ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘΣ

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘΣ Δρ. Ν.Ρ. αχανιϊτθσ Ρανεπιςτιμιο Ρειραιϊσ Τμιμα Βιομθχανικισ Διοίκθςθσ και Τεχνολογίασ 1

ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟ (1) Τα περιβαλλοντικά κζματα απαςχολοφν όχι μόνο τθν επιςτθμονικι κοινότθτα και τισ επιχειριςεισ/οργανιςμοφσ αλλά γενικά τθν κοινωνία και κακζναν ατομικά: Ρροβολι από τα Μ.Μ.Ε Κανονιςτικζσ παρεμβάςεισ από τθν Ρολιτεία Επιρροι επίπεδα. ςτθ λιψθ αποφάςεων ςε όλα τα ΕΙΣΑΓΩΓΘ 2

ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟ (2) Ραρουςίαςθ ειςαγωγικϊν εννοιϊν μελζτθσ περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων ςε επιχειριςεισ και οργανιςμοφσ που είτε παράγουν προϊόντα/υπθρεςίεσ με άμεςεσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ είτε όχι. Ραρουςίαςθ ςφγχρονων επιχειρθςιακϊν μεκόδων αντιμετϊπιςθσ αυτϊν των προβλθμάτων με τεχνικζσ από ευρφ επιςτθμονικό φάςμα. ΕΙΣΑΓΩΓΘ 3

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (1) Επιχειρθςιακι Ζρευνα είναι θ εφαρμογι τθσ ςφγχρονθσ επιςτιμθσ ςε πολφπλοκα προβλιματα που ανακφπτουν κατά τθ διεφκυνςθ και τθ διοίκθςθ μεγάλων ςυςτθμάτων που αποτελοφνται από ανκρϊπουσ, μθχανζσ, υλικά και κεφάλαια με ςκοπό τθ βελτιςτοποίθςθ τθσ λειτουργίασ τουσ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 4

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (2) Σκοπόσ τθσ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ είναι να βοθκιςει τθ διοίκθςθ να κακορίςει τθν πολιτικι και τισ ενζργειζσ τθσ επιςτθμονικά (κατά τον καλφτερο δυνατό τρόπο). Εν ςυντομία: ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΕΙΝΑΙ Θ ΕΡΙΣΤΘΜΟΝΙΚΘ ΡΟΡΑΑΣΚΕΥΘ ΑΡΟΦΑΣΕΩΝ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 5

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (3) Βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ είναι: Α) Θ ανάπτυξθ-διαμόρφωςθ ενόσ επιςτθμονικοφ μοντζλου (ςυνικωσ, αλλά όχι απαραίτθτα, μακθματικοφ) του προβλιματοσ του οποίου επιδιϊκεται θ λφςθ, για το ςφςτθμα που μελετάται. Ρεριλαμβάνει μετριςεισ τυχαίων παραγόντων, με τισ οποίεσ προβλζπονται και ςυγκρίνονται τα αποτελζςματα εναλλακτικϊν αποςτάςεων, ςτρατθγικϊν και ελζγχων. Β) Θ ςυγκρότθςθ ομάδων με διεπιςτθμονικι ςφνκεςθ, διότι τα περιςςότερα προβλιματα από όςα πρζπει να αντιμετωπιςκοφν ζχουν πολλαπλζσ διαςτάςεισ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 6

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (4) Θ μεκοδολογία και τα εργαλεία τθσ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ μποροφν να ςυνειςφζρουν ςθμαντικά ςτθν επίλυςθ περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων για τουσ παρακάτω 3 λόγουσ: ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 7

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (5) 1. Ο βακμόσ τθσ περιβαλλοντικισ υποβάκμιςθσ και ο τρόποσ πρόλθψθσ ι αντιμετϊπιςισ τθσ εξαρτϊνται από πλικοσ παραμζτρων, που αποτελοφν ςυναρτιςεισ τθσ κζςθσ και του χρόνου που εκδθλϊνονται τα περιβαλλοντικά προβλιματα (μεγάλοσ αρικμόσ εςτιϊν ρφπανςθσ και τφπων ρυπαντϊν, ευρφ φάςμα επιπτϊςεων, ςφνκετα και αλλθλοςυνδεόμενα παραγωγικά ςυςτιματα, μεγάλθ πολυπλοκότθτα προβλθμάτων). ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 8

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (6) 2. Τα φυςικά ι βιολογικά φαινόμενα που προκαλοφν περιβαλλοντικά προβλιματα δεν είναι πάντα επαρκϊσ κατανοθτά, ενϊ υπάρχει ςθμαντικι αβεβαιότθτα ωσ προσ τισ ςχζςεισ αιτίασ-αποτελζςματοσ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 9

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (7) 3. Θ επιλογι μεταξφ εναλλακτικϊν μζτρων περιβαλλοντικισ προςταςίασ εξαρτάται όχι μόνο από τθ διακεςιμότθτα πόρων αλλά επίςθσ από το ςφςτθμα αξιϊν των οργάνων αποφάςεων (κζρδοσ περιβάλλον). ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 10

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (8) Θ μεκοδολογία τθσ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ επιτρζπει τθν αντιμετϊπιςθ και ουςιαςτικά τθν επίλυςθ διαφόρων περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων τόςο ςτο ΣΑΔΙΟ ΣΗ ΠΑΡΑΣΗΡΗΗ-ΑΝΑΛΤΗ όσο και στο ΣΑΔΙΟ ΣΗ ΑΝΑΖΗΣΗΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟΤ ΣΗ ΛΤΗ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 11

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (9) Α. ΣΑΔΙΟ ΣΗ ΠΑΡΑΣΗΡΗΗ-ΑΝΑΛΤΗ Αναφζρεται ςτα αρχικά βιματα οριςμοφ και ανάλυςθσ του προβλιματοσ, όπου ςυγκεντρώνονται και αναλφονται δεδομζνα που χρθςιμοποιοφνται για τθν περιγραφι τθσ παροφςασ ι αναμενόμενθσ κατάςταςθσ του ςυςτιματοσ που εξετάηεται κακώσ και των αποκλίςεων από τθν επικυμθτι κατάςταςθ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 12

Επιχειρθςιακι Ζρευνα: Εργαλείο λιψθσ περιβαλλοντικϊν αποφάςεων (10) Β. ΣΑΔΙΟ ΣΗ ΑΝΑΖΗΣΗΗ ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟΤ ΣΗ ΛΤΗ ΚΑΙ ΣΟΤ Ανάπτυξθ ενόσ μοντζλου Εκπόνθςθ και αξιολόγθςθ εναλλακτικών ςχεδίων δράςθσ Προςδιοριςμόσ τθσ λφςθσ. Το αποτζλεςμα αυτοφ του ςταδίου είναι ςυνικωσ θ εκτζλεςθ ενόσ περιβαλλοντικοφ ζργου ι κάποια άλλθ παρζμβαςθ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 13

Αλυςίδα παραγωγισ-διανομισ και περιβαλλοντικι αλυςίδα (1) Εφαρμογζσ τθσ Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ ςτα περιβαλλοντικά προβλιματα: Εφαρμογζσ κυρίωσ ΠΡΟΛΘΠΣΙΚΟΤ ΧΑΡΑΚΣΘΡΑ ςε φορείσ περιβαλλοντικοφ κινδφνου, δθλαδι ςτα παραγωγικά ςυςτιματα και γενικότερα ςτθν ΑΛΤΙΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΘ-ΔΙΑΝΟΜΘ (supply chain) Επεμβάςεισ /τροποποιιςεισ παραγωγικϊν ςυςτθμάτων Ρρόλθψθ /ζλεγχοσ περιβαλλοντικισ ρφπανςθσ Εφαρμογζσ κυρίωσ ΠΡΟΛΘΠΣΙΚΟΤ ΧΑΡΑΚΣΘΡΑ ςτουσ αποδζκτεσ των ανεπικφμθτων επιδράςεων των παραγωγικϊν ςυςτθμάτων, δθλαδι ςτθν ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΘ ΑΛΤΙΔΑ (environmental chain) Δράςεισ ςτο οικοςφςτθμα Επιτυχισ αντιμετϊπιςθ των κινδφνων ι των επιπτϊςεων τθσ ρφπανςθσ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 14

