Οι προσδοκίες του WWF για την συµφωνία της Συνδιάσκεψης της Κοπεγχάγης

Οι προσδοκίες του WWF για την συµφωνία της Συνδιάσκεψης της Κοπεγχάγης H αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής δεν είναι ένα κόστος που πρέπει να ελαχιστοποιηθεί, αλλά µια ευκαιρία που θα οδηγήσει σε νέες θέσεις εργασίας, έναν υγιέστερο πλανήτη και τελικά προς µια βιώσιµη ανάπτυξη χαµηλών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Το WWF τονίζει ότι για να επιτευχθεί αυτό, οι διαπραγµατεύσεις οι οποίες ξεκίνησαν στο Μπαλί το 2007 στο πλαίσιο του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών πρέπει να καταλήξουν το εκέµβριο του 2009 στη Κοπεγχάγη σε µια νέα παγκόσµια επιστηµονικά τεκµηριωµένη και δίκαιη συµφωνία για το κλίµα, η οποία θα πρέπει: 1. να οδηγήσει σε δραστικές µειώσεις εκποµπών µέχρι το 2050, οι οποίες πρέπει να αρχίσουν να γίνονται εµφανείς πριν το 2020 2. να αποτελέσει το πλαίσιο για την παροχή κινήτρων, την ώθηση της καινοτοµίας, τη διάχυση της τεχνολογίας και της συνεργασίας µέσα από µηχανισµούς µετριασµού των εκποµπών, προγράµµατα δράσης για την τεχνολογία, καθώς και µέσα από την ενδυνάµωση των θεσµών και της κοινωνικής συµµετοχής. Ιδιαίτερα οι αναπτυσσόµενες χώρες είναι αυτές που θα χρειαστούν σοβαρή οικονοµική και τεχνολογική υποστήριξη. 3. να επιληφθεί του θέµατος της προσαρµογής στις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής, κυρίως για τις πιο ευάλωτες χώρες, κοινότητες και οικοσυστήµατα Κύρια στοιχεία της Συµφωνίας της Κοπεγχάγης για το Κλίµα Στο Μπαλί της Ινδονησίας το 2007 οι κυβερνήσεις των αναπτυγµένων και των αναπτυσσόµενων χωρών στο πλαίσιο του ΟΗΕ κατάφεραν να καταλήξουν σε µια πρώτη συµφωνία: το Σχέδιο ράσης του Μπαλί αναφέρει ζητήµατα ισότιµου ενδιαφέροντος για τις επικείµενες διαπραγµατεύσεις στη Κοπεγχάγη, που βασίζονται σε ένα κοινό όραµα: την προσαρµογή, τον µετριασµό των εκποµπών, τη χρηµατοδότηση και την τεχνολογία. Παρακάτω παρατίθενται οι προτάσεις του WWF για µια δίκαιη και αποτελεσµατική συµφωνία. 1. Μια πορεία χαµηλών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, χαραγµένη µε βάση την επιστήµη Ένα παγκόσµιο προϋπολογισµό άνθρακα µε τις εκποµπές να αρχίσουν να µειώνονται πολύ πριν το 2020: Η νέα συµφωνία, για να είναι λειτουργική, πρέπει να βασιστεί στο γεγονός ότι υπάρχει πλέον µια ορισµένη ποσότητα άνθρακα που µπορεί να απελευθερωθεί στην ατµόσφαιρα, ώστε να συγκρατηθεί η αύξηση της παγκόσµιας θερµοκρασίας κάτω από τους 2 C σε σχέση µε τα προβιοµηχανικά επίπεδα και να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής. Αυτό µεταφράζεται σε µια παγκόσµια πορεία εκποµπών, όπου οι παγκόσµιες εκποµπές αρχίζουν να µειώνονται πριν το 2020 για να φτάσει το 2050 σε µείωση των εκποµπών κατά 80% σε σχέση µε τα επίπεδα του 1990. 1

Τακτική αναθεώρηση της δράσεων µείωσης εκποµπών, βάσει των πορισµάτων της επιστήµης: Προκειµένου να βελτιωθούν οι πιθανότητες για περιορισµό της αύξησης της παγκόσµιας θερµοκρασίας κάτω από τους 2 C, πρέπει να υπάρξει σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερµοκηπίου στην ατµόσφαιρα κάτω από τα 400 ppmv (µέρη στο εκατοµµύριο) ή ακόµα καλύτερα στα 350ppmv ισοδύναµου διοξειδίου του άνθρακα (CO 2eq ). Πρέπει να υπάρξει δέσµευση για αποτίµηση και αν χρειαστεί για αναθεώρηση των στόχων µείωσης των εκποµπών, µε βάση τις τακτικές αξιολογήσεις των επιστηµονικών δεδοµένων. Η πρώτη αξιολόγηση πρέπει να ξεκινήσει το 2014 µετά τη δηµοσίευση της 5 ης Έκθεσης της ιεπιστηµονικής Επιτροπής για τη Κλιµατική Αλλαγή. 