Α. ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΤΕΥΧΟΣ - ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΜΗΣΗ ΝΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΥΡΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ

Α. ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΤΕΥΧΟΣ - ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΜΗΣΗ ΝΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΥΡΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ Στους παραδοσιακούς οικισμούς εντάσσονται: οι ήδη χαρακτηρισμένοι οικισμοί βάσει των: Π.Δ. 19.10.1978 (ΦΕΚ 594/Δ/1978) «Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών» Π.Δ. 13.10.1998 (ΦΕΚ 908/Δ/1998) «Χαρακτηρισμός οικισμών του Νομού Αρκαδίας ως παραδοσιακών και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτών» οι προτεινόμενοι προς χαρακτηρισμό οικισμοί: 1. Ορεινόν Κορακοβούνιον (Δήμου Βόρειας Κυνουρίας), 2. Δήμητρα (Δε Κοντοβαζαίνης, Δήμου Γορτυνίας), 3. Παλαιοχώριον (Δε Λεωνιδίου Δήμου Νότιας Κυνουρίας) 4. Πελετά (Δε Λεωνιδίου Δήμου Νότιας Κυνουρίας). Σε ότι αφορά τον οικισμό Ορεινό Κορακοβούνι επισημαίνεται ότι η πλειοψηφία των κτισμάτων στο εσωτερικό του αποτελούν διατηρημένα παραδοσιακά κελύφη, ενώ ο υφιστάμενος βαθμός αλλοίωσης είναι αρκετά περιορισμένος. Το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο στο οποίο είναι χτισμένος ο οικισμός, οι ποιότητες των ελεύθερων χώρων που προκύπτουν, σε συνδυασμό με τα λιτά χαρακτηριστικά του δομημένου περιβάλλοντος, συγκροτούν ένα συνεκτικό σύνολο αξιόλογου αρχιτεκτονικού χαρακτήρα. Ο οικισμός Δήμητρα είναι ήδη χαρακτηρισμένος ως ενδιαφέρων (ΦΕΚ 369/Δ/13.5.1988) και θεωρείται από τις αρχαιότερες οικήσεις της Πελοποννήσου. Στα πλαίσια της μελέτης προτείνεται ο χαρακτηρισμός του ως παραδοσιακός, δεδομένης της διατήρησης της δομής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του, ειδικότερα εντός του ιστορικού πυρήνα, ο οποίος περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό παραδοσιακών κτισμάτων. Απώτερος στόχος είναι η περεταίρω ανάδειξη του οικιστικού συνόλου, όπως επίσης και η αποφυγή μελλοντικών αλλοιώσεων. Ο οικισμός Πελετά είναι ήδη χαρακτηρισμένος ως ενδιαφέρων (ΦΕΚ 1325Δ/31.12.86). Ο σημαντικός αριθμός παραδοσιακών κτισμάτων που εντοπίζονται στο εσωτερικό του οικισμού, επικρατεί τυχόν μεταγενέστερων επεμβάσεων, διασώζοντας τον παλαιότερο χαρακτήρα του δομημένου περιβάλλοντος. Με αυτό το δεδομένο, ο οικισμός χαρακτηρίζεται ως παραδοσιακός, αφού κρίθηκε ότι χρήζει περαιτέρω προστασίας και ανάδειξης, ως σύνολο αξιόλογου αρχιτεκτονικού χαρακτήρα. Ο οικισμός Παλαιοχώρι διατηρεί σε σημαντικό βαθμό τόσο την αρχιτεκτονική του φυσιογνωμία όσο και τη συνεκτικότητα του πολεοδομικού του ιστού, ενώ επισημαίνονται ακόμη το αρχαιολογικό ενδιαφέρον της ευρύτερης περιοχής, η εγγύτητα του οικισμού στην Ι. Μονή Ταξιαρχών και το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο στο οποίο εντάσσεται. Στη βάση αυτή, κρίθηκε ότι ο οικισμός πληροί τις προϋποθέσεις χαρακτηρισμού ως παραδοσιακού, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι βάσει του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, είναι χαρακτηρισμένος ως αδιάφορος. Ακολουθεί πίνακας των οικισμών με σχετικές σημειώσεις ως προς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 1

Α/Α ΚΩΔ. 2011 ΕΣΥΕ ΔΗΜΟΣ/ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ / ΟΙΚΙΣΜΟΣ 4001 Δ. ΤΡΙΠΟΛΗΣ 400102 ΔΕ ΒΑΛΤΕΤΣΙΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΕΝΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΦΕΚ 594/Δ/1978 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΕΝΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΦΕΚ 908/Δ/1998 01 4001020601 Βαλτέτσιον, το 400104 ΔΕ ΛΕΒΙΔΙΟΥ 02 4001040201 Βλαχέρνα, η 03 4001040501 Καρδαράς, ο 400106 ΔΕ ΣΚΙΡΙΤΙΔΑΣ 04 4001060101 Βλαχοκερασέα, η 05 4001060501 Κερασιά, η 400108 ΔΕ ΦΑΛΑΝΘΟΥ 06 4001080201 Αλωνίσταινα, η 07 4001080401 Πιάνα, η 08 4001080501 Ροεινόν, το 09 4001080701 Χρυσοβίτσιον, το 4002 Δ. ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ 10 4002000301 Άγιος Ανδρέας, ο 11 4002000501 Άγιος Πέτρος, ο 12 4002000701 Άνω Δολιανά, τα 13 4002000704 Κάτω Δολιανά, τα 14 4002001001 Καστάνιτσα, η 15 4002001203 16 4002001801 Ορεινόν Κορακοβούνιον, το Παράλιον Άστρος, το 17 4002002101 Πλάτανος, ο 18 4002002201 Πραστός, ο 4003 Δ. ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ 400301 ΔΕ ΔΗΜΗΤΣΑΝΗΣ 19 4003010101 Δημητσάνα, η ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΩΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΒΑΣΕΙ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑΣΙΜΟΣ (ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΟΜΗΣΗΣ ΒΑΣΕΙ ΦΕΚ 629/Δ/2004) 20 4003010201 Ζάτουνα, η 21 4003010202 Βλόγγος, ο 22 4003010301 Ζιγοβίστιον, το 23 4003010401 Μελισσόπετρα, η 24 4003010601 Ράδος, ο 400302 ΔΕ ΒΥΤΙΝΑΣ 25 4003020101 Βυτίνα, η 26 4003020201 Ελάτη, η 27 4003020401 Λάστα, η 28 4003020501 Μαγούλιανα, η 29 4003020701 Πυργάκιον, το ΑΥΞΗΣΗ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟΥ ΥΨΟΥΣ ΦΕΚ 1211/Δ/1994 Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 2

400304 ΔΕ ΚΛΕΙΤΟΡΟΣ 30 4003040201 Αγρίδιον, το 31 4003040301 Βαλτεσίνικον, το 400305 ΔΕ ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΗΣ 32 4003050101 Κοντοβάζαινα, η 33 4003050601 Δήμητρα, η ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΩΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΒΑΣΕΙ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΩΝ 34 4003050901 Παραλογγοί,οι 400306 ΔΕ ΛΑΓΚΑΔΙΩΝ 35 4003060101 Λαγκάδια, τα 36 4003060201 Λευκοχώριον, το 400307 ΔΕ ΤΡΙΚΟΛΩΝΩΝ 37 4003070101 Στεμνίτσα, η 400308 ΔΕ ΤΡΟΠΑΙΩΝ 38 4003080301 Βυζίκιον, το 4004 Δ. ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ 400401 ΔΕ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ 39 4004010801 Ίσαρης, ο 400402 ΔΕ ΓΟΡΤΥΝΟΣ 40 4004020101 Καρίταινα, η 41 4004020201 Ατσίχολος, ο 42 4004020801 Βλαχορράπτης, ο 400403 ΔΕ ΦΑΛΑΙΣΙΑΣ 43 4004030101 Λεοντάριον, το 44 4004030901 Δυρράχιον, το 4005 Δ. ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ 400501 ΔΕ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 45 4005010401 Κουνουπιά, η 46 4005010601 Παλαιοχώριον, το 47 4005010701 Πελετά, τα ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΩΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΒΑΣΕΙ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΔΙΑΦΟΡΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΩΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΒΑΣΕΙ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΩΝ 48 4004011001 Πούλιθρα, τα 49 4004011101 Πραγματευτής, ο 400502 ΔΕ ΚΟΣΜΑ 50 4005020101 Κοσμάς, ο 400503 ΔΕ ΤΥΡΟΥ 51 4005030107 Τυρός, ο 52 4005030201 Πέρα Μέλανα, τα 53 4005030301 Σαπουνακαίικα, τα Σε ότι αφορά το παραδοσιακό τμήμα του οικισμού Παράλιου Άστρους, όπως έχει ήδη επισημανθεί στο κείμενο Πολεοδομικού Κανονισμού, εφαρμόζονται οι ισχύουσες διατάξεις όπως ορίζονται στο ΠΔ 01.07.04 (ΦΕΚ 629/Δ/2004) 'Τροποποίηση και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης του παραδοσιακού τμήματος του οικισμού Παράλιου Άστρους, Δήμου Βόρειας Κυνουρίας (Ν. Αρκαδίας). Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 3