Αλυςίδα παραγωγισ-διανομισ και περιβαλλοντικι αλυςίδα (2) Κάκε δραςτθριότθτα μζςα ςτθν αλυςίδα παραγωγισδιανομισ ενδζχεται να ζχει ανεπικφμθτεσ επιδράςεισ ςτθ περιβαλλοντικι αλυςίδα και αντίςτροφα (διαρκισ κυκλικι λειτουργία). Θ διάκριςθ μεταξφ τθσ ΑΛΤΙΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΘ- ΔΙΑΝΟΜΘ και τθσ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΘ ΑΛΤΙΔΑ αποτελεί τθ βάςθ τθσ ανάλυςθσ που ακολουκεί θ Επιχειρθςιακι Ζρευνα για τθν αντιμετϊπιςθ των περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 15

Αλυςίδα παραγωγισ-διανομισ και περιβαλλοντικι αλυςίδα (3) ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 16

Εφαρμογζσ Επιχ. Ζρευνασ ςτθν αλυςίδα παραγωγισ-διανομισ (1) ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 17

Εφαρμογζσ Επιχ. Ζρευνασ ςτθν αλυςίδα παραγωγισ-διανομισ (2) Στθν ΑΛΥΣΙΔΑ ΡΑΑΓΩΓΘΣ-ΔΙΑΝΟΜΘΣ ςυμπεριλαμβάνονται δραςτθριότθτεσεφαρμογζσ που αφοροφν τα παρακάτω: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΚΤΙΜΘΣΘ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΟΙΚΘΣΘ ΕΡΙΧΕΙΘΣΕΩΝ ΧΩΟΘΕΤΙΚΘ ΑΝΑΛΥΣΘ ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 18

χεδιαςμόσ προϊόντων Ανάπτυξθ μεκόδων και τεχνικϊν αποτίμθςθσ των περιβαλλοντικϊν επιδράςεων των προϊόντων «από τθ γζννθςθ μζχρι τθν ταφι τουσ». Τζτοια μζκοδοσ είναι θ Ανάλυςθ Κφκλου Ηωισ (Life Cycle Analysis, LCA). Τα αποτελζςματα από τθν εφαρμογι αυτϊν των μεκόδων χρθςιμοποιοφνται ωσ βάςθ για τον οικολογικό ςχεδιαςμό των προϊόντων. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 19

Εκτίμθςθ και διαχείριςθ κινδφνου Εφαρμογι μζτρων αςφαλείασ και κανονιςμϊν που περιορίηουν τθν πικανότθτα ατυχθμάτων ςε βιομθχανικζσ δραςτθριότθτεσ με ςυνζπειεσ ςτθν ανκρϊπινθ υγεία και ςτο περιβάλλον. Ρροςδιοριςμόσ του βακμοφ επικινδυνότθτασ δραςτθριοτιτων που προξενοφν ατυχιματα μικρισ ςυχνότθτασ αλλά ςοβαρϊν επιδράςεων. Για το ςκοπό αυτό χρθςιμοποιοφνται οι προςεγγίςεισ τθσ Εκτίμθςθσ Κινδφνου (Risk Assessment) (πικανοτικζσ προςεγγίςεισ και ευρετικζσ μζκοδοι ςε ςυνδυαςμό με ςυμβατικζσ αναλυτικζσ μεκόδουσ). Συναφισ με το παραπάνω είναι θ Διαχείριςθ Κινδφνου (Risk Management) (ενζργειεσ πρόλθψθσ των ςοβαρϊν ςυνεπειϊν από ενδεχόμενα ατυχιματα). ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 20

Περιβαλλοντικι Διοίκθςθ Επιχειριςεων (1) Συμμόρφωςθ με τουσ περιβαλλοντικοφσ κανονιςμοφσ και τθ ςχετικι νομοκεςία Ραρακολοφκθςθ των τάςεων τθσ αγοράσ ςτα ηθτιματα τθσ προςταςίασ του περιβάλλοντοσ Γενικότερα, θ ενςωμάτωςθ τθσ διάςταςθσ του περιβάλλοντοσ ςτθ ςυνολικι ςτρατθγικι των επιχειριςεων Εφαρμογι κακαρϊν τεχνολογιϊν Καινοτόμεσ πρακτικζσ διαχείριςθσ ςφμφωνεσ με τισ αρχζσ τθσ αειφόρου ανάπτυξθσ Ανάπτυξθ ςυςτθμάτων περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ (ISO 14000 και EMAS) ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 21

Περιβαλλοντικι Διοίκθςθ Επιχειριςεων (2) Εφαρμογι μεκοδολογίασ και τεχνικϊν Επιχ. Ζρευνασ ςτον προγραμματιςμό παραγωγισ και ςτθ διαχείριςθ πόρων με ςκοπό τθν ελάττωςθ του κόςτουσ ι/και των περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων και τθν αφξθςθ τθσ αξιοπιςτίασ των ςυςτθμάτων: Ρρογραμματιςμόσ παραγωγισ με περιβαλλοντικοφσ περιοριςμοφσ Ανάκτθςθ προϊόντων από απόβλθτα Επιλογι ενεργειακϊν πθγϊν μικρότερθσ ρφπανςθσ Μείωςθ ατμοςφαιρικισ ρφπανςθσ από τθν παραγωγι ενζργειασ Επζκταςθ ςυςτθμάτων ιςχφοσ και διανομι αυτισ Κτλ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 22

Χωροκετικι Ανάλυςθ Ανάπτυξθ μεκοδολογιϊν και τεχνικϊν για τθν επιλογι τθσ γεωγραφικισ κζςθσ δθμιουργίασ και λειτουργίασ εγκαταςτάςεων. Είδθ προβλθμάτων: Αποςτάςεισ μετροφμενεσ με κάποιο ςφςτθμα γεωγραφικϊν ςυντεταγμζνων Ρροκακοριςμζνο δίκτυο με ελαχιςτοποιθμζνεσ αποςτάςεισ μεταξφ των κόμβων του. Κριτιριο: Ελαχιςτοποίθςθ του κόςτουσ εγκατάςταςθσ και λειτουργίασ. ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 23

Αντίςτροφθ Εφοδιαςτικι Αντικείμενο τθσ Αντίςτροφθσ Εφοδιαςτικισ (Reverse Logistics) είναι ο ςχεδιαςμόσ, προγραμματιςμόσ και ζλεγχοσ του ςυνόλου των δραςτθριοτιτων ανάκτθςθσ (ςυλλογι, ζλεγχοσ, ταξινόμθςθ, αποςυναρμολόγθςθ, μεταφορά, αποκικευςθ, επανεπεξεργαςία) χριςιμων υλικϊν και εξαρτθμάτων από προϊόντα που ζχουν ιδθ χρθςιμοποιθκεί. Κριτιρια: Οικονομικά (κζρδοσ ανάκτθςθσ και αξιοποίθςθσ υλικϊν) Ρεριβαλλοντικά (εξοικονόμθςθ πρϊτων υλϊν και ενζργειασ, μείωςθ όγκου αποβλιτων) ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 24

Εφαρμογζσ Επιχ. Ζρευνασ ςτθν περιβαλλοντικι αλυςίδα (1) ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 25

Εφαρμογζσ Επιχ. Ζρευνασ ςτθν περιβαλλοντικι αλυςίδα (2) Ρροβλιματα: Ανεπαρκισ γνϊςθ των μθχανιςμϊν εκπομπισ ρφπων και διαρροϊν τοξικϊν Μεγάλθ διάχυςθ ρυπαντϊν ςε πολλαπλοφσ αποδζκτεσ Μθ αναςτρζψιμεσ περιβαλλοντικζσ επιδράςεισ με πολφ μεγάλθ χρονικι διάρκεια. Συμβολι Επιχειρθςιακισ Ζρευνασ: Μζτρθςθ τιμϊν περιβαλλοντικϊν παραμζτρων Εκτίμθςθ επιπτϊςεων ρφπανςθσ ςτα παραγωγικά ςυςτιματα Διαμόρφωςθ αποτελεςματικϊν τεχνικϊν διαχείριςθσ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 26

