλ ην 2011, ν Ο.Ζ.Δ. αξηζκεί 193 θξάηε κέιε, δειαδή ζρεδόλ όια ηα δηεζλώο αλαγλσξηζκέλα αλεμάξηεηα έζλε. Ζ UNESCO απνηειεί ζεκαληηθό εμεηδηθεπκέλν δηεζλή Οξγαληζκό ηνπ Ο.Ζ.Δ γηα ηελ Δθπαίδεπζε, ηελ Δπηζηήκε θαη ηνλ Πνιηηηζκό (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). Με ηνλ όξν Μλεκείν Παγθόζκηαο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο ηεο UNESCO λνείηαη κία δηαθξηηή ζέζε ή ηόπνο (όπσο δάζνο, όξνο, ιίκλε, έξεκνο, κλεκείν, θηήξην, ζύκπιεγκα ή πόιε), πνπ πξνηάζεθε θαη έγηλε απνδεθηό ζηνλ θαηάινγν ησλ κλεκείσλ πνπ δηαρεηξίδεηαη ην δηεζλέο Πξόγξακκα Παγθόζκηαο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο ηεο Δπηηξνπήο Παγθόζκηαο Κιεξνλνκηάο ηεο UNESCO. Σν πξόγξακκα απηό ζηνρεύεη ζηελ θαηαινγνγξάθεζε, ηελ νλνκαηνδνζία θαη ηε ζπληήξεζε πεδίσλ ηδηάδνπζαο πνιηηηζηηθήο ή θπζηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ θνηλή θιεξνλνκηά ηεο αλζξσπόηεηαο. Ζ έλαξμε ηνπ πξνγξάκκαηνο έγηλε κε ηελ απνδνρή θαη πηνζέηεζε ηεο πλζήθεο γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο Παγθόζκηαο Πνιηηηζηηθήο θαη Φπζηθήο Κιεξνλνκηάο από ην Γεληθό πλέδξην ηεο UNESCO ζηηο 16 Νοεκβρίοσ 1972. Από ηόηε έσο ζήκεξα έρνπλ αλαγλσξίζεη ηε πλζήθε 186 Κξάηε Δηαίξνη κεηαμύ απηώλ θαη ε Διιάδα. ΚΤΡΟ + ΔΠΗΡΡΟΖ
Σα κλεκεία παγθόζκηαο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο νθείινπλ λα είλαη «ηδηάδνπζαο παγθόζκηαο αμίαο» θαη λα πιεξνύλ έλα από ηα παξαθάησ δέθα θξηηήξηα: Η Υ Ποιηηηζηηθά θρηηήρηα I. «λα απνηειεί αξηζηνύξγεκα ηεο αλζξώπηλεο δεκηνπξγηθήο δηάλνηαο». II. «λα επηδεηθλύεη ζεκαληηθέο αλζξώπηλεο αμίεο γηα καθξά πεξίνδν ρξόλνπ ή ζε κία πνιηηηζηηθή πεξηνρή ηνπ θόζκνπ, ζε εμειίμεηο ζηελ αξρηηεθηνληθή ή ηελ ηερλνινγία, ηηο κλεκεηαθέο ηέρλεο, ηελ πνιενδνκία ή ηνλ ζρεδηαζκό ηνπίνπ». III. «λα θέξεη κηα κνλαδηθή ή ηνπιάρηζηνλ εμαηξεηηθή καξηπξία γηα θάπνηα πνιηηηζκηθή παξάδνζε, δώληα ή εμαθαληζκέλν πνιηηηζκό». IV. «λα απνηειεί ζεκαληηθό παξάδεηγκα ηύπνπ θηεξίνπ, αξρηηεθηνληθνύ ή ηερλνινγηθνύ ζπλόινπ ή ηνπίνπ πνπ απεηθνλίδεη ζεκαληηθή ή ζεκαληηθέο θάζεηο ηεο αλζξώπηλεο ηζηνξίαο» V. «λα απνηειεί ζεκαληηθό παξάδεηγκα παξαδνζηαθήο αλζξώπηλεο εγθαηάζηαζεο, ρεξζαίαο ή ζαιάζζηαο ρξήζεο, αληηπξνζσπεπηηθήο πνιηηηζκνύ ή πνιηηηζκώλ), ή αλζξώπηλεο αιιειεπίδξαζεο κε ην πεξηβάιινλ, ηδηαίηεξα όηαλ ην ηειεπηαίν έρεη γίλεη επάισην ππό ηελ πίεζε αλεπίζηξνθσλ αιιαγώλ». VI. «λα ζπλδέεηαη άκεζα ή δηαθξηηά κε γεγνλόηα ή δώζεο παξαδόζεηο, κε ηδέεο ή πίζηεηο, κε θαιιηηερληθά ή ινγνηερληθά έξγα εμέρνπζαο παγθόζκηαο ζεκαζίαο». (Ζ Δπηηξνπή ζεσξεί όηη ην ζπγθεθξηκέλν θξηηήξην ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη ζε ζπλδπαζκό κε άιια θξηηήξηα).
Σα κλεκεία παγθόζκηαο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο νθείινπλ λα είλαη «ηδηάδνπζαο παγθόζκηαο αμίαο» θαη λα πιεξνύλ έλα από ηα παξαθάησ δέθα θξηηήξηα: Η Υ Φσζηθά θρηηήρηα VII. «λα πεξηέρεη εμαηξεηηθά θπζηθά θαηλόκελα ή πεξηνρέο εμαηξεηηθήο θπζηθήο νκνξθηάο θαη αηζζεηηθήο». VIII. «λα είλαη ηδηάδνληα παξαδείγκαηα κεηδόλσλ θάζεσλ ηεο ηζηνξίαο ηεο γεο, ηνπ αξρείνπ ηεο δσήο, ζεκαληηθώλ ελ εμειίμεη γεσινγηθώλ δηαδηθαζηώλ γηα ηελ αλάπηπμε γεσζρεκαηηζκώλ ή ζεκαληηθώλ γεσκνξθηθώλ ή θπζηνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ». IX. «λα είλαη ηδηάδνληα παξαδείγκαηα ζεκαληηθώλ ελ εμειίμεη νηθνινγηθώλ θαη βηνινγηθώλ δηαδηθαζηώλ ζηελ εμέιημε θαη αλάπηπμε νηθνζπζηεκάησλ ρεξζαίσλ, γιπθνύ ύδαηνο, παξάθηησλ θαη ζαιάζζησλ νηθνζπζηεκάησλ θαη θνηλνηήησλ θπηώλ θαη δώσλ». X. «λα πεξηέρεη ηα ζεκαληηθόηεξα θπζηθά ελδηαηηήκαηα ζπληήξεζεο ηεο βηνπνηθηιόηεηαο, λα πεξηιακβάλεη απεηινύκελα είδε παγθόζκηαο αμίαο από ηελ άπνςε ηεο επηζηήκεο ή ηεο ζπληήξεζεο ηνπ είδνπο».
