ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΥΕΛΙΚΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ενότητα Α2. Παιχνίδι Τραγούδι

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΥΕΛΙΚΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ενότητα Α2. Παιχνίδι Τραγούδι Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα 2015-1 η Έκδοση 1

Συγγραφέας Ζαχαρίας Ι. Μπεκριδάκης Χριστοδουλάρας Αλέξανδρος Χαρατσάρης Κων/νος Γιάννης Μιχάλης Συμβουλευτική Υποστήριξη Βογιατζής Χαράλαμπος Ιωσηφίδης Ιωάννης Μπάζας Κων/νος Μπιρλιράκη Βάσια Πατινιωτάκης Κων/νος Χουρδάκης Γιώργος Υπεύθυνος Διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Επιμέλεια κειμένων Σουρβίνος Συμεών Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο δημιουργίας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την «ευέλικτη εκπαίδευση» του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π). Η συγγραφή των κειμένων έχει γίνει με τη βοήθεια τεκμηριωμένων εγχειριδίων τα οποία αποτελούν το υφιστάμενο υλικό της Επίσημης εκπαίδευσης Ενηλίκων Στελεχών του Σ.Ε.Π. Οι συγγραφείς έχουν επιλεγεί με τη βοήθεια της Εφορείας Εκπαιδεύσεως και είναι ενεργά μέλη του Εκπαιδευτικού προσωπικού του Σ.Ε.Π. 2

Περιεχόμενα Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 5 Λέξεις Κλειδιά... 5 Εισαγωγή... 6 Ορισμός του Παιχνιδιού... 6 Έννοια του Παιχνιδιού... 6 Η Αξία του Παιχνιδιού... 6 Το Παιχνίδι στο Σ.Ε.Π.... 7 Ενότητα 1... 9 1.1. Το παιχνίδια στην Αγέλη Λυκοπούλων... 9 1.1.1. Το παιδί και το Παιχνίδι Σήμερα... 9 1.1.2. Τι είναι το παιχνίδι για τα παιδιά;... 9 1.1. Τι προσφέρει το παιχνίδι στα Λυκόπουλα;... 9 1.2. Κατηγορίες Λυκοπουλικών παιχνιδιών... 11 Παιχνίδια γνωριμίας... 11 Ζωηρά παιχνίδια:... 11 Σκυταλοδρομικά παιχνίδια:... 11 Παιχνίδια εμπιστοσύνης:... 11 Ήσυχα παιχνίδια:... 11 Θεατρικά παιχνίδια:... 12 Μουσικά παιχνίδια:... 12 Παιχνίδια αρχών και αξιών:... 12 Παραδοσιακά παιχνίδια:... 12 Μεγάλα παιχνίδια & παιχνίδια σήριαλ... 12 1.3. Βασικά στοιχεία για την επιτυχία των παιχνιδιών στην Αγέλη Λυκοπούλων... 13 1.4. Πριν κατά - μετά το παιχνίδι... 14 1.4.1. Πριν από το παιχνίδι... 14 1.4.2. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού... 14 1.4.3. Μετά το παιχνίδι... 15 1.5. Το καλύτερο παιχνίδι που έχω παίξει!!!... 16 1.6. Πηγές για Παιχνίδια στην Αγέλη Λυκοπούλων... 16 3

Ενότητα 2... 18 2.1. Το παιχνίδι στην Ομάδα Προσκόπων... 18 2.1.1. Τα Προσκοπικά Παιχνίδια... 18 2.1.2. Η αναγκαιότητα και η επίδραση του παιχνιδιού στην εξέλιξη του παιδιού.... 18 2.1.3. Κατηγορίες Παιχνιδιών... 20 2.2. Πηγές για Παιχνίδια Ομάδας Προσκόπων... 20 Ενότητα 3... 21 3.1. Το παιχνίδι στην Κοινότητα Ανιχνευτών... 21 3.1.1. Επισημάνσεις... 21 4.1. Το παιχνίδι στο Προσκοπικό Δίκτυο... 23 Ενότητα 5... 24 5.1. Το Τραγούδι στο Προσκοπικό Πρόγραμμα... 24 5.1.1. Το τραγούδι και η μουσική στην Προσκοπική κίνηση.... 24 5.2. Το Τραγούδι στην Αγέλη Λυκόπουλων... 25 5.3. Το Τραγούδι στην Ομάδα των Προσκόπων... 27 5.4. Το Τραγούδι στην Κοινότητα των Ανιχνευτών Πρ. Δίκτυο... 28 Επίμετρο... 29 5.5. Πριν το Τραγούδι... 30 5.5.1. Κατά τη Διάρκεια του Τραγουδιού... 31 5.1.3. Μετά το Τραγούδι... 32 5.6. Παρουσίαση Τραγουδιού... 32 Υποστηρικτικό Υλικό... 34 Βιβλιογραφία... 34 4

Σκοπός Σκοπός της Εκπαιδευτικής Ενότητας Α2 Παιχνίδι Τραγούδι είναι να παρουσιάσει καλές πρακτικές στα Νέα Στελέχη Κίνησης, έτσι ώστε να μπορούν να υλοποιούν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, στα μέλη του Τμήματος του Παιχνίδια και Τραγούδια. Η Εκπαιδευτική Ενότητα απευθύνεται σε νέα Ενήλικα Στελέχη και γι αυτό το λόγο παρουσιάζει αρκετά βοηθήματα με παιχνίδια και τραγούδια. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Στο τέλος της Εκπαιδευτικής Ενότητας οι Εκπαιδευόμενοι έχουν την ικανότητα να : Εξηγούν και σχεδιάζουν παιχνίδια κατάλληλα για διάφορους σκοπούς, τα τοποθετούν σε κατάλληλο χρόνο στο πρόγραμμα. Αναγνωρίζουν διάφορες «πηγές» παιχνιδιών και αντιλαμβάνονται την ανάγκη τήρησης δικής τους συλλογής παιχνιδιών. Αναλύουν τις κατηγορίες και τα βασικά στοιχεία για την επιτυχία των παιχνιδιών. Αιτιολογούν τις κινήσεις που πρέπει να εκτελέσει κάποιος ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ και ΜΕΤΑ από ένα Παιχνίδι. Εξηγούν χρήσιμες και πρακτικές συμβουλές για να διευθύνουν σωστά ένα παιχνίδι. Αντιλαμβάνονται πως το ίδιο παιχνίδι γίνεται διαφορετικό ανάλογα την ηλικιακή ομάδα. Επιλέγουν τραγούδια κατάλληλα για διάφορους σκοπούς και τα τοποθετούν σε κατάλληλο χρόνο στο πρόγραμμα. Αιτιολογούν τις κινήσεις που πρέπει να εκτελέσει κάποιος ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ και ΜΕΤΑ από ένα Τραγούδι. Εξηγούν χρήσιμες και πρακτικές συμβουλές για να διευθύνουν σωστά ένα τραγούδι. Αναγνωρίζουν διάφορες «πηγές» τραγουδιών και αντιλαμβάνονται την ανάγκη τήρησης δικής τους συλλογής τραγουδιών Αναλύουν τις κατηγορίες και τα βασικά στοιχεία για την επιτυχία των τραγουδιών για να διευθύνουν σωστά ένα τραγούδι. Λέξεις Κλειδιά Παιχνίδι Τραγούδι Κατηγορίες Παιχνιδιών Κατηγορίες Τραγουδιών Πριν Κατά Μετά το Παιχνίδι Πριν Κατά Μετά το Τραγούδι 5

Εισαγωγή Ορισμός του Παιχνιδιού «Το παιχνίδι είναι μια δραστηριότητα, κατευθυνόμενη από το παιδί, το «νόημα» της οποίας έχει σημασία για το ίδιο και όχι η κατάληξή της» (Kstelnik, Sderman & Whiren, 1993). O Meckley συνοψίζοντας τις παραπάνω σκέψεις επαναπροσδιόρισε τον ορισμό του παιχνιδιού ως μιας δραστηριότητας η οποία θα πρέπει να εμπεριέχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) να είναι ελεύθερη επιλογή των παιδιών, β) να κατευθύνεται από εσωτερικά κίνητρα, γ) να παρέχει ευχαρίστηση και ικανοποίηση, δ) να εμπλέκει ενεργά τους παίκτες, ε) να είναι αυτό-κατευθυνόμενο, στ) να έχει νόημα για το παιδί Έννοια του Παιχνιδιού Με τον όρο παιχνίδι δεν εννοούμε μόνο τα κάθε λογής ατομικά η ομαδικά παιχνίδια, αλλά και τις σωματικές και πνευματικές παιγνιώδεις ασκήσεις. Παιχνίδι δεν είναι μόνο κάτι χειροπιαστό, αλλά παίζει με τη φαντασία. Παιχνίδι λοιπόν είναι για το παιδί ένα είδος μεταμόρφωσης της πραγματικότητας, μέσο πραγματοποίησης των επιθυμιών του και απασχόληση με τον ίδιο τον εαυτό του. Το παιχνίδι είναι μια ελεύθερη ενέργεια με αυθορμητισμό. Ο αυθορμητισμός λοιπόν του παιδιού βρίσκει το παιχνίδι ως το πιο κατάλληλο μέσο για τη διοχέτευση του πλεονάσματος ζωτικής ενεργητικότητας και ορμής για δημιουργία. Ο μεγάλος παιδαγωγός Φραίμπελ τονίζει ότι η έμφυτη παιδική ενεργητικότητα μόνο με το παιχνίδι μπορεί να εκδηλωθεί και να ασκηθεί. Ο Αριστοτέλης βλέπει το παιχνίδι για παιδιά μέχρι πέντε χρονών ως αναντικατάστατο μέσο της φυσικής ανάπτυξης. Η γνώμη του ψυχολόγου Ribat είναι ότι το παιχνίδι είναι το κυριότερο σκαλοπάτι εξέλιξης της παιδικής φαντασίας. Παιχνίδι και φαντασία, δυο λέξεις με ίσα γράμματα, που σκιαγραφούν το είδος της παιδικής προσωπικότητας. Η Αξία του Παιχνιδιού Ο ρόλος του είναι ουσιώδης στη νοητική ανάπτυξη και μάθηση των παιδιών, γιατί προσφέρει ερεθίσματα για παρατήρηση, πειραματισμό, διερεύνηση, πρόβλεψη, σχεδιασμό, ερμηνεία, διατύπωση υποθέσεων, παραγωγή ερωτήσεων, κατανόηση, εκπλήρωση στόχων και λύση προβλημάτων. Επιπλέον, παίζοντας, αντιλαμβάνονται το σώμα τους, τα όρια και τις δυνατότητές τους, αναπτύσσουν δεξιότητες προσανατολισμού και προσαρμογής τους σώματός τους στις ανάγκες της κίνησης αλλά και στα αντικείμενα και στα πρόσωπα που το περιβάλλουν (Σιβροπούλου, 1998). Όλες αυτές οι επιδράσεις του παιχνιδιού λειτουργούν ενοποιητικά σαν ένας ολιστικός μηχανισμός μάθησης και ανάπτυξης αφού ως δραστηριότητα: 6