Εφαρμογζσ Επιχ. Ζρευνασ ςτθν περιβαλλοντικι αλυςίδα (3) Εφαρμογζσ: ΔΙΚΤΥΑ ΡΑΑΚΟΛΟΥΘΘΣΘΣ (monitoring networks) ΕΚΤΙΜΘΣΘ ΤΩΝ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΡΙΡΤΩΣΕΩΝ (environmental impact assessment) ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ ΦΥΣΙΚΩΝ ΡΟΩΝ ΡΑΓΚΟΣΜΙΑ ΡΟΒΛΘΜΑΤΑ ΚΑΙ ΗΘΤΘΜΑΤΑ ΑΕΙΦΟΙΑΣ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 27

Δίκτυα Παρακολοφκθςθσ Σχεδιαςμόσ δικτφων παρακολοφκθςθσ περιβαλλοντικϊν φαινομζνων Μελζτθ αποδοτικότθτασ δικτφων Ανάλυςθ- Ερμθνεία περιβαλλοντικϊν παρατθριςεων Εφαρμογζσ: Ατμοςφαιρικι ρφπανςθ φπανςθ υδάτινων πόρων Διαρροζσ ραδιενζργειασ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 28

Εκτίμθςθ περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων Διερεφνθςθ επιπτϊςεων των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων ςτο περιβάλλον ςε τοπικι, περιφερειακι ι παγκόςμια κλίμακα. Θζματα: Ατμοςφαιρικι ρφπανςθ Διάκεςθ αποβλιτων Χριςθ γθσ-διάβρωςθ εδάφουσ Εξάντλθςθ φυςικϊν πόρων Φαινόμενο κερμοκθπίου Φαινόμενο όξινθσ βροχισ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 29

Διαχείριςθ φυςικϊν πόρων Διαχείριςθ υδάτινων πόρων Εκτίμθςθ εναλλακτικϊν επιλογϊν ανάπτυξθσ υδάτινων πόρων Διαχείριςθ ποιότθτασ νεροφ Επιλογι τεχνολογιϊν για τθν αντιμετϊπιςθ τθσ ρφπανςθσ των ποταμϊν Κτλ Αντιμετϊπιςθ ατμοςφαιρικισ ρφπανςθσ Ζνταξθ τθσ περιβαλλοντικισ διάςταςθσ ςε άλλα κριτιρια απόφαςθσ Επίδραςθ ατμοςφαιρικισ ρφπανςθσ ςτα δάςθ Κτλ Αποκατάςταςθ εδάφουσ και διαχείριςθ αποβλιτων Οργάνωςθ ςυλλογισ, αποκικευςθσ, μεταφοράσ και διάκεςθσ ςτερεϊν αποβλιτων Μελζτθ ςυνεπειϊν τθσ εντατικισ αγροτικισ δραςτθριότθτασ Αποκατάςταςθ εδάφουσ Ρροςταςία από τθν εξάντλθςθ τθσ γθσ Στόχοσ: Θ εξαςφάλιςθ αειφόρου ανάπτυξθσ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 30

Παγκόςμια προβλιματα και ηθτιματα αειφορίασ Μελζτεσ εκμετάλλευςθσ φυςικϊν πόρων Μακροπρόκεςμεσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ αποφάςεων Ρεριφερειακά προγράμματα ανάπτυξθσ Χάραξθ εκνικϊν πολιτικϊν Κτλ ΕΡΙΧΕΙΘΣΙΑΚΘ ΕΕΥΝΑ ΚΑΙ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘ ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ 31

Επιπτϊςεισ των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων ςτο περιβάλλον (1) Οι επιπτϊςεισ ςτο περιβάλλον από τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ εμφανίηονται ςε τοπικό, περιφερειακό και παγκόςμιο επίπεδο, ενϊ είναι δφςκολα αναςτρζψιμεσ λόγω ζκταςθσ/χαρακτιρα. Αίτια: Ρολφ μεγάλθ κλίμακα ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων Εμφάνιςθ νζων τεχνθτϊν χθμικϊν, ξζνων προσ το περιβάλλον Αυξανόμενθ εκμετάλλευςθ του πλανιτθ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 32

Επιπτϊςεισ των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων ςτο περιβάλλον (2) Επιπτϊςεισ ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων ςτο περιβάλλον: Κλιματολογικζσ αλλαγζσ Μείωςθ του όηοντοσ Τοξικότθτα Ανάλωςθ μθ ανανεϊςιμων πόρων Μείωςθ βιοποικιλότθτασ Καταςτροφι δαςϊν Μόλυνςθ υδάτινων πόρων Ατμοςφαιρικι, αιςκθτικι, θχθτικι ρφπανςθ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 33

Κριτιρια οικολογικοφ ςχεδιαςμοφ προϊόντων (1) Για τθν επιτυχι αντιμετϊπιςθ των περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων ο ζλεγχοσ τθσ ρφπανςθσ (παραγωγι πρϊτων υλϊν, και βιομθχανικϊν προϊόντων, διάκεςθ απορριμμάτων) δεν αρκεί (κοςτοβόροσ, ολοζνα και δυςκολότεροσ λόγω ςυνεχοφσ αφξθςθσ τθσ κατανάλωςθσ). Για αυτό θ ζμφαςθ ζχει μεταφερκεί ςτον παράγοντα ΡΟΛΘΨΘ ΤΘΣ ΥΡΑΝΣΘΣ. Στθν προςπάκεια αυτι ςυντελεί ο οικολογικόσ ςχεδιαςμόσ των προϊόντων. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 34

Κριτιρια οικολογικοφ ςχεδιαςμοφ προϊόντων (2) ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΡΙΣΗΡΙΑ ΑΝΑΡΤΥΞΘΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΡΑΑΓΩΓΘΣ, ΧΘΣΘΣ και ΔΙΑΘΕΣΘΣ ΜΕΤΑ ΤΘ ΧΘΣΘ των προϊόντων: ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΘ ΑΝΑΝΕΩΣΘ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΥΚΟΛΙΑ ΕΡΙΣΚΕΥΘΣ ΑΙΣΘΘΤΙΚΘ ΚΑΙ ΜΑΚΟΒΙΟΤΘΤΑ ΝΕΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΘΣΘΣ (ΚΟΙΝΘ ΧΘΣΘ) ΑΡΟΦΥΓΘ ΕΚΡΟΜΡΩΝ ΚΑΙ ΥΡΑΝΤΩΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΘΣΘ ΕΝΕΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΘ ΗΩΘ ΚΑΙ ΑΥΤΟΟΓΑΝΩΣΘ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 35

Κριτιρια οικολογικοφ ςχεδιαςμοφ προϊόντων (3) Ραραδείγματα κριτθρίων επιλογισ υλικϊν καταςκευισ και ςχεδιαςμοφ τουσ: Καταβολι αντιτίμου για επιςτρεφόμενεσ ςυςκευαςίεσ ποτϊν Διαπραγματεφςεισ με τθ βιομθχανία για τθ μείωςθ τθσ ποςότθτασ/όγκων ςυςκευαςίασ Απαγόρευςθ χριςθσ ςυγκεκριμζνων υλικϊν/πρόςκετων Φόροι ςυςκευαςίασ Απαίτθςθ χριςθσ επαναπλθροφμενων ςυςκευαςιϊν ποτϊν Διευκόλυνςθ επαναχρθςιμοποίθςθσ / ανακφκλωςθσ ςυςκευαςιϊν Ανάπτυξθ/χριςθ νζων ςυςκευαςιϊν που κα μειϊνουν τθν κατανάλωςθ πρϊτων υλϊν, κα διευκολφνουν τθν ανακφκλωςθ και κα εξοικονομείται ενζργεια Συνδυαςμόσ των οικολογικϊν κριτθρίων με τα λειτουργικά κριτιρια (χριςθ προϊόντοσ), εργονομικά κριτιρια (αςφαλισ και ευχερισ χριςθ), αιςκθτικά κριτιρια, κτλ. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 36