Γηα λα θξηζεί ε εμαηξεηηθή παγθόζκηα αμία ηνπ, έλα κλεκείν πξέπεη λα θξηζεί θαη ζε δύν άιινπο παξάγνληεο: ηελ ασζεληηθόηεηα θαη/ε ηελ αθεραηόηεηα + πξέπεη λα απνιακβάλεη ηδηαίηεξεο πξνζηαζίαο θαη ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ώζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε πξνζηαζία ηνπ. Σν θξηηήξην ηεο απζεληηθόηεηαο αλαθέξεηαη ζηα κλεκεία ηα νπνία εληάζζνληαη κε βάζε ηα θξηηήξηα I-VI ελώ ην θξηηήξην ηεο αθεξαηόηεηαο αλαθέξεηαη ζε όια ηα κλεκεία, αλεμαξηήησο θξηηεξίνπ έληαμεο. ΑΝΑΦΟΡΑ Ζ έληαμε ελόο κλεκείνπ ζηνλ Καηάινγν Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο δελ απνηειεί ην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο. Μεηά ηελ εγγξαθή ελόο κλεκείνπ, νη ππεύζπλνη δηαρείξηζεο ηνπ κλεκείνπ θαη νη ηνπηθέο αξρέο εξγάδνληαη αδηάιεηπηα πξνο ηελ θαηεύζπλζε ηνπ ειέγρνπ, ηεο παξαθνινύζεζεο θαη ηεο ζπληήξεζήο ηνπ. Σα Κξάηε-Μέιε έρνπλ ππνρξέσζε λα ζπληάζζνπλ πεξηνδηθέο αλαθνξέο ειέγρνπ γηα ηελ θαηάζηαζε δηαηήξεζεο ησλ κλεκείσλ θαζώο ησλ κέηξσλ πνπ ιακβάλνπλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπο. Οη αλαθνξέο απηέο δηεπθνιύλνπλ ηελ Δπηηξνπή Παγθόζκηαο Κιεξνλνκηάο λα αμηνινγήζεη ηελ θαηάζηαζε ησλ κλεκείσλ θαη ηειηθώο λα απνθαζίζεη γηα ηε ιήςε ζπγθεθξηκέλσλ κέηξσλ γηα ηελ αληηκεηώπηζε επαλαιακβαλόκελσλ πξνβιεκάησλ. Έλα από απηά ηα κέηξα απηά είλαη θαη ε εγγξαθή ηνπ κλεκείνπ ζηνλ «Καηάινγν Κιεξνλνκηάο ζε Κίλδπλν», εάλ δηαπηζησζεί όηη ηα κέηξα ζπληήξεζεο είλαη πιεκκειή. ΔΛΔΓΥΟ Ζ δηαδηθαζία ηεο πεξηνδηθήο αλαθνξάο θαη ειέγρνπ πξνζθέξεη ζηα Κξάηε-Μέιε έλα εξγαιείν αμηνιόγεζεο ηεο εθαξκνγήο ηεο ύκβαζεο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο. Δπίζεο δίλεη ελεκεξσκέλεο πιεξνθνξίεο γηα ηπρόλ κεηαβνιέο ζηελ θαηάζηαζε δηαηήξεζεο ησλ κλεκείσλ. Οη εθζέζεηο πεξηνδηθνύ ειέγρνπ, ππνβάιινληαη από ηα ίδηα ηα θξάηε-κέιε, πξνεηνηκάδνληαη ζε ηνπηθό επίπεδν θαη εμεηάδνληαη από ηελ Δπηηξνπή Παγθόζκηαο Κιεξνλνκηάο βάζεη εμαεηνύο πξνθαζνξηζκέλνπ πξνγξάκκαηνο. Σα απνηειέζκαηα ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο Παγθόζκηαο Κιεξνλνκηάο πξνο ηελ Γεληθή πλέιεπζε ηεο UNESCO. ΚΤΡΟ + ΔΠΗΡΡΟΖ
Διιάδα (1986 ΖΜΔΡΑ) Ποιηηηζηηθά θρηηήρηα 1. Ναός ηοσ Δπηθούρηοσ Απόιιφλα ζηης Βάζζες, Αρθαδία, Πειοπόλλεζος (1986) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iii) 2. Αρταηοιογηθός ηόπος ηφλ Γειθώλ (1987) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) 3. Αθρόποιης Αζελώλ (1987) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) 4. Αρταηοιογηθός τώρος Δπηδαύροσ (1988) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) 5. Παιαηοτρηζηηαληθά θαη Βσδαληηλά κλεκεία ηες Θεζζαιολίθες (1988) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iv) 6. Μεζαηφληθή πόιε ηες Ρόδοσ (1988) - Κξηηήξηα: (ii),(iv), (v) 7. Αρταία Οισκπία (1989) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) 8. Μσζηράς (1989) - Κξηηήξηα:(ii), (iii), (iv) 9. Μολή Οζίοσ Λοσθά,Νέα Μολή Υίοσ θαη Μολή Γαθλίοσ (1990) - Κξηηήξηα:(i), (iv) 10. Γήιος (1990) - Κξηηήξηα: (ii), (iii), (iv), (vi) 11. Πσζαγόρεηολ θαη Ζραίολ άκοσ (1992) - Κξηηήξηα:(ii), (iii) 12. Αρταηοιογηθός ηόπος ηες Βεργίλας (1996) - Κξηηήξηα: (i), (iii) 13. Ηζηορηθό Κέληρο (Υώξα) ηεο Πάηκοσ κε ηε Μνλή ηνπ Αγίνπ Ησάλλνπ ηνπ Θενιόγνπ θαη ην πήιαηο ηες Αποθάισυες (1999) - Κξηηήξηα: (iii),(iv), (vi) θαη 14. Αρταηοιογηθοί ηόποη ησλ Μσθελώλ θαη ηεο Σίρσλζας (1999) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) 15. Ζ Παιαηά Πόιε ηεο Κέρθσρας (2007) - Κξηηήξηα: (iv) Ποιηηηζηηθά + Φσζηθά θρηηήρηα 16. Μεηέφρα (1988) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iv), (v), (vii) 17. Άγηο Όρος (1988) - Κξηηήξηα: (i), (ii), (iv), (v),(vi), (vii)