ενσωματώνει γνωστικά, συναισθηματικά και κοινωνικά ερεθίσματα. παρέχει το νόημα για την πρόσληψη νέων συνδέσεων και σχέσεων μεταξύ ιδεών, εμπειριών, ικανοτήτων και γνώσεων. διευκολύνει τη μάθηση εκθέτοντας τα παιδιά σε νέες εμπειρίες, δραστηριότητες και ιδέες. επιτρέπει στα παιδιά να δομούν νοήματα από τις εμπειρίες τους Το Παιχνίδι στο Σ.Ε.Π. Διαβάζοντας τον Σκοπό του Σ.Ε.Π στον Οργανισμό Π.Δ.71/2014 βλέπουμε ότι το παιχνίδι αποτελεί κύριο μέσο για την επίτευξή του σκοπού του Ιδρύματος. Το παιχνίδι υπάρχει μέσα στο Προσκοπικό Πρόγραμμα για όλα τα μέλη του. Κυριαρχεί στην Αγέλη Λυκόπουλων και την Ομάδα Προσκόπων, χωρίς όμως να «ξεχνιέται» στην Κοινότητα Ανιχνευτών και το Προσκοπικό Δίκτυο που πλέον αποκτάει άλλη σημασία και σκοπό. Αν εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά ηλικίας των παιδιών από την ηλικία των 7 ετών μέχρι να μεγαλώσουν, άνω των 15 ετών, βλέπουμε ότι ανάλογα την ηλικία και το χαρακτηριστικό της ηλικία που κυριαρχεί πάνω τους, υπάρχουν και οι αντίστοιχες κατηγορίες παιχνιδιών που τους αρέσουν και προτιμάνε να παίζουν. Στην ηλικία 7 8 χρονών που στα παιδιά κυριαρχεί η ανάγκη επιβολής του εαυτού τους (δεσποτισμός) τα παιχνίδια στην Αγέλη Λυκόπουλων είναι Ομαδικά και προτείνονται αυτά που αναδεικνύουν μια επικυριαρχία των μεγαλύτερων Λυκόπουλων, επάνω στα μικρότερα, τα πιο αδύναμα. Στην ηλικιά 8-10 χρονών που στα παιδιά κυριαρχεί η ανάγκη αναγνώρισης από τους μεγαλύτερους, τους λείπει όμως η αυτοσυγκράτηση, με αποτέλεσμα να έχουμε πολλούς τσακωμούς, τα παιχνίδια της Αγέλης Λυκοπούλων που αναδεικνύονται ως καλύτερα είναι : Κοινωνικά παιχνίδια με μεγαλύτερα παιδιά Παιχνίδια κατασκευής,συναρμολόγησης Τα παιχνίδια συναισθηματικού χαρακτήρα Στην ηλικία των 10-12 ετών την κοινωνική ηλικία (Ομάδα Προσκόπων), τα παιδιά έχουν μεγαλύτερο έλεγχο επάνω στον εαυτό τους. Παρόλο που παίζουν ακόμα και υποδεέστερους ρόλους, τους αρκεί να παίζουν με μεγαλύτερους κάνοντας ιδανικά για την Ομάδα Προσκόπων τα Μεγάλα Ομαδικά Παιχνίδια. Στην ηλικία 12-14 στα παιδιά αρέσει να αναμετριούνται με τα άλλα παιδιά, μόνα τους ή μέλη μιας παρέας. Παρατηρείται μεγαλύτερη κατανομή των ρόλων, πολλαπλασιάζονται οι κανόνες και αυξάνεται το κύρος τους. Πλέον τους αρέσουν τα αγωνιστικά παιχνίδια και ο αθλητισμός ή τα παιχνίδια προσομοίωσης αθλημάτων. 7

Στην ηλικία των 15 ετών και άνω οι νέοι έφηβοι πλέον μαθαίνουν τον κόσμο των μεγάλων, της εργασίας, των υποχρεώσεων. Άγχος, ολίγον έφηβοι «χαμένοι» με ανάγκη για εκτόνωση και να πιαστούν από κάπου, κάνουν ιδανικά για την Κοινότητα Ανιχνευτών τα : Ομαδικά Παιχνίδια Τα Παιχνίδια του Πρωταθλητισμού Τα διασκεδαστικά παιχνίδια και χωρίς ιδιαίτερο νόημα (παιδικά) 8

Ενότητα 1 1.1. Το παιχνίδια στην Αγέλη Λυκοπούλων 1.1.1. Το παιδί και το Παιχνίδι Σήμερα Παρατηρείται περιορισμένος αριθμός παιχνιδιών που παίζουν τα παιδιά. Τα απλά αλλά πλούσια σε φαντασία και ζωντάνια παιχνίδια μιας άλλης εποχής που παίζονταν με ξύλα, πέτρες και τενεκεδάκια έχουν αντικατασταθεί απ τα σύγχρονα ηλεκτρονικά παιχνίδια που καθηλώνουν το παιδί σωματικά και το δεσμεύουν πνευματικά και ψυχικά. Τα παιδιά, της ηλικίας 7-11 χρόνων, που εθίζονται στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, γίνονται πιο επιθετικά και αντικοινωνικά. Αισθάνονται μόνα και αποκομμένα από τους συνομηλίκους τους. Τα ίδια άσχημα αποτελέσματα φέρνει και η τηλεόραση. Παίζω= παιδί + ζωή= Παιχνίδι Η ετυμολογία της λέξης παιχνίδι μας δείχνει πόσο δεμένες και αξεχώριστες είναι αυτές οι δυο έννοιες. 1.1.2. Τι είναι το παιχνίδι για τα παιδιά; Το παιχνίδι είναι η πιο αγαπημένη δραστηριότητα των παιδιών και έχει τεράστια σημασία για την ανάπτυξη τους. Το παιχνίδι είναι κίνηση, χαρά, δράση, εμπειρίες, ζωή Το παιδί μέσα στο ομαδικό παιχνίδι ζει με τον καλύτερο τρόπο τη παιδική του ηλικία, εκεί μέσα από τη δράση και τις συγκινήσεις, διαμορφώνει το χαρακτήρα του και ωριμάζει πνευματικά και συναισθηματικά. Στην παιδική ηλικία, την ηλικία της πλαστικότητας, ο άνθρωπος έχει δύο πρωταρχικά μέσα για να αναπτυχθεί: το παιχνίδι και τη μίμηση. Το παιχνίδι δεν είναι ασήμαντο γεγονός στη ζωή του, αλλά το παιδί μπαίνει μέσα στο περίπλοκο περιβάλλον και παίζοντας δοκιμάζει στάσεις, ενέργειες και κοινωνικούς ρόλους, τους οποίους αργότερα θα διαλέξει πια «στα σοβαρά» ως καθήκον στη ζωή του. 1.1. Τι προσφέρει το παιχνίδι στα Λυκόπουλα; Ικανοποιεί μια πρωταρχική ανάγκη του παιδιού- Λυκόπουλου και συμβάλλει στην ανάπτυξη της νοημοσύνης του. Το βοηθάει να καλλιεργεί τη λογικο-μαθηματική και την αφαιρετική σκέψη, τη μνήμη, αλλά και δεξιοτεχνίες του... Χαρίζει στο Λυκόπουλο συναισθηματική ευχαρίστηση. Το Λυκόπουλο δεν πλήττει και αποβάλλει την επιθετικότητά του. 9

Τα Λυκόπουλα νιώθουν το συναίσθημα της επιτυχίας. Όταν καταφέρνει, για παράδειγμα, κάποιο Λυκόπουλο να συναρμολογήσει ένα παζλ ή φτιάχνει μια ζωγραφιά (Κριτήρια Αξιολόγησης), το ανακοινώνει με ενθουσιασμό και νιώθει περηφάνια γι αυτό που κατάφερε. Προσαρμόζει την καθημερινότητα στα μέτρα και τις επιθυμίες του, προκειμένου να την αντιμετωπίσει. Το Λυκόπουλο δημιουργεί το δικό του κόσμο, αλλά ταυτόχρονα, χωρίς να το συνειδητοποιεί, αντιλαμβάνεται και την πραγματικότητα. Διευκολύνει την κοινωνική του εξέλιξη, καθώς το Λυκόπουλο αποκτά σχέσεις με άλλα παιδιά, μαθαίνει να παίζει ακολουθώντας κανόνες, να συνεργάζεται, να χάνει με αξιοπρέπεια και να σέβεται τους άλλους. Καταλαβαίνει, μέσα από το παιχνίδι, ότι δεν είναι όλα δικά του. Αν κάνει ζαβολιές ή φερθεί άσχημα σε ένα συνομήλικό του, θα υποστεί συνέπειες, αφού κανένα παιδί δε θα θέλει να παίζει μαζί του. Το παιχνίδι δίνει την ευκαιρία να καλλιεργήσει το συντονισμό των κινήσεών του, να ασκήσει τους μυς του και να αναπτυχθεί σωματικά. Προάγει τη γλωσσική του εξέλιξη, χάρη στην επικοινωνία που έχει, ενώ παίζει. Αρχίζει να λειτουργεί η φαντασία του. Το Λυκόπουλο μέσα από το παιχνίδι δε μαθαίνει μόνο, αλλά καλλιεργεί την παρατηρητικότητα, την αυτοσυγκέντρωση και την υπομονή του. Το ενθαρρύνει να πειραματίζεται. Έτσι το Λυκόπουλο, που έχει στη μικρή ηλικία πολύ ξεκάθαρο μυαλό, εμπλουτίζει τις γνώσεις του. Αυτό που μαθαίνει παίζοντας, μένει χαραγμένο στη μνήμη του. Σύμφωνα με τους σύγχρονους παιδαγωγούς, η μάθηση είναι πιο αποτελεσματική, όταν στηρίζεται στην ενεργό συμμετοχή του παιδιού και στην εμπειρία του με τα αντικείμενα. Το βοηθάει να αναπτυχθεί σύμφωνα με την προσωπικότητά του και του προσφέρει την ευκαιρία να εκφράσει τα συναισθήματά του και να βρει διεξόδους στις εντάσεις του. Βελτιώνει- όταν γίνεται στο ύπαιθρο- την υγεία και την ευρωστία του. Του διδάσκει να φροντίζει τα πράγματά του και να τα συγυρίζει. Το παιδί στα πρώτα χρόνια της ηλικίας του, περνά μια περίοδο επιθετικότητας, εγωισμού, αυταρχισμού και σκληρότητας. Η κατάλληλη αγωγή και το περιβάλλον βοηθούν να ξεπεραστούν τα πρωτόγονα αυτά ένστικτα. Το ομαδικό παιχνίδι είναι, για τα Λυκόπουλα, από τα αποτελεσματικότερα μέσα για την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού. Μάθετε στα Λυκόπουλα να ασκήσουν τις αισθήσεις τους μέσα από ομαδικά παιχνίδια (όχι μέσα από τα ηλεκτρονικά) και να συνειδητοποιήσουν την πραγματική αίσθηση του χώρου, χρόνου, ήχου, χρώματος Ακόμη στο χρονικό διάστημα, 7-11 χρόνων, που αναπτύσσονται εντατικά οι σωματικές και ψυχικές δυνάμεις του Λυκόπουλου, τα ανταγωνιστικά παιχνίδια του δίνουν πολύτιμες 10

