Μάθηµα 2ο Αντικείµενο της Μακροοικονοµικής και Στοιχεία Εθνικών Λογαριασµών
Αντικείµενο της Μακροοικονοµικής Η Μακροοικονοµική ασχολείται µε τη συµπεριφορά της οικονοµίας ως σύνολο, δηλαδή µε τα συνολικά µεγέθη της οικονοµίας όπως είναι το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της, ΑΕΠ (gross domestic product), το επίπεδο τιµών, το ποσοστό της ανεργίας, η συνολική κατανάλωση, η συνολική επένδυση κ.α. Το σύστηµα που έχει καθιερωθεί διεθνώς για τη µέτρηση αυτών των µεταβλητών ονοµάζεται σύστηµα εθνικών λογαριασµών (system of national accounts). Οι µακροοικονοµικές µεταβλητές µετρούνται µε συνάθροιση των επί µέρους στοιχείων. Για παράδειγµα, ο υπολογισµός του ΑΕΠ, γίνεται µε την πρόσθεση των αξιών των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παρήχθησαν σε µια χώρα µια δεδοµένη χρονική περίοδο.
Αντικείµενο της Μακροοικονοµικής Ένα µακροοικονοµικό υπόδειγµα (model) αποτελεί απλοποίηση της πραγµατικότητας, διότι παραβλέπει πολλά επουσιώδη χαρακτηριστικά της οικονοµίας και επικεντρώνεται στα πλέον ουσιώδη. Το υπόδειγµα συνήθως είναι µαθηµατικό ή γεωµετρικό, δηλαδή αποτελείται από εξισώσεις ή διαγράµµατα. Οι υποθέσεις που ενσωµατώνουµε σε ένα υπόδειγµα µας βοηθά να καταλάβουµε πως λειτουργεί η οικονοµία. Μια µακροοικονοµική ανάλυση αποτελείται από τα παρακάτω στάδια: 1. ιατυπώνουµε τα ερωτήµατα που µας απασχολούν καθώς και τις υποθέσεις που θέλουµε να ελέγξουµε 2. Εντοπίζουµε τις µεταβλητές που έχουν σχέση µε το πρόβληµα που µελετούµε. 3. Κατασκευάζουµε το υπόδειγµα µε τις υποθέσεις του 4. Με βάση το υπόδειγµα απαντούµε στα ερωτήµατα που έχουµε θέσει.
Μέσα και στόχοι της Μακροοικονοµικής Πολιτικής Μια µακροοικονοµική ανάλυση αποσκοπεί στην εξαγωγή συµπερασµάτων πολιτικής. Ως στόχοι της µακροοικονοµικής πολιτικής αναφέρονται οι εξής: 1. Χαµηλό ποσοστό ανεργίας 2. Υψηλός ρυθµός αύξησης του κατά κεφαλή πραγµατικού ΑΕΠ 3. Σταθερότητα των τιµών. 4. Σταθερότητα του εξωτερικού τοµέα: όχι ελλείµµατα στο ισοζύγιο πληρωµών, σταθερό νόµισµα. 5. Αναδιανοµή του εισοδήµατος για την άµβλυνση των εισοδηµατικών ανισοτήτων. Ως µέσα ασκήσεως της µακροοικονοµικής πολιτικής για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι: 1. ηµοσιονοµική πολιτική, δηλαδή µεταβολές στους φόρους ή στις κρατικές δαπάνες. 2. Νοµισµατική πολιτική, δηλαδή µεταβολές στα επιτόκια ή στην προσφορά του χρήµατος. 3. Συναλλαγµατική πολιτική, δηλαδή µεταβολές στη συναλλαγµατική ισοτιµία του νοµίσµατος.
Είδη Μακροοικονοµικών Μεταβλητών Στη Μακροοικονοµική διακρίνουµε τρεις κατηγορίες µεταβλητών: τις ροές, τα αποθέµατα και οι λόγοι. Μια ροή χρειάζεται τη διάσταση του χρόνου για να έχει νόηµα για παράδειγµα όταν λέµε το εισόδηµα κάποιου είναι 5000 ευρώ δεν καταλαβαίνει κανείς τι εννοούµε διότι δεν αναφέρουµε τη χρονική περίοδο (µήνα, έτος). Το απόθεµα µετρείται σε µια δεδοµένη χρονική στιγµή. Για παράδειγµα η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων είναι 100.000 ευρώ. Τέλος το ποσοστό της ανεργίας, η µέση παραγωγικότητα είναι λόγοι.
