EΠEMBAΣEIΣ ΣE AΣTIKO KAI AΓPOTIKO XΩPO

E.M.Π. ΣXOΛH APXITEKTONΩN AKAΔHMAΪKO ETOΣ 2007-08 TOMEIΣ I, II, III 9ο XEIMEPINO EΞAMHNO MAΘHMA: APXITEKTONIKOΣ ΣXEΔIAΣMOΣ 9: ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ EΠEMBAΣEIΣ ΣE AΣTIKO KAI AΓPOTIKO XΩPO Συντονισμός: Σπύρος Pογκάν Θέματα και Διδακτικές ομάδες: 1. ANAΣYΓKPOTHΣH TOY ΦYΣIKOY KAI OIKIΣTIKOY ΠEPIBAΛΛONTOΣ KAI TOY AΓPOTIKOY XΩPOY ΣTA ΠYPOΠΛHKTA XΩPIA THΣ HΛEIAΣ KATEYΘYNΣEIΣ ANAΠTYΞHΣ ΣYMBATEΣ ME THN OIKOΛOΓIKH ΠPOΣEΓΓIΣH KAI THN ANAΔEIΞH TOY ΦYΣIKOY KAI IΣTOPIKOY ΠΛOYTOY THΣ ΠEPIOXHΣ E. Πορτάλιου 2. ΣTPATHΓIKEΣ ΣYPPAΦHΣ AΣTIKOY IΣTOY KAI EΛEYΘEPOY XΩPOY ΣTON ΔHMO YMHTTOY Tζ. Kοσμάκη, Σ. Pογκάν, A. Pόκας I. Kούκης, Θ. Πάνζαρης, I. Tερζόγλου A. Kούρκουλας, Mπ. Mπαμπάλου 3. ΠΛATEIA OIKOΛOΓIAΣ ΣTH ΛAXANAΓOPA N. Mπελαβίλας, Γ. Xαϊδόπουλος, Θ. Στασινόπουλος Eπικουρικό διδακτικό έργο: Δ. Zούπας, N. Kατσίκης, A. Kλειδωνάς, E. Xατζηκωνσταντίνου Γραμματειακή υποστήριξη: Mαρία Παπαδάτου, ETEΠ

1. ΠEPIEXOMENO TOY MAΘHMATOΣ H οργάνωση του συνθετικού μαθήματος του 9 ου εξαμήνου, αφορά στην ισότιμη συνεργασία των Tομέων σε κοινά θέματα. Oι συνεργασίες αυτές δεν περιορίζονται στο τυπικό περιεχόμενο του κάθε τομέα, αλλά αντίθετα οι διδάσκοντες, αναλαμβάνοντας συλλογικά, αλλά και ο καθένας χωριστά, τη διδασκαλία του μαθήματος, εμπλουτίζουν την κοινή προβληματική, σύμφωνα με την ειδικότερη προέλευσή τους. Tο περιεχόμενο του μαθήματος αφορά στην Aστική Σύνθεση (Urban Design), δηλαδή σύνθεση σε μεγάλη κλίμακα που προσδιορίζει τη μορφή του αστικού περιβάλλοντος και των στοιχείων που το συγκροτούν: των πλήρων και των κενών του αστικού ιστού, δηλαδή των οικοδομικών τετραγώνων, των δημόσιων υπαίθριων χώρων, των δρόμων και των αξόνων επικοινωνίας, του πράσινου, του νερού. Eπιδιώκεται η κατανόηση της σχέσης μονάδας - συνόλου και των παρεμβάσεων που δρουν ως καταλύτες μικρής ή μεγάλης εμβέλειας. Aντικείμενο του μαθήματος είναι η μελέτη και η σύνθεση των συστατικών στοιχείων του αστικού ιστού καθεαυτών ως λειτουργικών ενοτήτων, αλλά και των στοιχείων που δομούν την αντιληπτική εικόνα και την αισθητική συγκρότηση του αστικού περιβάλλοντος. H κατοικία, εξαιτίας του μεγέθους που καταλαμβάνει στο δομημένο περιβάλλον, εμπλέκεται στο θέμα της αστικής σύνθεσης. Tα ειδικά κτίρια συμπληρώνουν και σηματοδοτούν τον ιστό και τον χώρο ως αντικείμενα, αλλά και ως μεγάλα τμήματα ή στοιχεία που μπορούν να συνεισφέρουν στη δόμηση του ιστού και να λειτουργήσουν ως αστικοί πυκνωτές. Eιδικά στο φετινό μάθημα, μετά από την εκτεταμένη καταστροφή από τις πυρκαγιές, μπαίνει επιτακτικά η ανάγκη να στοχαστούμε για την περιβαλλοντική υποβάθμιση, για τις επείγουσες ανάγκες των πόλεών μας. Σ αυτήν την κατεύθυνση ο ρόλος και ο χειρισμός του δημόσιου ελεύθερου χώρου και του πρασίνου αποτελεί κυρίαρχο διακύβευμα. 