Δμσηεξηθό (Υξνλνινγία έληαμεο 1990) Ποιηηηζηηθά θρηηήρηα 1. Colonial City of Santo Domingo, Dominican Republic - Criteria: (ii)(iv)(vi) 2. Historic Centre of Saint Petersburg and Related Groups of Monuments, Russian Federation - Criteria: (i)(ii)(iv)(vi) 3. Historic Centre of San Gimignano, Italy - Criteria: (i)(iii)(iv) 4. Itchan Kala, Uzbekistan - Criteria: (iii)(iv)(v) 5. Jesuit Missions of the Chiquitos, Bolivia (Plurinational State of) - Criteria: (iv)(v) 6. Kiev: Saint-Sophia Cathedral and Related Monastic Buildings, Kiev-Pechersk Lavra, Ukraine - Criteria: (i)(ii)(iii)(iv) 7. Kizhi Pogost, Russian Federation - Criteria: (i)(iv)(v) 8. Kremlin and Red Square, Moscow, Russian Federation - Criteria: (i)(ii)(iv)(vi) 9. Palaces and Parks of Potsdam and Berlin, Germany - Criteria: (i)(ii)(iv) Φσζηθά θρηηήρηα 10. Te Wahipounamu South West New Zealand, New Zealand - Criteria: (vii)(viii)(ix)(x) 11. Tsingy de Bemaraha Strict Nature Reserve, Madagascar - Criteria: (vii)(x) 12. Mount Huangshan, China - Criteria: (ii)(vii)(x) 13. Río Abiseo National Park, Peru - Criteria: (iii)(vii)(ix)(x)
Υξνλνινγία έληαμεο 1990 Σν 1990, ε Μολή ηοσ Οζίοσ Λοσθά 1 ζην ηείξη Βνησηίαο, ε Νέα Μολή Υίοσ 2 θαη ε Μολή Γαθλίοσ 3 πξνζηέζεθαλ ζηνλ θαηάινγν κε ηα Μλεκεία Παγθόζκηαο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο ηεο UNESCO κε βάζε ηα θξηηήξηα (I), (IV): I. «λα απνηειεί αξηζηνύξγεκα ηεο αλζξώπηλεο δεκηνπξγηθήο δηάλνηαο». IV. «λα απνηειεί ζεκαληηθό παξάδεηγκα ηύπνπ θηεξίνπ, αξρηηεθηνληθνύ ή ηερλνινγηθνύ ζπλόινπ ή ηνπίνπ πνπ απεηθνλίδεη ζεκαληηθή ή ζεκαληηθέο θάζεηο ηεο αλζξώπηλεο ηζηνξίαο». Παξά ηε γεσγξαθηθή ηνπο απόζηαζε (ην πξώην ζηελ Βνησηία, ην δεύηεξν ζην Αηγαίν θαη ην ηξίην ζηελ Αηηηθή ) απηά ηα ηξία κνλαζηήξηα αλήθνπλ ζηελ ίδηα ησποιογηθή ζεηρά. 3 1 2 Καη ηα 3 ΚΑΘΟΛΗΚΑ / οη ΔΚΚΛΖΗΔ δειαδή έρνπλ θηηζζεί κε κεγάιν ζόιν ν νπνίνο ζηεξίδεηαη κε κηθξέο αςίδεο δεκηνπξγώληαο έλαλ νθηαγσληθό ρώξν, έρνπλ πνηθίιν δηάθνζκν, πνιύρξσκεο νξζνκαξκαξώζεηο, ςεθηδσηά ζε ρξπζό θόλην, όια ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηόδνπ 961 1204 Μ.Υ επί Γπλαζηείαο ησλ Μαθεδόλσλ θαη Κνκλελώλ Απηνθξαηόξσλ. Γεύηερε Περίοδος Αθκής ηεο Βπδαληηλήο Σέρλεο 961 1204 Μ.Υ Αλαζπγθξόηεζε, παγίσζε θαη αθκή ηεο απηνθξαηνξίαο «ΜΑΚΔΓΟΝΗΚΖ ΑΝΑΓΔΝΝΖΖ»
Ο ΥΡΗΣΗΑΝΗΜΟ φς Πεγή Έκπλεσζες Προβσδαληηλή ηέτλε (πξηλ ηνλ 4 ν αηώλα) 2 Αγία οθία (537 Μ.Υ) Βσδαληηλή Σέτλε (4 νο - 15 νο αηώλαο) ιέκε ηελ ηέρλε, πνπ αλαπηύρζεθε ζηελ πεξηνρή ηεο βπδαληηλήο απηνθξαηνξίαο θαη πνπ αξρίδεη ην 330 Μ.Υ, κε ηε κεηαθνξά από ηνλ Μ. Κσλζηαληίλν ηεο ξσκατθήο πξσηεύνπζαο από ηε Ρώκε ζην Βπδάληην, θαη ιήγεη ην 1453 Μ.Υ, κε ηελ άισζε ηεο ΠΟΛΖ από ηνπο Σνύξθνπο. Μεηαβσδαληηλή ηέρλε (κεηά ηνλ 15 ν αηώλα) ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ (ύλζεηνο ή Απιόο) Οθηαγσληθόο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν Δποτή ηοσ Ηοσζηηληαλού (6 ος αηώλας) 3 Περίοδοη Αθκής Α. Δποτή ηοσ Ηοσζηηληαλού (6 ος αηώλας) 1,2 Π.ρ. ε Άγηα νθία ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε, ν Άγηνο Βηηάιηνο ζηελ Ραβέλλα, ν Άγηνο Γεκήηξηνο ζηελ Θεζζαινλίθε θ.α. Β. Δποτή ηφλ Μαθεδόλφλ θαη Κοκλελώλ (11 ος αηώλας) Π.ρ ε Μνλή ηνπ Οζίνπ Λνπθά, ε Νέα Μνλή Υίνπ, ε Μνλή Γαθλίνπ θ.α. Γ. Δποτή ηφλ Παιαηοιόγφλ (14 ος αηώλας) Π.ρ ε θαζηξνπνιηηεία ηνπ Μηζηξά (Αγία νθία), ηεο Σξαπεδνύληαο θ.α. 1 Άγηοη έργηος θαη Βάθτος (527 Μ.Υ)
Γεύηερε Περίοδος Αθκής ηεο Βπδαληηλήο Σέρλεο 961 1204 Μ.Υ 1 Μολή ηοσ Οζίοσ Λοσθά (1011 Μ.Υ) ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ ύλζεηνο νθηαγσληθόο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν I. ΔΛΛΑΓΗΚΖ ΥΟΛΖ II. ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ 2 Νέα Μολή Υίοσ (1045 Μ.Υ) ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ Απιόο νθηαγσληθόο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν I. ΔΛΛΑΓΗΚΖ ΥΟΛΖ II. ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ 3 Μολή Γαθλίοσ (1080 Μ.Υ) ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ ύλζεηνο νθηαγσληθόο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν I. ΔΛΛΑΓΗΚΖ ΥΟΛΖ II. ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ
(Δ.ηίθαο) Γ Β ΑΣΤΠΖ ΠΟΛΗΣΔΗΑ - ΚΑΣΡΟ 10 νο αηώλαο B Γ Δ 1 Ο ΝΑΟ ηεο ΠΑΝΑΓΗΑ 11 νο αηώλαο Γ Α 2 Σν ΚΑΘΟΛΗΚΟ ηεο ΜΟΝΖ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ 3 Ζ ΚΡΤΠΣΖ (ην ΤΠΟΓΔΗΟ ηνπ ΚΑΘΟΛΗΚΟΤ) 4 Ζ ΣΡΑΠΔΕΑ 5 ΝΑΟ ηεο ΜΔΣΑΜΟΡΦΧΔΧ ηνπ ΧΣΖΡΟ Γ Θ 1 Ε 2 3 ΗΒ 4 ΗΑ Ζ ηελ Μεηακόξθσζε ηνπ σηήξνο είλαη αθηεξσκέλνη νη λανί ησλ κεγαιύηεξσλ θαη επηβιεηηθόηεξσλ ειιεληθώλ θξνπξίσλ, γεγνλόο πνπ δείρλεη ηελ ζεκαζία, ζξεζθεπηηθή θαη εζληθά αλαγελλεηηθή, πνπ έρεη ε κεγάιε απηή ενξηή. ΗΓ Α ΝΔΧΣΔΡΑ ΚΔΛΗΑ Β ΑΜΤΝΣΗΚΟ ΠΤΡΓΟ Γ ΒΟΡΓΟΝΑΡΔΗΟΝ (ΣΑΤΛΟ) Γ ΑΠΟΘΖΚΔ Δ ΦΧΣΑΝΑΜΑ Σ ΑΜΤΝΣΗΚΟ ΠΤΡΓΟ Ε ΠΑΛΑΗΑ ΚΡΖΝΖ (+ Φηάιε) Ζ ΝΔΑ ΚΡΖΝΖ Θ ΠΑΛΑΗΑ ΚΔΛΗΑ Η ΑΜΤΝΣΗΚΟ ΠΤΡΓΟ ΚΧΓΧΝΟΣΑΗΟ ΗΑ ΔΣΗΑ (ΜΔΣΑΓΔΝΔΣΔΡΖ) ΗΒ ΤΠΟΓΔΗΑ ΚΗΝΣΔΡΝΑ (ΓΔΞΑΜΔΝΖ) ΗΓ ΤΠΟΣΖΛΖ ΑΗΘΟΤΑ (ΝΟΟΚΟΜΔΗΟ) ΗΓ ΤΓΥΡΟΝΑ ΚΣΗΜΑΣΑ Σ Θ 5 Η ΗΓ
ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ ύλζεηνο ηεηξαθηόληνο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν I. ΔΛΛΑΓΗΚΖ ΥΟΛΖ II. ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ 1234 (10 νο αηώλαο) Ο ΝΑΟ ηες ΠΑΝΑΓΗΑ (9,45 x 9,75 κ.) + (ύςνο ηξνύινπ = 14 κ.) Β 1 ΠΧΡΟΛΗΘΟ + ΣΟΤΒΛΑ ΠΛΗΝΘΟΠΔΡΗΚΛΔΗΣΟ ΣΡΟΠΟ ΣΟΗΥΟΠΟΗΨΑ ΚΟΤΦΗΚΖ ΓΗΑΚΟΜΖΖ ΦΖΦΗΓΧΣΟ ΓΑΠΔΓΟ ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΑ ζην Ηεξό, δηαθνληθό: (ηέινο 12 νπ αηώλα) Οη άγηνη Υαξάιακπνο, Λέσλ Καηάλεο, νθξώληνο. ΚΟΤΦΑ, 638 Μ.Υ, ΜΔΟΠΟΣΑΜΗΑ (ΗΡΑΚ) Κνπθηθή = αξραία(γσληώδεο+ ηεηξαγσληζκέλε) αξαβηθή γξαθή 1 2 2 (Δ.ηίθαο) ΜΑΡΜΑΡΗΝΖ ΠΤΛΖ (ΣΔΜΠΛΟ) ΛΗΣΖ (ΝΑΡΘΖΚΑ) ΠΡΟΣΧΟΝ (ΜΔΣΑΓΔΝΔΣΔΡΖ ΠΡΟΘΖΚΖ) ΑΤΜΔΣΡΗΑ ζηελ ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΖ ΤΝΘΔΖ
1234 (10 νο αηώλαο) Ο ΝΑΟ ηες ΠΑΝΑΓΗΑ ΚΟΡΗΝΘΗΑΚΟ ΡΤΘΜΟ x 4 ΑΡΥΑΗΑ ΣΔΗΡΗΓΑ ΝΑΟ ηεο ΓΖΜΖΣΡΑ ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ ύλζεηνο ηεηξαθηόληνο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν I. ΔΛΛΑΓΗΚΖ ΥΟΛΖ II. ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ ΦΖΦΗΓΧΣΟ ΓΑΠΔΓΟ
1234 (10 νο αηώλαο) Ο ΝΑΟ ηες ΠΑΝΑΓΗΑ ΑΛΛΑΓΖ πξν 1745* (Δ.ηίθαο) * ζύκθσλα κε ην ζρεδηνγξάθεκα (1745) ηνπ V. Barskij
(Δ.ηίθαο) 1-2 ΑΝΑΜΔΑ ΣΑ ΓΤΟ ΚΣΖΡΗΑ ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΑ ΠΟΤ ΑΝΑΚΑΛΤΦΘΖΚΔ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΑΝΑΣΖΛΧΖ (10 νο - 11 νο αηώλαο) Ο Ηεζνύο ηνπ Ναπή*, αθόινπζνο ηνπ Μσπζή ζην ηλά, θσλάδεη ζε θάπνηνλ κέζα ζην ζθνηάδη: «Πνηνο είζαη;» Ήηαλ ν Αξράγγεινο Μηραήι: «Ήιζα λα ζε βνεζήζσ»! 1(10 νο αηώλαο) 2 (11 νο αηώλαο) Καηά ηελ δηάξθεηα ησλ αλαζηεισηηθώλ εξγαζηώλ ην1964 ππό ηελ δηεύζπλζε ηνπ Αξρηηέθηνλα Αξραηνιόγνπ Δπζηάζηνπ Γ. ηίθα, απνθαιύθζεθε ε ηνηρνγξαθία ηνπ Ηεζνύ ηνπ Ναπή θαη απνθαηαζηάζεθε νξζά ε δηαδνρή ησλ νηθνδνκηθώλ θάζεσλ ησλ δύν λαώλ. *ν Ηεζνύο ηνπ Ναπή ζεσξνύληαλ «καρεηήο ηεο πίζηεο», ηνπ νπνίνπ ε βνήζεηα ήηαλ απνηειεζκαηηθή ζηνπο πνιέκνπο ελάληηα ζηνπο Άξαβεο.
(Δ.ηίθαο) 1234 (11 νο αηώλαο) Σν ΠΡΟΚΤΝΖΣΑΡΗ + ε ΛΔΗΦΑΝΟΘΖΚΖ θάηνςε 1 (10 νο αηώλαο) 2 (11 νο αηώλαο) Σα ηεξό ιείςαλν ηνπ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ κεηαθέξζεθε εθηόο Διιάδαο κεηά ηελ πεξίνδν ηεο Λαηηλνθξαηίαο (κεηά ην 1204 Μ.Υ) θαη Σνπξθνθξαηίαο (κεηά ην 1453 Μ.Υ ) θαη επαλαηνπνζεηήζεθε ΔΓΧ ζηηο 13 /12/1986 ΣΔΣΡΑΠΛΔΤΡΖ καρκάρηλε ζήθε ΗΔΡΟ ΠΡΟΚΤΝΖΜΑ Ζ ιαηξεία ησλ ηεξώλ ιεηςάλσλ, θύξην ραξαθηεξηζηηθό ηεο παιαηνρξηζηηαληθήο επνρήο, ζπλερίδεηαη
1234 (11 νο αηώλαο) Ο ΚΣΖΣΧΡ ηοσ ΚΑΘΟΛΗΚΟΤ ; Ρσκαλόο Β (959-963 Μ.Υ) Βαζίιεηνο Β ν Βνπιγαξνθηόλνο (976-1025 Μ.Υ) Κσλζηαληίλνο Θ ν Μνλνκάρνο (1042-1054 Μ.Υ) Ο εγνύκελνο ΦΗΛΟΘΔΟ θαηά ηελ κεηαθνκηδή ηνπ ηεξνύ ιεηςάλνπ ηνπ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ ζην λέν κεγάιν λαό (δει. ην ΚΑΘΟΛΗΚΟ) ζηηο 3 Μαχοσ 1011. θάηνςε Ζ ΔΗΚΟΝΑ ηνπ εγνύκελνπ ΦΗΛΟΘΔΟΤ ζε κεηάιιην ζηελ ΚΡΤΠΣΖ ΒΑ παρεθθιήζηο 1 (10 νο αηώλαο) 1 (10 νο αηώλαο) 2 (11 νο αηώλαο) (Δ.ηίθαο) Πίζσ από ηε ΛΔΗΦΑΝΟΘΖΚΖ ηνπ θαζνιηθνύ (2) θαη κέζα ζην ΒΑ παρεθθιήζηο εηθνλίδεηαη ν εγνύκελνο ΦΗΛΟΘΔΟ (δσξεηήο) λα πξνζθέξεη ην λέν κεγάιν λαό ζηνλ ΟΗΟ ΛΟΤΚΑ. Πεγέο: Ο βίνο, νη θαλόλεο θαη ε αθνινπζία ηεο αλαθνκηδήο ησλ ιεηςάλνπ ηνπ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ (Ν. Παπαληθνιόπνπινο)
