Καηεξίλα Δξνύγα Ψπρνιόγνο, Σύκβνπινο Κ.Ε.Θ.Ι. Πνιππνιηηηζκηθή ζπκβνπιεπηηθή Καιεζπέξα. Σν ζεκεξηλφ ζέκα καο είλαη ε πνιππνιηηηζκηθή ζπκβνπιεπηηθή [Π..]. Γηα λα γλσξηζηνχκε, πξνηείλσ φηαλ ζα κηιάεη θάπνηα ή θάπνηνο λα ιέεη ην φλνκά ηεο/ηνπ. Θα ζεια λα ξσηήζσ θαη αξρήλ, ηη λνκίδεηε φηη είλαη ε δηαπνιηηηζκηθή ή πνιππνιηηηζκηθή ζπκβνπιεπηηθή. Πνχ εζηηάδεη, ηη αθξηβψο ζεκαίλεη; έρεηε μαλαθνχζεη ηνλ φξν; - Τα δηαπνιηηηζκηθά ζρνιεία Σα νπνία ηη είλαη; - «εθεί πεγαίλνπλ καζεηέο από δηαθνξεηηθέο θνπιηνύξεο...». Αθξηβψο, αθξηβψο, είπεο ηε ιέμε-θιεηδί. Ναη, είλαη ε θνπιηνχξα. Η Π.. ζεσξεί φηη ε ζπκκεηνρή ζε κηα θνπιηνχξα επεξεάδεη πνιχ ζεκαληηθά ηελ αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθήο ηαπηφηεηαο. Οη ςπρνζεξαπείεο θαη ε ζπκβνπιεπηηθή, νη νπνίεο μεθίλεζαλ θαη αλαπηχρζεθαλ ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο (κε πην γλσζηέο ηελ ςπρνδπλακηθή, γλσζηηθή, ζπκπεξηθνξηθή, αλζξσπηζηηθή ζρνιή), δελ πήξαλ ππ φςε ηνπο ηελ έλλνηα ηεο θνπιηνχξαο. Πνιινί ζεξαπεπηέο ή ζχκβνπινη ζεσξνχζαλ φηη επεηδή «βιέπνπλ» ηνλ άλζξσπν πνπ δεηά βνήζεηα ζαλ κηα μερσξηζηή πεξίπησζε, κε ηε δηθή ηνπ ηζηνξία, δελ ρξεηάδεηαη λα ιάβνπλ ππφςε ηνπο ηελ θνπιηνχξα ηνπ θαη φ,ηη απηφ ζεκαίλεη. Φάλεθε φκσο φηη φηαλ ν ζχκβνπινο αλήθεη ζε δηαθνξεηηθή θνπιηνχξα απφ ηνλ πειάηε, θπξίσο ηψξα πνπ νη θνηλσλίεο είλαη φιν θαη πεξηζζφηεξν πνιππνιηηηζκηθέο, φηη κπνξεί λα ππάξμεη έλα ζέκα θαη φηη ρξεηάδεηαη ε θνπιηνχξα ηνπ πειάηε λα κπεη ζε θεληξηθή ζέζε, φπσο θαη ε θνπιηνχξα ηνπ ζπκβνχινπ, βέβαηα. Οπφηε ε Π.. είλαη έλαο θαηλνχξγηνο πφινο ζπκβνπιεπηηθήο, πνπ βάδεη ζην θέληξν ηελ θνπιηνχξα. Ση αθξηβψο ελλννχκε κε ηνλ φξν «θνπιηνχξα»; - Είλαη ην ζύλνιν εζώλ, εζίκσλ, παξαδόζεσλ κηαο ζπγθεθξηκέλεο θνηλσληθήο νκάδαο. Ωξαία, θαη πψο επεξεάδεη ηε ζπκβνπιεπηηθή ε θνπιηνχξα; Πψο λνκίδεηε εζείο φηη ηελ επεξεάδεη; -Καη αξρήλ κπνξεί λα είλαη θαη ζέκα γιώζζαο, λα κελ κπνξεί λα 1
γίλεη επηθνηλσλία ζηε δηθή καο γιώζζα, ζηα ειιεληθά. Καη θαηά δεύηεξνλ, εκέλα αο πνύκε κνπ έρεη ηύρεη λα δσ γνλείο πνπ είλαη πνιηηηθνί πξόζθπγεο, ήηαλ από ρώξα ηεο Αζίαο, έρνπλ δηαθνξεηηθά ήζε θαη έζηκα σο πξνο ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηώλ, είλαη πνιύ πην απζηεξά ηα ήζε, ζε άιιεο θνπιηνύξεο είλαη θάπσο πην λόκηκε ε άζθεζε ζσκαηηθήο βίαο, πην απνδεθηή, λαη. Ωξαία, νπφηε, ηη λνκίδεηε φηη θάλεη ν/ε ζχκβνπινο ζ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο; - Πξνζπαζείο λα θαηαλνήζεηο ηε θνπιηνύξα. Πνιχ σξαία, αθνχο πνιχ πξνζεθηηθά, θάλεηο εξσηήζεηο κε ζεβαζκφ, βιέπεηο φηη έρνπλ δηαθνξεηηθέο ηδέεο, πξνζπαζείο λα θαηαλνήζεηο, πνηα ζα είλαη ε ζηάζε ζαο σο ζχκβνπινη; - Δελ μέξνπκε... ηελ ηειεθσληθή ζπκβνπιεπηηθή, αθφκα θαη κία θνξά λα κηιήζεηε κε κία γπλαίθα ή έλαλ άληξα, ππάξρνπλ πνιηηηζκηθά ζέκαηα, δηαθνξεηηθέο ηδέεο, νη νπνίεο κπνξεί λα κε ιέγνληαη, αιιά λα ιεηηνπξγνχλ «θάησ απφ ην ηξαπέδη» - Μνπ έιεγε κία ζπλάδειθνο, πνπ είλαη ε κακά ηεο παηδαγσγόο, θαη δνπιεύεη ζ έλα ζρνιείν κε παηδηά παιαηζηηλίσλ, ζην εμσηεξηθό. Καη ιέεη όηη ηεο έθαλε εληύπσζε, επεηδή έρεη δνπιέςεη θαη ζε άιιεο ρώξεο, έιεγε όηη ηεο έθαλε εληύπσζε πνπ ηα παηδηά ήηαλ πάξα πνιύ ππεξθηλεηηθά. Σε ηέηνην βαζκό πνπ ππάξρνπλ κπξάβνη ζην ζρνιείν θάπσο λα ηα ρηππάλε, λα νξηνζεηνύλ ηα παηδηά. Καη εθείλε ην εμεγνύζε έηζη. Όηη ίζσο απηά ηα παηδηά, επεηδή κεγαιώλνπλ πνιύ κόλα ηνπο, ζηνπο δξόκνπο, δελ ππάξρεη επίβιεςε από ηνπο γνλείο... Οπόηε θαληάδνκαη θάπσο έηζη ην ρξεζηκνπνηεί θαλείο. Ναη. Αο δνχκε ινηπφλ πην ζπζηεκαηηθά ηη ζα πεη θνπιηνχξα. Δίλαη βέβαηα ν ηξφπνο δσήο, ηα ήζε, έζηκα, νη ηδέεο θαη νη αληηιήςεηο, θαη φια απηά πεξλνχλ ζε πνιιά επίπεδα ηεο θαζεκεξηλφηεηάο καο θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο καο. Απηφ πνπ ζθέθηνκαη είλαη λα δνχκε έλα-έλα ηα ζηνηρεία πνπ ζπληζηνχλ ηελ θνπιηνχξα θαη ην πψο απηή κπνξεί λα επεξεάζεη ηε ζπκβνπιεπηηθή. Γειαδή πνηα ζηνηρεία παίδνπλ ξφιν ζηε ζπκβνπιεπηηθή θαη ηη κπνξεί λα θάλεη ν ζχκβνπινο. Έλα ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο θνπιηνχξαο είλαη ν ηξφπνο πνπ θαηαλνεί έλαο άλζξσπνο ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Καη ηη ελλννχκε κε απηφ: ζρεκαηηθά κηιψληαο, ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο ε πξαγκαηηθφηεηα γίλεηαη αληηιεπηή σο δπαδηθή, δειαδή νη δπηηθνί άλζξσπνη 2
θαηαλννχλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα ζαλ λνπ θαη ζψκα, ηα νπνία αληηιακβάλνληαη σο δχν δηαθνξεηηθά πξάγκαηα, ν λνπο είλαη θάηη άζαξθν, είλαη ηδέεο, είλαη ζθέςεηο, είλαη πεπνηζήζεηο, θαη ην ζψκα είλαη θάηη ην απηφ, ην πιηθφ, θαη ππάξρεη έλαο πνιχ ζαθήο δηαρσξηζκφο. Δλψ ζε άιιεο θνπιηνχξεο, βηψλνπλ ηνλ θφζκν σο κία νιφηεηα, σο κία ελφηεηα. Γειαδή ζψκα, λνπο θαη πλεχκα είλαη φςεηο κηαο εληαίαο πξαγκαηηθφηεηαο. Απηή ε γεληθή θαη ζεσξεηηθή αληίιεςε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ηη επίπησζε λνκίδεηε φηη κπνξεί λα έρεη ζηε ςπρνζεξαπεία, ζηε ζεξαπεία, ζηε ζπκβνπιεπηηθή ρξεζηκνπνηψ απηνχο ηνπο φξνπο σο ζπλψλπκνπο, παξφιν πνπ έρνπλ κηθξέο δηαθνξέο. Μπνξεί απηή ε ηδέα, ν ηξφπνο βιέπσ ηελ πξαγκαηηθφηεηα λα έρεη επίπησζε ζηε ζπκβνπιεπηηθή δηαδηθαζία; - Πώο βιέπεη ηνλ εαπηό ηνπ ν ζύκβνπινο, ή απηόλ πνπ δεηάεη βνήζεηα; Αο κηιήζνπκε θαη αξρήλ γηα ηνλ άλζξσπν πνπ δεηάεη βνήζεηα. Γηαηί π.ρ., έλαο δπηηθφο άλζξσπνο φηαλ βξίζθεηαη ζε κία δχζθνιε θάζε ηεο δσήο ηνπ, ην πην ζπλεζηζκέλν αίηεκά ηνπ είλαη ηα «ζπκπηψκαηα», ην λα κε λνηψζεη θαιά. Όια απηά ζα ηα επηθνηλσλήζεη κε αθεξεκέλεο έλλνηεο, κπνξεί λα πεη φηη έρεη αγσλία, φηη έρεη θαηάζιηςε, φηη έρεη θνβίεο. Άλζξσπνη δηαθνξεηηθήο θνπιηνχξαο, πνπ έρνπλ νιηζηηθή αληίιεςε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, παξαπνληνχληαη ζπλήζσο γηα ελνριήζεηο ζην ζψκα: πνλάεη ην πφδη, πνλάεη ην ζηνκάρη, πνλάεη ην ζψκα. Οπφηε, κηα δηαθνξά είλαη γηα ην ηη παξαπνληέηαη ν άλζξσπνο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ν ζχκβνπινο έρεη λα πξνηείλεη θάπνηεο ζεξαπείεο, παξεκβάζεηο, ιχζεηο. Έλαο δπηηθφο ζχκβνπινο ή ζεξαπεπηήο, ζα πξνηείλεη ςπρνζεξαπεία π.ρ. ζηελ θαηάζιηςε, ή ηνλ πφλν ζην ζηνκάρη... ζα ηνλ εξκελεχζεη θαη ζα πεη: «πνλάεη, γηαηί βηψλεη κηα απψιεηα» θαη ζα πξνηείλεη κηα δηαλνεηηθή ζεξαπεία. Κάπνηνο νιηζηηθφο ζεξαπεπηήο κπνξεί λα πξνηείλεη δηαινγηζκφ ή δίαηηα. Θα πξνηείλεη ηειείσο δηαθνξεηηθά πξάγκαηα. Βιέπνπκε ινηπφλ φηη απηή ε αληίιεςε επεξεάδεη θαη ηνλ πειάηε θαη ην ζχκβνπιν. Οπφηε θαιφ είλαη λα ρνπκε ζην λνπ καο π.ρ. Αζηάηεο ζηελ Διιάδα, πνπ παξαπνληνχληαη γηα ζσκαηηθά ζπκπηψκαηα, κπνξνχκε λα ζθεθηνχκε θαη λα δηεξεπλήζνπκε θη άιια πξάγκαηα, εθηφο απφ ην λα πάλε ζε γηαηξφ γηα λα εμεηάζεη ηνπο ζσκαηηθνχο πφλνπο. Έλα άιιν ζηνηρείν ηεο θνπιηνχξαο είλαη ε αληίιεςε ηνπ εαπηνχ, ν ηξφπνο πνπ αληηιακβάλνκαη ηνλ εαπηφ κνπ. Δδψ ζέισ θάλσ κηα παξέλζεζε 3
ιέγνληαο φηη θάλνπκε ην δηαρσξηζκφ ζε δπηηθέο θνηλσλίεο θαη παξαδνζηαθέο θνπιηνχξεο ηερλεηά θαη ζεσξεηηθά θαη ηα παξνπζηάδνπκε ιίγν ζαλ άθξα θαη αληίζεηα. Οη άλζξσπνη, είηε απφ παξαδνζηαθή είηε απφ δπηηθή θνπιηνχξα, έρνπκε έλα κείγκα απηψλ ησλ πξαγκάησλ, επεξεαδφκαζηε απφ πάξα πνιιά πξάγκαηα. Σν δηαρσξίδνπκε εδψ ζεσξεηηθά γηα λα ην θαηαιάβνπκε θαη λα γίλεη πην απηφ. Σψξα, θαη ζηε Γχζε έρνπλ αλαπηπρζεί πνιχ νη νιηζηηθέο πξνζεγγίζεηο, έρνπκε επεξεαζηεί θη εκείο απφ απηέο. Ωο πξνο ηελ αληίιεςε ηνπ εαπηνχ... ηηο δπηηθέο θνηλσλίεο νη άλζξσπνη αληηιακβάλνληαη ηνλ εαπηφ σο απηφλνκν, δηαθξηηφ άηνκν πνπ έρεη ηηο αξρέο ηνπ, ηα πηζηεχσ ηνπ, ηηο επηζπκίεο ηνπ θ.ιπ., ελψ ζηηο πην παξαδνζηαθέο θνπιηνχξεο αληηιακβάλνληαη ηνλ εαπηφ ηνπο σο κέιε ηεο θνηλφηεηαο πεξηζζφηεξν. Απηφ ζεκαίλεη φηη, απφ ηε ζηηγκή πνπ ην θπξίαξρν είλαη ε ηδηφηεηά ηνπο σο κέινο ηεο νηθνγέλεηαο, σο κέινο ηεο ηάδε θνηλφηεηαο, κέινο κηαο ζξεζθεπηηθήο θνηλφηεηαο, κπνξεί λα παίξλνπλ απνθάζεηο γηα ηε δσή ηνπο ζχκθσλα κε ηα θνηλσληθά ζέισ θαη επηηαγέο πεξηζζφηεξν. Απηφ φζνλ αθνξά ζηνλ άλζξσπν πνπ δεηάεη βνήζεηα. Απηή ε αληίιεςε ηνπ εαπηνχ λνκίδεηε κπνξεί λα επεξεάζεη ην ζχκβνπιν; Σν πψο αληηιακβάλεηαη ν ζχκβνπινο ηνλ εαπηφ ηνπ; - Επεξεάδεηαη. Με πνηνλ ηξφπν; Έρεηε θάπνην παξάδεηγκα; Γίλεηαη ζπδήηεζε. Αλαθέξνπλ κηα πεξίπησζε κηαο νηθνγέλεηαο ξνκά πνπ ην παηδί ηνπο (αγόξη, 7 εηώλ) δελ πεγαίλεη ζρνιείν, αιιά δνπιεύεη καδί κε ηνλ κπακπά ηνπ. απηή ηελ πεξίπησζε, είλαη ρξήζηκν λα κελ κπνχκε ζηελ παγίδα ηνπ λα ζεσξνχκε φηη ε δηθηά καο θνπιηνχξα είλαη θαιχηεξε, αλψηεξε, θαη φηη ε θνπιηνχξα ηνπ άιινπ είλαη ιάζνο. Γελ ππάξρεη ζσζηφ θαη ιάζνο. Σν ζέκα είλαη πψο κπνξεί λα είλαη ιεηηνπξγηθή ε δηαδηθαζία ηεο ζπκβνπιεπηηθήο. Γη απηφ ζε ξψηεζα, απφ πνηα πιεπξά κηιάο; Όηαλ ζα είζαη ζχκβνπινο, ηη ζα θάλεηο; Όηαλ βξεζείο κπξνζηά ζε κία πεξίπησζε παηδηθήο εξγαζίαο, ζηνπο ξνκά, φπσο αλέθεξεο ηη ζηάζε ζα θξαηήζεηο; - Τώξα δελ κπνξώ λα ηνπ πσ όηη ην παηδί λα πεγαίλεη ην πξσί ζρνιείν θαη ην απόγεπκα λα εξγάδεηαη. Δελ κπνξεί λα ην πξνηείλεη έλαο ζύκβνπινο απηό. Τα θίλεηξα πνπ ζα δώζσ ζηνπο γνλείο γηα λα πεγαίλεη ζην ζρνιείν, είλαη έλα. Αιιά λα ην εμηζνξξνπήζσ απηό κε 4