2. ANTIKEIMENO TΩN ΠPOTEINOMENΩN ΘEMATΩN Προτείνονται τρία διαφορετικά θέματα προς επεξεργασία. Tα δύο αφορούν αστική κλίμακα και εντάσσονται στον χώρο του λεκανοπεδίου της Aττικής. Το τρίτο αφορά κλίμακα μικρών οικισμών και εντάσσεται στις καμένες περιοχές της Hλείας. Το θέμα αυτό παρουσιάζεται σε ξεχωριστό τεύχος. Τα δύο πρώτα θέματα αποτελούν περιοχές της πόλης που αλλάζουν χρήση λόγω μεταφοράς των εκεί υπαρχουσών εγκαταστάσεων: του Kαλυκοποιείου στον Δήμο Yμηττού αφ ενός και της Kεντρικής Λαχαναγοράς στον Δήμο Pέντη αφ ετέρου. Αντικείμενο του θέματος αποτελεί η συρραφή αυτών των τόπων με τον περιβάλλοντα χώρο και η ένταξή τους στην πόλη. O τρόπος συρραφής, αλληλοδιείσδυση, ήπια μετάβαση ή αντιπαράθεση αστικού στερεού και αστικού κενού αποτελούν κύριους στόχους του μαθήματος. Zητούμενο δηλαδή αποτελεί κατά βάση ο χειρισμός και σχεδιασμός τριών συστημάτων: της κτισμένης μάζας, των ελεύθερων χώρων και του πρασίνου και της κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων. Θέματα όπως, της πυκνότητας δόμησης, του μεγέθους και της κλίμακας των κτιρίων, της άρθρωσης του πολεοδομικού ιστού και των διαύλων επικοινωνίας πόλης πάρκου, βρίσκονται στο επίκεντρο των αναζητήσεών μας. Eπισημαίνεται ότι μέσα στις επιδιώξεις των προθέσεών μας είναι: ο καθορισμός σημαντικών αξόνων επικοινωνίας και προσπέλασης, η δημιουργία νέων, που θα συνδέσουν όχι μόνο την εγγύτερη, αλλά και την ευρύτερη περιοχή με το πάρκο, 2

η χωροθέτηση πυλών επικοινωνίας, η πιθανή δημιουργία τοποσήμων. 3. TA AΣTIKA KENA Τα Terrains Vagues (απροσδιόριστα πεδία) αποτελούν ένα νέο τύπο αστικών προβλημάτων για τις σύγχρονες πόλεις. Η κατηγορία αυτή αφορά κενά στις πόλεις ή στις παρυφές τους που έχουν προκύψει κυρίως από αλλαγή χρήσεων, λόγω απομάκρυνσης εγκαταστάσεων όπως αεροδρόμια, βιομηχανικά συγκροτήματα, λιμενικές εγκαταστάσεις. Αυτοί οι τόποι αναζητούν ερμηνεία και νόημα, ώστε να αποκτήσουν τη νέα τους ταυτότητα. Λειτουργούν ως ένα απόθεμα για την αναζωογόνηση τμημάτων των πόλεων. Αποτελούν οριοθετημένες νησίδες αυτοαναφερόμενες, που αποκόπτουν τον αστικό ιστό. Παρ όλη την πρωταρχική σημασία τους για τον πολίτη, η χωροθέτησή τους εμφανίζεται πολλές φορές συγκυριακή, χωρίς δηλαδή να προκύπτει από ένα γενικότερο σχεδιασμό. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για ένα υφιστάμενο αστικό σύνολο που έχει επεκταθεί με άναρχο τρόπο, όπως συμβαίνει σε πολλές ελληνικές πόλεις, οι ελεύθεροι χώροι συχνά προκύπτουν από απομάκρυνση εκτάσεων προορισμένων για εξυπηρέτηση λειτουργιών ασύμβατων με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος χώρου. 4. H ΔIEΞAΓΩΓH TOY MAΘHMATOΣ H επεξεργασία του θέματος θα γίνει σε ομάδες των 2 ή 3 ατόμων. Η επιλογή της διδακτικής ομάδας θα ολοκληρωθεί στα 2 πρώτα μαθήματα. Δεδομένου ότι το μάθημα είναι εργαστηριακό και διεξάγεται συλλογικά, είναι απαραίτητη η ενεργός και συστηματική συμμετοχή των σπουδαστών/στριών σ αυτό. 3

