Β) ΜΕΡΟΠΛΑΓΚΤΟ. 1) ΠΡΟΝΥΜΦΕΣ ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΩΝ : περιλαμβάνει δύο κύριες κατηγορίες :

Transcript

1 50 Β) ΜΕΡΟΠΛΑΓΚΤΟ 1) ΠΡΟΝΥΜΦΕΣ ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΩΝ : περιλαμβάνει δύο κύριες κατηγορίες : α) Δεκάποδα (αστακοί, γαρίδες, καβούρια) β) Θυσσανόποδα (καρκινοειδή που ζούνε προσκολλημένα σε σκληρές επιφάνειες του βυθού) Προνυμφικά στάδια καρκινοειδών : αυγό ναύπλιος μεταναύπλιος ζωή μύσις (γαρίδες) φυλλόσωμα (αστακοί) μεγαλόπη (καβούρια) κύπρις (θυσσανόποδα)

2 51 2) ΠΡΟΝΥΜΦΕΣ ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΩΝ : περιλαμβάνει όλα τα προνυμφικά στάδια των : α) Αχινών β) Αστεριών γ) Οφιουροειδών δ) Ολοθουρίων

3 3) ΠΡΟΝΥΜΦΕΣ ΜΑΛΑΚΙΩΝ : περιλαμβάνει όλα τα προνυμφικά στάδια των βενθικών ομάδων : 52 α) Ελασματοβραγχίων (κοχύλια, μύδια, πεταλίδες, κ.λ.π.) β) Γαστεροπόδων (υδρόβια σαλιγκάρια.) (προνυμφικές μορφές ελασματοβραγχίων ) και της νηκτικής ομάδας των : γ) Κεφαλοπόδων (χταπόδια, καλαμάρια, σουπιές, κ.λ.π.) 4) ΠΡΟΝΥΜΦΕΣ ΠΟΛΥΧΑΙΤΩΝ : περιλαμβάνει διάφορες ομάδες βενθικών πολυχαίτων

4 ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΛΑΓΚΤΟΥ 53 ΦΥΤΟΠΛΑΓΚΤΟ : επιφάνεια έως τα όρια της εύφωτης ζώνης ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟ : επιφάνεια έως και αβυσσαία βάθη Κατακόρυφη οντογενετική κατανομή τα στάδια ανάπτυξης των οργανισμών κατανέμονται σε διαφορετικά βάθη ανάλογα με την ηλικία τους (νεαρά στάδια. επιφανειακότερα) (ενήλικα στάδια.. βαθύτερα) ΕΠΟΧΙΑΚΕΣ ή ΟΝΤΟΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ Στις περιόδους αναπαραγωγής τα ενήλικα βρίσκονται σε διαφορετικό βάθος από το συνηθισμένο π.χ. : πολλά είδη γεννούν αυγά κοντά στην επιφάνεια Το πρότυπο κατακόρυφης κατανομής ενός πληθυσμού μπορεί να αλλάξει εάν μεταβληθούν τα σχετικά ποσοστά των σταδίων ανάπτυξής του π.χ. : την εποχή επικράτησης των νεαρών σταδίων στον πληθυσμό το σύνολο του πληθυσμού θα βρίσκεται επιφανειακότερα Οι οντογενετικές μεταναστεύσεις έχουν ως σήμα εκκίνησης τη μεταβολή κάποιων φυσικοχημικών ή βιολογικών παραγόντων π.χ. : θερμοκρασία, ωρίμανση γονάδων ΠΙΘΑΝΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Επιφάνεια περισσότερη τροφή ευνοϊκότερες συνθήκες (π.χ. θερμοκρασία ) μείωση ανταγωνισμού

5 ΗΜΕΡΟΝΥΚΤΙΕΣ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣΙ 54 στη διάρκεια του 24ώρου οι περισσότεροι από τους ζωοπλαγκτονικούς οργανισμούς μεταναστεύουν κατακόρυφα αλλάζοντας το βάθος διαβίωσής τους ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΦΩΤΕΙΙΝΟΤΗΤΑΣ : είναι ο αποφασιστικός παράγοντας που ρυθμίζει την ημερονύκτια κατακόρυφη μετανάστευση (*) οι οργανισμοί τείνουν να βρίσκονται κάθε φορά σε μία άριστη ζώνη φωτισμού (**) το βάθος στο οποίο βρίσκεται ένας οργανισμός κατά τη διάρκεια της ημέρας επηρεάζεται από το βαθμό ηλιοφάνειας π.χ. : νεφοσκεπής ουρανός... επιφανειακότερη κατανομή (***) το φαινόμενο εκτελείται από την πλειοψηφία των ζωοπλαγκτονικών οργανισμών αλλά και από κάποιους φυτοπλαγκτονικούς οργανισμούς π.χ. : αλλαγή του ειδικού βάρους