ην λα δνπιεύεη ην απόγεπκα, είλαη θάηη άιιν. Με αθνξκή απηφ ην παξάδεηγκα, αο δνχκε ην ζέκα ηεο ζπκβνπιεπηηθήο ιίγν γεληθφηεξα. ηα ειιεληθά, επεηδή είλαη πνιχ θνληά ν φξνο ζπκβνπιή κε ηνλ φξν ζπκβνπιεπηηθή, ρξεηάδεηαη λα δηαρσξίζεηε ηηο δχν έλλνηεο. Η έλλνηα ηεο ζπκβνπιεπηηθήο δελ ζεκαίλεη φηη ν ζχκβνπινο δίλεη ζπκβνπιέο. Έλαο ζχκβνπινο δελ δίλεη ζπκβνπιέο, αιιά είλαη εθεί γηα λα δηεξεπλήζεη καδί κε ηνλ άλζξσπν πνπ δεηά βνήζεηα ην ζέκα ή ην πξφβιεκα πνπ ηνλ απαζρνιεί, θαη λα ηνλ βνεζήζεη λα βξεη ηε δηθή ηνπ ιχζε. Οπφηε, κ απηή ηελ έλλνηα, ν ζχκβνπινο δελ ιέεη ζηνπο αλζξψπνπο ηη λα θάλνπλ ή φηη «απηφ ην ζεσξψ θαιχηεξν ή απηφ δελ ην δέρνκαη ή ζα ην θάλεηο», αιιά... - (...) παξνπζηάδνπκε πιεπξέο ηνπ πξνβιήκαηνο, παξνπζηάδνπκε ελαιιαθηηθέο Δελ ζα κπνξνύζα εγώ λα παξνπζηάδσ ελαιιαθηηθή όηη ην παηδί, αο πνύκε, ζα κπνξνύζε λα εξγάδεηαη ην απόγεπκα. Όηαλ ζπδεηάκε γηα ηελ θνπιηνχξα ην θάλνπκε γηα λα κπνξέζνπκε λα αλνίμνπκε εκείο ζαλ άλζξσπνη θαη ζαλ ζχκβνπινη ηνπο νξίδνληεο καο, ψζηε λα θαηαλνήζνπκε ην πνχ βξίζθνληαη νη άιινη άλζξσπνη. Γελ πξνηείλνπκε ιχζεηο. Σν ζέκα είλαη λα ηνπο θαηαλνήζνπκε, γηαηί αλ ηνπο θαηαλνήζνπκε, ζα κπνξέζνπκε λα βνεζήζνπκε λα βξνπλ κφλνη ηνπο ηε ιχζε πνπ είλαη θαηάιιειε. Κάπνηα πξάγκαηα, βέβαηα, είλαη αθαηάιπηα. Γειαδή, αλ είραηε ζε ζπλεδξία έλα δεπγάξη πνπ ν άλδξαο αζθεί βία ζηε γπλαίθα, ηφηε ρξεηάδεηαη λα βάιεηε θάπνηνπο φξνπο, φπσο «δελ επηηξέπεηαη ε βία εδψ κέζα», θάπνηνπο αθαηάιπηνπο φξνπο. - Εγώ ζέισ λα πσ όηη (...) κία γξακκή ζπγθεθξηκέλε πνπ γίλεηαη γηα λα εμππεξεηήζεη (...) Άξα ινηπόλ θάζε ηη πνπ θάλνπκε πξέπεη λα είλαη ζύκθσλε κε απηνύο ηνπο ζθνπνύο. Ωξαία. Αιιά... επεηδή απηφ είλαη θάπσο γεληθφ θαη ζεσξεηηθφ, κπνξείο λα θέξεηο έλα παξάδεηγκα; Γειαδή ηειεθσλεί θάπνηα γπλαίθα θαη ηη δεηάεη; - Μπνξεί λα πάξεη θαη λα πεη όηη «κε ρηύπεζε πάξα πνιύ ηώξα ν άληξαο κνπ, έρσ αίκαηα παληνύ, αιιά εληάμεη, γεληθά κε ρηππάεη». Εθεί ηη θάλνπκε; Ξέξσ γσ, ηεο έρεη ζπάζεη ηα δόληηα, ελώ πξηλ δε ζα ηειεθσλνύζε, γηαηί έρεη ζπλεζίζεη Γίλεηαη έλαο δηάινγνο αλάκεζα ζε εθπαηδεπόκελνπο. - Εθεί κπνξνύκε λα ηεο πνύκε όηη ζηελ Ειιάδα ε γπλαίθα θαη ν άληξαο ζεσξνύληαη ίζνη από ην λόκν; Βέβαηα, βέβαηα. Δλεκεξψλεηο γηα ην ηη ιέεη ν λφκνο, δίλεηο ηελ 5
πιεξνθόξεζε, βέβαηα, φηη ε βία ζηελ νηθνγέλεηα είλαη αδίθεκα, φηη κπνξεί ν δξάζηεο λα πάεη θπιαθή, ψζηε λα γλσξίδεη ηα δηθαηψκαηά ηεο. Αιιά ζηε δηαδηθαζία ηεο ζπκβνπιεπηηθήο, ν ζχκβνπινο ρξεηάδεηαη λα είλαη αλνηρηφο λ αθνχζεη θαη λ αθνινπζήζεη έηζη ψζηε... ε γπλαίθα λα κπνξέζεη λα θάλεη ηα απαξαίηεηα βήκαηα πνπ ζα απνθαζίζεη ε ίδηα. Γειαδή, αλ ν/ε ζχκβνπινο απέλαληη ζε κηα γπλαίθα κεηαλάζηξηα πνπ θαθνπνηείηαη έρεη ηε ζηάζε «Απηφ δελ πξέπεη εζχ λα ην δέρεζαη γηαηί εκείο ζηε ρψξα καο έρνπκε απηφ ην λφκν», δελ ζα πεηχρεη ζαλ ζπκβνπιεπηηθή. Σν ιέσ ιίγν ζρεκαηηθά. - Ο λόκνο ζεσξεί όηη άληξαο θαη γπλαίθα είλαη ίζνη. Καη όηη ην ζπγθεθξηκέλν ζεσξείηαη αδίθεκα θαη όηη ελ πάζε πεξηπηώζεη είηε (...) είηε κπνξεί λα ζπκβνπιεπηεί θάπνην λνκηθό ηκήκα. Απηό δελ είλαη θάηη πνπ πξέπεη λα θάλνπκε; Βεβαίσο, ν/ε ζχκβνπινο ηεο δίλεη ηελ πιεξνθφξεζε γηα ην λφκν, φηη κπνξεί ν δξάζηεο λα ηηκσξεζεί θαη φηη ε γπλαίθα κπνξεί λα πάξεη πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζην λνκηθφ ηκήκα. Μεηά, έλα πνιχ κεγάιν δήηεκα είλαη ην πψο ζα δνπιέςεηε ζπκβνπιεπηηθά κ απηή ηε γπλαίθα, ψζηε λα θάλεη απηά ηα βήκαηα. Καηαιαβαίλσ φηη έρεηε αγσλία θαη ζέιεηε έλα πιαίζην, πνπ λα μέξεηε σο πνχ ζα θηάλεηε θαη κεηά αλαιακβάλεη ν επφκελνο. Απηφ ην πιαίζην θαη ηελ νξηνζέηεζε ηεο δνπιεηάο ζα ζαο ην δψζεη ε ππεξεζία ζαο, αιιά είλαη πηζαλφ φηη δελ ζα δίλεηε κφλν πιεξνθνξίεο. Γειαδή, γηα κηα γπλαίθα πνπ θαθνπνηείηαη θαη ηειεθσλεί ζηε γξακκή Ο, έλα θνκκάηη πνιχ ζεκαληηθφ είλαη νη πιεξνθνξίεο πνπ ζα δψζεηε, θαη έλα άιιν θνκκάηη είλαη λα ηε βνεζήζεηε, λα ηε ζηεξίμεηε εθείλε ηε ζηηγκή λα δηαρεηξηζηείηε ηε θξίζε. Γηα λα θάλεηε ινηπφλ δηαρείξηζε θξίζεο, ρξεηάδεηαη λα έρεηε ζπκβνπιεπηηθέο ηθαλφηεηεο. Γελ θηάλεη κφλν ε πιεξνθφξεζε. - Μπνξεί λα πεη «εγώ ζέισ λα κείλσ ζην ζπίηη», έηζη απιά, «δε ζέισ λα πάσ ζηηο αζηπλνκίεο λα θάλσ κελύζεηο». Μηα εξγαζία πνπ ρξεηάδεηαη λα θάλεηε είλαη λα έρεηε ζηε δηάζεζή ζαο φιε ηε πιεξνθφξεζε γηα δνκέο, ππεξεζίεο θαη ππνζηεξηθηηθνχο θνξείο. Δζείο ζα είζηε νη πξψηνη πνπ ζα απαληάηε ζην ηειέθσλν θαη ζα ρξεηαζηεί λα γλσξίδεηε πνιχ θαιά ηη άιινη θνξείο ππάξρνπλ, ηη ππεξεζίεο πξνζθέξνπλ, έηζη ψζηε λα είζηε ζε ζέζε λα θάλεηε κηα ζσζηή παξαπνκπή. Κη απηφ ρξεηάδεηαη λα γίλεη παλειιαδηθά, αθνχ ζα δέρεζηε ηειέθσλα απφ φιε ηελ 6