Επισημαίνεται ότι οι γενικοί κανονιστικοί όροι δόμησης (συντελεστής δόμησης - κάλυψης, αρτιότητες οικοπέδων, χρήσεις γης) διατηρούνται ως ισχύουν. Κατά την εκπόνηση της μελέτης κρίθηκε σκόπιμη ανά περίπτωση η τροποποίηση όρων που αφορούν στο ύψος των κτιρίων και τον πραγματοποιούμενο όγκο με στόχο τη βέλτιστη ενσωμάτωση των νέων κτιρίων στο υφιστάμενο δομημένο και φυσικό περιβάλλον. Η επιβολή ενός μεγέθους "μέγιστου ενιαίου όγκου διακεκριμένης κτιριακής μονάδας", λαμβάνει υπόψη το επικρατές μέγεθος των παλαιότερων παραδοσιακών όγκων, προσαυξημένο σε ένα βαθμό, [όπου κρίθηκε αναγκαίο], με τρόπο τέτοιο ώστε οι οικοδομικές μονάδες των νέων κτιριακών συνθέσεων, αφενός να σέβονται κατά το δυνατόν την κλίμακα και δομή των οικισμών, αφετέρου δε να ανταποκρίνονται στα δεδομένα της σύγχρονης πραγματικότητας. Η μελέτη προτείνει την επιβολή ειδικών μορφολογικών όρων σε ότι αφορά: Την ογκοπλαστική διάρθρωση, ως προς τις αναλογίες, τη σχέση ανοικτών, κλειστών χώρων. Τον τρόπο κάλυψης και επικάλυψης με περιορισμούς για τη διαμόρφωση της στέγης, τις κλίσεις, το χρώμα, τη διαμόρφωση δωμάτων. Τα στοιχεία τεχνολογικού εξοπλισμού (τοποθέτηση κλιματιστικών, ηλιοθερμοσίφωνες κ.λ.π.). Τα στοιχεία εξοπλισμού κοινοχρήστων χώρων (υλικά, λιθόστρωτα, επιπλώσεις-- παγκάκια, σκιάδια, δίκτυα κοινωφελών υπηρεσιών - στύλοι ΔΕΗ, φωτισμοί, επιγραφές, διαφημιστικές εγκαταστάσεις κ.λ.π.). Την ένταξη των κτηρίων στον πολεοδομικό ιστό και την τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο Την κλίμακα των κτηριακών όγκων, ως προς το μέγεθος, την έκταση και τη συνθετική δομή Την προσαρμογή στο έδαφος και στην φυσική κλίση του εδάφους με ιδιαίτερους όρους σε περίπτωση έντονης κλίσης, διατήρησης φυσικών σχηματισμών, υφιστάμενων ξερολιθιών, δένδρων κ.λ.π. Τις αναλογίες και θέση ανοιγμάτων, καθώς και τους τύπους κουφωμάτων Τα επιμέρους μορφολογικά στοιχεία (εξώστες, εξωτερικές κλίμακες, σκιάδια, περιφράξεις, υδρορροές, κ. λ. π.): Τα υλικά κατασκευής (προτεινόμενα οικοδομικά υλικά, τεχνικές, σοβάδες / είδη, υφές, χρωματισμοί κ.λ.π.) Τους εμφανείς χρωματισμούς Τα ειδικά κτίρια (κτίρια κοινής ωφέλειας, εγκαταστάσεις τουριστικών καταλυμάτων) Την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Επιπλέον δίδονται κατευθυντήριες οδηγίες ως προς την ενσωμάτωση των αρχών της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και τις φυτεύσεις, αξιοποιώντας τις θεμελιώδεις αρχές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής (π.χ. σε σχέση με τον προσανατολισμό των κτισμάτων), σε συνδυασμό με τα τοπικά δεδομένα της περιοχής ( κλιματολογικές συνθήκες και τοπική χλωρίδα) αντίστοιχα. Η αναγκαιότητα της επιβολής των ως άνω, προέκυψαν κυρίως από τα δεδομένα της ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης, συμπεριλαμβανομένων των συνηθέστερων ατυχών επιλογών ή και παραβάσεων επί του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, που συμβάλλουν στην υποβάθμιση του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος των οικισμών. Διαμορφώνεται έτσι ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο κατευθύνσεων δόμησης ως κάτωθι. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 4

1. Ένταξη κτηρίων στον πολεοδομικό ιστό και τοποθέτηση κτηρίου στο οικόπεδο: Σε ότι αφορά την τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο, διατηρούνται οι γενικές κατευθύνσεις των Π.Δ. της 19.10.1978 (ΦΕΚ 594 Δ', άρθρο 2 παράγραφος 10) «Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών», και Π.Δ. από 13.10.1998 (ΦΕΚ 908Δ / 13.11.1998, άρθρο 3 παρ 8 και άρθρο 4 παρ.1) «Χαρακτηρισμός οικισμών του Νομού Αρκαδίας ως παραδοσιακών και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτών», και προστίθενται επιπλέον τα εξής: Η τοποθέτηση του κτιρίου στο οικόπεδο γίνεται με τα παρακάτω κριτήρια: Να επιδιώκεται η βέλτιστη χωροδιάταξη των οικοδομικών όγκων σε σχέση με τις ισοϋψείς του εδάφους και τον προσανατολισμό κλειστών και ανοιχτών χώρων, κατά τα πρότυπα της αρχιτεκτονικής παράδοσης του τόπου. Να προστατεύονται βασικά σημεία θέας κοινοχρήστων χώρων, όπως επίσης οπτικές φυγές και θεάσεις προς χαρακτηρισμένα μνημεία, αξιόλογα κτίσματα και στοιχεία της περιοχής (π.χ. κρήνες, φυσικά στοιχεία κ.τ.λ.) Να προστατεύεται κατά το δυνατόν η θέα όμορων οικοπέδων και κτισμάτων, όπως επίσης ο φυσικός ηλιασμός και αερισμός υφιστάμενων γειτονικών οικοδομών. Να μη διαμορφώνονται υποβαθμισμένοι ελεύθεροι χώροι μεταξύ όμορων οικοπέδων. Να προστατεύεται και να αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον του οικοπέδου και των όμορων ιδιοκτησιών, όπως και του κοινόχρηστου χώρου έμπροσθεν αυτών. Η τήρηση των παραπάνω διατάξεων υπόκειται στην κρίση του αρμόδιου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, το οποίο εγκρίνει σε κάθε περίπτωση τη θέση του κτιρίου μέσα στο οικόπεδο και δύναται κατά την κρίση του να επιβάλλει επιπλέον περιορισμούς, με γνώμονα τη διατήρηση της υφιστάμενης δομής του οικισμού, τη διατήρηση παλιάς παραδοσιακού χαρακτήρα οικοδομής, την ανάδειξη φυσικών στοιχείων, αξιόλογων κτιρίων ή κοινοχρήστων χώρων. Προκειμένου το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής να γνωμοδοτήσει για την τοποθέτηση του κτίσματος / ή των κτισμάτων στο οικόπεδο, το τοπογραφικό διάγραμμα συνοδεύεται υποχρεωτικά από πρόσφατη δορυφορική εικόνα του ευρύτερου χώρου πέριξ του ακινήτου και από πλήρη φωτογραφική αποτύπωση του οικοπέδου και του άμεσου περιβάλλοντος χώρου: όμορα κτίσματα, κτίσματα στην έναντι πλευρά του δρόμου, όμορα οικόπεδα, δρόμοι και κοινόχρηστοι χώροι που βρίσκονται σε άμεση επαφή ή έναντι από το οικόπεδο. Tυχόν κοινόχρηστοι χώροι, χαρακτηρισμένα μνημεία, διατηρητέα κτίσματα ή άλλα στοιχεία (κρήνες, φυσικά στοιχεία κλπ), που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με το ακίνητο, επισημαίνονται υποχρεωτικά στο τοπογραφικό διάγραμμα. Οι διατάξεις των παραγράφων 2 και 3, αποτελούν την εξειδίκευση των αντιστοίχων διατάξεων των Π.Δ. της 19.10.1978 (ΦΕΚ 594 Δ', άρθρο 3 παρ.1) και Π.Δ. από 13.10.1998 (ΦΕΚ 908Δ / 13.11.1998, άρθρο 4 παρ.1), σύμφωνα με τις οποίες: "Η ογκοπλαστική μορφή των κτιρίων πρέπει να προσεγγίζει τα παραδοσιακά πρότυπα ως προς τη σύνθεση, την κλίμακα και τις αναλογίες των όγκων. Η ΕΠΑΕ μπορεί κατά την κρίση της να επιβάλλει τροποποιήσεις αναφερόμενες στη διάσπαση του όγκου του κτιρίου μέχρι και το διαχωρισμό του σε περισσότερα του ενός κτίρια, εάν αυτό επιβάλλεται από τις συνθήκες και τα χαρακτηριστικά πρότυπα του περιβάλλοντος." Η ακόλουθη αναλυτική προσέγγιση διευκρινίζει τις παραπάνω διατάξεις με αναφορά στα κύρια χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Αρκαδίας και θεωρήθηκε αναγκαία δεδομένης της κρισιμότητας επιτυχούς ένταξης νέων οικοδομικών όγκων στους παραδοσιακούς οικισμούς της Π.Ε. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 5