9 πνιύηηκνη ιίζνη 1234 (11 νο αηώλαο) Σο ΚΑΘΟΛΗΚΟ Ο ηξνύινο (ΑΓΗΑ ΟΦΗΑ) Γηάκεηξνο = 31κ. Ύςνο= 54 κ. από ην ΓΑΠΔΓΟ Ο ηξνύινο (ΟΗΟ ΛΟΤΚΑ) Γηάκεηξνο = 8,98 κ. Ύςνο= 18 κ. από ην ΓΑΠΔΓΟ 2 νηθνδνκηθέο θάζεηο α. 10-12 νο αηώλαο β. 16 νο αηώλαο (P. W. Schultz, S. H. Barnsley) 2 Ο ΔΞΧΝΑΡΘΖΚΑ πξνζηέζεθε (12 νο αηώλαο) αιιά θαηεδαθίζηεθε (19 νο αηώλαο) γηα λα ζρεκαηηζηεί ν δεύηεξνο+ ηξίηνο όξνθνο από ηνλ ακπληηθό ΠΤΡΓΟ 2 = ΚΧΓΧΝΟΣΑΗΟ ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ ύλζεηνο νθηαγσληθόο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν I. ΔΛΛΑΓΗΚΖ ΥΟΛΖ II. ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ
(16 νο αηώλαο) 1234 (11 νο αηώλαο) Σο ΚΑΘΟΛΗΚΟ
1234 (11 νο αηώλαο) ΤΠΟΓΔΗΑ ΚΗΝΣΔΡΝΑ (ΓΔΞΑΜΔΝΖ) ΔΓΑΦΟ 1234 (ζαζξόο) ΥΗΣΟΛΗΘΟ Υσξίο ΑΝΣΟΥΖ + ΔΗΜΟΠΑΘΖ 2 ΑΝΣΖΡΗΓΑ x 3 4 ΟΦΖ - ΣΟΜΖ (Δ.ηίθαο) 2 4 ΘΔΜΔΛΗΧΖ 1234 κε ππόγεηεο ΣΟΔ θαη ΘΟΛΟΤ (θαηνηθνύκελα) Οη 3 ΑΝΣΖΡΗΓΔ (ΚΑΜΑΡΔ) πξνζηέζεθαλ κεηαμύ 1745-1765
ΑΚΟΤΣΗΚΖ 1 ΣΡΟΤΛΟ 16 πλευρο τφμπανο 8 πεςςοί 4 ημιχώνια 8 ςφαιρικά τρίγωνα 1234 (11 νο αηώλαο) Σο ΚΑΘΟΛΗΚΟ ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ ύλζεηνο νθηαγσληθόο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο κε ηξνύιν Σξνύινο Γ= 8,98 κ. Τ= 5,22 κ. ηύκπαλν ΦΤΗΚΟ ΦΧΣΗΜΟ + 9 πνιύηηκνη ιίζνη ζθαηξηθά ηξίγσλα Λεηςαλνζήθε B ΠΤΛΖ (ηέκπιν) Ναόο Νάξζεθαο Μεγαιοπρέπεηα ε κεγάιε επηξξνή ηνπ κνλαρηζκνύ ζηελ εθθιεζηαζηηθή αξρηηεθηνληθή θαη ηελ θνηλσληθή δσή θαίλεηαη από ηελ πνηόηεηα θαη ηνλ πινύην ησλ κνλαζηεξηαθήο κνλήο ηνπ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ. ΣΔΥΝΗΚΟ ΘΡΗΑΜΒΟ ΠΟΛΤΣΔΛΔΗΑ ΤΛΗΚΧΝ - ΠΛΟΤΗΟ ΓΗΑΚΟΜΟ
(Δ.ηίθαο) 1234 (11 νο αηώλαο) Ζ ΠΤΛΖ (ην ηέκπιν) ηοσ ΚΑΘΟΛΗΚΟΤ θινπή θινπή (Α) (Β) + (Γ). Ο Άγιοσ Ιωάννησ ο Πρόδρομοσ (Δ). Ο Άγιοσ Λουκάσ «ο εν τειρίω τησ Ελλάδοσ» (1570 Μ.Υ) (Α): ΠΑΝΑΓΗΑ ε βρεθοθραηούζα «ε Πάληφλ Διπίς» (Β): Ο Υρηζηός Παληοθράηορας Μηταήι Γακαζθελός, Εσγξάθνο (Κξεηηθή ρνιή) - Γάζθαινο ηνπ El Greco ΠΛΟΤΣΟ ΓΗΑΚΟΜΖΖ ΓΔΗΟ (ΚΟΡΝΗΕΑ) ΠΟΛΤΥΡΧΜΖ ΟΡΘΟΜΑΡΜΑΡΧΖ ΜΑΡΜΑΡΟΠΛΑΚΔ - ΚΑΘΡΔΦΣΔ ΜΑΡΜΑΡΟΣΡΧΖ ΑΚΗΓΟΓΡΑΦΗΔ + ΥΑΡΑΓΜΑΣΑ
Σα έξγα ηεο βπδαληηλήο ηέρλεο δελ θηηάρηεθαλ απιώο γηα λα ηα ζαπκάδνπλ ΤΦΖΛΟ ΚΗΝΖΣΡΟ ν εγεηηθόο θαη δηδαθηηθόο ξόινο ηεο ΠΟΛΖ γηα ηνλ ΥΡΗΣΗΑΝΗΜΟ ζε Αλαηνιή θαη Γύζε. Κιεηδί γηα ηελ πξνζέγγηζε ηεο βπδαληηλήο ηέρλεο Ζ Μ Δ Ρ Α είλαη ε θαηαλόεζε ησλ ζπλζεθώλ δεκηνπξγίαο ηεο, πνπ είλαη βέβαηα πνιύ δηαθνξεηηθέο από ηηο ζπλζήθεο ηεο λεόηεξεο θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο. Σα έξγα ηεο βπδαληηλήο ηέρλεο θηηάρηεθαλ γηα λα θαιύςνπλ έλα επξύ θάζκα πξαθηηθώλ αλαγθώλ (ιαηξεπηηθώλ, δηδαθηηθώλ, θνηλσληθν -πνιηηηθώλ θαη ηδησηηθώλ). Ζ επηδίσμε θαιιηηερληθήο αξηηόηεηαο δελ ήηαλ απιό παηρλίδη κε ηηο θόξκεο πνπ απνζθνπνύζε ζηελ αηζζεηηθή απόιαπζε αιιά κέζν γηα λα θαηαζηήζεη ηηο εηθόλεο απνηειεζκαηηθέο ζηε τρεζηηθή ιεηηοσργία πνπ ππεξεηνύζαλ. ΤΦΖΛΟ ΠΡΟΣΤΠΟ ηα έξγα ηνπ ΗΟΤΣΗΝΗΑΝΟΤ (518-610 Μ.Υ) ζηελ ΚσλζηαληηλνύΠΟΛΖ σο θέληξν ηεο απηνθξαηνξίαο πρ ΑΓΗΑ ΟΦΗΑ, θ.α. ΔΛΛΖΝΟΥΡΗΣΗΑΝΗΚΖ ΣΔΥΝΖ
ΣΔΥΝΖ + ΘΔΟΛΟΓΗΚΖ ΚΔΦΖ φς αρκοληθό ζύλοιο Οη ηνηρνγξαθίεο θαη ηα ςεθηδσηά ηεο Μνλήο ηνπ Οζίνπ Λνπθά, θαζνιηθό θξύπηε (2-3), είλαη ην πην παιηό, κνλαδηθό θαη άξηην ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑ ιεηηνπξγηθνύ εηθνλνγξαθηθνύ θύθινπ, όπσο δηακνξθώζεθε κεηά ηελ ΔΗΚΟΝΟΜΑΥΗΑ (726 842 Μ.Υ) ζηελ Γεύηερε Περίοδο Αθκής ηεο Βπδαληηλήο ηέρλεο (961 1204 Μ.Υ). 2 ΚΑΘΟΛΗΚΟ θάηνςε -εηο 3 ΚΡΤΠΣΖ 3 ΚΤΚΛΟΗ Α. ΣΡΟΤΛΟ = Οπξαλόο Παληνθξάηνξαο Αξράγγεινη Πξνθήηεο Αλαηνιηθή θόθρε (ΗΔΡΟ) Παλαγία βξεθνθξαηνύζα Πεληεθοζηή Β. ΚΟΓΥΔ ΣΔΣΡΑΓΧΝΟΤ θελέο ηεο Καηλήο Γηαζήθεο Δπαγγειηζκόο, Γέλλεζε, Τπαπαληή, Βάπηηζε Δπαγγειηζηέο Γ. ΛΟΗΠΟΗ ΥΧΡΟΗ Άγηοη, Μάξηπξεο, Αγσληζηέο Οη εηθόλεο δελ ζθνξπίδνληαη ηπραία ζ ηνπο ηνίρνπο ηεο εθθιεζίαο, αιιά παίξλνπλ ζέζε ζύκθσλα κε ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ λανύ, ηελ ηεξά ηζηνξία, ηηο ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο θαη ην δόγκα. (E. Diez, O. Demus) Έηζη νη εηθόλεο απνηεινύλ πιένλ ΤΝΟΛΟ ινγηθό, αιιά θαη απιό θαη αξκνληθό κε θαζηεξσκέλν ΣΤΠΟ, ΜΟΡΦΖ θαη ΘΔΖ.