Οικολογικι ςιμανςθ (1) Στόχοσ: Θ κακοδιγθςθ των καταναλωτϊν ςτθν επιλογι προϊόντων και υπθρεςιϊν που προκαλοφν μικρότερθ βλάβθ ςτο περιβάλλον Χαρακτθριςτικό: Φπαρξθ μθ υποχρεωτικοφ ςιματοσ (logo), το οποίο κατοχυρϊνεται νομικά, με απαραίτθτθ προχπόκεςθ τθν εκπόνθςθ ανάλυςθσ κφκλου ηωισ για τθν κατθγορία του προϊόντοσ. Ρλεονεκτιματα: Δθμιουργία επικυμθτισ οικολογικισ εικόνασ Επίδειξθ ευαιςκθςίασ ςτο αίτθμα προςταςίασ περιβάλλοντοσ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 37

Οικολογικι ςιμανςθ (2) Το οικολογικό ςιμα δεν πρζπει να ςυγχζεται με: Τεκμιρια πιςτοποίθςθσ διαχειριςτικοφ χαρακτιρα (ISO 14001, EMAS) που πιςτοποιοφν τθ ςυμμόρφωςθ επιχειριςεων με κάποιουσ κανόνεσ που ςτοχεφουν ςτθν περιβαλλοντικι προςταςία Σιματα ςυμμόρφωςθσ του προϊόντοσ με υποχρεωτικζσ περιβαλλοντικζσ απαιτιςεισ. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 38

Οικολογικι ςιμανςθ (3) Οικολογικά ςιματα: Διεκνι Εκνικά ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 39

Κοινοτικό οικολογικό ςιμα Κακιερϊκθκε ςτο πλαίςιο τθσ περιβαλλοντικισ πολιτικισ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ (βαςικι αρχι: ο ρυπαίνων πλθρϊνει). Κανονιςμόσ ειςαγωγισ κοινοτικοφ ςυςτιματοσ απονομισ οικολογικοφ ςιματοσ (εξαιροφνται τρόφιμα, ποτά και φαρμακευτικά προϊόντα): Ρροϊκθςθ ςχεδιαςμοφ, παραγωγισ, εμπορίασ, χριςθσ προϊόντων με περιοριςμζνεσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ τθ διάρκεια του κφκλου ηωισ τουσ Ραροχι πλθροφοριϊν ςτουσ καταναλωτζσ για τισ επιπτϊςεισ των προϊόντων ςτο περιβάλλον Το κοινοτικό οικολογικό ςιμα εφαρμόηεται και ςτθν Ελλάδα για αρκετζσ κατθγορίεσ προϊόντων και υπθρεςιϊν. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 40

Εκνικά οικολογικά ςιματα Υφίςτανται ςιματα ςε πολλζσ χϊρεσ του κόςμου: ΘΡΑ, Καναδάσ, Ιαπωνία, ςκανδιναβικζσ χϊρεσ, χϊρεσ Ε.Ε. Λόγοσ φπαρξθσ εκνικοφ ςυςτιματοσ απονομισ οικολογικοφ ςιματοσ παρά τθν φπαρξθ κοινοτικοφ εντόσ Ε.Ε.: Οι μεγάλεσ βιομθχανικζσ, περιβαλλοντικζσ και οικονομικζσ διαφορζσ μεταξφ των κρατϊν μελϊν. Στόχοσ είναι θ κακιζρωςθ διεκνϊν, κακολικά αποδεκτϊν ςυςτθμάτων οικολογικισ ςιμανςθσ που κα αντικαταςτιςουν τα εκνικά για να αντιμετωπιςτοφν οι αςυμβατότθτεσ και θ διεκνοποίθςθ του εμπορίου. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΡΘΕΣΙΩΝ 41

Ζννοια Θ Ανάλυςθ Κφκλου Ηωισ είναι μία μεκοδολογία αποτίμθςθσ του ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΦΟΤΟΥ, δθλαδι των περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων ενόσ προϊόντοσ και των δραςτθριοτιτων που ςχετίηονται με αυτό «από τθ γζννθςθ ωσ το κάνατο του». ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 42

Χρθςιμότθτα τθσ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (1) Θ φλθ και θ ενζργεια που καταναλϊνεται για τθν παραγωγι, τθ μεταφορά, τθν κατανάλωςθ και τθν διάκεςθ ωσ απόβλθτα ενόσ προϊόντοσ κακορίηονται από τον τφπο του προϊόντοσ και τθν τεχνολογία που χρθςιμοποιείται ςτισ ςχετιηόμενεσ με αυτό διαδικαςίεσ Μζχρι πρόςφατα θ περιβαλλοντικι πολιτικι επιχειριςεων και κυβερνιςεων ςυνίςτατο ςτθ λιψθ μζτρων πρόλθψθσ ι αντιμετϊπιςθσ των αρνθτικϊν επιπτϊςεων των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων ςτο περιβάλλον μζςω του ςχεδιαςμοφ και τθσ χριςθσ κατάλλθλων τεχνολογικϊν ςυςτθμάτων. Τα τελευταία όμωσ χρόνια κερδίηει όλο και περιςςότερο ζδαφοσ θ πρόλθψθ των περιβαλλοντικϊν ςυνεπειϊν των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων μζςω του προϊόντοσ. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 43

Χρθςιμότθτα τθσ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (2) Για να μειωκεί ςτο ελάχιςτο θ ανάλωςθ πρϊτων υλϊν και ενζργειασ και θ παραγωγι αποβλιτων που ςχετίηονται με το προϊόν πρζπει να λθφκοφν υπόψθ οι επιπτϊςεισ που ζχει ςτο περιβάλλον ολόκλθροσ ο κφκλοσ ηωισ του. Ζχοντασ υπόψθ αυτζσ τισ επιπτϊςεισ, μπορεί να γίνει κατάλλθλθ επιλογι υλικϊν και τεχνολογίασ κατά το ςχεδιαςμό του, ϊςτε τελικά οι επιπτϊςεισ να ελαχιςτοποιθκοφν. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 44

Χρθςιμότθτα τθσ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (3) Θ Ανάλυςθ Κφκλου Ηωισ είναι μία μεκοδολογία που επιχειρεί να δϊςει απαντιςεισ ςτα προβλιματα κακοριςμοφ, μζτρθςθσ και γενικά εκτίμθςθσ των περιβαλλοντικϊν επιβαρφνςεων που ςυνδζονται με ζνα προϊόν, μια διαδικαςία ι μια δραςτθριότθτα. Βαςικά μειονεκτιματα: Ελλιπισ ανάπτυξθ Μθ αποδοχι ωσ ενιαίο ςφςτθμα εκτίμθςθσ περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων προϊόντων. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 45

Χριςεισ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ Αναγνϊριςθ ςτοιχείων παραγωγικοφ ςυςτιματοσ που ςυμβάλλουν περιςςότερο ςτθν περιβαλλοντικι υποβάκμιςθ Συνολικι άποψθ των περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων που δθμιουργοφνται ςε όλθ τθ διάρκεια ηωισ ενόσ προϊόντοσ Δθμιουργία πλαιςίου επιβολισ περιβαλλοντικϊν φόρων και βάςθσ περιβαλλοντικοφ ελζγχου παραγωγικϊν ςυςτθμάτων Απαραίτθτθ προχπόκεςθ για τθν απόκτθςθ οικολογικοφ ςιματοσ Μζτρθςθ περιβαλλοντικϊν ωφελειϊν που ςυνδζονται με τισ δραςτθριότθτεσ τθσ Αντίςτροφθσ Εφοδιαςτικισ Ρροϊκθςθ γνϊςθσ και παραγωγι οικολογικϊν πλθροφοριϊν μζςω τθσ εξζταςθσ των περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων προϊόντων/διαδικαςιϊν. Μζςο δθμόςιασ πίεςθσ προσ τουσ καταςκευαςτζσ για βελτίωςθ ςχεδίων προϊόντων, περιοριςμό ρυπογόνων δραςτθριοτιτων και μείωςθσ επιπζδων εκπεμπόμενων ρφπων. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 46