6 Εύρος - Ταχύτητα κατακόρυφης μετακίνησης 55 Θυσσανόποδα Balanus sp.: m/h Κωπήποδα Calanus sp.: m/h Ευφαυσεώδη : m/h Πολύχαιτοι Tomopteris sp.:... >200m/h Βιολογική σημασία των ημερονύκτιων κατακόρυφων μεταναστεύσεων ΑΠΟΦΥΓΗ ΘΗΡΕΥΤΩΝ «οι οργανισμοί βρίσκονται βαθύτερα την ημέρα για να μην γίνονται εύκολα αντιληπτοί από τους θηρευτές τους» Αντίλογος : διαφανείς οργανισμοί που δεν διακρίνονται πραγματοποιούν επίσης τέτοιες ημερονύκτιες μεταναστεύσεις ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΕΞΑΠΛΩΣΗ «οι οργανισμοί αλλάζουν βάθη για να εκμεταλλευτούν την παρουσία οριζόντιων ρευμάτων στα βάθη αυτά με τελικό αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη εξάπλωσή τους» Αντίλογος : δεν μπορεί να εξηγηθεί το ημερονύκτιο πρότυπο μετανάστευσης ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ «η αλλαγή του βάθους παρουσίας του ζωοπλαγκτού γίνεται για να υπάρχει ασυνεχής βόσκηση του φυτοπλαγκτού κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας στα επιφανειακά στρώματα» Ασυνεχής βόσκηση συνεχής & υψηλή φυτοπλαγκτονική παραγωγή

7 ΒΕΝΘΟΣ 56 ( σαν βένθος χαρακτηρίζονται όλοι εκείνοι οι οργανισμοί που έχουν άμεση εξάρτηση από το βυθό, δηλαδή ζουν πάνω ή μέσα στο βυθό, ή περνούν τον περισσότερο χρόνο τους σ' αυτόν ) ΦΥΤΟΒΕΝΘΟΣ ΖΩΟΒΕΝΘΟΣ - Επιπανίδα - Ενδοπανίδα 1) Υπεραιγιαλίτιδα ζώνη : δεν καλύπτεται από νερό παρά μόνο στις μέγιστες παλίρροιες 2) Μεσοαιγιαλίτιδα ζώνη : καλύπτεται περιοδικά από την παλίρροια 3) Υποαιγιαλίτιδα ζώνη : καλύπτεται πάντα από νερό και έχει σαν ανώτερο όριο το κατώτερο όριο της παλίρροιας 4) Περιαιγιαλίτιδα ζώνη : εκτείνεται από το όριο παρουσίας φυκιών μέχρι το μέγιστο βάθος στο οποίο αυτά ανευρίσκονται 5) Βαθειά ζώνη : αντιστοιχεί στην ηπειρωτική κατωφέρεια (μέχρι 3000m) 6) Αβυσσαία ζώνη : αντιστοιχεί στην αβυσσαία πεδιάδα (μέχρι 7000m) 7) Αδαία ζώνη : αντιστοιχεί στις μεγάλες υποθαλάσσιες τάφρους (>7000m)

8 57 Τυπικό πρότυπο ζώνωσης οργανισμών σε μία παραλία Μέγεθος βενθικών οργανισμών Μακροβένθος : οργανισμοί με μέγεθος μεγαλύτερο από 1mm Μειοβένθος : οργανισμοί με μέγεθος από 0.1-1mm Μικροβένθος : οργανισμοί με μέγεθος μικρότερο από 0.1mm ΤΥΠΟΙ ΒΕΝΘΙΚΩΝ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ Σκληρά (ή στέρεα) Μαλακά (ή κινητά) ( βράχοι, μεγάλες πέτρες, διαφόρες ( αμμώδεις και λασπώδεις τεχνικές κατασκευές κ.λ.π. ) βυθοί )

9 58 το σημαντικότερο χαρακτηριστικό στα μαλακά υποστρώματα είναι το μέγεθος των κόκκων τους Τα χονδρόκοκκα ιζήματα συγκρατούν λίγη οργανική ύλη και είναι αφιλόξενα για τους βενθικούς οργανισμούς => Μικρή ποικιλία οργανισμών και μικρές πυκνότητες Τα λεπτόκοκκα ιζήματα όπως η λάσπη αποκλείουν την ύπαρξη μειοπανίδας ανάμεσα στους κόκκους => Μικρή κυκλοφορία νερού και λιγοστό οξυγόνο Πολύ μεγάλο ρόλο στην καλή ροή του νερού ανάμεσα στους κόκκους του ιζήματος παίζει και η τοποθέτησή τους

10 ΤΥΠΟΙ ΒΕΝΘΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 59 - Ανάλογα με τον τρόπο στήριξης και κίνησής τους οι οργανισμοί του βένθους διακρίνονται σε : Α) ΕΔΡΑΙΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (βρίσκονται μόνιμα προσκολλημένοι στην επιφάνεια σκληρού υποστρώματος) ο τρόπος προσκόλλησης και η μορφή ποικίλλουν Προσαρμογές στήριξης εδραίων οργανισμών