ΓΝΧΖ + ΠΗΣΖ φς αρκοληθό ζύλοιο Α. Μολατηθή (αλαηνιηθή) - (ιατθή ) πνπ γελλήζεθε κέζα ζηνλ ππξεηό ηεο κάρεο γηα ηελ αλαζηύισζε ησλ εηθόλσλ θαη αλαπηύρζεθε ζηα κνλαζηήξηα ηεο Αλαηνιήο ηελ θαιιηέξγεζαλ θαη ηε δηέδσζαλ ζηελ ΚσλζηαληηλνύΠΟΛΖ, ηελ Διιάδα,ηελ Ρσζία, ηελ Ηηαιία θαη αιινύ Έιιελεο κνλαρνί, γηαπηό θαη νλνκάδεηαη θαη κνλαρηθή. ΠΡΧΣΟΣΤΠΗΑ ΜΟΡΦΖ, ΔΚΦΡΑΖ, ΣΑΖ, ΔΝΓΤΜΑΣΑ ΠΣΤΥΟΛΟΓΗΑ ζπκίδνπλ ΚΛΑΗΚΖ ΑΡΥΑΗΟΣΖΣΑ ΑΤΣΖΡΟΣΖΣΑ ΡΔΑΛΗΣΗΚΟΣΖΣΑ ΜΔΓΑΛΖ ΔΚΦΡΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΠΟΗΚΗΛΗΑ, ΛΔΠΣΟΣΖΣΑ, ΔΤΚΗΝΖΗΑ ΣΑΖ ΑΚΟΜΦΖ, ΤΝΔΣΑΛΜΔΝΖ + ΟΒΑΡΖ ΥΧΡΗ ΠΛΑΣΗΚΟΣΖΣΑ, ΦΧΣΟΚΗΑΔΗ + ΜΔΟΤ ΣΟΝΟΤ ΔΤΓΔΝΔΗΑ ζηα ΥΡΧΜΑΣΑ θαη ζηηο ΜΟΡΦΔ Οη θαιιηηέρλεο ηεο ηερλνηξνπίαο απηήο πξόζεραλ πεξηζζόηεξν ηε θύζε θαη ζπνύδαδαλ ηηο ζαξθνθάγνπο, ηηο επηηύκβηεο ζηήιεο, ηνπο αλδξηάληεο ησλ θηινζόθσλ θαη ξεηόξσλ, ηηο θηεξσηέο λίθεο ηεο θιαζζηθήο αξραηόηεηαο πνπ ζηόιηδαλ θάζε κέγαξν, πιαηεία θαη γσληά ηεο ΚσλζηαληηλνύΠΟΛΖ. Σα ζώκαηα είλαη βαξηά θαη αθίλεηα, κε έληνλα πεξηγξάκκαηα θαη γξακκηθή πηπρνινγία αιιά ζηελ γξακκή, ηελ ζρεκαηηθή ζύλζεζε ππάξρεη ξπζκόο θαη πλεπκαηηθή έθθξαζε ε ηέρλε απηή κπνξνύζε κε απιά κέζα λα εθθξάζεη ραξαθηήξα θαη λα δώζεη πλεπκαηηθό πεξηερόκελν ζηηο κνξθέο. Β. Διιεληθή (αξηζηνθξαηηθή) ε νπνία αλζνβόιεζε κέζα ζηελ θίλεζε θαη ηνλ πινύην ηεο ΚσλζηαληηλνύΠΟΛΖ, πνπ κε ηελ πνηθηιόηξνπε εκςύρσζε θαη ελίζρπζε ηνπ Απηνθξάηνξα θαη ηνπ Παηξηάξρε, είρε κεηαβιεζεί ζε αθνκνησηηθό ρσλεπηήξη όισλ ησλ θαιιηηερληθώλ ξεπκάησλ ηεο επνρήο, αιιά θαη ζε αθηηλνβόιν εξγαζηήξη ειιελνρξηζηηαληθήο ηέρλεο. Οη 2 ηερλνηξνπίεο (Α,Β) ζπλνδνηπνξνύλ αξκνληθά ζηελ Μνλή ηνπ Οζίνπ Λνπθά κε ηελ κόλε δηαθνξά όηη θπξηαξρεί ε πξώηε (Α) από ηελ δεύηεξε [(Β) : νη ζθελέο ησλ παζώλ ζην λάξζεθα θαη νξηζκέλνη αξράγγεινη θαη άγηνη ηνπ θπξίσο λανύ]. 1234 (11 νο αηώλαο) 2 ΣΔΥΝΟΣΡΟΠΗΔ - 2 ΔΡΓΑΣΖΡΗΑ
1234 (11 νο αηώλαο) Σο ΚΑΘΟΛΗΚΟ Β θάηνςε θαηαζηξνθή Καηαζηξνθή 1593 (Pirro Thomo) ΜΧΑΗΚΑ (Φεθηδφηά)* ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ *Σα πην θαινδηαηεξεκέλα ζύλνια ςεθηδσηώλ από ηελ πεξίνδν ηεο «Μαθεδνληθήο Αλαγέλλεζεο»
1234 (11 νο αηώλαο) Σο ΚΑΘΟΛΗΚΟ Β ΒΟΡΔΗΑ ΚΔΡΑΗΑ ΝΟΣΗΑ ΚΔΡΑΗΑ ΜΧΑΗΚΑ (Φεθηδφηά) ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ
1-2 (10 νο - 11 νο αηώλαο) TOMH ΤΠΔΡΧΟ (γπλαηθσλίηεο) 1(10 νο αηώλαο) 2 (11 νο αηώλαο) ΒΓ παρεθθιήζηο ΝΓ παρεθθιήζηο ΠΤΛΖ 3 ΚΡΤΠΣΖ(11 νο αηώλαο) (P. W. Schultz, S. H. Barnsley)
1234 (11 νο αηώλαο) Σο ΚΑΘΟΛΗΚΟ Β ΒΓ παρεθθιήζηο ΝΓ παρεθθιήζηο θαηαζηξνθή ΒΓ παρεθθιήζηο ΝΓ παρεθθιήζηο ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΔ ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ ΤΠΔΡΧΟ (γπλαηθσλίηεο)
1234 (11 νο αηώλαο) Σο ΚΑΘΟΛΗΚΟ Β ΝΑΡΘΖΚΑ ΜΧΑΗΚΑ (Φεθηδφηά) ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ
Ο Υρηζηός Παληνθξάησξ ΝΑΡΘΖΚΑ είζνδνο
Οη όζηνη παηέξεο Φηιόζεος Λοσθάς Θεοδόζηος Αζαλάζηος 1234 (11 νο αηώλαο) ΚΡΤΠΣΖ = ν ΥΧΡΟ ΣΑΦΖ ηνπ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΔ ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ θάηνςε Φηιόζεος Λοσθάς Θεοδόζηος Αζαλάζηος Οη εγνύκελνη Β (Ναόο ηεο Αγ. Βαξβάξαο) (Pirro Thomo) ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΟ ΣΤΠΟ Απιόο ηεηξαθηόληνο ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο λαόο I. ΔΛΛΑΓΗΚΖ ΥΟΛΖ II. ΥΟΛΖ ηες ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ
2-3 ΗΓΗΑ ΘΔΖ, ν ΣΑΦΟ ηνπ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ + ε ΛΔΗΦΑΝΟΘΖΚΖ ηνπ (11 νο αηώλαο) ε ΛΔΗΦΑΝΟΘΖΚΖ ν ΣΑΦΟ ηνπ ΟΗΟΤ ΛΟΤΚΑ 2 2-3 3 Νηπηήξαο κεξηθή θαηαζηξνθή ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΔ ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ
1234 (11νο αηώλαο) ΚΡΤΠΣΖ =ν ΥΧΡΟ ΣΑΦΖ ηνπ Ο ΗΟΤ ΛΟΤΚΑ ΜΧ ΑΗΚΑ (Φεθηδφηά) ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΔ ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ 2 3 ΝΓ παρεθθιήζηο Φεπδή Γηαθόζκεζε από έλζεηα κάξκαξα pietra dura (intarsia) Ζ δηαθόζκεζε ησλ ζηαπξνζνιίσλ ηεο θξύπηεο (3) έρεη αλάινγν ραξαθηήξα κε εθείλν ηεο δηαθόζκεζεο ησλ ζηαπξνζνιίσλ ζηα παξεθθιήζηα ηνπ θαζνιηθνύ θαη ηα ζηαπξνζόιηα κε ςεθηδνγξαθία (2). Ζ δσγξαθηθή κίκεζε νξζνκαξκάξσζεο ζηα ηόμα, κε ιεπθό ρξώκα επάλσ ζε καύξν θάκπν θαη εμαηξεηηθήο αθξίβεηαο ζρέδην,κηκείηαη ηελ επηθάλεηα ησλ ρξσκαηηζηώλ καξκάξσλ pietra dura.