Διιάδα. Σν ζέκα ηεο παξαπνκπήο είλαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ. Γελ αξθεί κφλν ε πιεξνθφξεζε. Υξεηάδεηαη λα γλσξίδεηε λα παξαπέκπεηε ζσζηά, ψζηε νη γπλαίθεο λα απεπζχλνληαη ζηνλ θαηάιιειν θνξέα, απνθεχγνληαο άζθνπεο ηαιαηπσξίεο θαη καηαηψζεηο. - Αλ πεη «απηόο είλαη άληξαο θαη κε ρηππάεη, απιώο ηώξα είλαη πνιύ έληνλν». Εκείο ζα ηεο πνύκε όηη δελ έρεη ζεκαζία πνπ είλαη άληξαο; Τη ζα θάλνπκε; Όια απηά πνπ ιέκε ηψξα γηα ηε ζπκβνπιεπηηθή θαη ηελ θνπιηνχξα, φια απηά ρξεηάδεηαη λα ηα έρεη ππφςε ηνπ ν ζχκβνπινο, δελ ζεκαίλεη φηη ηα ιέεη ζηε γπλαίθα κε απηφ ην ηξφπν. Υξεηάδεηαη γηα λα αλνίμεηε ην δηθφ ζαο νξίδνληα. ηε γπλαίθα πνπ δεηά βνήζεηα ν ζχκβνπινο δελ ιέεη ζεσξίεο, αιιά ηε βνεζάεη λα θηάζεη ζην ζεκείν ε ίδηα λα δεη ηη είλαη ε βία, αλ είλαη απνδεθηή ή λα απνθαζίζεη λα θάλεη θάπνηεο θηλήζεηο, λα δεη ηη ζπλέπεηεο έρεη κηα ηέηνηα θίλεζε. Γηαηί δελ ζεκαίλεη φηη γηα κηα γπλαίθα είλαη ην θαιχηεξν λα θχγεη απφ ην ζπίηη. Η ίδηα μέξεη ηη εκπφδηα έρεη, πνηνη είλαη νη ελδερφκελνη θίλδπλνη εάλ ππάξρνπλ θίλδπλνη. Η ίδηα ζα ζαο κηιήζεη θη εζείο ζα ηε βνεζήζεηε λα ζηαζκίζεη ηε θαηάζηαζε, ψζηε λα πάξεη ηελ απφθαζή ηεο. Αο μαλαγπξίζνπκε ζην δήηεκα ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο θνπιηνχξαο, γηαηί σο ζχκβνπινη είλαη δπλαηφλ λα θάλνπκε ιάζε επεηδή ζεσξνχκε θάπνηα πξάγκαηα δεδνκέλα θαη λνκίδνπκε φηη ηζρχνπλ γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο. Παίξλνληαο αθνξκή απφ απηφ πνπ είπαηε πην πξηλ, φηη εδψ είλαη Διιάδα θη έρνπκε ην λφκν γηα ηελ ελδννηθνγελεηαθή βία θαη φηη είλαη έγθιεκα ε βία θιπ. Όκσο, παξφιν πνπ ππάξρεη απηφο ν λφκνο, αλ θνηηάμνπκε ηα πνζνζηά ελδννηθνγελεηαθήο βίαο πνπ ππάξρνπλ ζηελ Διιάδα, ηξνκαθηηθά πνζνζηά, βιέπνπκε φηη ε λννηξνπία καο δελ έρεη ελζσκαηψζεη απηφ ην λφκν θαη φηη ε ελδννηθνγελεηαθή βία είλαη αλεθηή. Απηά ηα πνζνζηά είλαη πάξα πνιχ πςειά θαη ζηελ Διιάδα, θαη ζηελ Δπξψπε θαη ζηηο βφξεηεο ρψξεο, Φηλιαλδία, νπεδία, θιπ. Θέισ λα πσ είλαη ιάζνο λα λνκίδνπκε φηη κφλν θάπνηεο άιιεο θνπιηνχξεο απνδέρνληαη ηε βία θη φηη εκείο έρνπκε ιχζεη απηά ηα ζέκαηα. Δίλαη πξάγκαηα κε ηα νπνία ζα έρεηε ζπλερή ηξηβή. Αο κπνχκε ιίγν ζην θνκκάηη ηνπ ηη θάλεη έλαο ζχκβνπινο, δειαδή ηη ζηάζε θξαηά... φηη δειαδή δελ ζπκβνπιεχεη, δελ παξεγνξεί, δελ εξκελεχεη... - Δειαδή αθνύκε, δελ κηιάκε. Βεβαίσο αθνχκε πνιχ πξνζεθηηθά, πξνζπαζνχκε λα θαηαιάβνπκε, θάλνπκε 7
εξσηήζεηο θαη παξεκβάζεηο. -Είλαη αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε. Δίλαη αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, θη αλάινγα κε ην πιαίζην, πνπ νξίδεη ε ππεξεζία ζαο γηα ην πνηνο είλαη ν ξφινο ζαο θαη ηα φξηά ζαο, φπσο επίζεο θαη αλάινγα κε ηελ θαηεχζπλζε πνπ ζαο δίλεη ε εθπαίδεπζή ζαο ζηε ζπκβνπιεπηηθή. Δπίζεο, είλαη ζεκαληηθφ φηαλ ζα ιεηηνπξγήζνπλ ηα πκβνπιεπηηθά Κέληξα ηεο Γ.Γ.Ι.Φ., πνπ ζα είλαη κηα κεγάιε βνήζεηα γηα ζαο, ψζηε φζεο γπλαίθεο ζέινπλ λα κπνξνχλ λα πάξνπλ απφ εθεί λνκηθή ή ςπρνινγηθή ζπκβνπιεπηηθή. ηε παξνχζα θάζε, λνκίδσ φηη ρξεηάδεηαη λα μεθαζαξίζεηε ην πιαίζην, σο πνχ θηάλεηε, θαη πνηνο άιινο κπνξεί λα είλαη βνεζεηηθφο ζηε δνπιεηά ζαο. Γηαηί σο ζχκβνπινη ηεο ηειεθσληθήο γξακκήο, ζα παίξλεηε φιν ην πξψην βαξχ πξάγκα ηεο πξψηεο επαθήο. Όκσο, ππάξρνπλ θαη ζεηηθά ζηε ηειεθσληθή ζπκβνπιεπηηθή, φηη νη άλζξσπνη πνπ ηειεθσλνχλ ζηηο ηειεθσληθέο γξακκέο είλαη πνιχ πην επραξηζηεκέλνη απφ ηηο ελψπηνο ελσπίσ ζπκβνπιεπηηθέο ζπλεδξίεο. Καη είλαη επραξηζηεκέλνη, γηαηί έρνπλ άκεζε πξφζβαζε, ηα ξαληεβνχ ηνπο δελ αξγνχλ, κπνξνχλ λα κηιήζνπλ άκεζα ζε ζχκβνπιν, ζε κέξα θαη ψξα πνπ ηνπο βνιεχεη. Απιψο ηειεθσλνχλ θη έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο έλαλ άλζξσπν, πνπ ηνπο αθνχεη, θαη είλαη πνιχ ζεκαληηθφ απηφ, φηη ηνπο αθνχεη. Κάπνηα