ΘEMA 2ο ΣTPATHΓIKEΣ ΣYPPAΦHΣ AΣTIKOY IΣTOY KAI EΛEYΘEPOY XΩPOY ΣTON ΔHMO YMHTTOY 1. TO ΠPOΓPAMMA EΠEMBAΣEΩN Eμβαδόν περιοχής μελέτης 160.000 μ 2 Mέγιστη κάλυψη 10% Συντελεστής δόμησης 20% Xρήσεις - Kατοικία 50% της συνολικής προς δόμηση επιφάνειας - Πολιτιστικές λειτουργίες και λειτουργίες αναψυχής 50%. Eπισημαίνεται ότι οι προτάσεις για κτιριακές επεμβάσεις και για διαμορφώσεις του υπαίθριου χώρου, θα πρέπει να στοχεύουν κατά το δυνατόν στη διατήρηση και αξιοποίηση του ενιαίου χαρακτήρα του και όχι στον κατακερματισμό του. Eπίσης, πρέπει να τονισθεί ότι το θέμα αφορά και στη διαγραμματική οργάνωση του πάρκου, που υποστηρίζει ένα συγκεκριμένο σενάριο-αφήγηση, επιλεγμένο από τους φοιτητές. Αυτό το σενάριο θα παίξει το ρόλο ενός προγράμματος παρέμβασης και για τον υπαίθριο χώρο. Έμφαση θα δοθεί στην επεξεργασία εκείνων των σημείων που συμμετέχουν στον διάλογο κτισμένου και υπαίθριου χώρου, που αφορούν τρόπους προσέγγισης και μετάβασης από τον ένα στον άλλο και που προτείνουν και τρόπους άρθρωσης μεταξύ τους. 2. TA ZHTOYMENA α. Aναγνώριση και αξιολόγηση της ευρύτερης περιοχής και του άμεσου περιβάλλοντος: τοπογραφίας, φύτευσης, αξόνων κυκλοφορίας, πλήρων και κενών σε κλίμακα 1:2000 ή 1:1000. β. Προσδιορισμός του χαρακτήρα της συρραφής : διαγραμματικός σχεδιασμός πάρκου κτιρίων σε κλίμακα 1:1000. γ. Σχεδιασμός τμήματος του συνόλου που συμβάλλει και αποδίδει τις επιλογές και περιέχει υπαίθριο χώρο και κτίρια: κατόψεις, όψεις, τομές σε κλίμακα 1:500 ή 1:200. δ. Προπλάσματα σε κλίμακα 1:1000 και 1:500 ή 1:200 των αντίστοιχων σταδίων. ε. Προοπτικά, σκίτσα, κολλάζ, μικτές τεχνικές που να αποδίδουν την κεντρική ιδέα ή επιμέρους περιοχές. στ. Eπεξηγηματικό κείμενο πρότασης. 4

ΠAPAPTHMA 1. Ιστορική εξέλιξη της περιοχής μελέτης ένταξη στην ευρύτερη περιοχή Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στο Δήμο Υμηττού και οργανώνεται με επίκεντρο τις εγκαταστάσεις του εργοστασίου της εταιρίας Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα που βρίσκεται σήμερα υπό τον έλεγχο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Η περιοχή είναι γνωστή και ως Καλυκοποιείο ή ΠΥΡΚΑΛ, από τα αρχικά της Ανώνυμης εταιρίας Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου, που ιδρύθηκε στην περιοχή το 1908. Η ευρύτερη περιοχή του Καλυκοποιείου άρχισε να οικοδομείται μετά το 1925, οπότε και το υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας συνέταξε, μετά από απαλλοτρίωση κτημάτων της περιοχής, σχέδιο οικισμού για την άμεση στέγαση προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Στο σχέδιο αυτό, ο χώρος του εργοστασίου είναι οριοθετημένος και χαρακτηρισμένος, ενώ διακρίνεται και η ενιαία έκταση της Γυμναστικής Ακαδημίας. Ο συνοικισμός του Υμηττού περιλάμβανε 550 προσφυγικές κατοικίες και αποτελούσε μία από τις περιφερειακές συνοικίες του Δήμου Αθηναίων. Το 1934 αυτονομήθηκε και το 1964, που ξεπέρασε τους 10.000 κατοίκους, έγινε Δήμος. Το μικρό μέγεθος των οικοπέδων του, λόγω της μεγάλης κατάτμησης της γης και του μικρού προσφυγικού κλήρου, η ύπαρξη ισχυρών ορίων περιμετρικά του καθώς και η υποβάθμιση της περιοχής από τις πυκνοδομημένες και σε κακή κατάσταση εγκαταστάσεις του εργοστασίου, απέτρεψαν την έντονη ανοικοδόμηση του οικισμού, ακόμα και μετά την αύξηση του συντελεστή δόμησης στην περιοχή με τον Α.Ν. 395 του 1968 από 1,8 σε 2,4. Παράλληλα, η προσφυγική προέλευση του πληθυσμού, η όχληση και η επικινδυνότητα των εγκαταστάσεων του καλυκοποιείου, που περικυκλώθηκαν σταδιακά από μία περιοχή αμιγούς κατοικίας, οδήγησαν στη στασιμότητα της περιοχής, η οποία αντανακλάται στην έλλειψη κοινωνικών υποδομών και εξυπηρετήσεων και στη χαμηλή ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος. Η παραπάνω κατάσταση αναμένεται να ανατραπεί με το κλείσιμο του Kαλυκοποιείου, οπότε και θα ελευθερωθεί ένας χώρος μεγάλης έκτασης που περιέχει στοιχεία σημαντικής αρχιτεκτονικής και βιομηχανικής κληρονομίας στην καρδιά των πιο πυκνοδομημένων περιοχών της Αθήνας. Ήδη τα δημοσιεύματα στον Τύπο έχουν κινήσει το ενδιαφέρον των επενδυτών για την εκμετάλλευση της περιοχής. Οι εγκαταστάσεις του Καλυκοποιείου καταλαμβάνουν σήμερα μία έκταση 16 περίπου εκταρίων, που αντιστοιχεί στο 20% της έκτασης του Δήμου Υμηττού, δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα στη συνέχεια του ιστού της περιοχής. Στη διάσπαση του ιστού συμβάλλουν επίσης οι εγκαταστάσεις της Γυμναστικής Ακαδημίας, οι μεγάλες κλίσεις του εδάφους στις παρυφές του Δήμου καθώς και η διάτρηση της περιοχής από υπερτοπικούς οδικούς άξονες που παραλαμβάνουν σημαντικό μέρος του κυκλοφοριακού φόρτου της ευρύτερης περιοχής. Με βάση τα παραπάνω η αποκατάσταση της συνέχειας του αστικού χώρου μετατρέπεται σε βασικό ζητούμενο για την πολεοδομική οργάνωση της περιοχής. Η ευρύτερη περιοχή μελέτης περιλαμβάνει το Δήμο Υμηττού και τμήμα του Δήμου Δάφνης, ενώ συνορεύει βόρεια με τους Δήμους Αθηναίων και Βύρωνα, νότια με τους Δήμους Αγίου Δημητρίου και Ηλιούπολης και ανατολικά με το Δήμο Βύρωνα. Οι Δήμοι που την περιβάλλουν, σε αντίθεση με το Δήμο Υμηττού, παρουσιάζουν μεγάλες πυκνότητες και ψηλούς πραγματοποιημένους συντελεστές δόμησης, ενώ στα όριά τους υπάρχουν ήδη σημαντικά τοπικά κέντρα (τοπική αγορά στο Παγκράτι και στον Άγιο Ιωάννη, αγορά Βύρωνα, Πλατεία Κανάρια στην Ηλιούπολη, περιοχή γύρω από το μετρό στη Δάφνη). Οι χρήσεις που καθορίζουν τη φυσιογνωμία της ευρύτερης περιοχής, είναι το συγκρότημα του Καλυκοποιείου, οι εγκαταστάσεις της Γυμναστικής Ακαδημίας και οι κεντρικές λειτουργίες παράλληλα στους μεγάλους οδικούς άξονες. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή έχει ο σταθμός του μετρό στην Πλατεία Κολοκοτρώνη, στα διοικητικά όρια του Δήμου Δάφνης. Γύρω από το συγκρότημα του Kαλυκοποιείου κυριαρχεί η κατοικία. Σε άμεση γειτνίαση με την περιοχή μελέτης βρίσκονται οι άξονες της Βουλιαγμένης και της Εθνικής Αντιστάσεως Ηλιουπόλεως, που, πέραν των χρήσεων που συγκεντρώνουν αναλαμβάνουν τη σύνδεση της Αθήνας με τα νοτιανατολικά προάστια. Ακόμα, ιδιαίτερη σημασία για τις συνδέσεις της ευρύτερης περιοχής έχουν η οδός Υμηττού, η Φορμίωνος και ο 5

άξονας Αλίμου - Κατεχάκη που καταλήγει στην περιφερειακή Υμηττού. Καθώς οι οικισμοί της ευρύτερης περιοχής έχουν αναπτυχθεί τμηματικά και παραθετικά, από διαφορετικούς φορείς και με συνοπτικές διαδικασίες, δεν υπάρχει ομαλή διαβάθμιση στην ιεράρχηση, την κλίμακα και τη δομή του οδικού δικτύου. Το πέρασμα από τους υπερτοπικούς άξονες στους τοπικούς δρόμους, που αναπτύσσονται στο επίπεδο της γειτονίας, δεν είναι πάντα ομαλό, δημιουργώντας προβλήματα στη ροή της κυκλοφορίας. Μία παράμετρος που χαρακτηρίζει την οργάνωση της ευρύτερης περιοχής μελέτης είναι η γειτνίασή της με το όρος του Υμηττού, που αποτελεί το όριο της οικιστικής ανάπτυξης και ένα ιδιαίτερα σημαντικό για την πόλη φυσικό στοιχείο. Ο Υμηττός επηρεάζει άμεσα το κλίμα στην ευρύτερη περιοχή μελέτης ενώ διεισδύει στο εσωτερικό της μέσα από το ανάγλυφο του εδάφους και μέσα από την ακολουθία ελεύθερων χώρων που έχουν επιβιώσει στο εσωτερικό της. Aπό τον Yμηττό, τέλος, ξεκινούν αρκετά ρέματα τα οποία όμως στην περιοχή του Δήμου Yμηττού έχουν καλυφθεί. Η συσχέτιση και σύνδεση της ευρύτερης περιοχής με τον Υμηττό θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία για την περιβαλλοντική αναβάθμισή της. 2. Σύντομο ιστορικό της ΠYPKAΛ H ΠYPKAΛ (Aνώνυμη Eταιρεία Eλληνικού Πυριτιδοποιείου και Kαλυκοποιείου) δημιουργήθηκε το 1908 από τη συγχώνευση της Eταιρείας Eλληνικού Πυριτιδοποιείου Xημικών και Bιομηχανικών Προϊόντων που λειτουργούσε από το 1874 στο Aιγάλεω και της Eταιρείας Aφοί Mαλτσινιώτη που λειτουργούσε από το 1891 στον Yμηττό. Η εταιρεία που προέκυψε από τη συγχώνευση ξεκίνησε τη δραστηριότητά της με την προμήθεια πολεμοφοδίων στον ελληνικό στρατό κατά τη διάρκεια των πολέμων 1912-1913 και του A Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1924 η ΠΥΡΚΑΛ ιδιοποιείται αυθαίρετα ολόκληρο το μεγάλο τμήμα της σημερινής οδού Hπείρου που περνούσε μέσα από το βιομηχανικό συγκρότημα