2. Κλίμακα κτηριακών όγκων (μέγεθος, έκταση, συνθετική δομή): Η οικοδομική κλίμακα των επιμέρους όγκων της κάθε οικοδομής αλλά και της συνολικής ογκομετρικής σύνθεσης των οικοδομών θα πρέπει να εναρμονίζεται με την κλίμακα και τα γενικά χαρακτηριστικά του υφιστάμενου δομημένου περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό τα νέα οικοδομικά σύνολα θα πρέπει να έχουν λιτή γεωμετρική μορφή, αποτελούμενη από διακεκριμένες μονάδες πρισματικών όγκων, καθαρών σχημάτων ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου που μπορούν να συνδυάζονται μεταξύ τους (π.χ. σε σύνθετη διάταξη Γ). Απαγορεύονται συνδυασμοί που οδηγούν σε πολύπλοκες κατόψεις με πολλαπλά σπασίματα. Οι όγκοι θα πρέπει να είναι συμπαγείς. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία υποχωρήσεων και η διαμόρφωση στοών και εν γένει ημιυπαίθριων χώρων στο κυρίως σώμα του κτίσματος. Απαγορεύεται επίσης η δημιουργία καμπύλων επιφανειών ή όγκων κάθε είδους στα πρίσματα των κτισμάτων. (εικ.1) εικ 1. Στα σχήματα 1-3 παρουσιάζονται περιπτώσεις διάσπασης του πρισματικού όγκου. Αντίθετα στο σχήμα 4 παρουσιάζεται η ενδεικνυόμενη συμπαγής δομή του όγκου. Με στόχο να διατηρηθεί κατά το δυνατόν η επικρατούσα οικοδομική κλίμακα στο εσωτερικό των οικισμών, ο μέγιστος όγκος κάθε διακεκριμένης πρισματικής μονάδας κτίσματος κατοικίας, χωρίς να υπολογίζεται ο όγκος της στέγης, ορίζεται: i. για μονώροφο κτίσμα σε Vmax=400 m 3 ii. για διώροφο κτίσμα σε Vmax=700 m 3 Για κτίρια πάνω από το Vmax επιβάλλεται η διάσπαση του όγκου σε επιμέρους ανεξάρτητους, έστω κι αν πρόκειται για λειτουργικά ενιαίο οικοδόμημα. Οι όγκοι που διαμορφώνονται δε θα πρέπει να είναι πανομοιότυποι, και μπορούν να βρίσκονται είτε σε επαφή είτε σε απόσταση μεταξύ τους, με τις ακόλουθες προϋποθέσεις: - Η ελάχιστη απόσταση μεταξύ ανεξάρτητων όγκων εντός του οικοπέδου ορίζεται σε 2,50 μ. - Η κλιμάκωση των όψεων μπορεί να επιτυγχάνεται με τη σύνθεση επιμέρους όγκων διαφορετικού ύψους. - Επιβάλλεται ο διαχωρισμός των εν επαφή μονάδων ως προς την κάτοψη, τουλάχιστον κατά 1,00 μ., ως προς τη μία ή την άλλη διεύθυνση. - Η τελική κτιριακή σύνθεση θα πρέπει να αποτελεί συνεκτικό σύνολο με ενιαία αρχιτεκτονική ταυτότητα και να οργανώνεται με κεντρικό συνθετικό στοιχείο τον υπαίθριο χώρο. Απώτερος στόχος είναι κατά περίπτωση η συνέχιση της οικιστικής ανάπτυξης με παράλληλη διατήρηση των βασικών χαρακτηριστικών του άμεσου δομημένου περιβάλλοντος, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τους περιορισμούς που θέτει ο προσανατολισμός, το φυσικό ανάγλυφο και η επιδιωκόμενη σχέση ανοιχτών και κλειστών χώρων, όπως προσδιορίζονται στις αντίστοιχες παραγράφους. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 6

3. Ογκοπλαστική διάρθρωση (αναλογίες, σχέση ανοικτών, κλειστών και ενδιάμεσων - ημιυπαίθριων - χώρων): Χαρακτηριστικό γνώρισμα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αποτελεί η άρρηκτη σύνδεση μεταξύ κλειστών και ανοιχτών χώρων με κυρίαρχο τον εσωστρεφή χαρακτήρα της υπαίθριας ιδιωτικής ζωής σε σχέση με τη δημόσια, εντός των συνεκτικών τμημάτων των οικισμών. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τα πρότυπα της αρχιτεκτονικής παράδοσης του τόπου, η αυλή του οικοπέδου θα πρέπει να αντιμετωπίζεται εξαρχής ως δομικό στοιχείο της σύνθεσης και όχι να προκύπτει ως "υπόλοιπο" των κλειστών χώρων του κτηρίου. Στο σύνολο των οικισμών, ειδικότερα σε ότι αφορά την κατοικία, καθώς και κτίσματα ξενώνων μικρής κλίμακας ή επαγγελματικής χρήσεως: i. οι αναλογίες των διακεκριμένων πρισματικών μονάδων ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου, ορίζονται ως εξής: - Στην περίπτωση διώροφων κτισμάτων θα πρέπει να κυμαίνονται, βάσει των επικρατουσών αναλογιών μήκους /πλάτους/ /ύψους από 2/0,8/1 έως 2/1,5/1 και 2/1,5/2: (εικ. 2). Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 7

εικ 2. Αναλογίες όγκων διώροφου κτίσματος - Στην περίπτωση ισόγειων κτισμάτων οι αναλογίες των πλευρών της κάτοψης θα πρέπει να κυμαίνονται από 2/1 έως 2/1,5. (εικ. 3) εικ 3. Αναλογίες όγκων ισόγειου κτίσματος ii. Ως μέγιστο μήκος πλευράς διώροφου κύριου κτίσματος ορίζεται το Ymax = 2*Ηmax, (όπου Η το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του οικοδομήματος χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η στέγη, όπως αυτό ορίζεται στην παράγραφο 4 του παρόντος), ώστε να αποφεύγονται συνεχείς όψεις μεγάλου μήκους. Ειδικότερα σε κτίσματα τετράγωνης κάτοψης, ως μέγιστη διάσταση πλευράς τετραγώνου ορίζονται τα 10.00μ., με στόχο την αποφυγή νέων ογκωδών κατασκευών, κατ' αναλογία αυτών που διαπιστώθηκαν ήδη στα πλαίσια της σύγχρονης οικοδομικής δραστηριότητας εντός των οικισμών. iii. Τα παραπάνω εδάφια δεν έχουν εφαρμογή σε κτήρια κοινής ωφέλειας. 4. Αριθμός ορόφων, ύψη (ανά τομέα εάν προτείνεται) και επιτρεπόμενες κατασκευές πάνω από το hmax: α. Οικισμοί χαρακτηρισμένοι βάσει του Π.Δ. 19.10.1978 (ΦΕΚ 594/Δ/1978) «Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών» Όσον αφορά στους οικισμούς Πλάτανος, Πραστός, Δημητσάνα, Βλόγγος, Λαγκάδια, Καρίταινα, που χαρακτηρίζονται παραδοσιακοί με το Π.Δ. της 19.10.1978 (ΦΕΚ 594 Δ'), σε σχέση με το μέγιστο επιτρεπόμενο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτηρίων οι παράγραφοι 8α, 8β και 8γ του άρθρου 2 ορίζουν τα εξής: Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 8

"8α) Ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός ορόφων των οικοδομών ορίζεται εις δύο (2) ανεξαρτήτως πλάτους οδού. Επιτρέπεται η κατασκευή τρίτου (3ου) ορόφου, χωρίς υπερβάσεως του συντελεστού δόμησης εις τινάς όψεις του κτιρίου, μόνο εάν ούτως προκύπτει λόγω κλίσεως του εδάφους. 8β) Το μέγιστον επιτρεπόμενον ύψος οικοδομών ορίζεται εις επτά (7,00) μέτρα, μετρούμενο από το υψηλότερο σημείο της τομής του περιγράμματος της κατόψεως του κτιρίου με το φυσικό ή το διαμορφωμένο έδαφος. Η οικοδομή δεν δύναται να υπερβαίνει λόγω κλίσεως του εδάφους, το ύψος των δέκα (10) μέτρων σε οποιοδήποτε σημείο της. Η ΕΕΑΕ δύναται να επιφέρει μικρής έκτασης μεταβολές κατά την κρίση της στα ως άνω ύψη, εφ' όσον απαιτείται για την προσαρμογή του κτιρίου στα πρότυπα του αμέσου περιβάλλοντός του, άνευ υπερβάσεως του αριθμού ορόφων)". Στο στάδιο αναγνώρισης των οικισμών, διαπιστώθηκε ότι η δυνατότητα κατασκευής τριώροφων κτιρίων, παράλληλα με την επιτρεπόμενη από τις ισχύουσες διατάξεις υπέρβαση του ύψους μέχρι τα 10.00μ., σε περίπτωση κλίσης του εδάφους, έχει ως αποτέλεσμα την κατασκευή πλήθους νέων οικοδομών δυσανάλογου ύψους και μορφής (ακόμη και τετραώροφων), ειδικότερα στους οικισμούς Δημητσάνα, Λαγκάδια και Καρύταινα, αλλοιώνοντας αισθητά τον πρωταρχικό χαρακτήρα του παραδοσιακού ιστού των οικισμών. Η δυνατότητα υπέρβασης του ύψους (με μείωση από τα 10.00 στα 8.50μ.) κρίθηκε, ωστόσο, σκόπιμο να διατηρηθεί στους οικισμούς που είναι χαρακτηρισμένοι με το Π.Δ. από 19.10.1978, πλην των οικισμών Πλάτανος και Βλόγγος, και μόνο σε οικόπεδα με κλίση άνω του 30%, δεδομένης κατά περίπτωση, της διατήρησης παραδοσιακών οικιών αντιστοίχου ύψους, της γεωμορφολογίας του εδάφους και της πυκνότητας των πολεοδομικών ιστών, που διευκολύνουν την ομαλή ένταξη κατασκευών μεγαλύτερου ύψους στο εσωτερικό τους. Διευκρινίζεται επιπλέον ότι ακόμη και στην περίπτωση που πληρούνται οι ως άνω προϋποθέσεις για την υπέρβαση του μέγιστου ύψους, τίθεται ο περιορισμός αυτό να μην υπερβαίνει τα 8,50 μέτρα, ενώ η εμφάνιση του μέγιστου ύψους των 8,50 μέτρων και τυχόν τρίτου ημιυπόγειου ορόφου επιτρέπεται μόνο στην όψη του κτίσματος που βρίσκεται προς την κατωφέρεια του οικοπέδου. Επισημαίνεται ότι οι οικισμοί Βλόγγος και Πλάτανος εξαιρούνται από την εν λόγω παρέκκλιση, καθώς κρίνεται ότι η επικρατούσα κλίμακα του δομημένου περιβάλλοντος δεν δικαιολογεί την ανάγκη υπέρβασης του μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους. β. Οικισμοί χαρακτηρισμένοι βάσει του Π.Δ. 13.10.1998 (ΦΕΚ 908/Δ/1998) «Χαρακτηρισμός οικισμών του Νομού Αρκαδίας ως παραδοσιακών και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτών» Σε ότι αφορά το μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτηρίων, οι παράγραφοι 5 και 6 του άρθρου 3 του Π.Δ. από 13.10.1998 (ΦΕΚ 908Δ / 13.11.1998) ορίζουν τα εξής: "5) Ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός ορόφων των κτιρίων ορίζεται σε δύο (2). 6) Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων μετρούμενο από το γύρω φυσικό ή διαμορφωμένο έδαφος δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα 7,5 μέτρα σε κανένα σημείο του κτιρίου. Κατά παρέκκλιση η ΕΠΑΕ μπορεί να επιφέρει μικρής έκτασης μεταβολές κατά την κρίση της στο παραπάνω μέγιστο ύψος, εφόσον αυτό απαιτείται για την προσαρμογή του κτιρίου στα πρότυπα του άμεσου περιβάλλοντός τους, ώστε να διατηρηθεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των οικισμών, το οποίο να μην ξεπερνά τα 8,5 μέτρα και χωρίς να γίνεται υπέρβαση στον αριθμό των ορόφων". Αντιστοίχως, για τους ανωτέρω αναφερόμενους οικισμούς, στα πλαίσια της μελέτης, διαπιστώθηκε ότι η δυνατότητα υπέρβασης του ύψους μέχρι τα 8,50μ., έχει επίσης ως αποτέλεσμα την κατασκευή πλήθους νέων τριώροφων οικοδομών, που εκλαμβάνουν ενίοτε τη μορφή αστικής πολυκατοικίας, κυρίως σε παραδοσιακούς οικισμούς όπως η Βλαχοκερασιά, η Αλωνίσταινα, ο Άγιος Πέτρος, η Βυτίνα, η Μαγούλιανα και το Βαλτεσίνικο. Η παράμετρος αυτή συνιστά ένα από τα βασικά στοιχεία αλλοίωσης τόσο Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 9