Το Κυκλικό ιάγραµµα Ροών Το κυκλικό διάγραµµα ροών µας βοηθά να καταλάβουµε τα παρακάτω: Πως λειτουργεί η οικονοµία Πως συνδέονται οι έννοιες προϊόν, εισόδηµα και δαπάνη Ποιες σχέσεις υπάρχουν µεταξύ των βασικών µακροοικονοµικών µεταβλητών
Το Κυκλικό ιάγραµµα Ροών
Το Κυκλικό ιάγραµµα Ροών ιακρίνουµε δύο κατηγορίες οικονοµούντων ατόµων, τα νοικοκυριά (καταναλωτές) και τις επιχειρήσεις (παραγωγούς). Τα νοικοκυριά προσφέρουν τις υπηρεσίες των συντελεστών, τους οποίους κατέχουν, και λαµβάνουν την αντίστοιχη αµοιβή, δηλαδή το εισόδηµα. Ταυτόχρονα, αυτό το εισόδηµα το δαπανούν για την απόκτηση αγαθών. Οι επιχειρήσεις, δαπανούν χρηµατικό κεφάλαιο για την απόκτηση παραγωγικών συντελεστών και συγχρόνως, προσφέρουν τα προϊόντα που ζητούνται από τους καταναλωτές. Παρατηρούµε από το παραπάνω σχήµα δύο ροές, η µία είναι ροή αγαθών και υπηρεσιών και η δεύτερη είναι ροή χρήµατος.
Το Κυκλικό ιάγραµµα Ροών
Το Κυκλικό ιάγραµµα Ροών Στο προηγούµενο σχήµα έχουν προστεθεί η αποταµιευτική δραστηριότητα των νοικοκυριών και η παρέµβαση του κράτους. Τα νοικοκυριά δεν καταναλώνουν όλο το εισόδηµά τους, αλλά ένα µέρος το αποταµιεύουν. Το µέρος αυτό τις αποταµίευσης προσφέρεται στην αγορά κεφαλαίου, δηλαδή στις τράπεζες και το χρηµατιστήριο. Το κράτος επιβάλλει φόρους στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Συγχρόνως, προβαίνει σε δαπάνες µε τις οποίες διοχετεύονται χρηµατικά ποσά στο οικονοµικό σύστηµα. Εποµένως τα νοικοκυριά αποφασίζουν πόσο από το διαθέσιµο εισόδηµά τους (DPI) θα καταναλώσουν (C) και πόσο θα αποταµιεύσουν (S) (Η αποταµίευση διοχετεύεται στο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα).
Το Κυκλικό ιάγραµµα Ροών Στη συνέχεια στη δαπάνη προστίθεται και η ακαθάριστη επένδυση (Ι) οπότε η συνολική δαπάνη γίνεται C+I Στη συνέχεια αν προσθέσουµε και τις κρατικές δαπάνες για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών (G) η συνολική δαπάνη της οικονοµίας γίνεται C + I + G Τέλος, αν προσθέσουµε τις εξαγωγές (Χ) της χώρας προς την αλλοδαπή, η συνολική δαπάνη της οικονοµίας γίνεται C + I + G + X Επειδή οι µεταβλητές C, I, και G περιλαµβάνουν και δαπάνες για εισαγωγές (ΙΜ) τις αφαιρούµε από τη συνολική δαπάνη οπότε έχουµε C + I + G + X IM. Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζουµε και τη θεµελιώδη µακροοικονοµική ταυτότητα που είναι η παρακάτω: GDP C + I + G + X - IM
Οι Θεµελιώδεις Μακροοικονοµικές Ταυτότητες NDP GDP D (καθαρό εγχώριο προϊόν= ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αποσβέσεις). GNP GDP NFIPO (ακαθάριστο εθνικό προϊόν =ακαθάριστο εγχώριο προϊόν καθαρή εκροή εισοδήµατος προς την αλλοδαπή). GNP C + I + G + (X IM NFIPO) NNP GNP D (καθαρό εθνικό προϊόν = ακαθάριστο εθνικό προϊόν αποσβέσεις). NI NDP-T ind +T s -NFIPO (Εθνικό εισόδηµα=καθαρό εγχώριο προϊόν-έµµεσους φόρους+κρατικές επιδοτήσεις-καθαρή εκροή εισοδήµατος προς την αλλοδαπή).
Οι Θεµελιώδεις Μακροοικονοµικές Ταυτότητες PI NI U R f + TR (προσωπικό εισόδηµα=εθνικό εισόδηµα αδιανέµητα κέρδη δωρεές προς τους αλλοδαπούς + µεταβιβαστικές πληρωµές). DPI PI T (διαθέσιµο προσωπικό εισόδηµα = προσωπικό εισόδηµα άµεσους φόρους) DPI C + S H (διαθέσιµο εισόδηµα=κατανάλωση + αποταµίευση). DPI GDP-D-T ind +T s -NFIPO-U-R f +TR-T