2. Ένα πλαίσιο για την προσαρµογή και την πρόληψη των κινδύνων για τις πιο ευάλωτες περιοχές Οι αναπτυσσόµενες χώρες και κυρίως οι Λιγότερο Αναπτυγµένες Χώρες (ΛΑΧ) και οι Μικρές Νησιωτικές Αναπτυσσόµενες Χώρες (ΜΝΑΧ) υποφέρουν από τις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής, των οποίων η σφοδρότητα µεγαλώνει µέρα µε τη µέρα. Πρέπει να υιοθετηθεί ένας µηχανισµός επιµερισµού της προσπάθειας, σύµφωνα µε τον οποίο οι χώρες µε τις µεγαλύτερες εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου να πληρώνουν τις συνέπειες που οι ίδιες έχουν προκαλέσει. Πλαίσιο για δράση που αφορά την προσαρµογή: Η αποτελεσµατική και αποδοτική δράση για την προσαρµογή στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής προϋποθέτει την εύρυθµη λειτουργία του Συµβουλίου του Ταµείου Προσαρµογής (Adaptation Fund Board) µε την εξασφάλιση επαρκών τεχνικών και οικονοµικών πόρων. Η Συνθήκη Πλαίσιο του ΟΗΕ για το Κλίµα (UNFCCC) πρέπει να λάβει άµεση συνεισφορά από τις ανεπτυγµένες χώρες, καλώντας και τις χώρες που δεν συµµετέχουν στο Πρωτόκολλο του Κιότο, αλλά είναι µέλη της Συνθήκης, να συνεισφέρουν κονδύλια. Το πλαίσιο για δράσεις προσαρµογής δεν πρέπει να απαιτεί την απόδοση συγκεκριµένων καταστροφών στην αλλαγή του κλίµατος (κάτι που είναι αδύνατον επιστηµονικά), αλλά να επικεντρώνει στην πρόσβαση στην επιστηµονική παρακολούθηση, σε προβλέψεις και στη στήριξη των θεσµών, προκειµένου οι αναπτυσσόµενες χώρες να µπορέσουν να διαµορφώσουν µια εύρωστη στρατηγική για την προσαρµογή. Τα µέτρα προσαρµογής πρέπει να περιλαµβάνουν µέτρα που ενδυναµώνουν την δυνατότητα προσαρµογής των οικονοµικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών συστηµάτων στην κλιµατική αλλαγή, αλλά και έναν µηχανισµό ασφάλειας που να καλύπτει τα έξοδα αποκατάστασης των ζηµιών από καταστροφές, που σχετίζονται µε την κλιµατική αλλαγή. Η έννοια της προσαρµογής στην κλιµατική αλλαγή πρέπει να ενσωµατωθεί στις αναπτυξιακές πολιτικές των χωρών. Είναι επείγουσα ανάγκη να ετοιµαστούν Εθνικά Σχέδια ράσης για την Προσαρµογή (National Adaptation Programs of Actions) και Εθνικά Προγράµµατα Προσαρµογής (National Adaptation Plans), τα οποία δυστυχώς δεν υπάρχουν έως σήµερα, και να διασφαλιστεί ότι αυτά θα εφαρµοστούν άµεσα. Το WWF βλέπει, επίσης, την ανάγκη για δηµιουργία ή ενδυνάµωση των πρωτοβουλιών περιφερειακής συνεργασίας για την αποτελεσµατικότερη προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή. Πυλώνες ασφάλειας και πρόληψης κινδύνου: Οι επιπτώσεις από κυκλώνες, τυφώνες, πληµµύρες και ξηρασίες αυξάνουν και σε συχνότητα και σε ένταση. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι υποφέρουν από τέτοιες καταστροφές. Το WWF καλεί για την δηµιουργία ενός µηχανισµού ασφάλειας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για την αντιµετώπιση και την αποκατάσταση επειγουσών τοπικών και περιφερειακών καταστάσεων τέτοιου είδους. Ο µηχανισµός πρέπει να αποτελείται από 2 πυλώνες: Α) ένα κλιµατικό ταµείο ασφάλισης που να καλύπτει ένα καθορισµένο ποσοστό των ζηµιών από τις καταστροφές που σχετίζονται µε την κλιµατική 2

αλλαγή και Β) ένα κλιµατικό ασφαλιστικό ταµείο βοήθειας, το οποίο να παρέχει τεχνική υποστήριξη σε περιφερειακά, τοπικά και δηµόσια ή ιδιωτικά ασφαλιστικά συστήµατα. Ανάγκη χρηµατοδότησης της προσαρµογής και των συστηµάτων ασφάλειας και πρόληψης κινδύνου: Σήµερα η χρηµατοδότηση για µέτρα αντιµετώπισης της κλιµατικής αλλαγής είναι 20 φορές µεγαλύτερη από αυτή για τα µέτρα προσαρµογής. Η χρηµατοδότηση πρέπει να είναι καινοτόµα, βιώσιµη, προβλέψιµη, επαρκής και να δίνει προτεραιότητα στις πιο ευάλωτες χώρες, κυρίως στις Λιγότερο Αναπτυγµένες Χώρες (ΛΑΧ), στις Μικρές Νησιωτικές Αναπτυσσόµενες Χώρες (ΜΝΑΧ) και στην Αφρική, όπως συµφωνήθηκε στο σχέδιο ράσης του Μπαλί. Για την διασφάλιση των πιο ευάλωτων περιοχών και οικοσυστηµάτων, το WWF καλεί για επενδύσεις τουλάχιστον 40 δισεκατοµµυρίων ευρώ ετησίως µέχρι το 2020 για προσαρµογή και άλλα 5 δισεκατοµµύρια ευρώ ετησίως για συστήµατα ασφάλειας και πρόληψης κινδύνου 3. Μείωση των εκποµπών των αερίων του θερµοκηπίου στις ανεπτυγµένες χώρες Συνολικός στόχος µείωσης των εκποµπών κατά 40% το 2020: Με βάση τα σηµερινά επιστηµονικά δεδοµένα, οι βιοµηχανικές χώρες πρέπει να δεσµευτούν να αναλάβουν το µερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί, µειώνοντας τις εκποµπές τους συνολικά κατά 40% σε σχέση µε τα επίπεδα του 1990 µέχρι το 2020. Η πλειονότητα των µειώσεων των εκποµπών, το 30% µε 35%, πρέπει να επιτευχθεί στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το WWF καλεί για µειώσεις εκποµπών κοντά στο µέγιστο του