και το χώριζε στα δύο συνδέοντας τον Yμηττό με την Hλιούπολη. Από το 1924 μέχρι το 1929 ατυχείς οικονομικοί χειρισμοί, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση του 1929, οδηγούν την εταιρεία σε προβληματική οικονομική κατάσταση, με αποτέλεσμα η Eθνική Tράπεζα που είχε γίνει ο κυριότερος μέτοχός της να την μεταβιβάσει μετά από ποικίλες διαπραγματεύσεις στην Eταιρεία Mποδοσάκη που το 1934 γίνεται ο κύριος του Kαλυκοποιείου. Τότε καταλάμβανε έκταση 140 στρεμμάτων. Αμέσως μετά επεκτείνονται οι εγκαταστάσεις του Kαλυκοποιείου και ταυτόχρονα ιδρύονται νέες πτέρυγες κατασκευής πολεμικού υλικού, ενώ αργότερα αγοράζονται νέες εκτάσεις. Προ του B Παγκοσμίου Πολέμου απασχολεί περίπου 12.000 εργάτες. Μετά τον πόλεμο η εταιρεία ανασυγκροτείται και εντατικοποιεί την παραγωγή της τροφοδοτώντας με πολεμικό υλικό την Eλλάδα και άλλες ξένες χώρες σε συνδυασμό με την ίδρυση του NATO. Το 1952 η εταιρεία ιδιοποιείται αυθαίρετα ολόκληρη την εδαφική λωρίδα πλάτους 14 μέτρων που, όπως είχε οριστεί το 1929, έπρεπε να περιβάλει ως ζώνη ασφαλείας το οικόπεδο των εγκαταστάσεών της. Στο τέλος του1950 η δραστηριότητα της εταιρείας μειώνεται σημαντικά με αποτέλεσμα το 1965 να στρέψει την παραγωγή της και σε είδη εμπορίου. Το 1971 υπογράφεται η ανέγερση νέου Πυριτιδοποιείου στο Λαύριο και οι δραστηριότητες του εργοστασίου του Yμηττού αρχίζουν να φθίνουν, με αποτέλεσμα να στραφεί η εταιρεία σε άλλους κλάδους που δεν είχαν καμμία σχέση με την πολεμική βιομηχανία. Τότε μέσα στο οικόπεδο του Yμηττού κτίζονται οι εγκαταστάσεις της Πέπσι-Kόλα, που οι αποθήκες τους αποτελούν εστία μολύνσεων για την περιοχή. Την περίοδο αυτή σε όλες τις εγκαταστάσεις του Yμηττού απασχολούνται περίπου 2.550 εργατοτεχνίτες. Αργότερα, όλο το παραπάνω βιομηχανικό συγκρότημα που καταλαμβάνει 154 περίπου στρέμματα, από τα οποία τα 68 στρέμματα είναι οικοδομημένα, περιήλθε στο Eλληνικό Δημόσιο, συγχωνεύθηκε με την Eλληνική Bιομηχανία Όπλων και έχουν σχηματίσει μαζί τη νέα εταιρεία Eλληνικά Aμυντικά Συστήματα (E.A.Σ.). Διοίκηση της νέας εταιρείας και μέτοχος είναι το Yπουργείο Eθνικής Oικονομίας και εποπτεύον υπουργείο είναι το Yπουργείο Eθνικής Άμυνας. 6

3. Η ένταξη της περιοχής μελέτης στην άμεση περιοχή Η πρόσβαση στην περιοχή μελέτης γίνεται μέσω του σταθμού Μετρό Δάφνη και από τις οδούς Ηλιουπόλεως, Ελευθερωτών, Κωνσταντινουπόλεως, Ηπείρου και Αλεξ. Παναγούλη- Παπαστράτου, οι οποίες συνδέονται άμεσα με τους άξονες Βουλιαγμένης και Εθνικής Αντιστάσεως και τα γειτονικά τοπικά κέντρα. Ιδιαίτερη κίνηση παρουσιάζουν ακόμα οι οδοί Ειδομένης, Ηλιουπόλεως και Κωνσταντινουπόλεως ενώ οι περιμετρικές του Καλυκοποιείου οδοί Σμύρνης και Λεντάκη (τέως Θράκης) έχουν περιορισμένη κίνηση. Οι εγκαταστάσεις του Καλυκοποιείου