Χαρακτθριςτικά-παράμετροι Ανάλυςθσ Βαςικά χαρακτθριςτικά: Λειτουργικι μονάδα Πρια Κφκλου Ηωισ Κρίςιμεσ παράμετροι: Διαδικαςίεσ Ροιότθτα δεδομζνων Τεχνολογία πλθροφοριϊν ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 47

Χαρακτθριςτικά Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (1) Λειτουργικι μονάδα: είναι θ μονάδα μζτρθςθσ του προϊόντοσ, υλικοφ ι υπθρεςίασ. Θ περιγραφι τθσ μονάδασ πρζπει να είναι τόςο ποιοτικι όςο και ποςοτικι. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 48

Χαρακτθριςτικά Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (2) Όρια του ςυςτιματοσ του προϊόντοσ: Ρροςδιορίηουν το ςφςτθμα ςε ςχζςθ με το περιβάλλον του. Μζςω αυτϊν γίνονται οι ανταλλαγζσ του ςυςτιματοσ με το περιβάλλον: Ρεριβάλλον Σφςτθμα Σφςτθμα: Ρρϊτεσ φλεσ + Ενζργεια Ρεριβάλλον: Απόβλθτα ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 49

Χαρακτθριςτικά Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (3) Τα γεωγραφικά όρια μποροφν να είναι τοπικά, περιφερειακά, εκνικά ι διεκνι, όρια φυςικϊν ςυςτθμάτων κλπ Εντόσ διαφορετικϊν περιοχϊν μποροφν να ιςχφουν διαφορετικοί νόμοι και πρακτικζσ. Αυτζσ οι διαφοροποιιςεισ υπογραμμίηουν τθν αναγκαιότθτα τθσ κατάλλθλθσ επιλογισ των ορίων, κακϊσ επθρεάηουν άμεςα τα αποτελζςματα μιασ μελζτθσ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 50

Παράμετροι Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (1) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ Θ Ανάλυςθ Κφκλου Ηωισ εξετάηει κάκε διαδικαςία χωριςτά (παραγωγι, ςυςκευαςία, διανομι, χριςθ και τελικι διάκεςθ) και όχι τισ επί μζρουσ δραςτθριότθτεσ ςτο πλαίςιο κακεμιάσ από τισ προθγοφμενεσ, λαμβάνοντασ υπόψθ τισ ειςροζσ και εκροζσ τθσ. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 51

Παράμετροι Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (2) ΡΟΙΟΤΘΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Δεδομζνα μετριςεων/παρατθριςεων τθσ ομάδασ εκπόνθςθσ τθσ μελζτθσ, όπου μπορεί να γίνει ζλεγχοσ ακρίβειασ, αξιοπιςτίασ, μεκόδου ςυλλογισ, ςυχνότθτασ μετριςεων και περιοριςμϊν διακεςιμότθτασ Δεδομζνα εξωτερικϊν πθγϊν. Ραράγοντεσ που επθρεάηουν τθν ποιότθτα των δεδομζνων: Απόςταςθ περιοχισ ςυλλογισ-περιοχισ παραγωγισ Θλικία δεδομζνων Επίπεδο τεχνολογίασ εξεταηόμενων διαδικαςιϊν Χριςθ δεδομζνων από αναξιόπιςτεσ πθγζσ. Χριςθ διαφορετικϊν πθγϊν δεδομζνων Υποκζςεισ ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 52

Παράμετροι Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (3) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΛΘΟΦΟΙΩΝ Δθμιουργία μεγάλων ςχεςιακϊν βάςεων για ςυλλογι, επεξεργαςία και προςπζλαςθ δεδομζνων και υποςτθρίηουν τθ λιψθ αποφάςεων. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 53

τάδια Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ (1) Μεκοδολογικζσ προςεγγίςεισ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ: SETAC ISO 14040 ΤΟ ΡΛΑΙΣΙΟ κατά SETAC για μία πλιρθ μελζτθ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ περιλαμβάνει τα επόμενα ςτάδια: Ρροςδιοριςμόσ του ςτόχου και τθσ ζκταςθσ τθσ μελζτθσ. Αναλυτικι απογραφι (ιςοηφγιο τθσ φλθσ και τθσ ενζργειασ κατά τουσ μεταςχθματιςμοφσ του προϊόντοσ) Εκτίμθςθ επιπτϊςεων (κατάταξθ, χαρακτθριςμόσ και αποτίμθςθ ενδεχόμενων περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων) Εκτίμθςθ βελτιϊςεων (μείωςθ περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων) ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 54

Προςδιοριςμόσ του ςτόχου και τθσ ζκταςθσ τθσ μελζτθσ Ορίηεται το προϊόν και θ αντίςτοιχθ λειτουργικι μονάδα (αποφάςεισ, όρια και υποκζςεισ τθσ μελζτθσ) Σκοπόσ και χριςθ των αποτελεςμάτων τθσ μελζτθσ (ςφγκριςθ προϊόντων/διαδικαςιϊν/ ςυςκευαςιϊν/δραςτθριοτιτων, ανάπτυξθ/βελτίωςθ προϊόντων, πρόλθψθ ρφπανςθσ, απόκτθςθ οικολογικοφ ςιματοσ) Κακορίηονται τα ςτοιχεία τθσ ανάλυςθσ Κακορίηονται θ ςτρατθγικι και θ διαδικαςία ςυλλογισ και διαςφάλιςθσ ποιότθτασ δεδομζνων Ορίηεται το τι κα καλφψει θ μελζτθ ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 55

Αναλυτικι απογραφι (1) Τεχνικι διαδικαςία που ςτοχεφει ςτον υπολογιςμό των ποςοτιτων τθσ ενζργειασ και τθσ φλθσ που καταναλϊνονται κακϊσ και των εκπομπϊν που απελευκερϊνονται μζςω του νεροφ και του αζρα, των ςτερεϊν αποβλιτων κλπ ςε όλα τα ςτάδια του κφκλου ηωισ ενόσ προϊόντοσ. Δθμιουργείται κατάλογοσ των απαιτιςεων ενζργειασ και φλθσ κακϊσ και των αποβλιτων και εκπομπϊν, δθλαδι των υλικϊν και ενεργειακϊν ειςροϊν-εκροϊν των ςυςτθμάτων τθσ αλυςίδασ παραγωγισ-διανομισ και τθσ περιβαλλοντικισ αλυςίδασ του προϊόντοσ (ιςοηφγιο φλθσ και ενζργειασ ι πίνακασ απογραφισ ι ςυνειςφορά του προϊόντοσ ςτθν οικολογικι ιςορροπία). ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 56

Αναλυτικι απογραφι (2) Στάδια κφκλου ηωισ προϊόντοσ: Απόκτθςθ πρϊτων υλϊν Καταςκευι-παραγωγι προϊόντοσ Συςκευαςία Μεταφορά-διανομι Χριςθ Συντιρθςθ-επιςκευι Επαναχρθςιμοποίθςθ Τελικά διάκεςθ (απόρριψθ ςε χωματερι, καφςθ κλπ) ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 57

Εκτίμθςθ επιπτϊςεων (1) Μζκοδοσ των κατθγοριϊν επιπτϊςεων και ιςοδφναμων παραμζτρων: Κατάταξθ ειςροϊν/εκροϊν: Χαρακτθριςμόσ ι μζτρθςθ Κανονικοποίθςθ Αποτίμθςθ τθσ βαρφτθτασ ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 58

Εκτίμθςθ επιπτϊςεων (2) Κατάταξθ ειςροϊν/εκροϊν: Εξάντλθςθ φυςικϊν πόρων Ανάλωςθ ανανεϊςιμων πόρων Ανάλωςθ μθ ανανεϊςιμων πόρων Επιπτϊςεισ ςτθν ανκρϊπινθ υγεία Τοξικότθτα του περιβάλλοντοσ Επιπτϊςεισ ςτο εργαςιακό περιβάλλον Οικολογικζσ επιπτϊςεισ Φαινόμενο κερμοκθπίου Μείωςθ όηοντοσ Φωτοχθμικόσ ςχθματιςμόσ όηοντοσ Υπερτροφιςμόσ Πξινθ βροχι Οικοτοξικότθτα ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 59