γπλαίθα κπνξεί λα ζέιεη λα πεη κφλν απηφ πνπ πεξλάεη, θαη ηίπνηα άιιν. Ή λα ζέιεη λα πάξεη κηα πιεξνθνξία, ή λα κάζεη γηα θάπνηα άιιε ππεξεζία πνπ ηελ ελδηαθέξεη. Έλα πξάγκα είλαη ηεο άκεζεο πξφζβαζεο, θαη ην δεχηεξν είλαη φηη νη πειάηεο ζηηο ηειεθσληθέο γξακκέο έρνπλ νη ίδηνη ηνλ έιεγρν. Απηφ είλαη ζεκαληηθφ, γηαηί ε αληζνξξνπία ηεο δχλακεο ζηε ζπκβνπιεπηηθή είλαη πνιχ κεγάιε. Ο ζχκβνπινο έρεη πάξα πνιχ κεγάιε εμνπζία θαη ε πειάηηζζα έρεη πνιχ κηθξή εμνπζία. Δλψ ζηελ ηειεθσληθή ζπκβνπιεπηηθή έρεη κεγαιχηεξν έιεγρν ε πειάηηζζα, απηή πνπ ηειεθσλεί. Αλ δελ ηεο αξέζεη νηηδήπνηε, κπνξεί λα θιείζεη ην ηειέθσλν ή λα ην ζπληνκεχζεη. Απηφ είλαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηνπο αλζξψπνπο. ΔΥΔΙ, ινηπφλ, ζεηηθά ζηνηρεία ε ηειεθσληθή ζπκβνπιεπηηθή. θέθηνκαη λα επηζηξέςνπκε ζηα ζέκαηα ηεο θνπιηνχξαο. Έλα άιιν ζηνηρείν ηεο θνπιηνχξαο είλαη ε αίζζεζε ηεο εζηθόηεηαο. Απηφ πψο ην θαηαιαβαίλεηε; - ( ) εζηθή ( ) θνπέια ( ) παξζεληά ( ) ζα ηε ιηζνβνιήζνπλ ( ) Οη εζηθέο αμίεο ηεο θάζε θνπιηνχξαο ζεσξνχληαη ζεκαληηθέο (ι.ρ. ε 8
επηηπρία, ε πξφνδνο γηα ηηο δπηηθέο θνηλσλίεο), φπσο επίζεο, νη εζηθέο επηινγέο ησλ αλζξψπσλ αλάκεζα ζην ζσζηφ θαη ην ιάζνο. ρεκαηηθά κηιψληαο, ζηηο δπηηθέο θνπιηνχξεο ε θνζκνζεσξία ιέεη φηη ηα πξάγκαηα θαη νη θαηαζηάζεηο πνπ νη άλζξσπνη δνπλ πξνέξρνληαη θπξίσο απφ πξνζσπηθή επηινγή. Άξα απηνί έρνπλ ηελ επζχλε ησλ φζσλ ηνπο ζπκβαίλνπλ. Δλψ ζε πην παξαδνζηαθέο θνπιηνχξεο, νη άλζξσπνη πηζηεχνπλ ζηε κνίξα, ην θάξκα, απηφ πνπ θη εκείο ζηελ Διιάδα παιηφηεξα ιέγακε είλαη γξακκέλν. Απηή ε αληίιεςε επεξεάδεη θαη ηε ζεξαπεία. Έλαο δπηηθφο ζεξαπεπηήο ζα εξγαζηεί, ψζηε ην άηνκν λα δεη φηη απηφ πνπ δεη δελ ηνπ έηπρε, αιιά φηη είλαη επηινγή θαη φηη έρεη πξνζσπηθή επζχλε. Δλψ πην παξαδνζηαθνί ζεξαπεπηέο, αλ αθνχζνπλ απφ θάπνηνλ άλζξσπν λα ιέεη φηη «απηφ πνπ δσ είλαη πξνζσπηθή κνπ επηινγή», ζα ηνλ ζεσξήζνπλ εγσθεληξηθφ, ζα ζθεθηνχλ φηη δε ζέβεηαη ηε κνίξα θαη ηνπο ζενχο. Έηζη ινηπφλ κπαίλεη ζε δηαθνξεηηθή βάζε ε ζπκβνπιεπηηθή θαη ε ζεξαπεία. Έλαο παξαδνζηαθφο ζεξαπεπηήο ζα ζεσξνχζε ζσζηφ λα πάςεη απηφο ν άλζξσπνο λα είλαη εγσθεληξηθφο θαη φηη πξέπεη λα απνδερηεί ηε κνίξα θαη ηηο δπλάκεηο ησλ πλεπκάησλ, ησλ πξνγφλσλ γηαηί πηζηεχεη φηη νη πξφγνλνη είλαη δσληαλνί θαη επεξεάδνπλ ηα πξάγκαηα. Θέισ λα ηνλίζσ φηη κπνξεί λα ηα πεξηγξάθσ σο δίπνια, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα νη ηζηνξίεο ησλ αλζξψπσλ βξίζθνληαη θάπνπ ζηε κέζε. Π.ρ. ζηελ Διιάδα (πνπ ζεσξείηαη δπηηθή θνηλσλία) πξηλ κεξηθά ρξφληα ή αθφκα θαη ζήκεξα θάπνηνη άλζξσπνη πηζηεχνπλ ζην πεπξσκέλν θαη ζηε κνίξα... - «...» Γελ είλαη ζσζηφ θαη ιάζνο, λα κελ κπνχκε ζην ζσζηφ θαη ιάζνο, φζν ζην λα θαηαλνήζνπκε ην πψο νη άλζξσπνη αληηιακβάλνληαη θαη θαηαλννχλ ηε δσή ηνπο. Πνηεο ηδέεο ππάξρνπλ πίζσ απφ ην ηξφπν ιεηηνπξγίαο θαη ζπκπεξηθνξάο ηνπο. - «...» Θα ζαο πσ κηα ηζηνξία, πνπ δηάβαζα ζε έλα βηβιίν, θαη ήηαλ πάξα πνιχ εληππσζηαθή. Σν 1984, ινηπφλ, 12.000 Δβξαίνη ηεο Αηζηνπίαο εθδηψρηεθαλ απφ ηε γε ηνπο θαη άξρηζαλ λα επηζηξέθνπλ ζην Ιζξαήι. Πέξαζαλ απφ εξήκνπο, θ.ιπ., ηαιαηπσξήζεθαλ πάξα πνιχ, απ ηνπο δψδεθα ρηιηάδεο νη 3.000 πέζαλαλ. Κη αθνχ έγηλε φιε απηή ε θαηαζηξνθή, ην Ιζξαήι έζηεηιε αεξνπιάλα γηα λα ηνπο πάξεη θαη λα ηνπο εγθαηαζηήζεη ζην Ιζξαήι. Αλάκεζά ηνπο ήηαλ κηα γπλαίθα ηεο νπνίαο ην παηδί πέζαλε ζηε δηάξθεηα 9
απηήο ηεο πνξείαο. Η γπλαίθα ην θξαηνχζε πάλσ ηεο, θαη φηαλ θηάζαλε ζην Ιζξαήι ηεο ην απνζπάζαλε κε ηε βία, γηαηί εθείλε δελ ήζειε λα ην αθήζεη, νχηε λα ην ζάςνπλε. Γχν ρξφληα κεηά, απηή ε γπλαίθα εηζάγεηαη ζε κηα ςπρηαηξηθή θιηληθή, γηαηί φιν απηφ ηνλ θαηξφ είρε αυπλίεο, αλαζηάησζε, αξξπζκίεο, πάξα πνιιά ζσκαηηθά ζπκπηψκαηα θαη ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ αλέθεξε φηη έρεη έλα θίδη ζην πφδη ηεο. ηελ ςπρηαηξηθή θιηληθή, κέζσ δηεξκελέα επεηδή ε γπλαίθα κηινχζε κφλν αξακατθά, ηελ αξραία ηνπο δηάιεθην - νη ζεξαπεπηέο καζαίλνπλ φιε απηή ηελ ηζηνξία, θαη φηη επί δχν ρξφληα κεηά ην ζάλαην ηνπ παηδηνχ είρε φια απηά ηα έληνλα ζπκπηψκαηα. Η ηδέα ηνπ θηδηνχ αλεζχρεζε πάξα πνιχ ηνπο ζεξαπεπηέο νη νπνίνη ηεο έδσζαλ ηε δηάγλσζε ηνπ ςπρσζηθνχ επεηζνδίνπ. Σεο έδσζαλ θάξκαθα γηα ηα ζσκαηηθά ζπκπηψκαηα, ςπρνθάξκαθα γηα ην ςπρσζηθφ επεηζφδην, θη απηή ε γπλαίθα ζα είρε ηελ θαξηέξα πνπ θάλνπλ ζπλήζσο νη ςπρσζηθνί ζηα ςπρηαηξεία. ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, θάπνηνο ζεξαπεπηήο, πνπ ήηαλ πην αλνηθηφο ζηε δηαθνξεηηθή θνπιηνχξα, βξήθε θάπνηνλ αλζξσπνιφγν πνπ γλψξηδε ηε γιψζζα, αιιά γλψξηδε θαη ηνλ πνιηηηζκφ. Καη θάλεθε ηειηθά φηη ε γπλαίθα είρε φια απηά ηα ζπκπηψκαηα, επεηδή ζεσξνχζε ηνλ εαπηφ ηεο κηαζκέλν, επεηδή έπηαζε αλζξψπηλν πηψκα (ην παηδί ηεο) θαη ε ζξεζθεπηηθή ζέθηα ζηελ νπνία αλήθε φξηδε φηη έπξεπε λα θάλεη ηειεηνπξγηθφ εμαγληζκνχ, αιιηψο ζα ήηαλ κηαζκέλε γηα πάληα. Δπίζεο, θάλεθε φηη ε πεζεξά ηεο ηήο απαγφξεπε λα κηιήζεη γηα ην παηδί ηεο, λα πεη ηα ζπλαηζζήκαηά ηεο. Καη απηφ ζπλδέεηαη κε ην θίδη ζην πφδη πνπ αλέθεξε ε γπλαίθα. Ο αλζξσπνιφγνο εμήγεζε φηη ήηαλ κηα ηδησκαηηθή έθθξαζε πνπ ζεκαίλεη «έρσ δηαθσλία κε ηελ πεζεξά κνπ». ηε ζπγθεθξηκέλε ηζηνξία θαίλεηαη φηη λαη, νη ζεξαπεπηέο είραλ ρξεζηκνπνηήζεη κεηαθξαζηή, φπσο φθεηιαλ, αιιά εθείλνο δελ γλψξηδε ηε θνπιηνχξα ησλ αλζξψπσλ. Υξεηάζηεθε έλαο άιινο άλζξσπνο πνπ λα μέξεη ηελ θνπιηνχξα γηα λα απνθηήζνπλ λφεκα φζα έιεγε ε γπλαίθα. Ση πξφηεηλαλ ινηπφλ νη ζεξαπεπηέο; Οη ζεξαπεπηέο ζην Ιζξαήι ήηαλ δπηηθήο θνπιηνχξαο θαη πξφηεηλαλ ςπρνζεξαπεία γηα λα κηιήζεη γηα ηα ζπλαηζζήκαηά ηεο γηα ηελ απψιεηα ηνπ παηδηνχ ηεο, αιιά ε γπλαίθα έθαλε θαη ηειεηή εμαγληζκνχ θαη κφλν έηζη απειεπζεξψζεθε απφ ην κίαζκα. Καη έηζη κε επηπρή ηξφπν έιεμε κηα ςπρηαηξηθή θαξηέξα. - Πώο ηελ θαηαθέξαλε λα κηιήζεη γηα ηα ζπλαηζζήκαηά ηεο; Γελ είρε πξφβιεκα λα κηιήζεη, ίζα-ίζα, ηεο είρε απαγνξεπηεί... 10
Μηιάλε πνιινί καδί. Κη εκείο ιέκε νχηε θίδη ζηνλ θφξθν κνπ. Η γπλαίθα απηή είρε ρξεζηκνπνηήζεη απιψο κηα ηδησκαηηθή έθθξαζε θαη δελ ζήκαηλε φηη είρε παξαηζζήζεηο, νχηε ςπρσζηθά ζηνηρεία. Δίλαη αθξαίν παξάδεηγκα, αιιά θαληαζηείηε ηη παξεμεγήζεηο κπνξνχλ λα γίλνπλ φηαλ ζεσξνχκε φηη απηά πνπ πηζηεχνπκε εκείο είλαη θαη ηα απνιχησο ζσζηά θαη φηη φινη νη άλζξσπνη ηα αζπάδνληαη θαη φηαλ δελ είκαζηε επαίζζεηνη ζηε θνπιηνχξα ηνπ θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ άιινπ. Γηα λα ζπλερίζνπκε ζην ζέκα ηεο θνπιηνχξαο, κηα άιιε παξάκεηξνο είλαη ε αληίιεςε ηνπ ρξόλνπ. Πφζν δηαθνξεηηθή κπνξεί λα είλαη ζε δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο θαη ηη ζπλέπεηεο κπνξεί λα έρεη απηφ, βέβαηα. Ο πνιχ ρνλδξηθφο δηαρσξηζκφο είλαη πάιη φηη νη δπηηθέο θνηλσλίεο έρνπλ κηα γξακκηθή αληίιεςε ηνπ ρξφλνπ, ελψ θάπνηεο πην παξαδνζηαθέο θνηλσλίεο δελ έρνπλ απηή ηελ αληίιεςε. Απηφ θαίλεηαη αθφκε θαη ζην πψο νη άλζξσπνη αθεγνχληαη ηζηνξίεο. Λ.ρ. έλαο δπηηθφο ζπλήζσο ιέεη κηα ηζηνξία κε αξρή, κέζε θαη ηέινο. Κάπνηνη άιινη ιανί ιέλε θπθιηθέο ηζηνξίεο, αλνίγνπλ έλα ζέκα, εηζρσξεί έλα άιιν ζέκα, ρσξίο λα έρεη έλα ηέινο, ρσξίο λα θηάλεη ζ έλα ζηφρν, απηφ πνπ νη δπηηθνί ζεσξνχλ ζηφρν. Τπάξρνπλ θνπιηνχξεο πνπ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλεο ζην κέιινλ θαη θνπιηνχξεο πξνζαλαηνιηζκέλεο ζην παξειζφλ. ηηο δπηηθέο θνηλσλίεο αλεζπρνχκε πεξηζζφηεξν γηα ην κέιινλ. Η αλάγλσζε, ε ηειεφξαζε, ν θηλεκαηνγξάθνο πνιχ εχθνια καο κεηαθηλνχλ ζην ρξφλν θαη ζην ηφπν θαη είλαη ζπλεζηζκέλν λα κεηαζέηνπκε ηα πξάγκαηα ζην κέιινλ. Δλψ ζε άιιεο θνπιηνχξεο νη άλζξσπνη δνπλ πεξηζζφηεξν ζην εδψ θαη ηψξα. Η αληίιεςε ηνπ ρξφλνπ κπνξεί λα έρεη πξαθηηθέο ζπλέπεηεο π.ρ. ζε έλαλ δπηηθφ άλζξσπν έρεη λφεκα ν/ε ζχκβνπινο λα δίλεη ξαληεβνχ θάζε βδνκάδα, ηελ ίδηα κέξα, ηελ ίδηα ψξα θαη εθείλνο κπνξεί λα ην ηεξεί. Όκσο, άλζξσπνη κηαο άιιεο θνπιηνχξαο κπνξεί λα κελ είλαη εμνηθεησκέλνη κε κηα ηέηνηα δηαδηθαζία θαη λα ζεσξνχλ φηη κπνξνχλ λα έρνπλ δηαζέζηκν ην ζεξαπεπηή ηνπο ηελ ψξα πνπ δελ λνηψζνπλ θαιά θαη ηνλ έρνπλ αλάγθε. Δίλαη ζηνηρεία πνπ ρξεηάδεηαη λα ηα παίξλνπκε ππ φςε καο. Αθφκα θαη άλζξσπνη ηεο ίδηαο θνπιηνχξαο αιιά κε ηειείσο δηαθνξεηηθή αίζζεζε ηνπ ρξφλνπ, ι.ρ. κπνξεί λα έξρνληαη ζε έλα ζπκβνπιεπηηθφ θέληξν, φηαλ ην έρνπλ αλάγθε, ρσξίο λα θιείζνπλ ξαληεβνχ, παξφιν πνπ κπνξεί λα γλσξίδνπλ πνιχ θαιά ηνπο θαλφλεο ιεηηνπξγίαο. 11