ευκαιρίες να τις ασκεί με την άμιλλα, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία κι έτσι να δημιουργεί και σταθεροποιεί μια ηθική προσωπικότητα. 1.2. Κατηγορίες Λυκοπουλικών παιχνιδιών Για να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε αποδοτικά τη δημιουργική και διαμορφωτική δύναμη του παιχνιδιού, θα πρέπει να εντοπίσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του και με βάση αυτά να διαλέγουμε το κατάλληλο παιχνίδι για κάθε συγκεκριμένο σκοπό, για κάθε συγκεκριμένη στιγμή του προγράμματος μας, για την ανάπτυξη μιας διαφορετικής εμπειρίας κάθε φορά, ανάλογα με τις εποχιακές και τοπικές κλιματολογικές συνθήκες. Γι αυτούς τους λόγους ο Κλάδος Λυκοπούλων επέλεξε την παρακάτω κατηγοριοποίηση: Παιχνίδια γνωριμίας: Μέσα από το παιχνίδι γνωριμίας, καταφέρνουμε να γνωριστούν τα Λυκόπουλα μεταξύ τους. Είναι ένα παιχνίδι όπου και εμείς μέσα από αυτό γνωρίζουμε μαθαίνουμε καλύτερα τα Λυκόπουλα της Αγέλης μας. Η διάρκειά του είναι σύντομη (5 λεπτά) και τοποθετείται συνήθως στα αρχικά παιχνίδια κάθε δράσης. Ζωηρά παιχνίδια: Το ζωηρό παιχνίδι γίνεται για να εκτονώσει ζωντανέψει τα Λυκόπουλα. Χαρακτηριστικό του ζωηρού παιχνιδιού είναι ότι όλα τα Λυκόπουλα πρέπει να βρίσκονται σε έντονη κίνηση ταυτόχρονα. Χρονικά τα ζωηρά παιχνίδια τοποθετούνται στην αρχή κάθε δραστηριότητας, έτσι ώστε τα Λυκόπουλα να εκτονωθούν. Σε δραστηριότητες που διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. εκδρομές,) μπορούν αν τοποθετηθούν και σε άλλα σημεία τους προγράμματος. Η διάρκειά τους είναι 5-10 λεπτά το καθένα. Σκυταλοδρομικά παιχνίδια: Τα σκυταλοδρομικά παιχνίδια αποτελούν διάφορες παραλλαγές της σκυταλοδρομίας. Είναι παιχνίδια που υλοποιούνται σε διάταξη ανά εξάδες. Διαφοροποιούνται από τα ζωηρά παιχνίδια, λόγω του ότι κατά τη διεξαγωγή του παιχνιδιού τα Λυκόπουλα ΔΕΝ είναι ταυτόχρονα εν κινήσει. Χρονικά τοποθετείται ένα σκυταλοδρομικό παιχνίδι συνήθως σαν τελευταίο παιχνίδι στη ζώνη των ζωηρών παιχνιδιών και η διάρκειά του δεν είναι πάνω από 10 λεπτά. Σε δραστηριότητες που διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. εκδρομές), μπορούν αν τοποθετηθούν και σε άλλα σημεία τους προγράμματος. Παιχνίδια εμπιστοσύνης: Τα παιχνίδια εμπιστοσύνης είναι εκείνα που μας προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες για την εμπιστοσύνη που υπάρχει ή δεν υπάρχει μεταξύ των Λυκοπούλων. Αυτά τα παιχνίδια με τη διεξαγωγή τους, την καλλιεργούν ακόμη περισσότερο, μιας και αυτό που πρέπει να γίνεται, χρειάζεται την ενεργό συμμετοχή όλων. Η χρονική τους διάρκεια μπορεί να είναι από 5 έως και 15 λεπτά και μπορούν να τοποθετηθούν σε διάφορα σημεία μέσα στο πρόγραμμα εκτός της ζώνης των ζωηρών παιχνιδιών. Ήσυχα παιχνίδια: Τα ήσυχα παιχνίδια είναι εκείνα που έχουν ως στόχο να «ηρεμήσουν» τα Λυκόπουλα. Είναι ήσυχα, ατμοσφαιρικά παιχνίδια, έτσι ώστε τα 11

Λυκόπουλα στη συνέχεια να είναι ήρεμα και γαλήνια. Η χρονική τους διάρκεια είναι 5-10 λεπτά και τοποθετούνται προς το τέλος του προγράμματος ακριβώς πριν τη διήγηση της ιστορίας του Ακέλα. Θεατρικά παιχνίδια: Πρόκειται για ένα δημιουργικό γεγονός, που προσφέρει άμεση απόλαυση στο Λυκόπουλο, παράλληλα όμως μπορεί να λειτουργήσει ως ένα μέσο έκφρασης και δημιουργίας, καθώς επίσης και ως μέσο προσέγγισης της θεατρικής τέχνης. Το σπουδαιότερο είναι πως όλα αυτά γίνονται μέσα από την πράξη των ίδιων των παιδιών. Τα Λυκόπουλα δεν είναι απλοί δέκτες κάποιας θεωρίας, αλλά αντίθετα με τη συμμετοχή τους στην όλη διαδικασία ανακαλύπτουν μόνοι τους ένα ρόλο που τον χρησιμοποιούν, για να επικοινωνήσουν με τους άλλους. Χρονικά τοποθετείται οπουδήποτε κρίνεται απαραίτητο εκτός από τη ζώνη των ζωηρών παιχνιδιών. Μουσικά παιχνίδια: Τα μουσικά παιχνίδια είναι παιχνίδια με τα οποία αναπτύσσεται η έκφραση της ανθρώπινης μουσικότητας, γιατί άλλωστε μουσική είναι «κάθε ήχος οργανωμένος με ανθρώπινο τρόπο» αυτό τα λέει όλα. Η διάρκειά τους είναι 5-10 λεπτά και τοποθετούνται σε οποιοδήποτε σημείο τους προγράμματος εκτός από τη ζώνη των ζωηρών παιχνιδιών. Παιχνίδια αρχών και αξιών: Ο Νόμος και η Υπόσχεση των Λυκοπούλων αποτελούν το θεμέλιο λίθο των Αρχών μας. Ο καλύτερος τρόπος για να γίνουν οι Αρχές του Προσκοπισμού κατανοητές και βίωμα είναι η συγκεκριμένη κατηγορία παιχνιδιών. Παιχνίδια μέσα από τα οποία οι Αρχές, ο Νόμος, η Υπόσχεση και το Ρητό των Λυκοπούλων γίνονται πράξη και εμπειρία. Η διάρκειά τους δεν ξεπερνάει τα δέκα λεπτά και τοποθετούνται σε διάφορα σημεία μέσα στο πρόγραμμά μας σε οποιαδήποτε μορφή και είδος. Παραδοσιακά παιχνίδια: Παλαιότερα τα παιδιά έπαιζαν μόνα στους δρόμους, δημιουργώντας τα δικά τους παιχνίδια και βάζοντας τους δικούς τους κανόνες. Έτσι αυτά τα παιχνίδια έμειναν αναλλοίωτα στο χρόνο και μπορούν να παίζονται παντού και πάντα. Τα παιχνίδια έχουν συγκεκριμένες χρονικές διάρκειες που δεν πρέπει να περνούν τα 15 λεπτά (μέγιστο) και τοποθετούνται σε οποιοδήποτε σημείο του προγράμματος. Μεγάλα παιχνίδια & παιχνίδια σήριαλ: Είναι παιχνίδια που έχουν συγκεκριμένο μύθο, δράση και πιο πολλούς κανόνες. Παιχνίδια μέσα από τα οποία μπορούν να αναπτυχθούν τα περισσότερα (αν όχι όλα) τα χαρακτηριστικά της ηλικίας του Λυκόπουλου. Τα παιχνίδια αυτά συνήθως διεξάγονται στις εκδρομές και τις κατασκηνώσεις, μιας και απαιτούν μεγάλους χώρους αλλά και μεγάλη χρονική διάρκεια (έναντι των άλλων κατηγοριών) που μπορεί να φτάσει έως και τη μισή ώρα. Τοποθετούνται σε διάφορα σημεία του προγράμματος. 12