Εκτίμθςθ επιπτϊςεων (3) Χαρακτθριςμόσ ι μζτρθςθ: Ροςοτικι εκτίμθςθ των ενδεχόμενων περιβαλλοντικϊν επιβαρφνςεων ειςροϊνεκροϊν. Γίνεται ςε δφο φάςεισ: Οριςμόσ επιπτϊςεων Χριςθ κατάλλθλθσ μεκόδου υπολογιςμοφ τθσ ςυνειςφοράσ ςε μία επίπτωςθ μίασ ειςροισ ι εκροισ. Οι μετριςεισ γίνονται με αναγωγι ςε ιςοδφναμθ ποςότθτα ουςίασ αναφοράσ. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 60

Εκτίμθςθ επιπτϊςεων (4) Κανονικοποίθςθ: Τα δεδομζνα του χαρακτθριςμοφ ανάγονται και ςυγκρίνονται με αντίςτοιχα ςυνολικά δεδομζνα ςε ςυγκεκριμζνο χϊρο και χρόνο. Οι επιπτϊςεισ ανάγονται ςτον ςυνολικό πλθκυςμό τθσ περιοχισ αναφοράσ και μετρϊνται ανά άτομο. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 61

Εκτίμθςθ επιπτϊςεων (5) Αποτίμθςθ τθσ βαρφτθτασ: Αξιολογοφνται οι επιβαρφνςεισ από τισ διάφορεσ υποκατθγορίεσ επιπτϊςεων ϊςτε να μποροφν να ςυγκρικοφν μεταξφ τουσ. Στόχοσ είναι θ ςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ εκτίμθςθσ επιπτϊςεων. Θ αξιολόγθςθ μπορεί να γίνει με ποιοτικά κριτιρια και διαφορετικά ςυςτιματα αξιϊν ςυνεπάγονται διαφορετικά τελικά αποτελζςματα. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 62

Εκτίμθςθ βελτιϊςεων Αφορά τθν αναγνϊριςθ και τθν εκτίμθςθ ευκαιριϊν μείωςθσ των περιβαλλοντικϊν επιβαρφνςεων. Αυτζσ βαςίηονται ςτθν αναλυτικι απογραφι, ςτθν εκτίμθςθ επιπτϊςεων ι ςτο ςυνδυαςμό τουσ. Αφορά επίςθσ τθν ανάλυςθ των ςυνεπειϊν από τθν υιοκζτθςθ εναλλακτικϊν επιλογϊν και τελικά τθν λιψθ αποφάςεων (μζτρα, επιλογζσ, κτλ) ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 63

Οφζλθ επιχειριςεων από τθν Ανάλυςθ Κφκλου Ηωισ Βελτίωςθ επιςφαλϊν, βλαβερϊν για το περιβάλλον προϊόντων/διαδικαςιϊν Βελτίωςθ τθσ εικόνασ των επιχειριςεων Δυνατότθτα μείωςθσ του κόςτουσ παραγωγισ Ρθγι πλθροφοριϊν προσ τον πελάτθ Κάλυψθ τθσ απαίτθςθσ βελτίωςθσ των περιβαλλοντικϊν επιδόςεων των επιχειριςεων. ΑΝΑΛΥΣΘ ΚΥΚΛΟΥ ΗΩΘΣ 64

Οριςμοί 1. Αντίςτροφθ εφοδιαςτικι αλυςίδα είναι θ αλυςίδα διαδικαςιϊν που δθμιουργείται με ςκοπό τθν επιςτροφι και τθν αξιοποίθςθ προϊόντων και ςυςκευαςιϊν μετά τθ χριςθ τουσ. 2. Είναι θ διαδικαςία ανάκτθςθσ προϊόντων και υλικϊν ςυςκευαςίασ ϊςτε, πζρα από το οικονομικό όφελοσ τθσ αξιοποίθςθσ χριςιμων υλικϊν και εξαρτθμάτων, να αποφευχκεί θ διάκεςι τουσ ςε χωματερζσ ι θ ανάλωςθ ενζργειασ κατά τθ διαδικαςία τθσ καφςθσ τουσ. 3. Είναι το επιςτθμονικό πεδίο που αφορά τον ςχεδιαςμό, προγραμματιςμό και ζλεγχο τθσ αλυςίδασ που ακολουκεί ζνα προϊόν από τον καταναλωτι (μετά τθ χριςθ του) προσ τον καταςκευαςτι ι κάποια μονάδα ανάκτθςθσ χριςιμων υλικϊν και εξαρτθμάτων με τρόπο φιλικό προσ το περιβάλλον. Συνεπϊσ είναι φυςικι επζκταςθ τθσ Ανάλυςθσ Κφκλου Ηωισ. Θ τελευταία ςτοχεφει ςτθν χριςθ των προϊόντων (κεϊρθςθ «προσ τα εμπρόσ»), ενϊ θ Αντίςτροφθ Εφοδιαςτικι ςτθν επαναχρθςιμοποίθςθ (κεϊρθςθ «προσ τα πίςω»). ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 65

Παράγοντεσ ανάπτυξθσ Αντίςτροφθσ Εφοδιαςτικισ Κζρδοσ παραγωγϊν από τθν ανάκτθςθ χριςιμων υλικϊν Επιχειρθματικζσ πρωτοβουλίεσ άλλων φορζων (όχι των παραγωγϊν) Αυξθμζνθ περιβαλλοντικι ευαιςκθςία καταναλωτϊν Κυβερνθτικζσ πολιτικζσ περιβαλλοντικϊν κανονιςμϊν/φόρων/δαςμϊν. ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 66

Χαρακτθριςτικά Αντίςτροφθσ Εφοδιαςτικισ Κίνθτρο τθσ επαναχρθςιμοποίθςθσ Τφποσ ανακτϊμενου υλικοφ Μορφζσ επαναχρθςιμοποίθςθσ Εμπλεκόμενοι παράγοντεσ ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 67

Κίνθτρο επαναχρθςιμοποίθςθσ Οικονομικό Οικολογικό Συνδυαςμόσ των δφο Ρικανζσ επιπτϊςεισ ςτον χριςτθ: Θ υποχρζωςθ ανάκτθςθσ (οικολογικό κίνθτρο) μπορεί να οδθγιςει ςε υπερβολικζσ ποςότθτεσ επιςτρεφόμενων προϊόντων Οι παραγωγοί που αςχολοφνται με τθν ανακαταςκευι (οικονομικό κίνθτρο) ζχουν ςυχνά δυςκολίεσ ςτο να εξαςφαλίςουν επαρκείσ ποςότθτεσ χρθςιμοποιθμζνων προϊόντων κατάλλθλθσ ποιότθτασ. ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 68

Σφποσ ανακτϊμενου υλικοφ Συςκευαςίεσ Εξαρτιματα και μζρθ ςυςκευϊν και μθχανϊν Καταναλωτικά προϊόντα Τα υλικά αυτά διαφζρουν ωσ προσ τον λόγο επιςτροφισ τουσ. ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 69

Μορφζσ επαναχρθςιμοποίθςθσ (1) Ανακφκλωςθ: ανάκτθςθ υλικοφ χωρίσ διατιρθςθ τθσ ταυτότθτασ (αρχικισ δομισ και χαρακτθριςτικϊν λειτουργίασ) του προϊόντοσ. Σκοπόσ τθσ είναι θ επαναχρθςιμοποίθςθ υλικϊν που ανακτϊνται από χρθςιμοποιθμζνα προϊόντα για να παραχκοφν νζα, όμοια ι διαφορετικά με τα αρχικά. Διάλυςθ ι κανιβαλιςμόσ: αποςυναρμολόγθςθ του χρθςιμοποιθμζνου προϊόντοσ, ζλεγχοσ των εξαρτθμάτων/μερϊν του και διαλογι εκείνων που μποροφν να ξαναχρθςιμοποιθκοφν. Σκοπόσ τθσ είναι θ ανάκτθςθ κάποιων από τα μζρθ/εξαρτιματα ενόσ χρθςιμοποιθμζνου προϊόντοσ και θ επαναχρθςιμοποίθςθ τουσ ςε περιπτϊςεισ επιςκευισ, αναβάκμιςθσ ι ανακαταςκευισ. ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 70