εύρους - 25% έως - 40%, που αναφέρεται από την IPCC για 2 λόγους: Α) Με βάση τα σηµερινά επιστηµονικά δεδοµένα, το εύρος µείωσης εκποµπών της IPCC δίνει µόνο 50% πιθανότητα ότι η αύξηση της παγκόσµιας θερµοκρασίας δεν θα υπερβεί τους 2 ο C. Εποµένως, για λόγους πρόληψης και συγκεκριµένα για να έχουν οι ευάλωτες χώρες µεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης, πρέπει οι στόχοι µείωσης να είναι κοντά στο µέγιστο του εύρους των απαιτούµενων µειώσεων που δίνει η IPCC Β) Οι αναπτυσσόµενες χώρες έχουν µικρότερη ιστορική ευθύνη και δυνατότητα δράσης. Εποµένως για λόγους δικαιοσύνης πρέπει να τους δοθεί ικανοποιητικός χώρος και χρόνος να αυξήσουν λελογισµένα τις εκποµπές τους µέσα σε έναν πολύ αυστηρό και δεδοµένο παγκόσµιο προϋπολογισµό άνθρακα. Ως η µόνη χώρα του Παραρτήµατος Ι που δεν έχει επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο, οι Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής πρέπει να συµµετέχουν στη νέα διεθνή συµφωνία στην Κοπεγχάγη, υιοθετώντας έναν ποσοτικοποιηµένο στόχο µείωσης εκποµπών που να αφορά όλους στους τοµείς της οικονοµίας και να είναι συγκρίσιµος µε τις δεσµεύσεις άλλων χωρών του Παραρτήµατος Ι. Οι ΗΠΑ, µε δεδοµένες τις ανησυχίες για αποτελεσµατικότητα και δικαιοσύνη στη νέα συµφωνία, πρέπει να µειώσουν δραστικότερα τις εκποµπές τους µετά το 2020, µε ξεκάθαρους ενδιάµεσους στόχους που θα οδηγούν στην επίτευξη του στόχου για το 2050. Επίσης, ως η χώρα µε τις περισσότερες, ιστορικά, εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου στο κόσµο, οι ΗΠΑ πρέπει να τεθούν επικεφαλής της χρηµατοδότησης των αναπτυσσόµενων χωρών, ως βοήθεια στην προσπάθειά τους να µειώσουν τις εκποµπές τους, αλλά και να προσαρµοστούν στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής. εσµευτικοί στόχοι για τη περίοδο 2013 2017: Ο συνολικός στόχος µείωσης των εκποµπών κατά 40% θα επιτευχθεί µέσα από διαφοροποιηµένους στόχους για κάθε βιοµηχανική χώρα ξεχωριστά. Αυτός ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί µέσα από πενταετείς περιόδους δέσµευσης. Η πρώτη περίοδος πρέπει να είναι από το 2013 έως το 2017, η δεύτερη από το 2018 έως το 2022, ενώ το έτος αναφοράς για τον υπολογισµό των µειώσεων πρέπει να εξακολουθήσει να είναι το 1990. Οποιεσδήποτε αντισταθµίσεις εκποµπών, µέσα από προγράµµατα των βιοµηχανικών χωρών σε τρίτες χώρες, προκειµένου να πετύχουν τους 3

στόχους µείωσης των εκποµπών τους, δεν πρέπει να ληφθούν υπόψη στον υπολογισµό των στόχων απόκλισης των εκποµπών των αναπτυσσόµενων χωρών από τα σενάρια αναµενόµενης εξέλιξης. Με αυτόν το τρόπο, οι µειώσεις εκποµπών των ανεπτυγµένων και των αναπτυσσόµενων χωρών δεν επικαλύπτονται και όταν συνδυαστούν, µπορούν να εξασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξει υπέρβαση του παγκόσµιου προϋπολογισµού άνθρακα. Μαθαίνοντας από το Πρωτόκολλο του Κιότο, πρόσθετες αναµορφώσεις για τη νέα συµφωνία πρέπει να γίνουν. Συγκεκριµένα: Συµµόρφωση και σχέδια ανάπτυξης µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου: απαιτείται ένα πιο αυστηρό σύστηµα συµµόρφωσης, το οποίο να είναι σε θέση να ελέγχει τις εκποµπές των χωρών. Αυτό πρέπει να περιλαµβάνει ετήσια καταγραφή και αξιολόγηση της προόδου των χωρών σε σχέση µε µια ετήσια υποθετική γραµµική πορεία προς την επίτευξη του στόχου κάθε χώρας κατά την περίοδο δέσµευσης, καθώς και κατάλληλες κυρώσεις. Πρέπει, επίσης, να περιλαµβάνει την υποχρέωση για κατάρτιση πλήρως διαµορφωµένων σχεδίων ανάπτυξης µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου για την επίτευξη των στόχων του 2020 και στόχους για το 2030 και το 2050, τα οποία να υπόκεινται σε διεθνή αξιολόγηση, για να κριθεί η επάρκειά τους. Χρήση των ευέλικτων µηχανισµών: Οι αγορές άνθρακα προσφέρουν κάποια οικονοµικά αποδοτικά µέσα µείωσης εκποµπών. Αν ο σχεδιασµός γίνει σωστά κάτω από ένα αυστηρό όριο, µπορούν να κινητοποιηθούν πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια χρηµατοδότησης τέτοιων δράσεων. Ωστόσο, η εµπειρία µε τις αντισταθµίσεις εκποµπών από τα προγράµµατα καθαρών µηχανισµών ανάπτυξης