Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 7 η ΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Εαρινό

ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 03/12/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 7 η ΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Εαρινό 2010 2011 ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Στα φυσικά νερά διακρίνουμε δύο χωροεπικράτειες: 1. Την Πελαγική 2. Τη Βενθική 1

ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Στα φυσικά νερά διακρίνουμε δύο χωροεπικράτειες: Η πελαγική επικράτεια περιλαμβάνει δύο μεγάλες ενότητες οργανισμών: Το πλαγκτό Το νηκτό ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Στα φυσικά νερά διακρίνουμε δύο χωροεπικράτειες: Η βενθική επικράτεια περιλαμβάνει το βένθος, δηλαδή όλους τους οργανισμούς που ζουν στο βυθό τόσο στην επιφάνεια του υποστρώματος όσο και μέσα στο υπόστρωμα. 2

Το πλαγκτό αποτελείται από μικρούς οργανισμούς Τους φυτικούς (φυτοπλαγκτό) Τους ζωϊκούς (ζωοπλαγκτό) Οι οργανισμοί του πλαγκτό έχουν πολύ μικρή δυνατότητα μετακίνησης. Έτσι, είναι λίγο πολύ εκτεθειμένοι στις μετακινήσεις από τη δράση των κυμάτων. 3

Η λέξη πλαγκτό είναι ελληνική και σημαίνει περιπλανώμενος. Το Φυτοπλακτό (Phytoplankton) αποτελεί τους πρωτογενείς παραγωγούς στο υδάτινο οικοσύστημα και το σύνολο της υδρόβιας ζωής στηρίζει την ποιότητα και την ποσότητα του φυτοπλαγκτού. Ως εκ τούτου, είναι επιτακτικό να προσδιοριστούν τα διάφορα phytoplanktons. 4

ΦΥΤΟ ΚΥΑΝΟΦΥΚΗ (CYNOPHYCEAE) 1.MICROCYSTIS 12.GLOEO TRICHIA 23.STAURASTRUM 2.SYNECHOCOCCUS 13.CALOTHRIX 24.COSMARIUM 3.GLOEOCAPSA 14.SCYTONEMA 25.DESMIDIUM 4.OSCILLATORIA 15.CHLOROPHYCEAE 26.SPIROGYRA 5.PHORMIDIUM 16.CHLAMYDOMONAS 27.STIGEOCLONIUM 6.LYNGBYA 17.VOLVOX 28.OEDOGONIUM 7.SPIRULINA 18.PEDIASTRUM 29.CHARA 8.NOSTOC 19.HYDRODICTYON 30.NITELLA 9.ANABAENA 20.CHLORELLA 10.CYLINDROSPERMUM 21.SCENEDESMUS 11.RIVULARIA 22.CLOSTERIUM3 ΦΥΤΟ ΚΥΑΝΟΦΥΚΗ (CYNOPHYCEAE) Microcystis viridis SYNECHOCOCCUS 5

ΦΥΤΟ BACILLARIOPHYCEAE Bacillaria paxillifer 1.COSCINODISCUS 2.SKELETONEMA 3.CHAETOCEROS 4.BIDDUALFIA 5.BACILLARIA 6.PLEUROSIGMA 7.ASTERIONELLA 8.SYNEDRA 9.COCCONEIS 10.CETRONELLA 11.NAVICULA 12.GOMPHONEMA 13.AMPHORA ΦΥΤΟ BACILLARIOPHYCEAE Asterionella formosa 1.COSCINODISCUS 2.SKELETONEMA 3.CHAETOCEROS 4.BIDDUALFIA 5.BACILLARIA 6.PLEUROSIGMA 7.ASTERIONELLA 8.SYNEDRA 9.COCCONEIS 10.CETRONELLA 11.NAVICULA 12.GOMPHONEMA 13.AMPHORA 6

Ο ρόλος του Ζωοπλαγκτό (Zooplankton) Το Ζωοπλαγκτό αποτελεί έναν σημαντικό κρίκο στην τροφική αλυσίδα ως δευτερεύοντες παραγωγοί. Παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην μετατροπή της ενέργειας από το πρώτο στο δεύτερο επίπεδο ενέργειας. Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό Ταξινόμηση με βάση τον βιότοπο A. Θαλάσσιο πλαγκτό B. Πλαγκτό γλυκού νερού (Λιμνοπλαγκτό) (Limnoplankton) 7

Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό Ταξινόμηση με βάση την κατανομή του βάθους νερού i) Πλευστόν (Pleuston): Οι οργανισμοί που ζουν στην επιφάνεια του νερού αλλά ένα τμήμα του σώματος τους είναι στον αέρα. ii) Νευστό (Neuston): Ζώντας στο ανώτερο στρώμα της επιφάνειας του νερού (έως 10 mm) iii) Επιπελαγικά (Epipelagic): Ζώντας ανάμεσα στα 200 μ και 1000 μ κατά τη διάρκεια της ημέρας iv) Βαθυπελαγικά (Bathypelagic): Ζώντας κάτω από τα 1000 μ. ΠΛΕΥΣΤΟ Οργανισμοί των οποίων ένα τμήμα του σώματος τους ξεπερνά την επιφάνεια του νερού Κινήσεις αυστηρά παθητικές, από ρεύματα και ανέμους. 8

ΠΛΕΥΣΤΟ Οργανισμοί των οποίων ένα τμήμα του σώματος τους ξεπερνά την επιφάνεια του νερού ΠΛΕΥΣΤΟ Οργανισμοί των οποίων ένα τμήμα του σώματος τους ξεπερνά την επιφάνεια του νερού 9

ΝΕΥΣΤΟ Οι οργανισμοί που ζουν στην μεσο επιφάνεια νερού ατμόσφαιρας Επιπνευστό Υποπνευστό ΕΠΙΝΕΥΣΤΟ Οργανισμοί που ζουν πάνω στην επιφάνεια του νερού Halobates spp. 10

ΕΠΙΝΕΥΣΤΟ Οργανισμοί που ζουν πάνω στην επιφάνεια του νερού Halobates spp. ΕΠΙΝΕΥΣΤΟ Οργανισμοί που ζουν πάνω στην επιφάνεια του νερού 11

ΥΠΟΝΕΥΣΤΟ Οργανισμοί που ζουν στα πρώτα εκατοστά του νερού Πολυάριθμα κωπήποδα ΥΠΟΝΕΥΣΤΟ Οργανισμοί που ζουν στα πρώτα εκατοστά του νερού Προνυμφιακά στάδια ασπονδύλων 12

ΥΠΟΝΕΥΣΤΟ Οργανισμοί που ζουν στα πρώτα εκατοστά του νερού Αβγά και προνύμφες ορισμένων ψαριών Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό Ταξινόμηση με βάση την περίοδο της πλαγκτονικής ζωής i) Ολοπλαγκτό (Holoplankton): Ζουν ως πλαγκτό όλη τη διάρκεια της ζωής τους ii) Μεροπλαγκτό (Mero plankton) : Ζουν ως πλαγκτό κατά τη διάρκεια ενός μέρος της ζωής τους. 13

Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό Ολοπλαγκτό (Holoplankton): Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό ii) Μεροπλαγκτό (Mero plankton) 14

Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό ii) Μεροπλαγκτό (Mero plankton) Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό ii) Μεροπλαγκτό (Mero plankton) 15

Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό ii) Μεροπλαγκτό (Mero plankton) Οικολογική ταξινόμηση του Ζωοπλαγκτό ii) Μεροπλαγκτό (Mero plankton) 16

ΖΩΟΠΛΑΚΤΟ 1.Liliferotrocha 13.Lecane 2.Brachionus 14.Esophora 3E 3.Euchlanis 15.Monommata 4.Dipleuchlanis 16.Ascomorpha 5.Keratella 17.Gastropus 6.Pseudoeuchlanis 18.Itura 7.Diplois 19.Squatinella 8.Mytilina 20.Scaridium 9.Trichotria 21.Asplanchnopus 10.Macrochaetus 22.Daphnia 11.Lepadella 23.Pleuroxus 12.Squatinella Κυριότερες ομάδες του Λημνιαίου Ζωοπλαγκτό Πρωτόζωα Τροχόζωα Καρκινοειδή Κλαδοκερωτά Κωπήποδα Προνύμφες εντόμων 17