Μορφζσ επαναχρθςιμοποίθςθσ (2) Επιςκευι: Σκοπόσ είναι θ επαναφορά ενόσ προϊόντοσ που ζχει υποςτεί βλάβθ ςε κατάςταςθ λειτουργίασ. Θ ποιότθτα τουσ είναι γενικά χαμθλότερθ από τθν ποιότθτα των καινοφριων, ενϊ θ επιςκευι μπορεί να περιλαμβάνει αποκατάςταςθ/αντικατάςταςθ ςπαςμζνων εξαρτθμάτων. Αναβάκμιςθ: Σκοπόσ είναι θ επζκταςθ τθσ διάρκειασ ηωισ ενόσ χρθςιμοποιθμζνου προϊόντοσ (θ οποία όμωσ είναι γενικά μικρότερθ από τθ διάρκεια ηωισ ενόσ καινοφριου) και θ επίτευξθ καλφτερθσ ποιότθτασ από τθν υφιςτάμενθ (χαμθλότερθ όμωσ από εκείνθ ενόσ καινοφριου). Ανακαταςκευι: Σκοπόσ είναι θ επαναφορά ενόσ προϊόντοσ ςτθν αρχικι του κατάςταςθ, διατθρϊντασ τθν ταυτότθτα του, μζςω κατάλλθλων επεμβάςεων (αποςυναρμολόγθςθ, ζλεγχοσ, αντικατάςταςθ). Άμεςθ επαναχρθςιμοποίθςθ: Σκοπόσ είναι θ επαναχρθςιμοποίθςθ του προϊόντοσ χωρίσ επιςκευι, μετά από κάποιου είδουσ επεξεργαςία (πλφςιμο, αποςτείρωςθ, κτλ). ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 71

Μορφζσ επαναχρθςιμοποίθςθσ (3) Διαφορζσ μορφϊν επαναχρθςιμοποίθςθσ ωσ προσ: Τον προγραμματιςμό των παραγωγικϊν διαδικαςιϊν Τον ςυντονιςμό των ςχετικϊν διαδικαςιϊν Τθν ειδικότθτα/εμπειρία του εμπλεκόμενου προςωπικοφ ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 72

Εμπλεκόμενοι παράγοντεσ Διάκριςθ μεταξφ: Αρχικοφ παραγωγοφ, που ανακτά ο ίδιοσ (ι άλλοσ φορζασ για λογαριαςμό του) το χρθςιμοποιθμζνο προϊόν. Θ αντίςτροφθ εφοδιαςτικι αλυςίδα ςυνδυάηεται με τθν κανονικι εφοδιαςτικι αλυςίδα. Οι δραςτθριότθτεσ αφοροφν τθν άμεςθ επαναχρθςιμοποίθςθ ι τθν επανακαταςκευι. Ενόσ ι περιςςοτζρων ανεξάρτθτων φορζων που παίρνουν μζροσ ςε κάποια φάςθ τθσ διαδικαςίασ ανάκτθςθσ του προϊόντοσ. Συνικωσ αφορά ανακφκλωςθ υλικϊν. ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 73

Λειτουργίεσ Αντίςτροφθσ Εφοδιαςτικισ Θ εφαρμογι τθσ αντίςτροφθσ εφοδιαςτικισ αναφζρεται ςτισ παρακάτω λειτουργίεσ: Συλλογι Ζλεγχοσ Διαλογι Αποκικευςθ Μεταφορά Μείωςθ όγκου, τεμαχιςμόσ, ςυμπφκνωςθ Επικοινωνία με τουσ αγοραςτζσ ι τουσ προμθκευτζσ Επεξεργαςία Ανακαταςκευι ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 74

Δίκτυα/ομάδεσ λειτουργιϊν Αντίςτροφθσ Εφοδιαςτικισ ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΔΙΑΝΟΜΘ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΡΟΘΕΜΑΤΩΝ ΡΟΓΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΡΑΑΓΩΓΘΣ ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 75

Αντίςτροφθ διανομι (1) ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 76

Αντίςτροφθ διανομι (2) Το δίκτυο αντίςτροφθσ διανομισ μπορεί: Να ενταχκεί ςτο κανονικό δίκτυο διανομισ Να αποτελζςει ξεχωριςτό δίκτυο Να ςυνδυαςτεί με το κανονικό δίκτυο Βαςικό πρόβλθμα: Θ αβεβαιότθτα που χαρακτθρίηει τισ ροζσ. ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 77

Αντίςτροφθ διανομι (3) Απαιτοφνται αποφάςεισ για: τουσ παράγοντεσ που εμπλζκονται ςτο δίκτυο (είτε ανικουν ςτο κανονικό δίκτυο είτε είναι εξειδικευμζνεσ επιχειριςεισ, με τθ διάκριςθ αυτι να περιορίηει τθν ολοκλιρωςθ των δφο δικτφων) τισ λειτουργίεσ του αντίςτροφου δικτφου και το χϊρο που κα γίνεται ο ζλεγχοσ και θ ταξινόμθςθ τθ ςχζςθ μεταξφ κανονικοφ και αντίςτροφου δικτφου διανομισ ανάλογα με τθ μορφι επαναχρθςιμοποίθςθσ (ςτισ περιπτϊςεισ τθσ ανακφκλωςθσ και τθσ διάλυςθσ το δίκτυο είναι ςυνικωσ ανοικτό, ςτισ άλλεσ περιπτϊςεισ είναι ςυνικωσ κλειςτό). ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 78

Ζλεγχοσ αποκεμάτων (1) ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 79

Ζλεγχοσ αποκεμάτων (2) Μορφζσ ελζγχου αποκεμάτων: Ανακφκλωςθ: Ζλεγχοσ ειςροϊν Επιςτροφι (ςτον παραγωγό): Εναλλακτικι ειςροι Ρρόβλθμα: Εξαςφάλιςθ αποδεκτοφ επιπζδου εξυπθρζτθςθσ/ελαχιςτοποίθςθ κόςτουσ αποκεμάτων με μεταβλθτζσ το επίπεδο παραγωγισ νζων προϊόντων και τισ ποςότθτεσ των επιςτροφϊν (με ςτοχαςτικι ποςότθτα, ποιότθτα και χρόνο επιςτροφισ). Θ αβεβαιότθτα αντιςτακμίηει ωσ ζνα βακμό το πλεονζκτθμα από τθν εκμετάλλευςθ των επναχρθςιμοποιοφμενων προϊόντων. ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 80

Προγραμματιςμόσ Παραγωγισ Κυριότερο πρόβλθμα: ανακαταςκευι ΑΝΤΙΣΤΟΦΘ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΘ 81

ΕΝΝΟΙΑ Τα ςυςτιματα περιβαλλοντικισ διοίκθςθσ είναι εργαλεία αναβάκμιςθσ τθσ πολιτικισ, τθσ οργάνωςθσ και τθσ λειτουργίασ των επιχειριςεων, εντάςςοντασ ςε αυτζσ κριτιρια και διαδικαςίεσ ςυμβατζσ με τισ αρχζσ τθσ βιϊςιμθσ ανάπτυξθσ. Κακοδθγοφν τισ επιχειριςεισ ςτθ διαμόρφωςθ περιβαλλοντικισ πολιτικισ και των ςτόχων τθσ υπό τισ ιςχφουςεσ νομικζσ απαιτιςεισ και τισ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ των δραςτθριοτιτων τουσ. ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 82

Βαςικά πρότυπα περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ (1) Επικρατοφςα τάςθ: Κακαρότερθ παραγωγι, δθλαδι όλεσ οι φάςεισ του κφκλου ηωισ ενόσ προϊόντοσ/διαδικαςίασ αντιμετωπίηονται με ςτόχο τθν πρόλθψθ/περιοριςμό των κινδφνων για τον άνκρωπο και το περιβάλλον. Θ επιχείρθςθ μπορεί να επιτφχει κακαρότερθ παραγωγι και βελτίωςθ τθσ περιβαλλοντικισ πρακτικισ τθσ με τθν υιοκζτθςθ ενόσ ςυςτιματοσ περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ που περιλαμβάνει: Οργανωτικι δομι Αρμοδιότθτεσ Ρρακτικζσ Διαδικαςίεσ Μζςα ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 83