1.3. Βασικά στοιχεία για την επιτυχία των παιχνιδιών στην Αγέλη Λυκοπούλων Για να έχουν επιτυχία και αποτελεσματικότητα τα παιχνίδια, ο Ακέλα πρέπει πάντα να θυμάται: Να «κατεβαίνει» στο επίπεδο της ηλικίας των Λυκόπουλων. Για το κάθε Λυκόπουλο είναι ο μεγαλύτερος αδελφός, που παίζει μαζί του αμέριμνα και απροσποίητα. Η συμπεριφορά του να είναι φυσική και ελεύθερη και να μην παραγνωρίζει την παιδική αφέλεια και αγνότητα (ζαβολιά, αστείο). Να κάνει σύντομη, αλλά σαφή επεξήγηση των κανόνων κάθε παιχνιδιού και να μην επιτρέπει ζαβολιές κατά τη διεξαγωγή του. Να προετοιμάζει με φροντίδα και φαντασία το κάθε παιχνίδι, όσο απλό και αν είναι (Υλικά Κανόνες Υπεύθυνοι κ.λπ.). Να γνωρίζει με λεπτομέρειες το χώρο ή τον τόπο που θα παιχτεί κάθε παιχνίδι, ώστε να το προσαρμόζει ανάλογα (κλειστός ή ανοιχτός χώρος, δάσος, πόλη κ.λπ.) ΕΛΕΓΧΟΣ. Να «παρουσιάζει» το κάθε παιχνίδι με την ανάλογη «εισαγωγή» (Ιστορία, ανέκδοτο, μίμηση, κίνηση κ.λπ.). Να μην παίζει πάντοτε τα ίδια παιχνίδια, αλλά ν ανακαλύπτει ή να φτιάχνει καινούργια και ανάλογα για κάθε δραστηριότητα (Βιβλία, περιοδικά, συλλογική προσπάθεια Βαθμοφόρων). Να απαιτεί πειθαρχία και σεβασμό των κανόνων του παιχνιδιού και να σταματάει το παιχνίδι, όταν κάτι δεν πάει καλά. Να ενθαρρύνει τα ντροπαλά παιδιά και να τα «παρασύρει» με το δικό του παράδειγμα (έπαινος, μπράβο κ.λπ.). Να μην αφήνει το παιχνίδι να «ξεφτίσει», να το κόβει δηλαδή στην κατάλληλη στιγμή (ποικιλία, ερεθίσματα). Τέλος πρέπει να γνωρίζει ότι το κάθε παιχνίδι παίζεται πάντοτε με κάποιον προορισμό (ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΟΧΟΣ). 13

1.4. Πριν κατά - μετά το παιχνίδι 1.4.1. Πριν από το παιχνίδι Ετοίμασε από πριν τα υλικά που σου χρειάζονται, για τα παιχνίδια που πρόκειται να παίξεις. Διάλεξε τα παιχνίδια που είναι σχετικά με το πρόγραμμα που έχεις να εφαρμόσεις, υπολόγισε το χρόνο που έχεις στη διάθεσή σου. Επίλεξε το χώρο ή τον τόπο που θα «παίξεις» τα παιχνίδια. Παρακολούθησε την Αγέλη σου και σημείωσε τις ανάγκες των παιδιών (υπέρ κινητικά δυσκίνητα ατίθασα ζωηρά ντροπαλά κ.λπ.). Μοίρασε ρόλους στους συνεργάτες σου, δώσε πρωτοβουλίες και υπευθυνότητες. Μην τα κάνεις όλα μόνος σου!!! Κατά την προετοιμασία των παιχνιδιών, σκέψου και τις εναλλακτικές λύσεις, μήπως κάτι δεν πάει καλά (και στα υλικά). 1.4.2. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού Κάνε μια εισαγωγή-παρουσίαση με τη φωνή σου, με το βλέμμα σου, με εκφράσεις και κινήσεις. Σίγουρα τα παιδιά θα ανταποκριθούν. Δώσε έμφαση στο «πνεύμα του παιχνιδιού» και δημιούργησε το στοιχείο της «περιπέτειας» και της έκπληξης. Γρήγορα, χωρίς να αφήνεις την Αγέλη να χαλαρώσει, δώσε τις πρώτες οδηγίες (κανόνες) και μοίρασε τα υλικά του παιχνιδιού (σχοινιά, κοντάρια, χρώματα, ψαλίδια, χαρτιά, μπάλες, κ.α.). Απόφυγε να δώσεις πολλές και περίπλοκες οδηγίες, που μπορεί να μπερδέψουν τα παιδιά να είσαι απλός και συγκεκριμένος. Ανάλογα με το παιχνίδι και τις οδηγίες, δώσε και πρακτικά παραδείγματα με το παράδειγμά σου (κίνηση στάση κραυγή έκφραση μίμηση κ.λπ.). Μη «συζητάς» το παιχνίδι με τα παιδιά της Αγέλης σου! Παίξε το!!! Δώσε το «σήμα» ν αρχίσει το παιχνίδι, να είσαι κοντά συνέχεια και να «κρατάς» το χρόνο. Σε κάποιες περιπτώσεις, πάρε και συ μέρος στα παιχνίδια, για να προτρέψεις τα παιδιά με το παράδειγμά σου!!! 14

Τις περισσότερες φορές μείνε «έξω» από το παιχνίδι, ώστε να ελέγχεις και να συντονίζεις διάφορες φάσεις του, ή να προλαμβάνεις ορισμένες ανάγκες που θα παρουσιαστούν πιθανόν. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού φρόντιζε ν ακολουθούνται οι οδηγίες και επέμενε να εφαρμόζονται οι κανόνες. Διόρθωνε τη συμπεριφορά τους και δείξε «αυστηρότητα» στις ζαβολιές. Την κατάλληλη στιγμή, δώσε «σήμα» για περισσότερες οδηγίες ή για το τέλος του παιχνιδιού (κόψε το παιχνίδι στο ζενίθ). Τελείωσε το παιχνίδι όπως το άρχισες, σε κύκλο ή σε πέταλο και ξεκίνησε το επόμενο!!! 1.4.3. Μετά το παιχνίδι Βάλε την Αγέλη σε κύκλο ή σε πέταλο και ζήτησε την προσοχή των παιδιών. Δώσε οδηγίες για την αξιολόγηση του παιχνιδιού!!!! Δώσε την ευκαιρία να μιλήσουν όλα τα παιδιά και να πουν τη γνώμη τους. Από την αξιολόγηση των παιδιών και των πιο ντροπαλών, μπορεί να προκύψουν εξαιρετικά συμπεράσματα. Ειδικά για τα μεγάλα παιχνίδια ή τα παιχνίδια πολιτισμού, οι γνώμες και οι ιδέες των παιδιών είναι ιδιαίτερα σημαντικές, ώστε σε επόμενη διεξαγωγή του να αποφευχθούν λάθη ή παραλείψεις. Μάζεψε και τακτοποίησε τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τα παιχνίδια, ώστε την επόμενη φορά που θα χρειαστούν να τα βρίσκεις εύκολα και γρήγορα. Φρόντισε μετά την αξιολόγηση, ν αξιοποιήσεις τα λάθη και τις παραλείψεις των παιχνιδιών που έπαιξες, ώστε την επόμενη φορά με διάφορες παραλλαγές να έχει εξασφαλισμένη επιτυχία και αποτελεσματικότητα. Αξιοποίησε τον «φάκελο παιχνιδιών», που πρέπει οπωσδήποτε να έχεις στη βιβλιοθήκη σου, με σημειώσεις, νέα παιχνίδια, ιδέες, συλλογές, βιβλιογραφία, εμπειρίες κ.λπ. 15

1.5. Το καλύτερο παιχνίδι που έχω παίξει!!! Ήρθε η ώρα για τα Λυκόπουλα μας να ανοίξουν την πόρτα της Εστίας και να αφήσουν την φύση να τα τραβήξει έξω, στο φως και στη χαρά! Να βγουν και να παίξουν ε λ ε ύ θ ε ρ α!!! Αυτό είναι το καλύτερο παιχνίδι που θα έχουν παίξει ως τώρα και όλων των επόμενων της παιδικής τους ηλικίας! Το ελεύθερο παιχνίδι! Το παιχνίδι χωρίς πρόγραμμα και χωρίς επίβλεψη είναι μια από τις πιο σπουδαίες εκπαιδευτικές ευκαιρίες που δίνουμε στα Λυκόπουλα μας. Είναι το μέρος που τα Λυκόπουλα ενδυναμώνουν τους κοινωνικούς τους δεσμούς, χτίζουν τη συναισθηματική τους ωριμότητα, αναπτύσσουν τις γνωστικές ικανότητες και στηρίζουν τη φυσική τους κατάσταση. Το ελεύθερο παιχνίδι, το ονειροπόλημα, το μικρό ρίσκο, η ανεξαρτησία, η περιπέτεια και η ανακάλυψη, έχουν μεγάλη αξία και σημασία ιδιαιτέρως για την ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων των παιδιών. Δεξιότητες όπως η οργάνωση, ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, ο αυτοέλεγχος, η ανάληψη πρωτοβουλίας, η ικανότητα της εναλλαγής δραστηριοτήτων, που αποτελούν ζωτικό τμήμα της σχολικής ετοιμότητας και θεωρούνται ως δείκτες ακαδημαϊκής προόδου, αλλά και επίτευξης θετικών για τη ζωή αξιών, όπως η υγεία και η ποιότητα ζωής, κατακτώνται φυσικά, μέσω του ελεύθερου, του μη ελεγχόμενου παιχνιδιού. Όπως χαρακτηριστικά λέει και ο καθηγητής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, Peter Gray: «Το ελεύθερο παιχνίδι είναι το μέσο που χρησιμοποιεί η φύση για να διδάξει τα παιδιά ότι δεν είναι αβοήθητα. Στο παιχνίδι μακριά από τους γονείς, τα παιδιά αποκτούν τον έλεγχο, μαθαίνουν να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις, λύνουν μόνα τους τα προβλήματά τους, δημιουργούν κανόνες και τους αποδέχονται, τα βρίσκουν με τους άλλους και τους αντιμετωπίζουν ως ίσος προς ίσο κι όχι με υποτέλεια». Οπότε αγαπητοί Βαθμοφόροι του Κλάδου, εάν πραγματικά θέλετε να ετοιμάσετε τα Λυκόπουλα σας για τη ζωή αφήστε τα ελεύθερα να παίξουν! Αυτό και μόνο! Απλά να παίξουν! Αφήστε τα να κυριαρχήσουν στα φανταστικά τους βασίλεια! Να πολεμήσουν με δράκους, να δώσουν μάχες, να απωθήσουν ορδές ιπποτών, να συμμαχήσουν με νεράιδες και ξωτικά και να βγουν νικητές πάνω στο ξύλινο καφάσι τους, κρατώντας ψηλά την ξύλινη κουτάλα! 1.6. Πηγές για Παιχνίδια στην Αγέλη Λυκοπούλων Ο Κλάδος Λυκοπούλων έχει μεγάλη βιβλιογραφία για την υποστήριξη των νέων Βαθμοφόρων του Κλάδου, ώστε να μπορούν να βρουν τα κατάλληλα παιχνίδια που θέλουν να εντάξουν στο πρόγραμμα τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε την τελευταία έκδοση του Κλάδου Λυκοπούλων το 2014 Παιχνίδι πάντα, πάντα, πάντα εκδόσεις Σ.Ε.Π που πωλείται στο Προσκοπικό Πρατήριο. 16