11 60 Β) ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ( βρίσκονται πάνω στην επιφάνεια του υποστρώματος και μετακινούνται με διάφορους τρόπους ) ΒΑΔΙΣΗ : γίνεται συνήθως με αρθρωτά βαδιστικά εξαρτήματα τόσο πάνω σε σκληρά όσο και σε μαλακά υποστρώματα π.χ. : καρκινοειδή Ένας διαφορετικός τύπος βάδισης συναντάται στην περίπτωση των ψαριών που ανήκουν στην οικογένεια των Βενθοπτεροειδών στα οποία τα πτερύγια είναι μακριά και λεπτά και τους επιτρέπουν να «περπατούν» πάνω στο βυθό ΕΡΠΥΣΜΟΣ : γίνεται χωρίς αρθρωτά εξαρτήματα τόσο πάνω σε σκληρά όσο και σε μαλακά υποστρώματα π.χ. : - πάνω σε λωρίδες βλέννας (νημερτίνοι σκώληκες) - με κυματοειδείς κινήσεις του σώματος και παραπόδια (πολύχαιτοι) - με λύγισμα των εύκαμπτων βραχιόνων τους (οφιουροειδή) - χρησιμοποιώντας βαδιστικούς ποδίσκους (αχινοί, αστερίες) ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ : γίνεται με εξαρτήματα που έχουν διαφοροποιηθεί σε κουπιά π.χ. : - μερικά καβούρια - ισόποδα : λυγίζουν και τεντώνουν το σώμα τπους ΑΛΜΑΤΑ : γίνεται συνήθως με κάμψη και εκτίναξη του σώματος, ή με εκτόξευση νερού π.χ. : - μακρόουρα δεκάποδα - ελασματοβράγχια (Pecten, Chlamys)

12 Γ) ΔΙΕΙΣΔΥΟΝΤΕΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ( βρίσκονται μέσα στο ίζημα ανάμεσα στους κόκκους του, ή σε στοές και σωλήνες που δημιουργούν μέσα σε αυτό ) 61 Μηχανισμός διείσδυσης στο υπόστρωμα (πολύχαιτος) όλοι οι οργανισμοί που ζούνε ανάμεσα στους κόκκους του ιζήματος θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με την επιφάνεια του βυθού όπου υπάρχει οξυγονωμένο νερό Εχινόδερμο Πολύχαιτος

13 62 Δ) ΔΙΑΠΕΡΟΝΤΕΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ( είναι οργανισμοί που διατρυπούν και διεισδύουν σε σκληρό υπόστρωμα, όπως βράχους, ξύλα, κελύφη άλλων ζώων, κ.λ.π. ) π.χ. : ελασματοβράγχια τα ελασματοβράγχια διατρυπούν ξύλινες κατασκευές (όπως πλοία και αποβάθρες) επειδή διαθέτουν ένα είδος δοντιών αλλά και ένζυμα τα οποία διασπούν την κυτταρίνη (π.χ. Terendonavalis, Zigfaea) άλλα ελασματοβράγχια χρησιμοποιούν χημικές ουσίες για να διαλύουν ασβεστολιθικά πετρώματα (π.χ. Lithodomus, Gastrochaena) ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΒΕΝΘΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Α) Φυτοφάγοι Μακροφάγοι : τρέφονται από το φυτικό επίστρωμα των βράχων ή από μεγαλύτερα φυτά οι οργανισμοί είναι εξοπλισμένοι με μηχανισμούς που τους επιτρέπουν την αποκόλληση του φυτικού υπολείματος π.χ. : ξύστρο πεταλίδων, λύχνος του Αριστοτέλη αχινών Β) Ιζηματοφάγοι : τρέφονται είτε από οργανικά υπολείμματα στην επιφάνεια του βυθού ή από οργανική ύλη και μικροοργανισμούς που υπάρχουν ανάμεσα στους κόκκους του ιζήματος οι οργανισμοί βρίσκονται συνήθως σε ιζήματα πλούσια σε οργανική ύλη επιλογή τροφής (κεραίες που προεξέχουν και ανιχνεύουν το υπόστρωμα και πάνω τους προσκολλάται η τροφή) μη επιλογή τροφής (κατάποση μεγάλων ποσοτήτων ιζήματος και πέψη και απορρόφηση της οργανικής ουσίας που υπάρχουν)

14 Γ) Αιωρηματοφάγοι : 63 τρέφονται με ζωντανούς οργανισμούς και οργανικά υπολείμματα που βρίσκονται σε αιώρηση στο νερό Η πρόσληψη της τροφής μπορεί να γίνει με τη βοήθεια διαφόρων μηχανισμών όπως οι εξής : Κεραίες ή άλλα εξαρτήματα (π.χ. : θαλάσσιες ανεμώνες) Δημιουργία ρεύματος νερού με κινούμενα βλεφαρίδια (π.χ. : πολύχαιτοι, ελασματοβράγχια, βρυόζωα) Ηθμοφαγία (ύπαρξη διηθητικών συσκευών όπως π.χ. στα μύδια) Δ) Καταβροχθιστές (σαρκοφάγοι) : τρέφονται με ζωντανούς οργανισμούς που συλλαμβάνουν π.χ. : αστερίες, πολύχαιτοι, γαστερόποδα