έχει δείξει µέχρι τώρα ότι χρειάζονται περισσότερες δικλείδες ασφαλείας: Α) να προστατευθεί η ακεραιότητα του περιβάλλοντος µέσα από αυστηρούς κανόνες προσθετικότητας, Β) να γίνουν σεβαστές οι τοπικές κοινότητες, Γ) να προσαρµοστούν τα εργαλεία των αγορών άνθρακα, ώστε να παρέχουν υψηλής ποιότητας και στοχευµένη χρηµατοδότηση για την βιώσιµη ανάπτυξη των αναπτυσσόµενων χωρών. Πράγµατι, υπάρχει η ανάγκη για µεταστροφή από τη λογική της αντιστάθµισης και των «ευκολότερων στόχων» προς την πραγµατική οικονοµική στήριξη της ανάπτυξης µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου των αναπτυσσόµενων χωρών. Εποµένως, τα σηµερινά προγράµµατα καθαρών µηχανισµών ανάπτυξης πρέπει να αναδιαµορφωθούν και να έχουν ένα περιορισµένο ρόλο. Ταυτόχρονα, πρέπει να διορθωθούν τα κενά που υπάρχουν στους κανόνες του Πρωτοκόλλου για τις αλλαγές χρήσεων γης και τη δασοπονία. 4. Μείωση των εκποµπών των αερίων του θερµοκηπίου στις αναπτυσσόµενες χώρες Απόκλιση των εκποµπών από το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης κατά τουλάχιστον 30% µέχρι το 2020: Το WWF θεωρεί ότι για να επιτευχθεί αυτό, η ουσιαστική χρηµατοδότηση για τη µείωση των εκποµπών των αναπτυσσόµενων χωρών, βάσει των αναγκών τους, είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Η αντιστάθµιση των εκποµπών των αναπτυγµένων χωρών πρέπει να είναι πρόσθετη σε αυτές τις µειώσεις. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να πείσει τις αναπτυσσόµενες χώρες να δουν ότι οι µειώσεις των εκποµπών τους πρέπει να πάνε πιο πέρα από αυτό που υπαγορεύει η «αρχή της ισότητας». Οι αναπτυσσόµενες χώρες δεν µπορούν να υλοποιήσουν µόνο δράσεις µείωσης εκποµπών χαµηλού κόστους. Το WWF καλεί για απόκλιση των εκποµπών των αναπτυσσόµενων χωρών από το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης κατά τουλάχιστον 30% για τρεις λόγους: Α) Οι εκποµπές σύµφωνα το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης φαίνεται να είναι υψηλότερες από ότι είχε αρχικά προβλεφθεί, Β) Γίνεται εφαρµογή της αρχής της πρόληψης µε στόχο την αύξηση των πιθανοτήτων συγκράτησης της αύξησης της θερµοκρασίας κάτω από τους 2 C, οπότε και αύξησης των πιθανοτήτων των πιο ευάλωτων χωρών να επιβιώσουν, 4

Γ) Λαµβάνονται υπόψη οι µειώσεις εκποµπών από την µείωση της αποψίλωσης των δασών, που δεν λαµβάνονται υπόψη σε άλλες εκτιµήσεις για την απόκλιση των εκποµπών από τα σενάρια αναµενόµενης εξέλιξης. «Ρόλοι και αρµοδιότητες» σε ένα πλαίσιο µείωσης των εκποµπών: Γενικά, οι δράσεις των αναπτυσσόµενων χωρών πρέπει να είναι µετρήσιµες, να έχουν τη δυνατότητα να καταγραφούν και να επαληθευτούν. Οι αναπτυσσόµενες πρέπει να λάβουν άµεσα µέτρα µείωσης των εκποµπών χαµηλού κόστους. Οι δράσεις µείωσης των εκποµπών πρέπει να υποστηρίζονται επαρκώς τεχνολογικά και θεσµικά από τις ανεπτυγµένες χώρες. Στο πλαίσιο των κοινών αλλά διαφοροποιηµένων ευθυνών και των αντίστοιχων δυνατοτήτων, κάποιες αναδυόµενες οικονοµίες πρέπει να δεσµευτούν µέσα από τη Συµφωνία της Κοπεγχάγης ότι θα αναλάβουν κάποιες «Κατάλληλες Εθνικές ράσεις Μείωσης Εκποµπών» (Nationally Appropriate Mitigation Actions), προκειµένου να υπάρχει απόκλιση των εκποµπών από το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης. Όλες αυτές οι κατάλληλες εθνικές δράσεις -που εν µέρει µπορεί να υποστηριχτούν από τις ανεπτυγµένες χώρες- πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να µετρηθούν, να καταγραφούν και να επαληθευτούν. Οι αναδυόµενες οικονοµίες πρέπει να ενσωµατώσουν αυτές τις δράσεις στα σχέδια τους για ανάπτυξη µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου, επικεντρώνοντας στη µετάλλαξη των κλάδων της οικονοµίας και στη βιώσιµη ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, υπάρχουν κάποιες βιοµηχανικές χώρες που είναι σχετικά λιγότερο εύπορες, όπως η Ουκρανία, η Ρουµανία από κάποιες νεότερες βιοµηχανικά χώρες όπως είναι η Νότια Κορέα ή η Σιγκαπούρη. Εποµένως, για λόγους δικαιοσύνης, κάποιες νεότερες βιοµηχανικά χώρες εκτός από την υποβολή των σχεδίων τους για ανάπτυξη µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου, πρέπει