17

Ενότητα 2 2.1. Το παιχνίδι στην Ομάδα Προσκόπων 2.1.1. Τα Προσκοπικά Παιχνίδια Το παιχνίδι και η φυσική άσκηση είναι µέσο ανάπτυξης της σωματικής και ψυχικής υγείας κάθε παιδιού και ένα σηµαντικό στοιχείο διαµόρφωσης του χαρακτήρα του. Το παιχνίδι είναι βιολογική ανάγκη για κάθε παιδί. Το παιχνίδι για τον Αρχηγό Προσκόπων, είναι ΜΕΘΟ ΟΣ, είναι ο δρόµος για µια επιτυχημένη δράση, είναι η προϋπόθεση μιας ζωντανής ομάδας. Το παιχνίδι το χρησιµοποιούν όλοι σα µέσο ψυχαγωγίας.. για να "ξεσκάσουν". Για τον Αρχηγό Προσκόπων όμως, πέρα από την ψυχαγωγία που προσφέρει, είναι ένα λεπτό όργανο µε το οποίο μπορεί να μεταδώσει: Θάρρος - Υπακοή - Ενθουσιασμό - Πειθαρχία - Αυτοέλεγχο - Αυτοπεποίθηση - Εξυπνάδα - Δύναµη - Ηγεσία - Ομαδική Συνεργασία Περίσκεψη λοιπόν, γιατί το παιχνίδι προσεγγίζει, περισσότερο από κάθε άλλο µέσο, τα όρια του ΣΚΟΠΟΥ. Με το παιχνίδι, ο Βαθµοφόρος Προσκόπων θα διαπαιδαγωγήσει, θα διορθώσει λάθη, θα ενθαρρύνει, θα ανυψώσει το ηθικό και θα διαμορφώσει το χαρακτήρα των παιδιών. Ας µη ξεχνάμε ότι: κάθε παιδί «ξεκουμπώνεται» όταν παίζει Αξίζει λοιπόν το κόπο, µια και είναι τόσο σοβαρό το θέµα των παιχνιδιών, να κάνει ο κάθε Βαθµοφόρος ένα δικό του "Βιβλίο Παιχνιδιών" που θα είναι συλλογή - από διάφορα βιβλία και περιοδικά - αξιόλογων παιχνιδιών. 2.1.2. Η αναγκαιότητα και η επίδραση του παιχνιδιού στην εξέλιξη του παιδιού. Πριν από όλα, το παιχνίδι δίνει στο παιδί κέφι και γέλιο, δυο στοιχεία απαραίτητα για την ανάπτυξή του. Το παιχνίδι του γυμνάζει κατεξοχήν τη θέληση, του αναπτύσσει την πρωτοβουλία και την αυτενέργεια, την ετοιμότητα και αποφασιστικότητα, του ενισχύει την έννοια του δικαίου και του διδάσκει τη νομιμοφροσύνη. Με άλλα λόγια, το παιχνίδι, δίνει στο παιδί τα πρώτα μαθήματα "κοινωνικού βίου," γιατί το αναγκάζει να συνδυάζει τις ατοµικές ενέργειές του µε τις ενέργειες του συνόλου. Του µαθαίνει να φέρεται µε ευπρέπεια και µε συναδελφοσύνη, να ανέχεται τις αδυναµίες των άλλων και να περιορίζει τις δικές του. Τα ορµητικά και ευερέθιστα παιδιά συνηθίζουν να συγκρατούν τον εαυτό τους, για να γίνονται ανεκτά από τα άλλα. Τα συνεσταλµένα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση και θάρρος και γίνονται δραστήρια. 18

Το παιχνίδι χαλιναγωγεί και τους πιο δύστροπους χαρακτήρες. Αυτό γίνεται γιατί τόσο η τάξη όσο και η πειθαρχία δεν επιβάλλονται από τον Αρχηγό, αλλά απορρέουν από τη συναίσθηση της ανάγκης για την επιτυχία του παιχνιδιού. Ταυτόχρονα γεννιέται και η αντίληψη για τους άλλους συμπαίκτες, η αναγνώριση των προσόντων και των ικανοτήτων τους. Με αυτά όλα αναπτύσσεται το πνεύµα της αλληλεγγύης και της συνεργασία που είναι η καλύτερη προετοιµασία για τη µελλοντική ζωή των παιδιών. η αυτοπειθαρχία, είναι ένα από τα κυριότερα προσόντα που αποκτά κανείς, όταν παίζει Το κοινό συµφέρον του παιχνιδιού επιβάλλει στο παιδί να µη ζει όπως θέλει, αλλά να συµµορφώνεται µε τους κανόνες του παιχνιδιού, για να µη χαλάσει την προσπάθεια των άλλων. Η πρώτη νίκη που κερδίζει ο καλός παίχτης, είναι η νίκη κατά του εαυτού του η οποία, κατά τον Πλάτωνα, είναι και η καλύτερη. Πρώτα από όλα πρέπει να είναι πρώτοι αυτοί, "καλοί παίκτες," δηλαδή τίµιοι, να µην παραπονούνται, έστω και εάν η Ενωμοτία τους χάνει, να µη δείχνουν προτιμήσεις. Πρέπει να είναι γενναιόδωροι έναντι των άλλων, να δίνουν µια τελευταία ευκαιρία σ αυτούς που χάνου, για να κερδίσουν και αυτοί κάτι. Πρέπει να χειροκροτούν και να συγχαίρουν το νικητή µε ένα αληθινό χαμόγελο και µε µια χαρούμενη κραυγή. Πρέπει να µη διακόπτουν το παιχνίδι, όταν βλέπουν την υπεροχή των άλλων. Πρέπει να παίζουν, από την αρχή µέχρι το τέλος, µε την ίδια προσπάθεια. Πρέπει να προσπαθούν να δίνουν τη δυνατότητα και στα πιο ντροπαλά και αδέξια παιδιά να δείχνουν τις ικανότητές τους. 19

2.1.3. Κατηγορίες Παιχνιδιών Τα παιχνίδια µπορούµε να τα κατατάξουµε σε κατηγορίες, µε βάση : τη μορφή: το σκοπό: το χώρο: τον τύπο : Γενικά (όλης της Οµάδας) Οµαδικά (κατά τµήµατα) Ενωµοτιακά Σκυταλοδροµικά ιαγωνιστικά Ατοµικά Σωµατική αγωγή, εκπαίδευση Άσκηση αισθήσεων οκιµασία και εµπέδωση γνώσεων στους 5 τοµείς Χειροτεχνία Γενικές Γνώσεις (Εγκυκλοπαιδικές κ.α.) Κλειστού χώρου Υπαίθρου Ήσυχα Ζωηρά Μεγάλα παιχνίδια (κυνήγια, επιδρομές κ.λπ.) Ανάλογα µε το τι θέλουµε να πετύχουµε, διαλέγουµε και παίζουµε στον κατάλληλο χρόνο, το παιχνίδι που ταιριάζει στο σκοπό µας. Όποτε νοµίζουµε ότι χρειάζεται, µπορούµε να φτιάχνουµε και παιχνίδια που να είναι συνδυασμός από τις παραπάνω κατηγορίες. 2.2. Πηγές για Παιχνίδια Ομάδας Προσκόπων Για την Ομάδα Προσκόπων υπάρχει πληθώρα εντύπων και βιβλίων με ιδέες για παιχνίδια που μπορούν να παιχτούν σε μια Ομάδα. Ενδεικτικά παρουσιάζουμε : Παιχνίδια Ομάδας. Κείμενο της Τ.Ε. Κεραμεικού Κολωνού 86 σελίδων με πολλά παιχνίδια Μεγάλα Παιχνίδια για την Ομάδα Προσκόπων. Έκδοση του Κλάδου Προσκόπων το 2013. Παραδοσιακά Παιχνίδια. Έκδοση του Κλάδου Προσκόπων το Φεβρουάριο 2012 20