Βαςικά πρότυπα περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ (2) Τα πιο γνωςτά ςυςτιματα περιβαλλοντικισ διοίκθςθσ που ζχουν κακιερωκεί διεκνϊσ και που εφαρμόηονται από τισ επιχειριςεισ, με ςτόχο τθν αποτελεςματικότερθ υλοποίθςθ τθσ περιβαλλοντικισ τουσ πολιτικισ είναι: Θ ςειρά προτφπων ISO 14000 Σο ςφςτθμα EMAS ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 84

Θ ςειρά ISO 14000 (1) Θ ςειρά ISO 14000 αποτελεί διεκνζσ ςφςτθμα προτφπων περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ που μποροφν να εφαρμοςτοφν ςε επιχειριςεισ και οργανιςμοφσ. Με τα πρότυπα αυτά θ επιχείρθςθ μπορεί να οργανϊνει τισ επιχειρθςιακζσ διαδικαςίεσ ζτςι ϊςτε να εξαςφαλίηει τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ και τθν αςφάλεια των εργαηομζνων, ενϊ παράλλθλα ςυμμορφϊνεται με τθν περιβαλλοντικι νομοκεςία και δεςμεφεται για ςυνεχι βελτίωςθ των περιβαλλοντικϊν τθσ επιδόςεων. ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 85

Θ ςειρά ISO 14000 (2) Ρυρινασ τθσ ςειράσ είναι το πρότυπο ISO 14001. Εφαρμόηεται: Στθν υλοποίθςθ/διατιρθςθ/βελτίωςθ ςυςτθμάτων περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ Στθν προβολι τθσ ςυμμόρφωςθσ τθσ εταιρείασ ςε τρίτουσ Στθν πιςτοποίθςθ του ςυςτιματοσ περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ μίασ επιχείρθςθσ από αρμόδιο οργανιςμό Στον αυτοκακοριςμό /αυτοδζςμευςθ για ςυμμόρφωςθ με το διεκνζσ αυτό πρότυπο. Θ ςειρά αυτι περιλαμβάνει και ζνα ςφνολο άλλων προτφπων με ςυςτάςεισ και ςυςτιματα περιβαλλοντικισ αξιολόγθςθσ προϊόντων. ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 86

Ενζργειεσ απόκτθςθσ πιςτοποιθτικοφ ISO 14000 1. Ζγγραφθ διατφπωςθ από τθ διοίκθςθ τθσ επιχείρθςθσ τθσ αποςτολισ τθσ ςε περιβαλλοντικά ηθτιματα 2. Κατάρτιςθ αρχικισ περιβαλλοντικισ επιςκόπθςθσ (νομοκετικζσ ρυκμίςεισ, αρνθτικζσ επιδράςεισ προϊόντων ςτο περιβάλλον) και κακιζρωςθ επίςθμου αρχείου κανόνων (μείωςθ κατανάλωςθσ ενζργειασ, εξαςφάλιςθ ανταπόκριςθσ ςε ςυνκικεσ ζκτακτθσ ανάγκθσ) 3. Εκπόνθςθ προγράμματοσ περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ (ανάλυςθ νζων ζργων/προϊόντων και των περιβαλλοντικϊν τουσ επιδράςεων) 4. Εκτίμθςθ επιπτϊςεων ςτο περιβάλλον με δθμιουργία αρχείου περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων. ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 87

Οφζλθ κακιζρωςθσ ςυςτιματοσ ISO 14000 Ρεριβαλλοντικά οφζλθ: Δζςμευςθ επιχείρθςθσ ρφπανςθσ περιβάλλοντοσ κακιζρωςθσ πολιτικισ αποφυγισ/μείωςθσ Κακιζρωςθ διαδικαςίασ επίτευξθσ περιβαλλοντικϊν ςτόχων Μζτρθςθ περιβαλλοντικϊν επιδόςεων Ρεριβαλλοντικι ευαιςκθτοποίθςθ εργαηομζνων Ενκάρρυνςθ προμθκευτϊν περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ για τθν κακιζρωςθ προγράμματοσ Επιχειρθςιακά οφζλθ: Βελτίωςθ περιβαλλοντικισ εικόνασ ςτουσ πελάτεσ Αφξθςθ απόδοςθσ ιδίων κεφαλαίων μζςω αποτελεςματικότερθσ διοίκθςθσ και ορκολογικισ κατανομισ πόρων Μείωςθ κόςτουσ παραγωγισ εξαιτίασ τθσ μείωςθσ ενζργειασ/πρϊτων υλϊν και τθσ αποφυγισ προςτίμων. ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 88

Κανονιςμόσ EMAS O EMAS αφορά τθν εκελοντικι ςυμμετοχι των επιχειριςεων του βιομθχανικοφ τομζα ςε ζνα κοινοτικό ςφςτθμα οικολογικισ διαχείριςθσ και ελζγχου. Αποτελεί κίνθτρο για τισ επιχειριςεισ, προκειμζνου να ειςαγάγουν τθν περιβαλλοντικι διάςταςθ ςτο ςφςτθμα διοίκθςθσ τουσ ι να βελτιϊςουν τθν περιβαλλοντικι τουσ πρακτικι ςε μόνιμθ βάςθ. Θ πιςτοποίθςθ αφορά το χϊρο τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ και όχι όλθ τθν επιχείρθςθ και μπορεί να εφαρμοςτεί αν θ επιχείρθςθ ανικει ςε καλυπτόμενουσ βιομθχανικοφσ κλάδουσ. ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 89

Ενζργειεσ απόκτθςθσ πιςτοποιθτικοφ EMAS 1. Θζςπιςθ περιβαλλοντικισ πολιτικισ 2. Ρεριβαλλοντικι επιςκόπθςθ χϊρου δραςτθριοτιτων και πρόταςθ νζων μζτρων 3. Υιοκζτθςθ περιβαλλοντικοφ προγράμματοσ και ςυςτιματοσ περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ 4. Διενζργεια περιβαλλοντικϊν ελζγχων 5. Στόχευςθ ςε ανϊτατο διοικθτικό επίπεδο για ςυνεχι περιβαλλοντικι βελτίωςθ 6. Σφνταξθ περιβαλλοντικισ διλωςθσ 7. Ριςτοποίθςθ των προθγουμζνων ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 90

Οφζλθ κακιζρωςθσ ςυςτιματοσ EMAS Ευρωπαϊκι αναγνϊριςθ Βελτίωςθ δθμόςιασ εικόνασ επιχείρθςθσ Αφξθςθ εμπιςτοςφνθσ πελατϊν Αφξθςθ μεριδίου αγοράσ Δθμιουργία κινιτρων μεγαλφτερθσ ςυμμετοχισ/υπευκυνότθτασ εργαηομζνων Αποφυγι περιβαλλοντικϊν προςτίμων Βελτιωμζνθ περιβαλλοντικι απόδοςθ Φκθνότερα αςφάλιςτρα Ζλεγχοσ κινδφνων ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 91

Κυριότερεσ διαφορζσ ISO 14000 EMAS (1) ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 92

Κυριότερεσ διαφορζσ ISO 14000 EMAS (2) Ρλεονεκτιματα τθσ ςειράσ ISO 14000: Ρλιρθσ περιγραφι ενόσ ολοκλθρωμζνου ςυςτιματοσ περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ, εναρμονιςμζνου με τισ αρχζσ διοίκθςθσ ολικισ ποιότθτασ Συνεκτικότθτα-ευελιξία Ρλεονζκτθμα κανονιςμοφ EMAS: Δθμοςιοποίθςθ περιβαλλοντικισ διλωςθσ επαλθκεφςιμθσ από ανεξάρτθτο φορζα. ΣΥΣΤΘΜΑΤΑ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΘΣ ΔΙΟΙΚΘΣΘΣ 93