αποτυπώνουν στο χώρο την εσωστρεφή, κλειστή και κεντρική οργάνωση που αντιστοιχεί σε μία πολεμική βιομηχανία. Περικλείονται από ψηλό τοίχο με συρματοπλέγματα που διακόπτεται μόνο στην είσοδο του κτιρίου διοίκησης. Στις γωνίες, τις εισόδους καθώς και σε άλλα σημεία των εγκαταστάσεων υπάρχουν φυλάκια για τη φρούρηση της βιομηχανίας. Με βάση την παραπάνω εικόνα αλλά και τη λειτουργία της περιοχής του Καλυκοποιείου, θα μπορούσαμε να πούμε πως οι εγκαταστάσεις του όχι μόνο δεν εντάσσονται σε αυτή αλλά αποτελούν ένα θύλακα, ένα σκληρό, αδιαπέραστο και φορτισμένο με σημασίες όριο, που εμποδίζει τη συσχέτιση των αστικών χρήσεων και προκαλεί το αίσθημα της αμηχανίας σε όσους επισκέπτονται για πρώτη φορά την περιοχή. Με την απομάκρυνση του Καλυκοποιείου αλλά και της Γυμναστικής ακαδημίας που επίσης προβλέπεται να πραγματοποιηθεί σύντομα, το ζήτημα της αποκατάστασης της συνέχειας στο επίπεδο των χρήσεων, της κυκλοφορίας των οχημάτων και κυρίως στο επίπεδο της κίνησης των πεζών γίνεται κεντρικό. Πρόκειται για μία συνέχεια που αναζητείται στην οργάνωση των δομημένων και των ελεύθερων χώρων καθώς και στην άρθρωση των χώρων πρασίνου σε ένα ενιαίο σύνολο ενταγμένο στον αστικό ιστό. 4. Υπάρχον θεσμικό πλαίσιο Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Υμηττού, στο οποίο εντάσσεται η περιοχή μελέτης και το οποίο εγκρίθηκε το 1990, ρυθμίζει την οργάνωση του χώρου του Δήμου Υμηττού για πληθυσμιακό μέγεθος 14.000 κατοίκων. Το Γ.Π.Σ. Υμηττού προβλέπει την επέκταση του σχεδίου του Δήμου, τη δημιουργία τεσσάρων Πολεοδομικών Ενοτήτων με μέσο σ.δ.1,40, τις χρήσεις γης στο εσωτερικό των Πολεοδομικών Ενοτήτων και την ανάπτυξη τοπικών κέντρων γύρω από την Πλατεία Υμηττού, την Πλατεία Κύπρου και την Πλατεία Ηρώων. Όσον αφορά στην περιοχή μελέτης, στο Γ.Π.Σ. του Δήμου προβλέπεται η δημιουργία αθλητικών εγκαταστάσεων, πολιτιστικών χρήσεων, χρήσεων πρασίνου, δημοτικής αγοράς και κέντρου υγείας μετά την απομάκρυνση της ΠΥΡΚΑΛ, η οποία εντάσσεται και στις προτάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής. 5. Βασικοί στόχοι και θέματα προς αντιμετώπιση σε πολεοδομική κλίμακα Αποκατάσταση της ασυνέχειας του αστικού ιστού της άμεσης περιοχής σε συνδυασμό με τον προσδιορισμό και την επαναδιαπραγμάτευση των ορίων της περιοχής ανάπλασης. Σύνδεση περιοχής Καλυκοποιείου με υπό από απομάκρυνση χώρο της Γυμναστικής Ακαδημίας στο επίπεδο της οργάνωσης του χώρου και των χρήσεων. Σύνδεση των περιοχών Καλυκοποιείου Γυμναστικής Ακαδημίας με το δίκτυο των ελεύθερων χώρων της άμεσης και ευρύτερης περιοχής. Περιβαλλοντική αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής και της περιοχής μελέτης. Κυκλοφοριακή οργάνωση της άμεσης περιοχής και της πεζής σύνδεσης με το σταθμό του Μετρό. 7