Κυριότερες ομάδες του Λημνιαίου Ζωοπλαγκτό Πρωτόζωα Κυριότερες ομάδες του Λημνιαίου Ζωοπλαγκτό Καρκινοειδή ή( (Crustacea) Κλαδοκερωτά Κωπήποδα Προνύμφες εντόμων 18

ΖΩΟ Τάξη: CLADOCERA (Κλαδοκερωτά) (http://www.cladocera.de/cladocera/cladocera.html) Τάξη: COPEPODA (Κωπήποδα ) http://www.crustacea.net/crustace/ident.htm 19

http://www.crustacea.net/crustace/ident.htm ΖΩΟ 20

NHKTO Το νηκτό περιλαμβάνει κυρίως τις ανώτερες βαθμίδες της τροφικής πυραμίδας της πελαγικής επικράτειας Ψάρια Καρκινοειδή Αμφίβια 21

NHKTO Αληθινό νηκτό Νηκτοβένθος Νηκτοβενθικά την ημέρα και νηκτικά τη νύχτα ΒΕΝΘΟΣ Οόροςβένθοςπροέρχεταιαπότηνελληνική από την ελληνική λέξη βυθός. Οι οργανισμοί που σχετίζονται με το βυθό της λίμνης, ποταμού ονομάζονται βενθικοί και συνολικά αναφέρονται ως βένθος. 22

ΒΕΝΘΟΣ Οι οργανισμοί που κινούνται στον πυθμένα (καραβίδες, προνύμφες) ονομάζονται επιβενθικοί και αυτοί κάτω από τη λάσπη (υδρόβια σκουλήκια, μαλάκια προνύμφες) ως ενδοπανίδα. ΒΕΝΘΟΣ Μακροβένθος (> 1mm) Μειοβένθος (0,4 1 mm) Mικροβένθος (< 04mm) 0,4 23

ΒΕΝΘΟΣ Φυτοβένθος Αναδυόμενα μακρόφυτα Μακρόφυτα με φύλλωμα που επιπλέει Βυθισμένα μακρόφυτα Ελεύθερα επιπλεόμενα μακρόφυτα ΒΕΝΘΟΣ Ζωοβένθος Μαλάκια Σκώληκες Καρκινοειδή Προνύμφες εντόμων 24

ΒΕΝΘΟΣ Φύλο PORIFERA (Σπόγγοι) Greek and the phylum Porifera ΒΕΝΘΟΣ Φύλο NEMATODA (Νηματώδεις) Μικροσκοπικοί έως 2 3 mm, ημιδιαφανείς 25

ΒΕΝΘΟΣ Φύλο ANNELIDA (Δακτυλιοσκώληκες) ΒΕΝΘΟΣ Φύλο MOLLUSCA (Μαλάκια) 26

ΒΕΝΘΟΣ Φύλο ARTHROPODA (Αρθρόποδα) Odonata Diptera ΒΕΝΘΟΣ Το βένθος ως αξιόπιστος δείκτης για το οικοσύστημα Η βενθική βιοκοινωνία αποτελείται από οργανισμούς που έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: Έχουν περιορισμένη ικανότητα μετακίνησης και κατά συνέπεια μεγάλη δυνατότητα αποτύπωσης μη αναστρέψιμων αλλαγών του υδάτινου περιβάλλοντος, Ζουν μέσα στα ιζήματα και είναι εκτεθειμένοι σε περιβαλλοντικά δυσμενή ερεθίσματα (stressors), όπως χημικά κατάλοιπα και υποξικές συνθήκες (χαμηλά επίπεδα οξυγόνου), Ο χρόνος ζωής τους είναι αρκετά μεγάλος, έτσι ώστε να αποτυπωθούν πάνω τους οι επιπτώσεις των περιβαλλοντικά δυσμενών ερεθίσματων, και Οι συναθροίσεις που σχηματίζουν εμφανίζουν μεγάλη βιοποικιλότητα και κατά συνέπεια δυνατότητα απόκρισης σε διαφορετικούς τύπους καταπόνησης (stress). 27

: Περιηγηθείται στις ιστοσελίδες http://planktonnet.awi.de/#content http://planktonnet.awi.de/#content 28

Άλλα χρήσιμα Links http://beyond.australianmuseum.net.au/ Άλλα χρήσιμα Links http://www.jochemnet.de/fiu/ocb3043_24.html 29