του φυσικού αναγλύφου, όσο και του παραδοσιακού περιβάλλοντος, δεδομένου μάλιστα ότι οι περιπτώσεις παραδοσιακών κτισμάτων μεγάλου ύψους υπήρξαν λιγοστές και μεμονωμένες στην πλειοψηφία των οικισμών, το δε ύψος των 8.00μ. - 8.50μ. ύψος εμφανιζόταν αποκλειστικά στην όψη προς το κατωφερές τμήμα της ιδιοκτησίας. Η δυνατότητα υπέρβασης του ύψους έως 8,50μ. κρίθηκε, ωστόσο, σκόπιμο να διατηρηθεί στους οικισμούς Άγιος Πέτρος, Καστάνιτσα, Ζάτουνα, Βυτίνα, Βαλτεσίνικον και Στεμνίτσα, για τους ίδιους λόγους που διατυπώθηκαν ανωτέρω για τους χαρακτηρισμένους με το από 19.10.1978 Π.Δ. και με αντίστοιχες προϋποθέσεις. Στους λοιπούς οικισμούς κρίθηκε σκόπιμο να καταργηθεί η δυνατότητα υπέρβασης ύψους, δεδομένου ότι η υφιστάμενη κλίμακα του δομημένου περιβάλλοντος διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο από ισόγειες και διώροφες κατασκευές. Συνεπώς, για τους μεν οικισμούς που εμπίπτουν στις διατάξεις του από 19.10.1978 Π.Δ, προτείνεται να μην έχουν εφαρμογή τα εξής εδάφια: «Επιτρέπεται η κατασκευή τρίτου (3ου) ορόφου, χωρίς υπερβάσεως του συντελεστού δόμησης εις τινάς όψεις του κτιρίου, μόνο εάν ούτως προκύπτει λόγω κλίσεως του εδάφους» και «Η οικοδομή δεν δύναται να υπερβαίνει λόγω κλίσεως του εδάφους, το ύψος των δέκα (10) μέτρων σε οποιοδήποτε σημείο της. Η ΕΕΑΕ δύναται να επιφέρει μικρής έκτασης μεταβολές κατά την κρίση της στα ως άνω ύψη, εφ' όσον απαιτείται για την προσαρμογή του κτιρίου στα πρότυπα του αμέσου περιβάλλοντός του, άνευ υπερβάσεως του αριθμού ορόφων» ενώ για τους οικισμούς που εμπίπτουν στις διατάξεις του από 13.10.1998 Π.Δ. προτείνεται η αναδιατύπωση της παραγράφου 6 του άρθρου 3. Συνολικά για τους παραδοσιακούς οικισμούς προτείνεται: Ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός ορόφων να μην υπερβαίνει τους δύο (2). Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων μετρούμενο από το γύρω φυσικό ή διαμορφωμένο έδαφος να μην υπερβαίνει τα 7,0 μέτρα (προκειμένου για τους οικισμούς που εμπίπτουν στο διάταγμα από 19.10.1978) ή τα 7,50 μέτρα (προκειμένου για τους οικισμούς που εμπίπτουν στο διάταγμα 13.10.1998), διατηρώντας τα μέγιστα αριθμητικά μεγέθη που τίθενται ανά περίπτωση διατάγματος. Η δυνατότητα υπέρβασης του μέγιστου ύψους και μέχρι τα 8.50μ. κατά μέγιστο εφαρμόζεται κατά παρέκκλιση, κατόπιν έγκρισης του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, για τους οικισμούς που προαναφέρθηκαν ανά περίπτωση ΠΔ ( δηλαδή για τους οικισμούς Πραστός, Δημητσάνα, Λαγκάδια, Καρίταινα,σε ότι αφορά το ΠΔ από 19.10.1978 και τους οικισμούς Άγιος Πέτρος, Καστάνιτσα, Ζάτουνα, Βυτίνα, Βαλτεσίνικον και Στεμνίτσα, σε ότι αφορά το ΠΔ από 13.10.1998) χωρίς υπέρβαση του συντελεστή δόμησης και μόνο όταν συντρέχουν ταυτόχρονα οι εξής προϋποθέσεις: i. Το ύψος του προς ανέγερση κτίσματος προσαρμόζεται στα πρότυπα παλαιών παραδοσιακών κτισμάτων που βρίσκονται στο απολύτως άμεσο περιβάλλον του (όμορα κτίσματα). ii Η κλίση εδάφους του οικοπέδου, στο σημείο τοποθέτησης του κτίσματος, είναι 30%. iii Η υπέρβαση του ύψους πραγματοποιείται μόνο στο τμήμα της όψης προς την κατωφέρεια. Ο ημιυπόγειος χώρος που δημιουργείται (υπόγειος στις τρεις πλευρές) προσμετράται στο συντελεστή δόμησης. Σε καμία περίπτωση, το μέγιστο ύψος στο τμήμα της όψης προς την κατωφέρεια, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 8,5 μέτρα. (εικ. 4)" Στην ανωτέρω περίπτωση, ο αναφερόμενος στην παρ.2 μέγιστος όγκος προσαυξάνεται κατά 20%. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 10