- «Καη ηη θάλεηο ζε ηέηνηεο πεξηπηώζεηο;» Σν παίξλεηο ππ φςε ζνπ θαη θηλείζαη αλαιφγσο. Σν ηη θάλεηο εμαξηάηαη απφ ηα δεδνκέλα θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο ππεξεζίαο. Αιιά ρξεηάδεηαη επειημία θαη λα έρεηο ππ φςε ζνπ φηη δελ ην θάλεη επεηδή δελ ζέβεηαη ην ρψξν. Καη ην ηειεπηαίν ζηνηρείν πνπ ζπλζέηεη ηελ θνπιηνχξα είλαη ε αίζζεζε ηεο γεο, ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηνπ ηόπνπ. Δδψ αλαδεηθλχεηαη πφζν ζεκαληηθφο είλαη ν ηφπνο γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο, θαη γηα θάπνηεο θνπιηνχξεο ηδηαίηεξα. Σψξα πιένλ θάλνπκε ηνπξηζκφ, κεηαθηλνχκαζηε γηα ζπνπδέο, δνπιεηέο θιπ. Τπάξρνπλ θνπιηνχξεο πνπ δέλνληαη πάξα πνιχ κε ηνλ ηφπν ηνπο. Καη είλαη ζεκαληηθφ απηφ. - Πνηεο θνπιηνύξεο δέλνληαη; ε πην παξαδνζηαθέο, ζε απηέο πνπ δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα κεηαθηλνχληαη. Αο αλαθέξνπκε ην παξάδεηγκα ησλ Ιλδηάλσλ Ναβάρν ζηελ Ακεξηθή, ηνπο νπνίνπο ππνρξέσζαλ ζε κεηεγθαηάζηαζε, επεηδή έδσζαλ ηε γε ηνπο ζε εηαηξείεο εμφξπμεο θνηηαζκάησλ, θαη κεηαθεξζήθαλε ζε θνληηλή πεξηνρή. Γηα φιε ηε θπιή ήηαλ ςπρνινγηθφ ηξαχκα απηφ, επεηδή ζην ηφπν πνπ αλαγθάζηεθαλ λα εγθαηαιείςνπλ πίζηεπαλ φηη βξηζθφηαλ ηα πλεχκαηα ησλ πξνγφλσλ ηνπο. Αιιά θαη ζηηο ζχγρξνλεο δπηηθέο θνηλσλίεο νη άλζξσπνη επελδχνπλ πνιχ ελέξγεηα γηα ηνλ ηφπν ηνπο. - «Αλ δέλνληαη ηόζν πνιύ κε ηνλ ηόπν ηνπο, γηαηί νη κεηαλάζηεο θεύγνπλ από ηελ παηξίδα ηνπο θαη έξρνληαη εδώ;» Οη κεηαλάζηεο είλαη δεκέλνη κε ηνλ ηφπν ηνπο, αιιά ζπλήζσο εμαλαγθάδνληαη λα ηνλ εγθαηαιείςνπλ. Μεξηθνί είλαη νηθνλνκηθνί κεηαλάζηεο, άιινη κεηαλαζηεχνπλ εμαηηίαο πνιέκσλ, δηψμεσλ θιπ. Οη πεξηζζφηεξνη κεηαλάζηεο πνπ έξρνληαη εδψ, δελ έξρνληαη γηα ηνπξηζκφ! Δίλαη εμαλαγθαζκέλνη. Πφιεκνη, δηψμεηο, πείλα, εμαζιίσζε Γελ έρνπλ ελαιιαθηηθέο ιχζεηο. Δπίζεο, ππάξρνπλ θάπνηεο φςεηο ηεο θνπιηνχξαο, νη νπνίεο κπνξεί λα θαίλνληαη ζηε ζπκπεξηθνξά. Απηά πνπ είπακε πξηλ ήηαλ ηα πην βαζηά πξάγκαηα πνπ κπνξεί λα θηλνχλ έλαλ άλζξσπν. Αιιά κπνξείηε λα δείηε θαη πην έθδεια πξάγκαηα, πνπ λα δειψλνπλ δηαθνξά ζηελ θνπιηνχξα. Σν έλα είλαη ε κε ιεθηηθή ζπκπεξηθνξά, γηα ηελ νπνία, ζηε ηειεθσληθή ζπκβνπιεπηηθή, έρεηε κφλν ηνλ ηφλν ηεο θσλήο, ην χθνο ράλεηε άιια ζηνηρεία, φπσο ηηο ρεηξνλνκίεο, ηελ εγγχηεηα θιπ. Αιιά παξφια απηά, 12
κπνξείηε λα έρεηε ππφςε ζαο φηη, π.ρ. κηα δηάιεθηνο ή θάπνηα γπλαίθα πνπ κηιάεη ζαλ δεχηεξε γιψζζα ηελ ειιεληθή, φηαλ ηελ αθνχηε ζην ηειέθσλν είλαη πνιχ πην έληνλε ε δηαθνξά, απ φ,ηη αλ είραηε κηα θνληηλή επαθή θαη δελ εζηηάδαηε ηφζν πνιχ ζηε θσλή. Έλα άιιν ζηνηρείν είλαη ηα πξόηππα ηεο ιεθηηθήο ζπκπεξηθνξάο, ηα νπνία ζρεηίδνληαη πνιχ κε ηε θνπιηνχξα ηνπ αλζξψπνπ. Απηά έρνπλ ζρέζε κε ην πψο κηιάσ, ι.ρ. κηιάσ κε αθεξεκέλεο έλλνηεο, κε ηδέεο, κηιάσ κε ην εδψ θαη ηψξα, κε πξάγκαηα πνπ κνπ ζπκβαίλνπλ; Έλα επφκελν ζηνηρείν είλαη ηα πξόηππα ηεο ζπγγέλεηαο. Μηα εξψηεζε «πνηα είλαη ε πην ζεκαληηθή ζρέζε ζηε δσή ζνπ», κπνξεί λα δείμεη δηαθνξά ζηελ θνπιηνχξα. πλήζσο νη άλζξσπνη ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο απαληνχλ ην ζχδπγν, ην ζχληξνθν, ελψ ζε πην παξαδνζηαθέο θνπιηνχξεο ε πην ζεκαληηθή ζρέζε είλαη ε ζρέζε γνλέα θαη παηδηνχ. Δπίζεο, εδψ εληάζζεηαη νη ζρέζεηο αλάκεζα ζηα θχια, ην ηη επηηξέπεηαη, ηη δελ επηηξέπεηαη λα εθθξάζσ, ηη είλαη ζπλεζηζκέλν, ηη φρη. Η έθθξαζε ηνπ ζπλαηζζήκαηνο, πνην ζπλαίζζεκα είλαη απνδερηφ λα εθθξάζσ Έλα άιιν πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη νη ζηάζεηο θαη πξαθηηθέο γύξσ από ηε ζεξαπεία. Αλαθεξζήθακε θαη πξηλ ζε απηφ, δειαδή ην ηη ζεσξεί ζεξαπεία θαη βνήζεηα ε θάζε θνπιηνχξα. Δίλαη ρξήζηκν νη ζχκβνπινη πνπ δνπιεχνπλ κε δηαθνξεηηθνχο πνιηηηζκνχο λα καζαίλνπλ θαη γηα άιιεο ζεξαπείεο, νχησο ψζηε λα ρξεζηκνπνηνχλ έλα θξάκα ζεξαπεηψλ θαη ηερληθψλ, φπσο ζην πξνεγνχκελν παξάδεηγκα κε ηε γπλαίθα πνπ έθαλε εθηφο απφ ςπρνζεξαπεία θαη ηειεηή εμαγληζκνχ. Ή έλα άιιν παξάδεηγκα, ζηελ εθπνκπή «Πξσηαγσληζηέο» ηνπ Θενδσξάθε, πνπ έδεημε κηα ηζηνξία κε Νηγεξηαλέο γπλαίθεο, ζχκαηα trafficking νη πεξηζζφηεξεο. Δκέλα κνπ έθαλε εληχπσζε ν ηξφπνο πνπ ν αζηπλνκηθφο ρεηξίζηεθε έλα πεξηζηαηηθφ, κε πνιηηηζκηθή επειημία. Οη έκπνξνη απηψλ ησλ γπλαηθψλ θάλνπλ βνπληνχ, γηα λα ηηο εμαλαγθάζνπλ ζε πνξλεία. Αλ νη γπλαίθεο δελ αθνινπζήζνπλ ηνλ άληξα πνπ ηηο εθκεηαιιεχεηαη, ηφηε θάλνπλ ηειεηέο βνπληνχ θαη ηηο ιέλε φηη ζα πεζάλεη ε νηθνγέλεηά ηνπο θαη φηη ζα ηνπο ζπκβνχλ πνιχ άζρεκα πξάγκαηα. ηελ εθπνκπή, ινηπφλ, έδεημε κία θνπέια πνπ θαηέθπγε ζηελ Αζηπλνκία θαη θαηήγγεηιε φηη ζε έλα δηακέξηζκα γίλνληαη ηειεηέο βνπληνχ νη έκπνξνη ηεο είραλ πεη φηη αλ ην θαηαγγείιεη ζηελ Αζηπλνκία, ηφηε ζα πεζάλνπλ επηηφπνπ νη αζηπλνκηθνί. Κη εθείλε ην πίζηεςε βέβαηα. Ο αζηπλνκηθφο πεξηέγξαςε φηη φηαλ θηάζαλε έμσ απφ ην δηακέξηζκα, ε 13