να δεχτούν να έχουν νοµικά δεσµευτικούς εθνικούς στόχους περιορισµού ή µείωσης των εκποµπών σε σχέση µε τα επίπεδα του 1990. Για τις Ελάχιστα Ανεπτυγµένες Χώρες, η Συµφωνία της Κοπεγχάγης πρέπει να επικεντρώσει στις ευκαιρίες για βιώσιµη ανάπτυξη, χωρίς την απαίτηση για περιορισµό των εκποµπών Μετρήσιµη, καταγεγραµµένη και επαληθευµένη δράση σε ένα σύστηµα καταγραφής των «Κατάλληλων Εθνικών ράσεων Μείωσης Εκποµπών» για διευκόλυνση των µετρήσεων, της καταγραφής και της επαλήθευσης: Η υποστήριξη της µετρήσιµης, καταγεγραµµένης και επαληθευµένης δράσης πρέπει να γίνει δεσµευτική µέσα από ένα σύνολο κριτηρίων που θα υπόκεινται σε έλεγχο από το µηχανισµό συµµόρφωσης της Συµφωνίας. Για µεγαλύτερη βεβαιότητα, στη Κοπεγχάγη, οι ανεπτυγµένες χώρες πρέπει να δεσµευτούν να χρηµατοδοτήσουν τη µείωση των εκποµπών µέχρι το 2020, καθώς επίσης και τη δηµιουργία θεσµικών και τεχνολογικών πλαισίων. Ως αντάλλαγµα, οι αναπτυσσόµενες χώρες πρέπει καθορίσουν ένα καταγεγραµµένο σύνολο «Κατάλληλων Εθνικών ράσεων Μείωσης Εκποµπών» που θα δείχνει πόσο θα αποκλίνουν από το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης. Αυτές οι καταγεγραµµένες δράσεις θα υπόκεινται σε έλεγχο µέσα από έναν µηχανισµό υποστήριξης της µείωσης των εκποµπών µέσα στο πλαίσιο της Συνθήκης Πλαίσιο του ΟΗΕ για το Κλίµα. Το WWF πιστεύει ότι είναι προς το συµφέρον των αναπτυσσόµενων χωρών να καταγράψουν όλες τις δράσεις τους. Γενικά, οι αναπτυσσόµενες χώρες πρέπει να είναι υπεύθυνες για το δικό τους µερίδιο ευθύνης στην προσπάθεια απόκλισης από το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης. Ο υποστηρικτικός µηχανισµός στο πλαίσιο του ΟΗΕ θα εξασφαλίσει ότι το αποτέλεσµα των δράσεων, οι οποίες περιλαµβάνονται στα σχέδια ανάπτυξης µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου των αναπτυσσόµενων χωρών, οδηγεί συνολικά στην απόκλιση των εκποµπών κατά 30% σε σχέση µε το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης. ιεθνής εργαλειοθήκη για τη µείωση των εκποµπών: Στη Κοπεγχάγη πρέπει να αποφασιστεί η δηµιουργία ενός συνόλου εργαλείων, ως µέρος του µηχανισµού µείωσης των εκποµπών. Αυτά τα εργαλεία θα περιλαµβάνουν πολιτικές και µέτρα βιώσιµης ανάπτυξης, επιλογές για τοµεακές αγορές άνθρακα, τους τελείως αναθεωρηµένους µηχανισµούς καθαρής ανάπτυξης για περιορισµένη χρήση σε χώρες και τοµείς, καθώς και συγκεκριµένες δράσεις τεχνολογίας, όπως κοινά προγράµµατα έρευνας και ανάπτυξης, ως µέρος των παγκόσµιων Τεχνολογικών Προγραµµάτων ράσης. 5

5. Ένα πλαίσιο τεχνολογικής συνεργασίας και καινοτοµίας Τεχνολογικά Προγράµµατα ράσης: Προκειµένου να υπάρξει µείωση εκποµπών και προσαρµογή µε ταχείς ρυθµούς όπως απαιτείται, χρειάζεται εκτενής διάχυση της τεχνολογίας και ένας πολύ αυξηµένος ετήσιος ρυθµός προώθησης της καινοτοµίας. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί, µόνο εάν ο ΟΗΕ συστήσει ένα κατάλληλο µηχανισµό τεχνολογικής συνεργασίας, ο οποίος να βασίζεται στην κατάρτιση κα την υλοποίηση παγκόσµιων τεχνολογικών προγραµµάτων δράσης σχετικά µε περιβαλλοντικές και βιώσιµες τεχνολογίες. Αυτά πρέπει να καλύπτουν πενταετείς περιόδους, να λαµβάνουν υπόψη το κύκλο ζωής των τεχνολογιών και να περιλαµβάνουν από συστήµατα έγκαιρης προειδοποίησης και παρακολούθησης της αποψίλωσης και της υποβάθµισης των δασών µέχρι την εγκατάσταση θερµικών ηλιακών συστηµάτων παραγωγής ηλεκτρισµού (CSP). Τα ζητήµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας πρέπει να αντιµετωπιστούν µέσα στο πλαίσιο αυτών των σχεδίων δράσης. Τεχνολογικοί στόχοι: Η γενικότερη προσπάθεια του ΟΗΕ σχετικά µε την διάχυση της τεχνολογίας πρέπει να καθοδηγείται από ένα σύνολο στόχων για την τεχνολογία και την καινοτοµία που αφορούν τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή αποδοτικότητα, την δέσµευση και αποθήκευση άνθρακα και άλλες τεχνολογίες που θα περιλαµβάνονται στα προγράµµατα δράσης. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να είναι ενηµερωµένοι για τις τεχνολογικές ανάγκες των χωρών, όπως αυτές αξιολογούνται στα σχέδια ανάπτυξης µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου. Προώθηση της έρευνας και της τεχνολογίας: Χρειάζονται ουσιαστικές επενδύσεις για επιστηµονική και τεχνολογική έρευνα, ιδίως για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή αποδοτικότητα, την ασφαλή αποθήκευση άνθρακα και την παρακολούθηση της αποψίλωσης και της υποβάθµισης των δασών. Η χρηµατοδότηση για την τεχνολογία πρέπει να γίνει 10 φορές περισσότερη το 2020 σε σχέση µε τα σηµερινά δεδοµένα, για την οποία τα συµβαλλόµενα µέρη θα δεσµευτούν στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Ένα σηµαντικό µέρος της πρόσθετης έρευνας για την τεχνολογία των ανεπτυγµένων και προηγµένων αναπτυσσόµενων χωρών πρέπει να κατευθυνθεί προς την επιτυχή υλοποίηση των τεχνολογικών προγραµµάτων δράσης, την υποστήριξη της εφαρµογής των σχεδίων ανάπτυξης µε χαµηλές εκποµπές και την προσαρµογή των αναπτυσσόµενων χωρών. Έρευνα και τεχνολογία για την προσαρµογή: Κάποια από τα τεχνολογικά προγράµµατα δράσης πρέπει να επικεντρώσουν στην έρευνα και την τεχνολογία για την προσαρµογή, η οποία να είναι κατάλληλη για τις εθνικές συνθήκες της κάθε χώρας, κυρίως των φτωχότερων και των πιο ευάλωτων. Το WWF καλεί τα συµβαλλόµενα µέρη να λάβουν υπόψη τους στις στρατηγικές τους για την προσαρµογή, τη παραδοσιακή γνώση και τις στρατηγικές που βασίζονται στη διαχείριση των οικοσυστηµάτων. 6. Μείωση εκποµπών από την µείωση της αποψίλωσης και της υποβάθµισης των δασών Χρειάζεται µια ισχυρή νέα συµφωνία για το κλίµα, προκειµένου η αύξηση της παγκόσµιας θερµοκρασίας να µην υπερβεί τους 2 ο C. Η µείωση των εκποµπών από την αποψίλωση και την υποβάθµιση των δασών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την µείωση των συνολικών εκποµπών σε σχέση µε το σενάριο αναφοράς στις χώρες που διαθέτουν δάση. Ο στόχος είναι µηδενικό ισοζύγιο αποδάσωσης (net zero deforestation) µέχρι το 2020. Το WWF προωθεί 6

µια προσέγγιση σε εθνικό επίπεδο για τη µείωση των εκποµπών από την αποψίλωση και την υποβάθµιση των δασών στις τροπικές χώρες. Όσο µεγαλύτερες είναι οι µειώσεις εκποµπών για τις οποίες δεσµεύονται οι ανεπτυγµένες χώρες, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες χρηµατοδότησης των προσπαθειών µείωσης των εκποµπών από την αποψίλωση και την υποβάθµιση των δασών. Αντίθετα, αν οι δεσµεύσεις των αναπτυγµένων χωρών δεν είναι φιλόδοξες, µειώνεται η αξιοπιστία της νέας συµφωνίας και χάνεται µια ευκαιρία στήριξης της µείωσης των εκποµπών από την αποψίλωση και την υποβάθµιση των δασών. Χρειάζονται υψηλά επίπεδα χρηµατοδότησης από πόρους, όπως οι δηµοπρατήσεις των επιτρεπόµενων δικαιωµάτων εκποµπών ή οι φόροι σε καύσιµα της αεροπορίας και της ναυσιπλοΐας, προκειµένου να κατευθυνθούν γρήγορα οι χώρες προς τη µείωση των εκποµπών, που θα προέλθει από την παύση της αποψίλωσης και της υποβάθµισης των δασών. Επίσης, πρέπει να διασφαλιστεί ότι η συµπερίληψη των µηχανισµών της αγοράς στη νέα συµφωνία για το κλίµα θα γίνει µε τέτοιο τρόπο, ώστε να µεγιστοποιείται η διαθέσιµη χρηµατοδότηση των προσπαθειών µείωσης των εκποµπών από την αποψίλωση και την υποβάθµιση των δασών και ταυτόχρονα να διατηρείται η ακεραιότητα και λειτουργικότητα της αγοράς στην προσπάθεια επίτευξης των δραστικών µειώσεων εκποµπών των ανεπτυγµένων χωρών. 7. Η αεροπορία και η ναυσιπλοΐα στο προσκήνιο Συµπερίληψη στην εθνική και παγκόσµια τοµεακή δράση: Το άρθρο 2.2 του Πρωτοκόλλου του Κιότο που αφήνει τις εκποµπές από τη διεθνή αεροπορία και τη ναυσιπλοΐα στην αρµοδιότητα του ιεθνούς Οργανισµού Πολιτικής Αεροπορίας και του ιεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισµού αντίστοιχα, πρέπει να διαγραφεί. Οι εκποµπές από τις διεθνείς αεροµεταφορές πρέπει να περιληφθούν στις συνολικές εκποµπές των ανεπτυγµένων χωρών. Η προσθήκη των εκποµπών της ναυσιπλοΐας είναι πιο περίπλοκο ζήτηµα, το οποίο ίσως πρέπει να εξεταστεί µε βάση τη διαδροµή ή το φορτίο, σε περίπτωση που δεν υπάρξει µια παγκόσµια τοµεακή προσέγγιση για την απόδοση αυτών των εκποµπών. Οι τοµεακές προσεγγίσεις για την υλοποίηση των στόχων µείωσης των εκποµπών από τη