Ενότητα 3 3.1. Το παιχνίδι στην Κοινότητα Ανιχνευτών Όσο περισσότερο είναι το «δέσιμο» που έχουν τα μέλη της κοινότητας μας, τόσο πιο καλά λειτουργεί. Επειδή το «δέσιμο» αυτό οφείλεται καθαρά σε συναισθηματικούς παράγοντες (αναμνήσεις, διάθεση στιγμής,σχέσεις με τα άλλα μέλη) το παιγνίδι και το τραγούδι έχοντας άμεση επίδραση στο συναίσθημα είναι δυο μέσα πολύ δυνατά για τη βελτίωση του και αυτός είναι ο κύριος στόχος τους στην κοινότητα. Μια δεμένη κοινότητα μπορεί να τραγουδά από το "καινούργιο λυκοπουλακι" μέχρι δημοτικά τραγούδια, διότι είναι στο σημείο που δεν τους ενδιαφέρει τι λένε, αλλά ότι το λένε όλοι μαζί ή να παίζουν με ένα σπιρτόξυλο για τον ίδιο λόγο. Δυο είναι οι παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία του στόχου η «προσωπικότητα» της κάθε κοινότητας (ως προς το παιχνίδι/ τραγούδι) η ικανότητα τα ταλέντα και η εμπειρία του επιτελείου Το πρώτο κυρίως εξαρτάται από : αν είναι νέα η παλιά η κοινότητα από την ηλικιακή κατανομή αν έχει πολλά μέλη που δεν ήρθαν από την ομάδα αν η ομάδα από την οποία προέρχονται, τραγουδούσε η όχι αν παίζουν μουσικά όργανα Δεν υπάρχει λοιπόν «συνταγή», για να ακολουθήσουμε βήματα που να οδηγεί σε σίγουρο αποτέλεσμα, διότι κινούμαστε σε «αφηρημένο» χώρο (συναισθηματικός), παρά μόνο επισημάνσεις που ισχύουν για τη μέση κοινότητα που θέλει να βελτιώσει το δέσιμο της. 3.1.1. Επισημάνσεις Να αποφεύγουμε το να θυμίζουν ομάδα (επανάληψη πολυτραγουδισμένων τραγουδιών η παιχνιδιών, διεύθυνση από κάποιον στο κέντρο), διότι τότε συνήθως συνειρμικά οδηγεί στην σκέψη «τα κάναμε αυτά, όταν ήμασταν μικροί» με αποτέλεσμα την απώλεια του στόχου. Χρήση προγραμματισμένου «αυθορμητισμού» π.χ. παιδιά έχω ζαλιστεί με τη σύνοδο δεν κάνουμε ένα διαλειμματάκι, να ξεδώσουμε; 21

Να θυμίζουν παιγνίδι και τραγούδι παρέα! π.χ. σκέψης /λογικής/ παντομίμα/ βραδιά καραόκε (για να ξεκινήσει να τραγουδάει μια «άφωνη» κοινότητα). Το επιτελείο να είναι έτοιμο με 3-4 παιχνίδια χωρίς πολλά υλικά που να μπορούν να καλύψουν, κενά δραστηριότητας, ώρες αναμονής (σε Μ.Μ.Μ.) π.χ. ταμπού /αναγνώριση τραγουδιών και μετάδοση τους μουρμουρίζοντας/ δημιουργία τραγουδιού δράσης. Μουσικό όργανο Κιθάρα ή φυσαρμόνικα είναι πολύ μεγάλο κίνητρο για τραγούδι. Τονίζεται ότι δίνουμε μεγάλη προσοχή στην ασφάλεια κυρίως σε δυναμικά παιχνίδια, γιατί οι σωματικές δυνατότητες των ανιχνευτών είναι αυξημένες και είναι εύκολο ο ενθουσιασμός να οδηγήσει σε «βαρβαρότητες» η ατυχήματα. Όπως πάντοτε η επιτυχία του στόχου εξαρτάται από το ποσό το επιτελείο έχει πειστεί για την αναγκαιότητα και χρησιμότητα των ανωτέρω, ώστε να καταβάλει τη μέγιστη προσπάθεια. Αν είναι χλιαρή, θα είναι χλιαρά και τα αποτελέσματα. 22

Ενότητα 4 4.1. Το παιχνίδι στο Προσκοπικό Δίκτυο Το παιχνίδι και το τραγούδι αποτελούν βασικά κομμάτια και στο πρόγραμμα του Προσκοπικού Δικτύου. Παρόλο που τα μέλη του κλάδου είναι όλα ενήλικα, τόσο το παιχνίδι όσο και το τραγούδι χρησιμοποιούνται για να υπερτονιστεί η σημασία της συνεργασίας μέσα σε μία ομάδα ανθρώπων. Μέσα από την παραπάνω συνεργασία θα δοθεί η δυνατότητα στα μέλη του Προσκοπικού Δικτύου να αναπτύξουν, ως συμπεριφορά, τη διάθεση για ομαδική εργασία, που λαμβάνει υπόψη-και σέβεται-τα χαρακτηριστικά των άλλων. Όσο και αν φαίνεται αυτονόητο ότι το επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των μελών μας θα είναι υψηλό, λόγω των εμπειριών και βιωμάτων που θα έχουν ήδη αποκομίσει από την προσκοπική τους ζωή, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι στο Προσκοπικό Δίκτυο μπορεί να συμμετέχουν και νέοι που δεν είχαν κάποια προηγούμενη ενασχόληση με το προσκοπικό πρόγραμμα σε μικρότερη ηλικία. Επίσης, μπορεί να συμμετέχουν και ενήλικοι-μέλη άλλων εθελοντικών οργανώσεων ή συλλόγων οι οποίοι πραγματοποιούν δραστηριότητα σε συνεργασία με το Προσκοπικό Δίκτυο. Καταλαβαίνουμε ότι και στις δύο περιπτώσεις το παιχνίδι και το τραγούδι θα «δέσουν» καλύτερα τα μέλη της ομάδας μας, δηλαδή το Προσκοπικό Δίκτυο του Συστήματός μας. 23

Ενότητα 5 5.1. Το Τραγούδι στο Προσκοπικό Πρόγραμμα 5.1.1. Το τραγούδι και η μουσική στην Προσκοπική κίνηση. Το τραγούδι είναι απόλυτα συνυφασμένο με την προσκοπική κίνηση, με την προσκοπική ζωή και δράση γενικά. Δεν νοείται προσκοπική δραστηριότητα, προσκοπική παρουσία χωρίς την ύπαρξη τραγουδιού. Η απουσία του δείχνει μια κίνηση που της λείπει η καρδιά και η ψυχή. Το τραγούδι μας γεμίζει χαρά, κέφι, ενθουσιασμό _ μας ανεβάζει, μας δένει σφιχτά. Σφυρηλατεί χαρακτήρες και ανθρώπους με αγάπη για τη ζωή. Το τραγούδι δημιουργεί αναμνήσεις που μας συντροφεύουν στη ζωή, μας κάνει αισιόδοξους και φωτίζει την καθημερινότητά μας. Το τραγούδι στο κάθε προσκοπικό τμήμα αποτελεί τον κρίκο που συνδέει τα παιδιά μεταξύ τους, με όσα έχουν βιώσει μέσα από τις δράσεις και τις αξίες μας. Το τραγούδι είναι ο παλμός της καρδιάς μας, η ιστορία μας, οι παραδόσεις μας, είναι ο δρόμος μας, είναι το μονοπάτι μας που οδηγεί στην κορυφή. Ας τραγουδήσουμε λοιπόν και πάλι ξανά και ξανά σε κάθε περίπτωση, σε κάθε ευκαιρία, ας γεμίσουμε την προσκοπική μας ζωή με «χρώματα», «αρώματα», «όνειρα» και «αναμνήσεις μέσα από τις νότες και τους ήχους του τραγουδιού μας. 5.1.2. Είπαν για το τραγούδι «Γιατί έχουν δόξα και τιμή στη γη οι τραγουδιστάδες απ όλους, που τους έμαθε να τραγουδούν η Μούσα κι αγάπησε το γένος τους, ξέχωρα απ όλα τ άλλα.» (ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ _ Θ497-499) «Αν τα λουλούδια είναι το χαμόγελο της γης, όπως είπε ο Emersn, τότε τα τραγούδια είναι το χαμόγελο του ουρανού.» «Το τραγούδι είναι η αρχή της μουσικής και θα είναι ίσως και το τέλος της.» (ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗΣ) «Αν μπορείς να περπατάς, μπορείς και να χορεύεις. Αν μπορείς να μιλάς, μπορείς και να τραγουδάς.» (ΓΝΩΜΙΚΟ Της ΖΙΜΠΑΜΠΟΥΕ) 24

«Το τραγούδι είναι έκφραση, συγκίνηση, τρόπος εκτόνωσης και αγχόλυσης Οι νότες ξεκλειδώνουν την πύλη της ψυχής.» Τα τραγούδια συστρατεύονται με τους αγγέλους που πηγαινοέρχονται από τη γη στον ουρανό και ενώνουν τον εδώ εαυτό μας με τον άλλον τον ολόκληρο.» «Η μουσική είναι η χαμένη συγχορδία που ξεστράτισε εδώ από τον Παράδεισο.» (Π.Α. ΣΕΕΑΝ) «Πενθώ τον ήλιο και πενθώ τα χρόνια που έρχονται χωρίς εμάς και τραγουδώ τα άλλα που πέρασαν εάν είναι αλήθεια. Μιλημένα τα σώματα και οι β αρκες που έκρουσαν γλυκά οι κιθάρες που αναβόσβησαν κάτω από τα νερά, τα «πίστεψέ με» και τα «μη». Μία στον αέρα και μία στην μουσική.» (ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ) 5.2. Το Τραγούδι στην Αγέλη Λυκόπουλων Για τα παιδιά «λυκόπουλα» το τραγούδι αποτελεί μαζί με το παιχνίδι τον καλύτερο τρόπο έκφρασης, εκτόνωσης, ζωηράδας, κεφιού και χαλάρωσης μέσα από το πρόγραμμα της Αγέλης. Τραγούδι σημαίνει φωνή και αγέλη χωρίς φωνή είναι παρέα παιδιών «χωρίς παιδιά». Αλλά ας δούμε μερικά σημεία, μερικούς τρόπους σωστής προσέγγισης και σωστού πλασαρίσματος του τραγουδιού στην Αγέλη Λυκοπούλων. Τραγουδάμε το τραγούδι (ακούνε τα παιδιά) (Σωστή γνώση μελωδίας, ρυθμού, στίχου, κανόνων) Τραγουδάμε το τραγούδι (στίχο στίχο) μαζί με παιδιά. Ξεκινάμε με τραγούδια απλά, εύκολα, ζωηρά, κινητικά, κανόνες, παιχνιδο-τράγουδα κλπ (ηχητικά εφέ, φωνές ζώων, περίεργους ήχους, παλαμάκια, κραυγές, σιωπές) Αποφεύγουμε να «παλαμακοποιήσουμε» τα τραγούδια Χρησιμοποιήστε «πράγματα» που τα παιδιά λυκόπουλα με τη φαντασία τους θα μετατρέψουν σε μουσικά όργανα, (πχ τενεκεδάκια, μαρκαδόρους, μπαλόνια, ξύλα, μπουκάλια, κουτιά, πέτρες κλπ) Φτιάξτε μουσικά όργανα σε δράση χειροτεχνίας της Αγέλης σας. (πχ σφυρίχτρες, ντέφια, σίστρα, κιθάρες, φλογέρες, τύμπανα, καραμούζες κλπ) (Με τα όργανα που έφτιαξαν τα παιδιά με τραγούδι και με μουσική απολαύστε ένα μουσικό βραδινό Συμμετοχή!) Για νέα τραγούδια (προσκοπικά ή μη) μπορούν τα παιδιά να ακούνε το τραγούδι από το CD και να ακολουθούν το ρυθμό του. Έτσι θα έχουν σωστή ακουστική καταγραφή πρόσληψη. (ρυθμός μελωδία μουσική εναλλαγή κλπ) 25