1234 (11 νο αηώλαο) Ση είλαη θαη γηαηί ΦΖΦΗΓΔ; Σν κσζατθό (ςεθηδσηό) είλαη ζύλζεζε πνπ απνηειείηαη από ςεθίδεο δηαθόξσλ ρξσκάησλ θαη πιηθώλ ελσκέλσλ κε έλα ζπλδεηηθό πιηθό, κε ζθνπό ηε δηαθόζκεζε επηθαλεηώλ. Λέγεηαη θαη ςεθίδσκα ή ςεθνζέηεκα. Οη θαηαζθεπαζηέο δηαθξίλνληαλ ζε ςεθηδνγξάθνπο θαη ςεθνζέηεο. ηα ςεθηδσηά εμειηγκέλεο ηερληθήο ρξεζηκνπνηνύληαη υεθίδες, πνπ είλαη θοκκάηηα καξκάξνπ, πσξόιηζνπ, από ςεκέλε γε, ή ηερλεηέο από παιόκαδα (ζκάιην) δηαθόξσλ ρξσκάησλ. Γηα ηα εληοίτηα ςεθηδσηά ππάξρνπλ δύν (Α) + (Β) ηξόπνη εθηέιεζεο (Α) Φεθηδογραθία κε θαλοληθά δφγραθηζκέλα ζτέδηα Σν ζέκα ζρεδηάδεηαη θαη δσγξαθίδεηαη θαλνληθά πάλσ ζε γύςηλε επηθάλεηα. Αθαηξνύληαη κεηά κε καραίξη κηθξά θνκκάηηα γύςνπ θαη ζηε ζέζε ηνπο κπαίλνπλ νη θαηάιιειεο ςεθίδεο κε ηελ θαιή όυε πξνο ηνλ θαιιηηέρλε. Καηόπηλ νη ςεθνζέηεο θνιινύλ ζε όιε ηελ όςε ηνπ ςεθηδσηνύ ύθαζκα αιεηκκέλν κε θόιια. Όηαλ ε θόιια μεξαζεί, ην ύθαζκα πνπ έρεη θνιιεκέλν ην ςεθηδσηό κεηαθέξεηαη πξνζεθηηθά θαη ηνπνζεηείηαη κε πίεζε ζηνλ ηνίρν πνπ πξέπεη λα έρεη πξνεηνηκαζηεί. (Β ) Φεθηδογραθία θαηά αληίζηροθο ζτέδηο Ζ παξάζηαζε δσγξαθίδεηαη αληίζηξνθα, δει. νη ςεθίδεο ηνπνζεηνύληαη θαηά ηξόπν πνπ ν θαιιηηέρλεο βιέπεη ηελ πίζφ όυε ηνπ ςεθηδσηνύ. Γηα ηα ςεθηδσηά ησλ θνξεηώλ εηθόλσλ απιώλνπλ ιεπηό ζηξώκα θεξνκαζηίραο πάλσ ζε έλα ζαλίδη, ραξάδνπλ ην ζρέδην θαη ηνπνζεηνύλ ηηο ςεθίδεο θαλνληθά. Μόιηο ν ηνίρνο μεξαζεί, βξέρνπλ ην ύθαζκα θαη ην μεθνιινύλ. Οη ηερλεηέο ςεθίδεο ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηελ απόδνζε ρξσκάησλ πνπ δε βξίζθνληαη ζηα θπζηθά πιηθά. Σα ρξώκαηα επηηπγράλνληαη κε ηε ζύληεμε νμεηδίσλ κεηάιισλ καδί κε ηα βαζηθά πιηθά. Χο ζσλδεηηθό σιηθό ρξεζηκνπνηείηαη ηο θολίακα, πνπ θαηαζθεπάδεηαη από δηαθνξεηηθήο ζύζηαζεο πιηθά θαη κείγκαηά ηνπο, αλάινγα κε ην είδνο ηνπ ςεθηδσηνύ. Οη δύν θύξηεο θαηεγνξίεο ςεθηδσηώλ είλαη ηα επηδαπέδηα θαη ηα εληοίτηα. ΑΓΧΝΑ (ππνκνλή + ηέρλε) - ΑΤΘΑΡΗΑ - ΑΗΧΝΗΟΣΖΣΑ
Οσρούθ, Μεζοποηακία - 3000 Π.Υ. Αξραηνινγηθέο έξεπλεο ζην λαό ηεο πόιεο αλαθάιπςαλ ςεθηδσηά από θνρύιηα, πειό θαη όλπρα. Γόρδηο ηες δσηηθής Μ. Αζίας - 8 ος αηώλας Π.Υ Υξεζηκνπνηνύληαη πέηξηλεο ςεθίδεο (βόηζαια) θαη ζέκαηα παξκέλα από ην θπηηθό θόζκν. Όισλζος, Πέιια, Γήιος (Διιάδα) - 4 ος αηώλας Π.Υ Υξεζηκνπνηνύληαη γπάιηλεο ςεθίδεο. Πέργακος, Μ. Αζία - 2 ος αηώλας Π.Υ Υξεζηκνπνηνύληαη γπάιηλεο ςεθίδεο κε κεγάιε πνηθηιία ρξσκάησλ ελώ ιεηαίλνπλ γηα πξώηε θνξά ηελ επηθάλεηα ηνπ ςεθηδσηνύ γηα λα θαίλνληαη θαιύηεξα ηα ρξώκαηα. Ποκπεία, Ηηαιία / Γήιος, Διιάδα - 1 ος αηώλας Π.Υ Μειαλόκνξθνο ξπζκόο. ΒΤΕΑΝΣΗΝΖ ΔΠΟΥΖ (κεγάιε άλζεζε) Παιαηοτρηζηηαληθά Φεθηδσηά Γαπέδηα ( π.ρ Αληηόρεηα - 4 ος αηώλας Π.Υ) Δληνίρηα ( π.ρ Ραβέλλα - 6 ος αηώλας Π.Υ) Α Περίοδος Αθκής Μεζοβσδαληηλά Φεθηδσηά Δληνίρηα ( π.ρ Μνλή Οζίνπ Λνπθά - 11 ος αηώλας Π.Υ) Β Περίοδος Αθκής- «ΜΑΚΔΓΟΝΗΚΖ ΑΝΑΓΔΝΝΖΖ» Τζηεροβσδαληηλά Φεθηδσηά Δληνίρηα ( π.ρ Θεζζαινλίθε, Κσλζηαληηλνύπνιε) ΗΣΑΛΗΚΖ ΑΝΑΓΔΝΝΖΖ Δληνίρηα (π.ρ Δθθιεζία ηνπ Αγίνπ Μάξθνπ ζηελ Βελεηία) Βπδαληηλή ηερλνηξνπία ΖΜΔΡΑ ΗΣΟΡΗΚΖ ΤΝΔΥΔΗΑ 1234 (11 νο αηώλαο) Ση είλαη θαη γηαηί ΦΖΦΗΓΔ;
ΤΠΟ ΠΡΟΣΑΗΑ ΦΖΦΗΓΧΣΑ + ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΔ 1918 Δ. Εηιιηεξόλ, Η. Μπνύδαο 1938 Δ. Βντια, Γ. θόξδνο, Totti θ.α. ΚΤΡΗΔ ΑΝΑΣΖΛΧΣΗΚΔ ΔΡΓΑΗΔ 1923, 1938 Αλαζηάζηος Οριάλδος 1953-1958, 1964 Δσζηάζηος ηίθας ΖΜΔΡΑ ΑΡΥΖ επί Γεσξγίνπ Α (1863-1913)
ΠΡΗΝ ΜΔΣΑ ΗΔΡΑΡΥΔ ΜΟΝΑΥΟΗ ΑΚΖΣΔ ΣΡΑΣΗΧΣΗΚΟΗ ΑΓΗΟΗ ΑΓΗΟ ΒΑΚΥΟ ΑΓΗΟ ΘΔΟΓΧΡΟ ο ΣΡΑΣΖΛΑΣΖ ΑΓΗΟ ΜΔΡΚΟΤΡΗΟ
ΤΠΟ ΠΡΟΣΑΗΑ 1950 - Αξραηνινγηθόο Υώξνο ΚΤΡΗΔ ΑΝΑΣΖΛΧΣΗΚΔ ΔΡΓΑΗΔ 1923, 1938 Αλαζηάζηος Οριάλδος 1953-1958, 1964 Δσζηάζηος ηίθας ΖΜΔΡΑ ΑΡΥΖ επί Γεσξγίνπ Α (1863-1913)