διεθνή αεροπορία και τη ναυσιπλοΐα πρέπει να εφαρµοστούν, εάν είναι δυνατόν, παγκοσµίως και να επιφέρουν έσοδα µέσα από την δηµοπράτηση των δικαιωµάτων, προκειµένου να χρηµατοδοτηθούν η µείωση των εκποµπών και η προσαρµογή στις αναπτυσσόµενες χώρες. Τα συµβαλλόµενα µέρη της Συνθήκης Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιµατική Αλλαγή πρέπει να λάβουν ουσιαστικές αποφάσεις σχετικά µε αυτό το ζήτηµα στη Κοπεγχάγη. Παρόλο που οι λεπτοµέρειες της υλοποίησης αυτών των προσεγγίσεων µπορούν να διευθετηθούν µέσω του ιεθνούς Οργανισµού Πολιτικής Αεροπορίας και του ιεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισµού αντίστοιχα, πρέπει να υπάρξει και ένας ρυθµιστικός µηχανισµός που να εξασφαλίζει ότι οι χώρες δεν θα καθυστερήσουν µια δεκαετία όπως έγινε µε το Πρωτόκολλο του Κιότο. Ισότητα και υποστήριξη στην αντιµετώπιση των επιπτώσεων από τη λήψη µέτρων: Στη περίπτωση εφαρµογής µιας παγκόσµιας τοµεακής προσέγγισης, το ζήτηµα των κοινών αλλά διαφοροποιηµένων ευθυνών µπορεί να διευθετηθεί µε την χρήση των εσόδων που θα προκύψουν (κυρίως από τις ανεπτυγµένες χώρες) για µέτρα προστασίας του κλίµατος στις αναπτυσσόµενες χώρες. Οι αρνητικές επιπτώσεις από την εφαρµογή ενός τέτοιου συστήµατος είναι πιθανότατα µικρές, αλλά εξαιρέσεις µπορούν να υπάρξουν, προκειµένου να διασφαλιστούν οι Λιγότερο Αναπτυγµένες και οι Μικρές Νησιωτικές Αναπτυσσόµενες Χώρες. 7

8. Χρειάζεται χρηµατοδότηση για να γίνει δυνατή η αλλαγή Πηγές εξεύρεσης οικονοµικών πόρων: Η χρηµατοδότηση για την επίτευξη των µειώσεων εκποµπών (συµπεριλαµβανοµένων των δράσεων για µειώσεις εκποµπών από την αποψίλωση των δασών και για προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή) πρέπει να είναι γενικά βιώσιµη, προγραµµατισµένη, επιπρόσθετη, επαρκής και να ελέγχεται µε έναν διαφανή τρόπο. Απαιτείται ένας συνδυασµός προτάσεων για ένα αποτελεσµατικό µηχανισµό εξεύρεσης πόρων ικανό να επιφέρει τα επίπεδα χρηµατοδότησης που χρειάζονται για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και τη προσαρµογή σε αυτή. Η χρηµατοδότηση αυτή πρέπει να είναι επιπρόσθετη της ετήσιας αναπτυξιακής βοήθειας που έχουν δεσµευτεί ότι θα καταβάλλουν οι βιοµηχανικές χώρες. Εναλλακτικές, όπως η δηµοπράτηση κάποιου ποσοστού των επιτρεπόµενων δικαιωµάτων εκποµπών (AAUs), µπορεί για παράδειγµα να συµπληρώνεται µε την επιβολή κάποιου τέλους επί των εκποµπών των διεθνών αεροπορικών µεταφορών και των µεταφορών ναυσιπλοΐας σε συνδυασµό µε τη χρηµατοδότηση από τις αγορές άνθρακα. Όλοι αυτοί οι µηχανισµοί χρηµατοδότησης µπορούν να επιφέρουν πολλά έσοδα ετησίως για επενδύσεις στις αναπτυσσόµενες χώρες, οι οποίες µε τη σειρά τους µπορούν να προσελκύσουν περαιτέρω δηµόσια και ιδιωτική οικονοµική υποστήριξη µέσα από τη δηµιουργία κινήτρων και θεσµικών πλαισίων. Χρηµατοδότηση της τάξης των 145 δισεκατοµµυρίων ευρώ ετησίως µέχρι το 2020: Στη Κοπεγχάγη, οι βιοµηχανικές χώρες πρέπει να δεσµευτούν ότι κάθε µια ξεχωριστά θα δώσει ένα ποσοστό από τα 145 δισεκατοµµύρια ευρώ που απαιτούνται έως το 2020 για την υποστήριξη των αναπτυσσόµενων χωρών, µε ένα τρόπο που να αποτιµάται, να καταγράφεται και να επαληθεύεται. Τα 40 δισεκατοµµύρια ευρώ το χρόνο προορίζονται για την προσαρµογή, ενώ τα 5 δισεκατοµµύρια ευρώ το χρόνο προορίζονται για τη δηµιουργία ενός µηχανισµού του ΟΗΕ για την ασφάλεια και την πρόληψη κινδύνου. Τα 100 δισεκατοµµύρια ευρώ που αποµένουν προορίζονται για τη δηµόσια και ιδιωτική χρηµατοδότηση µέτρων µείωσης των εκποµπών (συµπεριλαµβανοµένων και των µειώσεων από την αποψίλωση και την υποβάθµιση των δασών). Αυτό βασίζεται στη λογική ότι για να πεισθούν οι αναπτυσσόµενες χώρες να αποκλίνουν από το σενάριο αναµενόµενης εξέλιξης πολύ παραπάνω από αυτό που υπαγορεύει η δικαιοσύνη των ευθυνών, οι ανεπτυγµένες χώρες πρέπει να πληρώσουν ένα ουσιαστικό µέρος του κόστους µείωσης των εκποµπών, επικεντρώνοντας στις πιο ακριβές εναλλακτικές που εµφανίζουν σηµαντικά επενδυτικά εµπόδια. Εποµένως, οι αγορές άνθρακα (CDM κτλ) πρέπει να σχεδιαστούν µε τέτοιο τρόπο, ώστε να χρηµατοδοτούν τις πιο ακριβές