Σωστή στάση βαθμοφόρου ή άλλου που διευθύνει το τραγούδι (μεταδοτικότητα) ( κινήσεις χεριών έκφραση πάθος ενέργεια κλπ) Επίσης καλλίφωνος ή ειδικός στο τραγούδι ή τουλάχιστον όχι φάλτσος (μεγάλη προσοχή!) ( μίμηση προσωπικό παράδειγμα ταύτιση κλπ) Παίξιμο ρόλου η θεατρικό παιχνίδι για παρουσίαση τραγουδιού στην Αγέλη. (μεγάλη αποτελεσματικότητα) (μεταμφίεση μίμηση ερεθίσματα φαντασία παιχνίδι ταλέντα ) «Μηνιαίο θέμα» σωστή κατάλληλη ευκαιρία και για το πλασάρισμα καλλιέργεια του τραγουδιού στην Αγέλη. Ευκαιρία οι δράσεις της Αγέλης ώστε το παιδί να ανακαλύψει τη φωνή του και βεβαίως γιατί όχι και το ταλέντο του. (βραδινά διαγωνισμοί φεστιβάλ παρέες κλπ, σε εκδρομές και κατασκηνώσεις) Μετατρέψτε τα παιδιά λυκόπουλα και στο τραγούδι από παθητικούς δέκτες σε ενεργητικούς πομπούς, με ευκαιρίες να συμμετέχουν ή να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες (ερεθίσματα μέσα από δράσεις της αγέλης) «Ερασιτεχνικές ασχολίες» ευκαιρίες για ανάδειξη ταλέντων και κίνητρο για όλα τα παιδιά της Αγέλης. )ταλέντο επιβράβευση) Προσωπικό παράδειγμα βαθμοφόρων γερόλυκων και στο τραγούδι σε κάθε ευκαιρία (όλοι τραγουδάνε και συμμετέχουν) Διαγωνισμοί τραγουδιού στα πλαίσια δράσεων της περιφερειακής εφορείας μεταξύ αγελών κλπ (χορωδία ντουέτα ταλέντα κλπ) Καλογραμμένοι πίνακες τραγουδιών (χαρτόνια αφίσες χρώματα ποιότητα καλαισθησία μεγάλα γράμματα τεχνική, ειδικά για χρήση σε εκδρομές και κατασκηνώσεις) Προσοχή: σταματάμε το τραγούδι όταν κάτι δεν πάει καλά και ξανά από την αρχή (όχι παρατράγουδα) (και στο τραγούδι πάντα υπάρχει σκοπιμότητα και στόχος) Τέλος τραγουδάμε τραγουδάμε τραγουδάμε σε κάθε περίπτωση, σε κάθε ευκαιρία (κέφι ρυθμός ζωντάνια ατμόσφαιρα δέσιμο ένταση εκτόνωση αναμνήσεις) Απαραίτητη η συλλογή τραγουδιών αρχείο αγέλης εύκολη πρόσβαση) 26

5.3. Το Τραγούδι στην Ομάδα των Προσκόπων Το τραγούδι στην ομάδα προσκόπων έχει μια ιδιαιτερότητα. Η ηλικία των προσκόπων έχει την τάση της απομόνωσης, της κατά μόνας ψυχαγωγίας γι αυτούς τους λόγους ο αρχηγός και οι βαθμοφόροι της Ο.Π. χρειάζονται ιδιαίτερη τακτική για να προσεγγίσουν και με το τραγούδι τα παιδιά προσκόπους. Να φροντίσουν δηλαδή και για την κοινωνικοποίησή τους. Για τα παιδιά το τραγούδι είναι: Μέσο έκφρασης εκτόνωσης κεφιού δημιουργίας επικοινωνίας ψυχαγωγίας συγκίνησης αισθητικής απόλαυσης Μήνυμα και συμπεριφορά Το ίδιο το πνεύμα της ομάδας Ξεκίνημα με κανόνες ή απλά εύκολα τραγούδια - ποτ πουρί ζωηρά κλπ (προσκοπικά και μη) Ακούμε τραγούδια ή μουσική από CD και τα παιδιά επαναλαμβάνουν (αρχή) (σωστός ρυθμός μελωδία στίχοι) Εντυπωσιακή πρωτότυπη παρουσίαση (στην αρχή), καλλίφωνος ή ειδικός ή τουλάχιστον όχι φάλτσος και άμουσος. Καλογραμμένοι πίνακες τραγουδιών (για εκδρομές ή κατασκηνώσεις) ή βιντεοπροβολέας οθόνη υπολογιστής για κλειστούς χώρους. Επίσης καλοφτιαγμένο βιβλιαράκι τραγουδιών για όλα τα παιδιά της Ομάδας. Βάλτε μουσική στην εστία και τραγούδια με ιδιαίτερη, προσεχτική επιλογή. Δημιουργία χορωδίας ( ενωμοτία ομάδα). Επίσης η συνοδεία μουσικού οργάνου βοηθάει αφάνταστα το τραγούδι στην Ο.Π. (παρέα ενωμοτία φίλοι αρχηγείο) Τα παιδιά πρόσκοποι φτιάχνουν δικά τους τραγούδια γράφουν στίχους παρουσιάζουν ταλέντα εξερευνούν τη μουσική και τα τραγούδι. Ερασιτεχνικές ασχολίες για το τραγούδι και τη μουσική αποτελούν ευκαιρίες και κίνητρο για όλα τα παιδιά. Ξεκινήστε τη δράση της Ομάδας κάθε φορά με ένα τραγούδι ίσως γίνει θεσμός. (τραγούδι ομάδας παραδόσεις ιστορία αναμνήσεις) Δημιουργήστε ειδικές δράσεις πρωτότυπα βραδινά για το τραγούδι και τη μουσική. Φεστιβάλ διαγωνισμοί μουσικά βραδινά στην κατασκήνωση και στις εκδρομές. (συμμετοχικότητα - δέσιμο ομαδικό πνεύμα κέφι χαρά παρέα ενωμοτίας κλπ) 27

Χειροτεχνίες μουσικών οργάνων και χρήση σε ανάλογη δραστηριότητα (φλογέρες σφυρίχτρες ρόκες σίστρα τύμπανα κιθάρες κλπ με ανακυκλώσιμα και φυσικά υλικά) Εξερευνήστε μαζί με τα παιδιά προσκόπους όλα τα είδη της ελληνικής μουσικής και του τραγουδιού ή του ξένου ρεπερτορίου μέσα από ειδικές δράσεις που θα οργανώσουν οι ενωμοτίες της Ομάδας. Τέλος κάνετε το τραγούδι με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία συναρπαστική περιπέτεια για την ομάδα προσκόπων. Απαραίτητη η συλλογή προσκοπικών τραγουδιών για την ομάδα προσκόπων αρχείο ηλεκτρονική καταγραφή. 5.4. Το Τραγούδι στην Κοινότητα των Ανιχνευτών Πρ. Δίκτυο Το τραγούδι στην κοινότητα ανιχνευτών είναι πιο εύκολη υπόθεση σχετικά, μιας και η ηλικία των εφήβων είναι συνυφασμένη με την παρέα και παρέα ίσον διασκέδαση τραγούδι αναζήτηση συναναστροφή. Αλλά: Η εφηβεία είναι η πιο δύσκολη περίοδος της ζωής. Οι νέοι ενστικτωδώς αγαπούν τη μουσική γιατί τους βοηθά να αναζητούν την ταυτότητά τους. Να ταξινομούν τις αξίες και τους στόχους τους. Να επιλέξουν τρόπους σκέψεις και κανόνες πράξης. Τα παιδιά συγκινούνται από το τραγούδι γιατί νιώθουν σε αυτά εκείνο που τους λείπει, τη φιλία, την ευαισθησία, τον έρωτα. Ή ακόμη το αγωνιστικό κάλεσμα, την εξωτερίκευση της διαφωνίας τους στην κοινωνία, την δυναμική καταγγελία της αδικίας. Βραδινά γύρω από τη φωτιά στο καταφύγιο, στην παραλία, σε μια μεγάλη δράση ένα βράδυ κάτω από τα αστέρια σε ένα πάρτυ της Κοινότητας, σε κάθε ευκαιρία, σε κάθε δράση. Έτσι το τραγούδι και η μουσική στην Κοινότητα γίνεται σημείο αναφοράς και αναζήτησης. Η συνοδεία ύπαρξη μουσικού οργάνου βοηθάει αφάνταστα το τραγούδι στην Κοινότητα, θα έλεγε κανείς ότι είναι απόλυτα επιβεβλημένο. (μουσική υπόκρουση) Τα παιδιά ανιχνευτές φτιάχνουν τραγούδια, κάνουν διασκευές, γράφουν στίχους ή μουσική. (συμμετοχή παρουσίαση ταλέντα ερεθίσματα) Έρευνα από ομίλους για το τραγούδι, για τη μουσική, για τους καλλιτέχνες κλπ. Παρουσίαση και ανάδειξη της σημασίας και του μεγαλείου του τραγουδιού και της μουσικής. (ειδικοί συμμετοχή - εξωστρέφεια ταλέντα ανακάλυψη πρότυπα νέοι ορίζοντες) Παρουσίαση τραγουδιού από ανιχνευτές συνοδεία μουσικού οργάνου σε «ρεσιτάλ», μουσική μπάντα, συναυλία κλπ 28