εικ 4. Περίπτωση υπέρβασης μέγιστου ύψους με διαμόρφωση ημιυπόγειου χώρου, σε έδαφος με κλίση άνω των 30%. Σε ειδικές περιπτώσεις το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής μπορεί να επιβάλλει μικρότερο ύψος του επιτρεπόμενου, προκειμένου να προστατέψει θεάσεις ή φυσικούς σχηματισμούς. Σε ότι αφορά τις κατασκευές υπεράνω του μέγιστου ύψους, η παράγραφος 8γ του άρθρου 2 του Π.Δ. της 19.10.1978 (ΦΕΚ 594 Δ') ορίζει τα εξής: "8γ) Υπεράνω του μέγιστου ύψους της οικοδομής επιτρέπεται μόνο η κατασκευή στέγης με τας απολύτως ελαχίστας κατά τα παραδοσιακά πρότυπα κλίσεις, καπνοδόχων και κτιστής δεξαμενής αποθήκευσης ύδατος, των απολύτως αναγκαίων ελαχίστων διαστάσεων. Η κλειστή δεξαμενή δέον να είναι εντός της στέγης ή σε περίπτωση δώματος, οργανικά συντιθέμενη με τον όγκο του κτίσματος, μεγίστου ύψους ουχί μεγαλυτέρου του ενός (1) μέτρου". Οι παραπάνω ισχύουσες διατάξεις, εξειδικεύονται ως προς το ύψος και την κλίση της στέγης, ενώ κρίθηκε σκόπιμο να καταργηθεί η δυνατότητα κατασκευής κτιστών δεξαμενών συλλογής ομβρίων πάνω από το μέγιστο ύψος της οικοδομής. Σχετική εναλλακτική κατεύθυνση για την κατασκευή δεξαμενής συλλογής ομβρίων δίδεται στην παράγραφο 11 του παρόντος. Επισημαίνεται ότι ο τρόπος διαμόρφωσης της στέγης, περιγράφεται αναλυτικά σε επόμενη παράγραφο. Αντίστοιχα, η παράγραφος 6 του άρθρου 3 του Π.Δ. από 13.10.1998 (ΦΕΚ 908Δ / 13.11.1998) ορίζει: "6)... Πάνω από το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του κτιρίου επιτρέπεται μόνο η κατασκευή κεκλιμένης στέγης ύψους δύο (2) μέτρων και η οποία δεν επιτρέπεται να έχει κλίση μεγαλύτερη του τριανταπέντε (35%) τοις εκατό, καπνοδόχων και αεραγωγών". Σκόπιμο κρίθηκε το ύψος της κεκλιμένης στέγης να μειωθεί στα 1,50μ., με στόχο την αποφυγή νέων επιστεγάσεων μεγάλου ύψους, που έρχονται σε αντίθεση με τα παραδοσιακά πρότυπα και φιλοξενούν επιπλέον κλειστούς χώρους στο εσωτερικό τους, παραδείγματα των οποίων εντοπίστηκαν σε σύγχρονες οικοδομές εντός των οικισμών. 5. Προσαρμογή στο έδαφος και στην φυσική κλίση του εδάφους (έντονη κλίση, διατήρηση φυσικών σχηματισμών, υφιστάμενων ξερολιθιών, δένδρων κ.λ.π): Σε ότι αφορά την προσαρμογή των κτηρίων στο έδαφος οι παράγραφοι 2, 3 και 4 του άρθρου 6 του Π.Δ. της 19.10.1978 (ΦΕΚ 594 Δ') προέβλεπαν τα εξής: "2. Δια τη διαμόρφωσιν ακαλύπτων χώρων των οικοπέδων επιτρέπονται μόνον αι απολύτως αναγκαίαι εκσκαφαι. Εις περίπτωσιν κεκλιμένου εδάφους επιτρέπεται η διαμόρφωση του οικοπέδου δι' αναλημματικών τοίχων ή πρανών μεγίστου ύψους ενός και ημίσεος (1,50) μέτρου. 3. Παρέκκλισις του ανωτέρω μέγιστου ύψους επιτρέπεται, κατά την κρίσιν της Επιτροπής Ενασκήσεως Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, και μόνον εις περίπτωσιν όπου τούτο επιβάλλεται απολύτως δια λόγους τεχνικσούς ή και αισθητικούς και υπό τον όρον ότι η κατασκευή αύτη δύναται να ενταχθεί αισθητικώς εις το περιβάλλον του οικισμού. 4. Εις περίπτωσιν κατασκευής τοίχων αντιστηρίξεως, ούτοι θα πρέπει να διαμορφούνται, από απόψεως υλικού και τρόπου κατασκευής συμφώνως προς τα παραδοσιακά πρότυπα." Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 11

Αντίστοιχα η παράγραφος 7 του άρθρου 3 του Π.Δ. από 13.10.1998 (ΦΕΚ 908Δ / 13.11.1998) προέβλεπε τα εξής: "7.α. Σε περίπτωση κεκλιμένου εδάφους, επιτρέπεται η διαμόρφωση του οικοπέδου με αναλληματικούς τοίχους ή πρανή μεγίστου ύψους 1,5 μέτρα με μέγιστη κλίση 15%. Οποιαδήποτε μορφή διαμόρφωσης του εδάφους πρέπει να περιλαμβάνει μόνο τις απολύτως αναγκαίες εργασίες για την προσαρμογή του περιγράμματος της οικοδομής στο οικόπεδο. β. Σε περίπτωση κατασκευής τοίχων αντιστήριξης, πρέπει να διαμορφώνονται από άποψη υλικού και τρόπου κατασκευής κατά τα παραδοσιακά πρότυπα." Οι διατάξεις των παραπάνω παραγράφων διατηρούνται στο σύνολό τους και προστίθενται επιπλέον περιορισμοί με στόχο τη βέλτιστη, κατά το δυνατό, διατήρηση και προστασία της γεωμορφολογίας του εδάφους, ως βασικού χαρακτηριστικού της φυσιογνωμίας των ορεινών και ημιορεινών παραδοσιακών οικισμών της Π.Ε., καθώς και των φυσικών στοιχείων του οικοπέδου. Επιπλέον κρίθηκε σκόπιμο να προστεθούν πιο εξειδικευμένες προδιαγραφές υλικών και τρόπου κατασκευής για τους τοίχους αντιστήριξης-διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου. Αναλυτικότερα προστίθενται τα εξής: Η διαμόρφωση των ακαλύπτων χώρων των οικοπέδων πρέπει να συντείνει στη διατήρηση τυχόν φυσικών σχηματισμών και υφιστάμενων δένδρων, όπως επίσης ξερολιθιών, αλωνιών και λοιπών στοιχείων που μαρτυρούν τη συνέχεια της αγροτικής παράδοσης του τόπου. Η παράμετρος της προστασίας των στοιχείων αυτών θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται εξαρχής υπόψη στην επιλογή της τοποθέτησης του οικοδομικού όγκου εντός του οικοπέδου. Σε περίπτωση μεγάλης υψομετρικής διαφοράς επί της ρυμοτομικής γραμμής μεταξύ οικοπέδου και στάθμης δρόμου επιτρέπεται η διαμόρφωση αναλημματικών τοίχων αναλόγου ύψους, και με την προϋπόθεση διατήρησης του αναγλύφου και τυχόν φυσικών σχηματισμών. Η κατασκευή των κάθε είδους τοιχίων γίνεται από ξηρολιθοδομή (ξερολιθιά), κατ' αντιστοιχία των αναβαθμών του αγροτικού τοπίου, είτε από εμφανή λιθοδομή, υποχρεωτικά με λίθους τοπικής προέλευσης, με τις προδιαγραφές κατασκευής της παρ.13. Δεν επιτρέπεται το ύψος τυχόν υπόγειων χώρων να υπερβαίνει τα 2,20 μ, άλλως προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης. Η συγκεκριμένη διάταξη κρίθηκε σκόπιμη προκειμένου να αποφευχθεί η καταστρατήγηση του μέγιστου ύψους με τη δημιουργία ωφέλιμων χώρων στο υπόγειο, χωρίς να προσμετρώνται στο ΣΔ. Επιτρέπεται η κατασκευή υπαίθριων κολυμβητικών δεξαμενών εφόσον κριθεί από το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ότι η χωροθέτηση και η μορφή τους δεν αλλοιώνει τη φυσιογνωμία του δομημένου και αδόμητου περιβάλλοντος χώρου, τα αξιόλογα στοιχεία του αγροτικού τοπίου, όπως επίσης το ανάγλυφο της περιοχής. Ως μέγιστη επιτρεπόμενη επιφάνεια ορίζονται τα 60 τ.μ. Οι νέες οικοδομές δε θα πρέπει να παραμορφώνουν ή να ξεπερνούν σε ύψος κορυφογραμμές ή λοφώδεις και βραχώδεις εξάρσεις της περιοχής, ώστε να μην αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου. Με στόχο την τήρηση της διάταξης, η θέση του οικοπέδου επισημαίνεται σε απόσπασμα χάρτη ΓΥΣ της ευρύτερης περιοχής του οικισμού, κλίμακας 1:5000, που συνοδεύει το τοπογραφικό διάγραμμα, προκειμένου να συσχετιστεί το μέγιστο πραγματοποιούμενο ύψος με την κρίσιμη κορυφογραμμή, λοφώδη ή βραχώδη έξαρση της περιοχής. Είτε η κορυφογραμμή ή έξαρση, εμπίπτει εντός του οικοπέδου είτε βρίσκεται σε απόσταση εκτός αυτού, το προς εξέταση τμήμα της είναι αυτό που προκύπτει από την προβολή των κορυφών των ορίων του οικοπέδου σε αυτή. Το προς ανέγερση δηλαδή κτίσμα εξετάζεται από τα κατάντι της κορυφογραμμής - έξαρσης και όχι από άλλη οπτική γωνία. Τα ακριβή υψόμετρα για το παραπάνω τμήμα κορυφογραμμής- έξαρσης θα προκύπτουν από το τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου το οποίο θα αποτυπώνει με υψομετρικές καμπύλες και την Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 12

όμορη ανάντι λωρίδα μέχρι την κορυφογραμμή- έξαρση. Το μικρότερο υψόμετρο του τμήματος της κορυφογραμμής- έξαρσης που αντιστοιχεί στο γήπεδο σύμφωνα με τα παραπάνω, θα είναι και το ανώτατο του προς ανέγερση κτιρίου. (βλέπε και έγγραφο ΕγγρΔΤΕ/α/5979/162/22207(Δ/νση Τοπ. Εφαρμογών). εικ 5. Στα σχήματα 1,2, 3 παρουσιάζονται περιπτώσεις επιτυχούς προσαρμογής του κτιριακού όγκου στο φυσικό ανάγλυφο. 6. Μέγιστη κλίση εδάφους για οικοδομησιμότητα: Δεν κρίνεται αναγκαίο να οριστεί εντός των ορίων των οικισμών. 7. Τρόπος κάλυψης και επικάλυψης (στέγη - γεωμετρία, κλίσεις, χρώμα -, δώμα και αναλογία % στέγης - δώματος, ένταξη συστημάτων ΑΠΕ - πράσινες στέγες εάν προτείνονται κ.λπ.): Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 3 του Π.Δ. της 19.10.1978 (ΦΕΚ 594 Δ'), για την επικάλυψη των κτισμάτων ορίζονται τα εξής: " Οι οικοδομές δέον όπως καλύπτονται δια στέγης μορφής όμοιας των παραδοσιακών (τετρακλινούς, δικλινούς, μονοκλινούς), μετά των αντιστοίχων προεξοχών, ή επιπέδου δώματος μετ' αναλόγου μορφής και διαστάσεων στηθαίου ή συνδυασμού των δύο συστημάτων, κατά τα επικρατούντα παραδοσιακά πρότυπα του αμέσου περιβάλλοντος αυτών. Εις περίπτωσιν επιβολής στέγης, απαγορεύεται η συνέχιση των οικοδομικών εργασιών αίτινες ακολουθούν τας τοιαύτας του φέροντος οργανισμού και των τοίχων πληρώσεως του κτιρίου, προ της περατώσεως των εργασιών κατασκευής της στέγης. Η στέγη είναι υποχρεωτική έστω και εάν άνωθεν του κατασκευαζόμενου τμήματος οικοδομής επιτρέπεται ή προβλέπεται η κατασκευή επί πλέον ορόφου. Εις περίπτωσιν κατασκευής δώματος, τυχόν αναμονές (οπλισμού) καλύπτονται υποχρεωτικά." Αντίστοιχα σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 4 του Π.Δ. από 13.10.1998 (ΦΕΚ 908Δ / 13.11.1998), για την επικάλυψη των κτισμάτων ορίζονται τα εξής: " 2. α) Οι οικοδομές πρέπει να καλύπτονται με στέγη με μορφή σύμφωνη με τα παραδοσιακά πρότυπα του αμέσου περιβάλλοντός του, με τις αντίστοιχες προεξοχές, απαγορευομένων τυχόν ανοιγμάτων σ' αυτήν, και με επικάλυψη από κεραμίδια βυζαντινού τύπου. Σε περίπτωση ορεινών οικισμών, που επικρατεί ως υλικό επικάλυψης της στέγης η πέτρα, η ΕΠΑΕ μπορεί να εγκρίνει αυτό ως υλικό επικάλυψης της στέγης. Σε περίπτωση που στο άμεσο περιβάλλον του κτιρίου επικρατεί ο συνδυασμός στέγης και επιπέδου Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 13