γπλαίθα έηξεκε απφ ην θφβν ηεο θαη έιεγε «ζα πεζάλεηε ηψξα, ζα ζαο ζπκβεί έλα πνιχ κεγάιν θαθφ». Ο αζηπλνκηθφο απηφο - έρνληαο θαηάιιειε εθπαίδεπζε - δελ ηεο είπε «κα ηη βιαθείεο είλαη απηέο, ηα βνπληνχ δελ ππάξρνπλ», αιιά ηεο είπε «ok, θάλνπλ βνπληνχ, εγψ φκσο είκαη ρξηζηηαλφο θαη δελ κε πηάλεη». Πνπ ζεκαίλεη φηη ζεβάζηεθε ηε δηθή ηεο πίζηε, αιιά έδεημε θαη ηε δηθή ηνπ πεπνίζεζε θαη ζηάζε. Έηζη, θαηάθεξαλ λα κπνπλ ζην δηακέξηζκα θαη λα ζπιιάβνπλ ηνπο δξάζηεο. Θέισ λα πσ φηη δελ είλαη δεδνκέλν φηη φινη ζέβνληαη ηηο πεπνηζήζεηο ησλ άιισλ. Πψο κπνξνχλ απηέο νη δηαθνξεηηθέο πεπνηζήζεηο λα είλαη ρξήζηκεο ζηε ζεξαπεία; Κάπνηεο ΜΚΟ πνπ εξγάδνληαη κε γπλαίθεο-ζχκαηα trafficking ρξεζηκνπνηνχλ ηειεηέο βνπληνχ γηα λα ιχζνπλ ηα βνπληνχ πνπ ηηο δέλνπλ, έηζη ψζηε απηέο λα απειεπζεξσζνχλ. Ννκίδεηε φηη φια απηά είλαη δπλαηφλ έλαο ζχκβνπινο λα ηα ζπκπεξηιάβεη ζηελ εξγαζία ηνπ; Να κάζεη φιεο ηηο θνπιηνχξεο, λα είλαη ηφζν αλνηρηφο; Τνπνζεηνύληαη δηάθνξνη, δελ αθνύγνληαη. Κάπνηα αθεγείηαη κηα εκπεηξία ζην λνζνθνκείν ηεο Ειεπζίλαο. - Δελ κπνξνύκε λα είκαζηε άθακπηνη, είλαη πνιύ δύζθνιν ( ). Σν λα κάζεη έλαο ζχκβνπινο φιεο ηηο θνπιηνχξεο, λα είλαη αλνηθηφο ζε φια απηά ηα πξάγκαηα, είλαη πάξα πνιχ δχζθνιν Δίλαη αδχλαηνλ λα κάζεη γηα φιεο ηηο θνπιηνχξεο. Απηφ πνπ κπνξεί λα θάλεη έλαο ζχκβνπινο είλαη λα κάζεη λα θάλεη ηηο θαηάιιειεο εξσηήζεηο. Γειαδή λα κε ζεσξεί δεδνκέλν ηίπνηα, ζσζηφ ηίπνηα, θαη λα θάλεη ηηο θαηάιιειεο εξσηήζεηο. Δλεκεξψλεηαη γηα δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο απφ βηβιία, ζεκηλάξηα θιπ, αιιά είλαη επηθίλδπλν λα λνκίδεη θάπνηνο φηη κπνξεί λα γλσξίζεη ζθαηξηθά κηα άιιε θνπιηνχξα, θάπνην άιιν πνιηηηζκφ. Γηαηί θαη κέζα ζε θάζε θνπιηνχξα ππάξρνπλ δηαθνξνπνηήζεηο. Δίλαη ινηπφλ πην ρξήζηκν λα καζαίλεη, λα ελεκεξψλεηαη θαη λα δηεξεπλά, λα έρεη κηα ρξήζηκε πεξηέξγεηα, φρη θνπηζνκπνιίζηηθε πεξηέξγεηα, αιιά γηα λα καζαίλεη ηη πηζηεχνπλ νη άιινη, πψο θάλνπλ θάπνηα πξάγκαηα νη άιινη, ηη ελλννχλ - Πέξα από ηα δηαπνιηηηζηηθά ζέκαηα, ππάξρνπλ θαη νη ππνθνπιηνύξεο ελόο θπξίαξρνπ πνιηηηζκνύ ( ) άπνςε, δελ δηαθέξεη από έλαλ άλζξσπν ν νπνίνο είλαη πάξα πνιύ βαζηά ζξεζθεπόκελνο, θάλεη 10 πξνζεπρέο θαη πάεη 100 θνξέο ζηελ εθθιεζία ( ) Βέβαηα, βέβαηα. Αλ αξρίζνπκε ηψξα λα κηιάκε γηα ηέηνηα δεηήκαηα, φζνη είκαζηε, ηφζεο δηαθνξεηηθέο απφςεηο ζα έρνπκε. Γειαδή απηά πνπ ιέγακε, 14
νη δπηηθέο, νη παξαδνζηαθέο αληηιήςεηο θιπ, ζηνλ θαζέλα καο ζεκαίλνπλ θη άιια πξάγκαηα. Οπφηε ηη θάλεηο; - Οπόηε κάιινλ έρεηο ηα απηηά ζνπ θαη ηα κάηηα ζνπ αλνηρηά ( ). Μαζαίλεηο λα αλαγλσξίδεηο θαη πξνζπαζείο λα θαηαιάβεηο. Καη είκαζηε πξνζεθηηθνί ζην ηη ιέκε θαη πψο κηιάκε γηα φια απηά ηα ζέκαηα. Όηαλ ν ζχκβνπινο δελ είλαη αλνηρηφο λ αθνχζεη φια απηά ηα δηαθνξεηηθά πξάγκαηα, νη άλζξσπνη ην θαηαιαβαίλνπλ θαη δελ κηιάλε γη απηά ηα ζέκαηα. Πνιχ δχζθνια ζα κηιήζνπλ, αλ δελ λνηψζνπλ αλνηρηφ ην ζχκβνπιν. Δπίζεο, ρξεηάδεηαη λα είλαη αλνηρηφο λα κάζεη πξάγκαηα. Καη λα ρξεζηκνπνηεί ηξφπνπο βνήζεηαο, αλ κπνξεί απηφ είλαη ηέρλε, βέβαηα, πνπ λα ζπλδπάδεη θαη ηα δηθά ηνπ εθφδηα θαη ηα εθφδηα πνπ κπνξεί λα ηνπ δψζνπλ νη άιινη κε ηηο ζεξαπείεο πνπ εθείλνη πηζηεχνπλ. Δπίζεο, έλα άιιν πάξα πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη λα είκαζηε ελήκεξνη φινη καο θαη φιεο καο γηα ην ξαηζηζκό πνπ έρνπκε εκείο νη ίδηνη/-εο. Ραηζηζκφ, πξνθαηαιήςεηο, ζηεξεφηππα, ρξεηάδεηαη λα ηα δνπιέςνπκε θαη λα είκαζηε ελήκεξνη φηη ΔΣΙ ΚΙ ΑΛΛΙΩ ππάξρνπλ. Γελ κπνξνχκε λα κελ έρνπκε ζηεξεφηππα, δελ κπνξνχκε λα κελ έρνπκε πξνθαηαιήςεηο, ζα ήηαλ ππεξάλζξσπν. Αιιά είλαη ρξήζηκν λα πξνζεγγίδνπκε θαη λα αλαγλσξίδνπκε ηηο πξνθαηαιήςεηο καο θαη λα πξνζέρνπκε πεξηζζφηεξν. Οη ζχκβνπινη κπνξνχλ λα αληιήζνπλ πιεξνθνξίεο θαη ρξήζηκα πξάγκαηα απφ πεγέο, φπσο αλαθέξακε, απφ παξαδνζηαθνχο ζεξαπεπηέο, απφ ζξεζθεπηηθέο νκάδεο θαη θνηλσληθά δίθηπα. Απηά απφ κέλα, ζε ζρέζε κε ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηελ θνπιηνχξα. Αλ έρνπκε ρξφλν, ζα ζέιαηε λα θνπβεληηάζνπκε θάηη ζρεηηθά κε απηά ηα ζέκαηα, γηα πξάγκαηα πνπ αθνχζαηε ζήκεξα; Έρεηε πάξεη πνιιέο πιεξνθνξίεο, ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ; Πψο ην λνηψζεηε; Eίλαη δηαρεηξίζηκν; - Να ην θιείζνπκε; Ναη. αο επραξηζηψ πνιχ, ράξεθα πνπ ζαο γλψξηζα. 15