Μουσικό εργαστήρι στην Κοινότητα (ειδικός καλλιτέχνης ανάδειξη ταλέντων κλπ), έρευνα για παραδοσιακό, ρεμπέτικο, έντεχνο, ξένο τραγούδι τάσεις κλπ. Παρακολούθηση από Κοινότητα συναυλίας, μουσικού βραδινού, συμμετοχή σε μουσικούς διαγωνισμούς, πρόβες καλλιτεχνών, Ηρώδειο, Μέγαρο Μουσικής κλπ. Κι ακόμα: Τραγούδι Κοινότητας (ιστορία παραδόσεις), μουσική επένδυση, τραγούδια (τεχνική) σε παρουσιάσεις Κοινότητα, δημιουργία μουσικής μπάντας Κοινότητας (ανάδειξη ταλέντων υποστήριξη) Τέλος: η Κοινότητα Ανιχνευτών τραγουδάει τραγουδάει τραγουδάει σε κάθε ευκαιρία, σε κάθε περιπέτεια μέσα κι έξω με φίλους και παρέες. (Συλλογική προσπάθεια παρέα ενάντια στην απομόνωση, τη μοναξιά, την αποξένωση, συμβολή στην ψυχική συναισθηματική ισορροπία των εφήβων, καλλιέργεια ψυχής, ανάπτυξη αξιών, πνευματική ανάταση, πολιτισμός, ανακάλυψη, στόχοι.) Έρευνα και αρχείο τραγουδιών (γενικά), ηλεκτρονική καταγραφή, εύκολη πρόσβαση σε στίχους και μουσική. Επίμετρο «Η μουσική είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για την σκέψη, τη γλώσσα, τα συναισθήματα, τη συμπεριφορά των παιδιών μας. Είναι πανανθρώπινη γλώσσα, φάρμακο ψυχής. Το δώρο του πνεύματος στην ανθρωπότητα. Μας ψυχαγωγεί και μας εκπολιτίζει. Μας δίνει σπάνιες αισθηματικές συγκινήσεις. Αντηχεί στη μνήμη μας ακόμη κι όταν ο ήχος της έχει σβήσει. Είναι σωστό και σοφό να της δώσουμε τη θέση που της αρμόζει» «Το τραγούδι είναι έκφραση, μήνυμα, προβληματισμός, συγκίνηση, τρόπος εκτόνωσης κι αγχόλυσης. Το τραγούδι ξεκινά ως μίμηση. Ο άνθρωπος τραγουδά αντιγράφοντας τους ήχους που ακούει. Όπως ο άνθρωπος που ζούσε κοντά στη φύση μιμήθηκε τους ήχους της, έτσι και ο σημερινός αποτυπώνει τους ήχους που επικρατούν στο περιβάλλον του. Πιο ευαίσθητοι από όλους τους δέκτες είναι οι νέοι»!!! Κείμενα: Για την προσέγγιση του τραγουδιού στην Προσκοπική Κίνηση Γιάννης Γ. Μιχάλης Μάρτης 2014 29

5.5. Πριν το Τραγούδι Να έχουμε πεισθεί για τη χρησιμότητα του τραγουδιού μέσα στο προσκοπικό πρόγραμμα και ότι αυτό αποτελεί σημαντικό συστατικό του προγράμματος. Αν δεν έχουμε πεισθεί εμείς οι ίδιοι και το διεκπεραιώνουμε σαν αγγαρεία, δεν πρόκειται ποτέ μα ποτέ Λυκόπουλο Πρόσκοπος Ανιχνευτής να ανοίξει το στοματάκι του και θα έχουμε χορωδία από χρυσόψαρα. Να γνωρίζουμε και να ξεχωρίζουμε τα συστατικά του οποιουδήποτε τραγουδιού: 1. Μελωδία, 2. Ρυθμός, 3. Στίχοι Πολλοί συγχέουν το Ρυθμό με τη Μελωδία, πράγματα εντελώς διαφορετικά: η Μελωδία είναι οι μουσικές νότες, ενώ ο ρυθμός είναι το χρονικό μέτρο στο οποίο παίζεται ένα μουσικό κομμάτι. Να γνωρίζουμε καλά τη μελωδία και να μαθαίνουμε απ έξω τους στίχους του τραγουδιού (αν δεν γνωρίζουμε ένα τραγούδι, ψάχνουμε κάποιον που το ξέρει, για να μας το μάθει, ή ανατρέχουμε σε υλικό όπως cd, yutube για να το μάθουμε). Όταν τα μέλη μας βλέπουν να μην ξέρουμε εμείς τα λόγια, ούτε αυτά θα μπουν στη διαδικασία να τα μάθουνε. Το τραγούδι χάνει μεγάλο μέρος από τη μαγεία, του αν πάντα ανοίγουμε ένα χαρτόνι. Σκεφτείτε από την προσωπική σας ζωή: την ίδια συναισθηματική σχέση έχετε με ένα τραγούδι που ξέρετε τα λόγια απ έξω και την ίδια με όλα τα άλλα που τα θυμάστε στο περίπου; Να επιλέγουμε το κατάλληλο τραγούδι για την κατάλληλη περίσταση. Μπορεί να διαλέξουμε ένα τραγούδι, γιατί ταιριάζει με το πρόγραμμα, π.χ. τον «Άσπρο Ραν», γιατί έχουμε μηνιαίο θέμα το Βιβλίο της Ζούγκλας και στη συγκεκριμένη στιγμή το πρόγραμμα αναφέρεται στην απαγωγή του Μόγλη από τις μαϊμούδες. Αντιστοίχως, σε μια πυρά διαλέγουμε τραγούδια πιο γενικά, π.χ. που αναφέρονται στο Νόμο και την Υπόσχεση. Έχει σημασία το τραγούδι να δένει με το πρόγραμμα και να μην αναρωτιέται το λυκόπουλο ή ο Πρόσκοπος «πού κολλάει τώρα το συγκεκριμένο τραγούδι». Τέλος, πρέπει να διαλέγουμε τραγούδια που μας αρέσουν κι εμάς, για να μπορούμε να τα υποστηρίξουμε. Να ετοιμάζουμε καλαίσθητο χαρτόνι με γραμμένους τους στίχους του τραγουδιού, με γράμματα που είναι ευανάγνωστα και αρκετά μεγάλα, ώστε να διαβάζονται από απόσταση. Το χαρτόνι πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για εκμάθηση ενός νέου τραγουδιού. Για τραγούδια που είναι γνωστά στα μέλη του τμήματος, δεν χρειάζεται χαρτόνι. Επίσης, σε περιστάσεις όπως είναι οι Πυρές, το να απλώνεις χαρτόνια-σεντόνια για να τραγουδήσεις, χαλάει την ατμόσφαιρα 30

ΓΙΑ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ: Να γνωρίζουμε καλά τα λόγια, τις κινήσεις και να τα έχουμε κάνει πρόβα στην πράξη από πριν, ειδικά αν κάποια στιγμή γίνεται πιο γρήγορο. Κι εδώ μεγάλη σημασία έχει να δένει το κινητικό τραγούδι με το πρόγραμμά μας. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε είτε με έναν πρόλογο που να συνδέει το συγκεκριμένο τραγούδι με το μύθο μας ή αλλάζοντας τα λόγια στο τραγούδι, ώστε να ταιριάζει με το μύθο. 5.5.1. Κατά τη Διάρκεια του Τραγουδιού Αν μιλάμε για νέο τραγούδι για την πλειονότητα των παιδιών, ο πιο καλλίφωνος βαθμοφόρος τραγουδάει μια φορά μόνος του την πρώτη στροφή και το ρεφραίν του τραγουδιού, τονίζοντας όπου χρειάζεται να προσέξουν κάτι (πού βαράμε και αν βαράμε παλαμάκια, πού μπορεί να κάνουμε κάποια κίνηση, κ.τ.λ.). Ακολουθεί δεύτερη φορά, που τραγουδάνε όλοι οι βαθμοφόροι όλο το τραγούδι, σχετικά αργά, και ακολουθούν τα παιδιά χαμηλόφωνα. Την τρίτη φορά, τραγουδάνε όλοι μαζί, στην κανονική ταχύτητα του τραγουδιού. Ο τόνος: Ο βαθμοφόρος που θα διευθύνει ένα τραγούδι, κάνει μια μικρή εισαγωγή για να συνδέσει το τραγούδι με το μύθο και στη συνέχεια τραγουδάει την αρχή της πρώτης στροφής και δίνει το σύνθημα, ώστε να ξεκινήσουν όλοι από την ίδια τονικότητα (την ίδια νότα). Η «στραβή»: αν οποιαδήποτε στιγμή το τραγούδι «εκτροχιάζεται» (παραφωνίες, λάθος λόγια, κακός συντονισμός), διακόπτουμε το τραγούδι και ξεκινάμε από την αρχή. Αν για κάποιο λόγο το τραγούδι βλέπουμε ότι «δεν τραβάει», σταματάμε να το λέμε. Συνοδευτικά όργανα: αν κάποιος βαθμοφόρος παίζει κάποιο όργανο, η χρήση του βοηθάει πάρα πολύ τόσο στην εκμάθηση του τραγουδιού, όσο και στο να κρατάνε τα παιδιά τον ίδιο ρυθμό και τον ίδιο τόνο. Τραγούδια Πυράς: Η Προσκοπική Πυρά έχει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Για να μην τη χαλάσουμε, δε διαλέγουμε να μάθουμε εκείνη την ώρα νέα τραγούδια, αλλά διαλέγουμε από εκείνα που τα ξέρουν τα παιδιά καλά. Επίσης, δε δίνουμε σύνθημα για κανένα τραγούδι. Ένας βαθμοφόρος ξεκινάει να τραγουδάει, χωρίς προειδοποίηση, και όλοι οι υπόλοιποι ακολουθούν. Κινητικά τραγούδια: Συνήθως, ο βαθμοφόρος λέει ένα στίχο και τα παιδιά επαναλαμβάνουν, μαζί με τις αντίστοιχες κινήσεις. Δε διακόπτουμε, επειδή κάποιο παιδί δεν ακολουθεί ακριβώς τις κινήσεις ή τη μελωδία. Θα διακόψουμε, μόνο εάν κάποιος προσπαθεί να παρενοχλήσει τη διαδικασία του τραγουδιού (π.χ. πετάγεται εκεί που δεν πρέπει, λέει άλλα αντί άλλων, κ.τ.λ.). 31