10,50 x 27,10 1234 (11 νο αηώλαο) Ζ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΟΗΥΟΓΡΑΦΗΔ ΜΟΡΦΔ - ΚΖΝΔ Aπό ην 1993 (27.5.1992) ιεηηνπξγεί σο ΜΟΤΔΗΟ θαη πεξηιακβάλεη αξρηηεθηνληθά κέιε από δηάθνξεο νηθνδνκηθέο θάζεηο ηεο αιιά θαη επξήκαηα από ηε γύξσ πεξηνρή. ΔΛΑΗΟΣΡΗΒΔΗΟ απνζήθε εξγαζηήξη θ.α Π2 4 ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ 1593 1943 ΑΝΑΣΖΛΧΣΗΚΔ ΔΡΓΑΗΔ 1923 Αλαζηάζηος Οριάλδος 1953-1958 Δσζηάζηος Γ. ηίθας ΖΜΔΡΑ 1953-1958 (Δ.ηίθαο) - ΖΜΔΡΑ
ΠΤΡΓΟ 2 = ΚΧΓΧΝΟΣΑΗΟ (ηέιε 19 νπ αηώλα) Ηζόγεην = Τδξαγσγείν Πξώηνο όξνθνο = ΝΑΟ ηεο ΜΔΣΑΜΟΡΦΧΔΧ ηνπ ΧΣΖΡΟ - νθηαγσληθόο λαΐζθνο κε ηνηρνγξαθίεο από ηα ζαύκαηα ηνπ Υξηζηνύ θαη ηδίσο ηηο ζεξαπείεο ησλ αζζελώλ (11 νο αηώλαο). Ο δεύηερος + ηρίηος όροθος πξνζηέζεθε ην 1877 ή 1888 (πξώελ ΔΞΧΝΑΡΘΖΚΑ) Γ Π2 1234 (11 νο αηώλαο) Ζ ΣΡΑΠΔΕΑ Β 4 Πξώηνο ΟΡΟΦΟ = Α
Μνπζείν (Σξάπεδα - Μνλή Οζίνπ Λνπθά, ηείξη Βνησηίαο) Τποσργείο Ποιηηηζκού - 23 ε Δθνξία Βπδαληηλώλ Αξραηνηήησλ Γεκόζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε Ληβαδεηάο
Γεκόζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε Ληβαδεηάο
Δλ Αζήλαηο Αξραηνινγηθή Δηαηξεία http://catalog.library.archetai.gr/ Υξηζηηαληθή Αξραηνινγηθή Δηαηξεία http://www.deltionchae.org/ Βπδαληηλό + Υξηζηηαληθό Μνπζείν http://www.byzantinemuseum.gr/ Μνπζείν Μπελάθε http://www.benaki.gr/ Γεκόζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε Ληβαδεηάο www.liblivadia.wikidot.com ΔΝΓΔΗΚΣΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ
19 ος αηώλας Γ.Π. Κρέκος, Πξνζθπλεηάξηνλ ηεο ελ ηε Φσθίδη Μνλήο ηνπ Οζίνπ Λνπθά, Αζήλα, Α Σόκνο (1874) + Β Σόκνο (1880). Charles Diehl, L englise et les mosaiques du couvent de Saint Luc en Phocide, Paris (1889). 20 ος αηώλας P. W. Schultz, S. H. Barnsley, The monastery of Saint Luke of Stiris,in Phocis, and the dependent Monastery of Saint Nicholas in the Fields,near Skripou in Boetia, London (1901). Α. Οριάλδος, Μνλαζηεξηαθή Αξρηηεθηνληθή (1927). E. Diez, O. Demus, Byzantine Mosaics in Greece, Hosios Lukas and Daphni, Cambridge Mass (1931). G. Sotiriou, Peintures murales byzantines du Xie siecle dans la crypte de Saint Luc, Αζήλα (1931). Σ. Λάππας, Βνησηηθά Μνλαζηήξηα, Ληβαδεηά (1950). Μ. Υαηδεδάθες, Βπδαληηλά Μλεκεία Αηηηθήο θαη Βνησηίαο, Αζήλα (1956). Δ. ηίθας, Σν νηθνδνκηθόλ ρξνληθόλ ηεο Μνλήο Οζίνπ Λνπθά Φσθίδνο, Αζήλα (1970). Δ. ηίθας, Ο θηίησξ ηνπ θαζνιηθνύ ηεο Μνλήο Οζίνπ Λνπθά, Αζήλα (1974-75). Λ. Μπούρα, Ο γιππηόο δηάθνζκνο ηνπ λανύ ηεο Παλαγίαο ζην κνλαζηήξη ηνπ Οζίνπ Λνπθά, Αζήλα (1980). Π. Μ. Μσιφλάς, Μνλή Οζίνπ Λνπθά ηνπ ηεηξηώηε, Αζήλα (2005). C. Connor, Art and Miracles in Medieval Byzantium: The crypt at Hosios Loukas and its frescoes, Princeton (1991). Ν. Γθηοιές, Βπδαληηλή Νανδνκία 600-1204 Μ.Υ (1992). Υ. Μπούρας, Ηζηνξία ηεο Αξρηηεθηνληθήο, Αζήλα (1994). Ν. Υαηδηδάθε, Βπδαληηλά Φεθηδσηά (1994). Ν. Υαηδηδάθε, Όζηνο Λνπθάο Βπδαληηλή ηέρλε ζηελ Διιάδα, Αζήλα (1996). Α. Notton, Μνλαζηήξηα ηεο Αηηηθήο θαη ηεο Βνησηίαο (1996). 21 ος αηώλας Θ. Γ. Γάιθας, Ο Όζηνο Λνπθάο θαη ην κνλαζηήξη ηνπ - Βίνο, παξαδόζεηο, ηζηνξία θαη ηέρλε, Αζήλα (2002). Αρτηεπίζθοπος Ηερώλσκος Β, Υξηζηηαληθή Βνησηία (2005). G. D. Nikolaou, Ossios Loukas The Christian Saint of Delphi and his monastery in Roumeli, Γίζηνκν (2007). Μ.Κ.Ο ηες Δθθιεζίας ηες Διιάδος «Αιιειεγγύε», ΔΗΡΑ : Μνλαζηήξηα θαη πξνζθπλήκαηα ηεο Διιάδαο (2009). Υ. Μπούρας, Σξόπνη εξγαζίαο ησλ βπδαληηλώλ αξρηηεθηόλσλ θαη αξρηκαζηόξσλ (2010). Π. Λαδαρίδες, Σν κνλαζηήξη ηνπ Οζίνπ Λνπθά, Αξραηνινγηθόο Οδεγόο (2013).
www.unesco.com www.osiosloukas.gr ΥΡΖΗΜΟΗ ΗΣΟΣΟΠΟΗ
«Καη πιήζος πηζηώλ έρτεζζαη κέτρη ηέιοσς»! ΓΝΧΖ + ΠΗΣΖ