δώματος, μπορεί να γίνει συνδυασμός των δύο και οι διαστάσεις και η μορφή του στηθαίου του δώματος ακολουθούν τα παραδοσιακά πρότυπα. β) Η στέγη είναι υποχρεωτική έστω και αν επιτρέπεται ή προβλέπεται πάνω από το κατασκευαζόμενο τμήμα οικοδομής η κατασκευή επιπλέον ορόφου. Απαγορεύεται η συνέχιση των οικοδομικών εργασιών που ακολουθούν τις εργασίες του φέροντα οργανισμού και των τοίχων πληρώσεως του κτιρίου, πριν από την περάτωση των εργασιών κατασκευής της στέγης. Σε περίπτωση συνδυασμού δώματος και στέγης, τυχόν αναμονές (οπλισμού) καλύπτονται υποχρεωτικά." Οι εν λόγω διατάξεις διατηρούνται και εξειδικεύονται περεταίρω με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοπικής αρχιτεκτονικής των υπό μελέτη οικισμών. Αναλυτικότερα: Επιβάλλεται η στέγαση των κτισμάτων με τετράριχτη ή τρίριχτη κεραμοσκεπή, με επικάλυψη από κεραμίδια βυζαντινού τύπου, χρώματος κεραμιδί (απαγορεύεται το κόκκινο), ώχρα ή καφέ (terracotta). Σε ισόγεια κτίσματα επιτρέπεται επίσης η διαμόρφωση δίριχτης ή μονόριχτης στέγης. Σε περίπτωση ορεινών οικισμών, που συναντάται ως υλικό επικάλυψης της στέγης η σχιστόπλακα, το Σ.Α. μπορεί να εγκρίνει αυτό ως υλικό επικάλυψης. Για τον οικισμό Καστάνιτσα, η επικάλυψη με σχιστόπλακες καθίσταται υποχρεωτική. Σε σχέση με τους επιτρεπόμενους τύπους κεραμιδιού κρίθηκε σκόπιμη η διατήρηση της ισχύουσας διάταξης για επικάλυψη από κεραμίδια βυζαντινού τύπου, παρά την συχνή εμφάνιση και άλλων τύπων επικάλυψης. Η επιβολή της επικάλυψη στέγης με πέτρα στον οικισμό της Καστάνιτσας, κρίθηκε σκόπιμη, καθώς βάσει της ανάλυσης που πραγματοποιήθηκε, διαπιστώθηκε ότι αποτελεί διακριτικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής του οικισμού. Η μέγιστη επιτρεπόμενη προεξοχή της στέγης περιμετρικά του κτίσματος ορίζεται στα 0,20 μέτρα συμπεριλαμβανομένων των κεραμιδιών. Κατά παρέκκλιση και μόνο στην περίπτωση ξύλινης φέρουσας κατασκευής στέγης που προβάλλεται εμφανής εξωτερικά του κτιρίου, η μέγιστη επιτρεπόμενη προεξοχή της στέγης, συμπεριλαμβανομένων των κεραμιδιών, ορίζεται στα 0,40 μέτρα. (Μεγαλύτερη προεξοχή επιτρέπεται μόνο για την κάλυψη εξώστη, με τις προδιαγραφές που τίθενται στην παράγραφο 10α του παρόντος). Ο επιπλέον περιορισμός της φέρουσας ξύλινης κατασκευής, που τίθεται ως προϋπόθεση για τη διαμόρφωση προέκτασης της στέγης, αποσκοπεί στην αποφυγή εκτεταμένης προεξοχής της πλάκας οπλισμένου σκυροδέματος περιμετρικά των κτιριακών όγκων, που διαπιστώθηκε σε συμβατικές μεταγενέστερες κατασκευές εντός των οικισμών. Η εν λόγω διαμόρφωση αποτελεί την ανεπιτυχή μετάφραση της παραδοσιακής προεξοχής της στέγασης στη σύγχρονη οικοδομική δραστηριότητα, με τρόπο τέτοιο που υποβαθμίζει αισθητικά το δομημένο περιβάλλον των οικισμών. Κάθε διακριτός ορθογωνικός όγκος καλύπτεται από μία μόνο τετράριχτη στέγη. Η διαμόρφωση τρίριχτης στέγης επιτρέπεται στην περίπτωση εφαπτομενικής τοποθέτησης της στενής πλευράς πρισματικού όγκου σε όγκο μεγαλύτερου ύψους. (εικ. 6-7) Στις περιπτώσεις συνδυασμού ισοϋψών ορθογωνικών όγκων σε σύνθετες διατάξεις π.χ. διάταξη Γ, η στέγαση επιβάλλεται να γίνεται με ενιαία στέγη, που ακολουθεί το περίγραμμα της κάτοψης του υποκείμενου ορόφου. (εικ. 6) Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 14

εικ 6. Στα σχήματα 1 και 2 παρουσιάζονται οι ενδεικνυόμενοι τρόποι κάλυψης των κτιριακών όγκων. Στο τρίτο σχήμα παρουσιάζεται μη αποδεκτός τρόπος κάλυψης, καθώς η στέγαση των υποκείμενων όγκων δεν είναι ενιαία. εικ 7. Στα σχήματα 1 και 2 παρουσιάζεται η κάλυψη των κτιριακών όγκων με τρίριχτη στέγη σε περίπτωση εφαπτομενικής τοποθέτησης με γεωμορφολογικό σχηματισμό ή με υφιστάμενο κτίριο μεγαλύτερου ύψους αντίστοιχα. Οι παραπάνω διατάξεις που προστίθενται, εξειδικεύουν της προδιαγραφές της μορφής της στέγασης των κτιριακών συνθέσεων με στόχο αφενός την εναρμόνιση με τις νέες διατάξεις περί "Κλίμακας κτιριακών όγκων", που προστέθηκαν με την παράγραφο 2 του παρόντος, αφετέρου δε την αποφυγή πολύπλοκων στεγάσεων. Διατηρείται η απαγόρευση για τη διάνοιξη τυχόν ανοιγμάτων στη στέγη και γενικεύεται η ισχύς της συμπεριλαμβάνοντας τους οικισμούς που είναι χαρακτηρισμένοι με το Π.Δ. της 19.10.1978. Η ισχύουσα διάταξη σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται ο συνδυασμός στέγης και επιπέδου δώματος σε περίπτωση που επικρατεί στο άμεσο περιβάλλον του κτιρίου, κρίθηκε σκόπιμο να εξειδικευτεί περαιτέρω, διευκρινίζοντας τη δυνατότητα στέγασης με δώμα αποκλειστικά σε ισόγειο κτίσμα, ως ορίζεται ακολούθως: Σε περίπτωση που στο άμεσο περιβάλλον του κτιρίου συναντάται και ο συνδυασμός στέγης και επίπεδου δώματος, επιτρέπεται η στέγαση με δώμα σε ισόγεια κτίσματα κύριας ή βοηθητικής χρήσης και καθαρής ορθογωνικής μορφής, που τοποθετούνται σε επαφή, υποχρεωτικά με τον διώροφο κτιριακό όγκο, κατ' αντιστοιχία της διάταξης του παραδοσιακού λιακού. Το δώμα μπορεί να είναι βατό ενώ η επιφάνειά του δε δύναται να υπερβαίνει τα 30τ.μ. Στο ισόγειο αυτό κτίσμα επιτρέπεται και η διαμόρφωση ημιυπαίθριου χώρου κατ'αντιστοιχία των παραδοσιακών προτύπων. Στέγαση με δώμα επιτρέπεται και σε ισόγεια ανεξάρτητα κτίσματα μέγιστης επιφανείας 25 τ.μ. που προορίζονται για αποκλειστική χρήση χώρου στάθμευσης. Στην περίπτωση αυτή δεν επιτρέπεται η προεξοχή της πλάκας του δώματος περιμετρικά της τοιχοποιίας, ενώ απαγορεύονται επίσης οι εμφανείς αναμονές. Το στηθαίο μπορεί να είναι χτιστό σε συνέχεια της επιφάνειας των όψεων του κτίσματος. Εναλλακτικά δύναται να τοποθετηθεί κιγκλίδωμα απλής μορφής, κατ' αντιστοιχία των κιγκλιδωμάτων των εξωστών (βλ. παράγραφο 10α του παρόντος) Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 15

Απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή κλειστού όγκου στα δώματα (π.χ. απόληξη εσωτερικού κλιμακοστασίου). 8. Αρχιτεκτονικοί τύποι κτισμάτων με δυνατότητα διαφοροποιήσεων σε πεδινούς οικισμούς ή σε περιοχές με κλίσεις: Οι ακόλουθες διευκρινίσεις προστίθενται δεδομένου ότι η χωροθέτηση των παραδοσιακών κτιριακών όγκων σε σχέση με την κλίση του εδάφους αποτελεί χαρακτηριστικό της συνολικής εικόνας που εν τέλει διαμορφώνει ο κάθε οικισμός και κατ' επέκταση στοιχείο της παραδοσιακής φυσιογνωμίας του. Στο σύνολο των οικισμών η τοποθέτηση των ορθογωνικών κτιριακών μονάδων γίνεται με τη μακρά πλευρά του όγκου είτε κάθετα (τύπος στενομέτωπου κτίσματος) στις ισοϋψείς του εδάφους, είτε παράλληλα (τύπος πλατυμέτωπου κτίσματος), σε συνάρτηση με τον τρόπο ανάπτυξης του εκάστοτε πολεοδομικού ιστού στο φυσικό ανάγλυφο των περιοχών και τον κατά το δυνατό βέλτιστο προσανατολισμό του κτίσματος. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή θα πρέπει να βασίζεται στα επικρατούντα χαρακτηριστικά του άμεσου δομημένου περιβάλλοντος. (εικ. 8) εικ 8. Πλατυμέτωπος και στενομέτωπος τύπος τοποθέτησης των κτιριακών όγκων. Μορφολογικά στοιχεία Σε ότι αφορά τα ανοίγματα - κουφώματα καθώς και τα λοιπά επιμέρους μορφολογικά στοιχεία των οικοδομών, σύμφωνα με τις διατάξεις των Π.Δ. της 19.10.1978 (ΦΕΚ 594 Δ' - άρθρο 3 παρ. 5 και 6) και Π.Δ. από 13.10.1998 (ΦΕΚ 908Δ / 13.11.1998 - άρθρο 4 παρ. 5 και 6), προβλέπονται τα εξής: " 5. Επιτρέπεται η κατασκευή καθενός από τα παρακάτω στοιχεία, μόνον αν αυτά συναντώνται κατά κανόνα και όχι κατ' εξαίρεση στις οικοδομές του αμέσου περιβάλλοντος του κτιρίου. α. Εξώστες ανοιχτοί ή κλειστοί σε εσοχή ή εξοχή. β. Προστεγάσματα. γ. Ανοιχτές σκάλες. δ. Στοές. ε. Τοίχοι αντιστήριξης. στ. Κόγχες. ζ. Πέργκολες. η. Αρχιτεκτονικές προεξοχές και λοιπά λειτουργικά ή διακοσμητικά στοιχεία. 6. Όλα τα στοιχεία της προηγούμενης παραγράφου καθώς και οι καμινάδες και τα κουφώματα προσαρμόζονται ως προς τη μορφή, το υλικό, τον τρόπο κατασκευής και τους χρωματισμούς στα παραδοσιακά πρότυπα του οικισμού." Οι ως άνω παράγραφοι θέτουν ένα γενικό πλαίσιο προσέγγισης που βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο ο κάθε μελετητής αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει την έννοια των παραδοσιακών προτύπων" σε κάθε οικισμό. Δεδομένου ότι εντοπίστηκε σημαντικός αριθμός ατυχών επιλογών, που επιβαρύνουν αισθητικά την εικόνα των οικισμών, αναγκαία κρίθηκε η εξειδίκευση των διατάξεων με τις συγκεκριμένες κατευθύνσεις, τους Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 16

όρους και περιορισμούς των παραγράφων 9 και 10 του παρόντος, για κάθε στοιχείο χωριστά (ανοίγματα, κουφώματα, εξώστες - ανοιχτοί/κλειστοί - εξωτερικές κλίμακες κ.α.). 9. Αναλογίες και θέση ανοιγμάτων, τύποι κουφωμάτων: Σε σχέση με τις επιτρεπόμενες αναλογίες, το μέγιστο ποσοστό και τον τρόπο διαμόρφωσης των ανοιγμάτων, ορίζονται τα εξής: Tα ανοίγματα θα πρέπει να έχουν σχήμα ορθογωνικό, με αναλογία πλάτους - ύψους περίπου από 1/1,5 έως 1/2. Κατ' εξαίρεση για τις θύρες του ισογείου επιτρέπεται και η αναλογία 1/2,5. Το πλήρες θα πρέπει να υπερτερεί του κενού στις επιφάνειες των όψεων, ώστε να διατηρηθεί ο εσωστρεφής χαρακτήρας της αρχιτεκτονικής των οικισμών. Συνολικά το ποσοστό των ανοιγμάτων δε θα πρέπει να ξεπερνά το 20 % της συνολικής επιφάνειας των όψεων. Η ελάχιστη απόσταση των ανοιγμάτων από τις γωνίες του κτίσματος ορίζεται στα 0,80μ, ενώ η ελάχιστη μεταξύ τους απόσταση στα 0,50μ. Οι παραπάνω περιορισμοί διατυπώθηκαν δεδομένου ότι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική των οικισμών το πλήρες υπερτερεί πάντοτε του κενού, ειδικότερα στις φέρουσες λίθινες τοιχοποιίες των όγκων, αλλά και συνολικά στην κατασκευή, υπογραμμίζοντας την εσωστρέφεια και τον οχυρωματικό χαρακτήρα των κτισμάτων της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Π.Ε. Αρκαδίας. Τετράγωνα ανοίγματα εντοπίζονται σπάνια και κατά κανόνα σε μεταγενέστερα των παραδοσιακών κτίσματα, τα οποία κρίθηκε ότι δεν εντάσσονται αρμονικά σε υφιστάμενα ή νέα κελύφη και κατ επέκταση δεν επιτρέπονται. Το μέγιστο πλάτος παραθύρου ορίζεται σε 1,00 μ. και θύρας σε 1,20 μ. Ειδικότερα, κατόπιν έγκρισης του αρμοδίου Σ.Α. το μέγιστο πλάτος ανοίγματος: i. σε θύρες ισογείου μπορεί να φτάνει και τα 1,50 μ. ii. σε θύρες ισόγειων καταστημάτων μπορεί να φτάνει και τα 2,00 μ. Στην περίπτωση εισόδου σε κλειστό χώρο στάθμευσης, το μέγιστο πλάτος του ανοίγματος ορίζεται σε 2,50 μ και το μέγιστο ύψος σε 2,20 μ. Απαγορεύονται ανοίγματα άλλων σχημάτων πλην του ορθογωνικού (π.χ. κυκλικά, πολύπλευρα, τοξωτά, αψιδωτά, τρίγωνα κ.α.). Σε τοιχοποιίες εμφανούς λιθοδομής, η διαμόρφωση των ανοιγμάτων γίνεται με ενιαίο οριζόντιο ξύλινο, μεταλλικό ή λίθινο πρέκι. Δυνατή είναι και η διαμόρφωση πρεκιού εμφανούς οπλισμένου σκυροδέματος με επεξεργασία αδρής επιφάνειας (π.χ. χτυπητό, υδροβολημένο κλπ). Κατά παρέκκλιση επιτρέπεται, η διαμόρφωση πρεκιών με τη μορφή χαμηλωμένου τόξου, και για μέγιστο πλάτος ανοίγματος 1.20μ. Στην περίπτωση αυτή, το ύψος του τόξου δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 1/6 του πλάτους του ανοίγματος. (εικ. 9) Απαγορεύεται η περιμετρική επένδυση των ανοιγμάτων με κάθε είδους πλακίδια ή άλλα διακοσμητικά υλικά. εικ 9. Διαμόρφωση πρεκιών με τη μορφή χαμηλωμένου τόξου, προκειμένου για παράθυρα και θύρες αντίστοιχα. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 17