και καινοτόµες δράσεις και να µην «κλέβουν» τις δράσεις που µπορούν να εφαρµοστούν άµεσα. Χρηµατοδότηση που αποτιµάται, καταγράφεται και επαληθεύεται: Ένα σηµαντικό µέρος αυτής της χρηµατοδότησης πρέπει να διακινηθεί µέσα από τα ταµεία που έχουν συσταθεί από τον ΟΗΕ, µε την επίβλεψη της Συνδιάσκεψης των Συµβαλλόµενων Μερών. Η διακίνηση της χρηµατοδότησης πρέπει να ακολουθεί τις κατευθυντήριες οδηγίες και τα κριτήρια του ΟΗΕ για την υποχρέωση µετρήσεων, καταγραφής και επαλήθευσης, ώστε να εξασφαλίζεται η διαφάνεια και η αποτελεσµατική διάθεση των χρηµάτων µε βάση τις προτεραιότητες του ΟΗΕ και των αναπτυσσόµενων χωρών. Οι χώρες που δεν εκπληρώνουν τις δεσµεύσεις τους για χρηµατοδότηση, πρέπει να υπόκεινται σε κυρώσεις σύµφωνα µε ένα µηχανισµό συµµόρφωσης. 8

9. Κοπεγχάγη ηµιουργία θεσµών και δοµών ιάρκεια περιόδων δέσµευσης και αξιολόγηση: Η Συµφωνία της Κοπεγχάγης πρέπει να προβλέπει πενταετείς περιόδους δέσµευσης, ώστε να υπάρξει ο κατάλληλος πολιτικός συσχετισµός. Η µακροπρόθεσµη ασφάλεια για τους επενδυτές µπορεί να αποδοθεί µέσα από την αναφορά στο κοινό όραµα, ενδεικτικών προβλέψεων δεκαετίας για την παγκόσµια πορεία µείωσης των εκποµπών ή µέσα από τα σχέδια ανάπτυξης χαµηλών εκποµπών των χωρών. Η επόµενη αξιολόγηση των στόχων, των µέτρων πολιτικής και των µηχανισµών πρέπει να ξεκινήσει το 2014, µε βάση τη 5 η Έκθεση Αξιολόγησης της ιεπιστηµονικής Επιτροπής για τη Κλιµατική Αλλαγή που αναµένεται να δηµοσιευθεί εκείνη τη χρονιά. Οι στόχοι και τα µέτρα πρέπει µπορούν να προσαρµοστούν ανάλογα µε αυτά που υπαγορεύει η επιστήµη για την επαρκή προστασία του κλίµατος. Νοµική µορφή: Η Συµφωνία της Κοπεγχάγης πρέπει να έχει τη µορφή νοµικής δεσµευτικής συµφωνίας. Θεσµοί και διακυβέρνηση: Στη Κοπεγχάγη πρέπει να συµφωνηθεί η ενίσχυση των θεσµών, η οποία να συνδέεται άµεσα µε τη Συνθήκη Πλαίσιο του ΟΗΕ για το Κλίµα. Αυτό απαιτεί τη δηµιουργία υποστηρικτικών µηχανισµών για την διαχείριση και τη σύνδεση της υλοποίησης των µειώσεων των εκποµπών, της χρηµατοδότησης και της συνεργασίας για τη διάχυση της τεχνολογίας. Θεσµοί σε εθνικό επίπεδο και σχέδια ανάπτυξης µε χαµηλές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου: Η υλοποίηση των µέτρων προστασίας του κλίµατος διευκολύνεται από την ύπαρξη αντίστοιχων θεσµών σε κάθε χώρα. Πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για την υποστήριξη δηµιουργίας ή ενδυνάµωσης τέτοιου είδους εθνικών ή περιφερειακών θεσµών, όπως τα περιφερειακά κλιµατικά κέντρα για τις αναπτυσσόµενες χώρες, καθώς επίσης και την έναρξη κατά προτεραιότητα της χρηµατοδότησης για την κατάρτιση από το 2010 των σχεδίων ανάπτυξης χαµηλών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Επίλογος Μια κούρσα προς τη κορυφή Στη Κοπεγχάγη πρέπει να ξεκινήσει η πραγµατική στροφή προς τη βιώσιµη ανάπτυξη και οι κυβερνήσεις να προχωρήσουν σε ουσιαστικές δεσµεύσεις µε βάση τη κοινή αντίληψη ότι όλοι πρέπει να αναλάβουν το µερίδιο που τους αναλογεί, προκειµένου να αντιµετωπιστεί η κλιµατική κρίση. Με την ενσωµάτωση στη συµφωνία νέων πλαισίων για τη χρηµατοδότηση, τη τεχνολογία τη καινοτοµία, θα ανοίξουν νέοι ορίζοντες και ευκαιρίες για την ανάπτυξη και τη συνεργασία. Με την υλοποίηση της Συµφωνίας σε εθνικό επίπεδο µέχρι το 2020, οι εκποµπές των αερίων του θερµοκηπίου θα κορυφωθούν και θα αρχίσουν να µειώνονται αισθητά, ενώ ταυτόχρονα θα υπάρξει διάχυση της τεχνολογίας µε επενδύσεις εκατοµµυρίων για µέτρα µείωσης εκποµπών και προσαρµογής. Η Συµφωνία της Κοπεγχάγης είναι µόνο η αρχή. εν θα επιφέρει όλες τις απαραίτητες αλλαγές για την µακροπρόθεσµη βιώσιµη ανάπτυξη. Ωστόσο, έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει το πλανήτη σε µια ξεκάθαρη πορεία χαµηλών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, δίνοντας σε εκατοµµύρια ανθρώπους και είδη την δυνατότητα επιβίωσης. Στο δίληµµα αντιµετώπιση της οικονοµικής ή της κλιµατικής κρίσης η απάντηση είναι µια: ράση άµεση και για τις δυο κρίσεις. Η αντιµετώπιση της κλιµατικής κρίσης, εξάλλου, µπορεί να αποτελέσει το καλύτερο αντίδοτο στην οικονοµική κρίση. 9