Σε ότι αφορά τον τύπο των κουφωμάτων ορίζονται τα εξής: Τα υαλοστάσια επιβάλλεται να είναι ξύλινα, ανοιγόμενα, ανασυρόμενα ή και ανακλινόμενα. Τα εξώφυλλα επιβάλλεται να είναι ξύλινα, ανοιγόμενα, γαλλικού ή γερμανικού τύπου, ή ανακλινόμενα, καρφωτά, περσιδωτά ή ταμπλαδωτά. Απαγορεύονται τα συρόμενα κουφώματα. Επισημαίνεται ότι αντίστοιχες κατασκευές υαλοστασίων και εξώφυλλων συναντώνται ήδη με μεγάλη συχνότητα σε οικοδομές των οικισμών, ενώ διευκρινίζεται ότι ατυχής, ως προς την προσαρμογή, είναι συνήθως η επιλογή του υλικού και του χρωματισμού (π.χ. λευκό αλουμίνιο) και όχι ο τύπος του κουφώματος. Στους παραπάνω τύπους προστέθηκαν τα ανακλινόμενα, εφόσον κρίθηκε ότι αποτελούν επιλογές που δύναται να ενταχθούν ομαλά στη φυσιογνωμία των οικισμών. Τα περσιδωτά γαλλικού και γερμανικού τύπου αποτελούν κατά κανόνα μεταγενέστερες (των παραδοσιακών) προσθήκες που έχουν ενσωματωθεί πλέον στην εικόνα του δομημένου περιβάλλοντος. Τέλος, ως προς το υλικό και το χρώμα των κουφωμάτων ορίζονται τα εξής: Απαγορεύονται οι αλουμινοκατασκευές κάθε είδους. Όλα τα εξωτερικά κουφώματα κάθε κτιρίου επιβάλλεται να έχουν ενιαίο χρωματισμό. Σε καταστήματα και χώρους στάθμευσης επιτρέπεται η κατασκευή των κουφωμάτων από σίδηρο. 10. Επιμέρους μορφολογικά στοιχεία (εξώστες, εξωτερικές κλίμακες, χαγιάτια, σκιάδια μάνδρες, περιφράξεις, υδρορροές, κ. λ. π.): α. Εξώστες Όσον αφορά τους εξώστες, κρίθηκε σκόπιμη η διατύπωση συγκεκριμένων περιορισμών σε σχέση με τη μορφή, τις αναλογίες και τον τρόπο κατασκευής τους, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες αλλά και την αλλοίωση που έχουν υποστεί οι επιμέρους οικισμοί, λόγω έλλειψης σχετικών διατάξεων έως σήμερα, που εντοπίζεται σε παραδείγματα δυσανάλογων σε μέγεθος, συνεχών ή και επαναλαμβανόμενων σε ορόφους εξωστών καθώς και ετερόκλητων και ασύμβατων μορφολογικά προσθηκών σε υφιστάμενα παραδοσιακά κελύφη. Αναλυτικά ορίζονται τα παρακάτω: Ανοιχτοί εξώστες Σχετικά με την κατασκευή των ανοιχτών εξωστών ορίζονται τα εξής: Το σχήμα των εξωστών επιβάλλεται να είναι ορθογωνικό. Η φέρουσα κατασκευή εξωστών μπορεί να είναι ξύλινη, είτε μεταλλική, είτε από οπλισμένο σκυρόδεμα. Στην περίπτωση εξώστη οπλισμένου σκυροδέματος ως μέγιστο πάχος πλάκας ορίζονται τα 0,15 μ. Να αποφεύγεται η κατασκευή δοκών ή μπετονένιων φουρουσιών, καθώς και η κάθε είδους περιμετρική κρέμαση. Στην περίπτωση μεταλλικών ή ξύλινων εξωστών, επιτρέπεται η ενίσχυση της στήριξης με μεταλλικές ή ξύλινες αντηρίδες αντίστοιχα. Επισημαίνεται ότι πλέον των ξύλινων ανοιχτών εξωστών, κατά τα παραδοσιακά πρότυπα, κρίθηκε σκόπιμο να επιτραπούν επίσης κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα σε πρόβολο, δεδομένης της συχνότητας με την οποία εμφανίζονται πλέον ανάλογες επιλογές εντός του οικισμού, καθώς και μεταλλικές κατασκευές. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 18

Σχετικά με τις διαστάσεις των ανοιχτών εξωστών: Το μέγιστο πλάτος των εξωστών ορίζεται στα 1,10 μ. και το μέγιστο μήκος στα 4,00 μ. Σε κάθε περίπτωση το μήκος του εξώστη δεν δύναται να υπερβαίνει τα 2/3 του μήκους της εν επαφή όψης. (εικ. 10) εικ 10. Γενικοί περιορισμοί διαστάσεων εξώστη. Η ελάχιστη απόσταση του εξώστη από τις γωνίες του κτίσματος ορίζεται στα 0,50μ. Ανά διακεκριμένη μονάδα όγκου, ειδικότερα σε ότι αφορά την κατοικία, καθώς και κτίσματα ξενώνων μικρής κλίμακας ή επαγγελματικής χρήσεως, επιτρέπεται η κατασκευή μόνο ενός εξώστη στη στενή πλευρά των κτισμάτων και μέχρι δύο συνολικά εξωστών. Απαγορεύεται η κατασκευή γωνιακών και περιμετρικών ανοιχτών εξωστών, όπως επίσης οι συνεχείς σε όλο το μήκος της όψης εξώστες. Επισημαίνεται ότι οι συγκεκριμένες απαγορεύσεις προστίθενται δεδομένου ότι εντοπίστηκαν ανάλογες κατασκευές, οι οποίες σε συνδυασμό με τη δυνατότητα υπέρβασης του μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους σε περιοχές με κλίση, είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση πολυώροφων (τριώροφων και πλέον) κτισμάτων, με συνεχείς ή περιμετρικούς εξώστες που επαναλαμβάνονται καθ' ύψος και παραπέμπουν στην εικόνα αστικής πολυκατοικίας. Απαγορεύονται εξώστες με σχήμα διαφορετικό του ορθογωνικού (καμπύλα σχήματα, πολύγωνα, τρίγωνα κ.α.), με στόχο την αποφυγή τυχόν "φλύαρων" συνδυασμών σε νέες οικοδομές. Σε ότι αφορά τη στέγαση των ανοιχτών εξωστών: Το προστέγασμα των εξωστών διαμορφώνεται ως ανεξάρτητη, οριζόντια ή με μικρή κλίση έως 3%, ελαφριά, μεταλλική ή ξύλινη κατασκευή ορθογωνικής κάτοψης και ομοίων διαστάσεων με τον εξώστη, από απλές διατομές χωρίς διακοσμητικές απολήξεις διαμορφώσεις. (εικ.11) Η ανώτερη επιφάνεια των στεγάστρων, στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να απέχει τουλάχιστον 0,50μ από την απόληξη της τοιχοποιίας. Η επικάλυψη του προστεγάσματος μπορεί να γίνεται με φυσικό πράσινο (κληματαριές, αναρριχόμενα φυτά) είτε με ξύλινες ορθογωνικές, ή μεταλλικές διατομές, ή εν γένει φυσικά υλικά. Απαγορεύεται η επικάλυψη με κεραμίδια ή σχιστόπλακες. Εναλλακτικά επιτρέπεται επίσης η τοποθέτηση υαλοπινάκων ή αναλόγων διαφανών υλικών. Σε εξώστες, ελάχιστου μήκους 2,00 μ., είναι δυνατή επίσης η επιστέγαση: i. με προέκταση της κύριας στέγης ακολουθώντας υποχρεωτικά την κλίση της, και μόνο με την Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 19

προϋπόθεση ξύλινης φέρουσας κατασκευής αυτής, που προβάλλεται εμφανής εξωτερικά του κτιρίου. ii. με ανεξάρτητο επικλινές τμήμα ξύλινης κατασκευής που ακολουθεί υποχρεωτικά την κλίση της στέγης. Το ανώτερο σημείο της επικάλυψης της στέγασης του εξώστη δε μπορεί να απέχει από το κατώτερο σημείο της φέρουσας κατασκευής της κύριας στέγης του κτίσματος απόσταση μεγαλύτερη των 0,15 μ. Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις η στέγαση του εξώστη στηρίζεται υποχρεωτικά σε κατακόρυφους ξύλινους ή μεταλλικούς στυλοβάτες, που καταλήγουν είτε στο επίπεδο του εξώστη, είτε στο έδαφος. Η επικάλυψη γίνεται με το υλικό επικάλυψης της κύριας στέγης. (εικ. 11) Η επιβολή ξύλινης φέρουσας κατασκευής της επιστέγασης τίθεται έτσι ώστε να αποφεύγονται οι εκτεταμένες προεξοχές πλάκας οπλισμένου σκυροδέματος. Ο περιορισμός του ελάχιστου μήκους εξώστη, τέθηκε ώστε να αποφευχθούν δυσανάλογα μικρές (σε σχέση με την κύρια στέγη) κατασκευές στεγάστρων με επικάλυψη από κεραμίδια. Αναγκαίο κρίνεται επίσης η επιστέγαση του εξώστη να ακολουθεί την κλίση της κύριας στέγης προκειμένου να αποφεύγονται πολύπλοκες στεγάσεις πολλαπλών κλίσεων στον ίδιο κτιριακό όγκο. εικ 11. Δυνατότητες στέγασης εξωστών: ανεξάρτητη οριζόντια ελαφριάς κατασκευής, σε προέκταση της κύριας στέγης και ανεξάρτητη επικλινής. Οι εναλλακτικές στεγάσεις που περιγράφονται ως άνω, εφόσον τηρηθούν οι σχετικοί περιορισμοί ως προς τα μεγέθη, τα υλικά και τους χρωματισμούς (βλ. και παραγράφους 13 και 14 του παρόντος), κρίνεται ότι μπορούν να ενσωματωθούν επιτυχώς στη φυσιογνωμία του δομημένου περιβάλλοντος. Η επίστρωση εξωστών ελαφριάς κατασκευής πρέπει να γίνεται από ξύλινες σανίδες στη φυσική τους απόχρωση. Σε ότι αφορά τα στηθαία των ανοιχτών εξωστών, κατ αναλογία με τα επικρατούντα υφιστάμενα πρότυπα και προκειμένου να αποφεύγονται σύνθετες "νεοπαραδοσιακές" διαμορφώσεις, ορίζονται τα εξής: Στους εξώστες επιτρέπεται η διαμόρφωση κιγκλιδωμάτων με γραμμικά, κατακόρυφα ή οριζόντια στοιχεία απλής μορφής, ξύλινα ή μεταλλικά. Επιτρέπεται επίσης ο συνδυασμός των δύο υλικών. Απαγορεύονται σε κάθε περίπτωση κιγκλιδώματα με επιπλέον διακοσμητικά στοιχεία περίπλοκων σχημάτων και συνδυασμών, τα κτιστά κιγκλιδώματα με διακοσμητικές εγκοπές, καθώς και τα κιγκλιδώματα με τη μορφή μπαλούστρων. Κλειστοί εξώστες (σαχνισιά) Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 20