ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Α ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ημερομηνία: Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες Τεχνολογικός αναλφαβητισμός Παλιά, η σχολική εκπαίδευση στη χώρα μας δεν ήταν υποχρεωτική, κι έτσι πάρα πολλά παιδιά, κυρίως κορίτσια -φτωχών οικογενειών από την επαρχία και τις πόλεις- δεν έμαθαν να διαβάζουν και να γράφουν. Από τότε, όμως, πολλά άλλαξαν. Οι οικονομικές συνθήκες της χώρας μας βελτιώθηκαν και η σχολική εκπαίδευση έγινε υποχρεωτική (αρχικά για το δημοτικό και στη συνέχεια για το γυμνάσιο) για όλους. Φυσικό λοιπόν, είναι το "Χ" που σχεδίαζε, αντί υπογραφής, η προγιαγιά και ο προπάππος μας να ανήκει πλέον στο παρελθόν και οι περισσότεροι να ξέρουμε να βάζουμε φαρδιά πλατιά την υπογραφή μας είτε στο θρανίο, όταν βαριόμαστε στην τάξη, είτε στο διαγώνισμα της γλώσσας ή των μαθηματικών.. Πρόσφατα ένας φίλος μου, με πληροφόρησε ότι στο Ίντερνετ μπορείς να βρεις οποιαδήποτε πληροφορία θέλεις, να μιλήσεις με όποιον θέλεις, ό,τι ώρα θέλεις. Μου έλεγε, επίσης, πόσο διευκολύνουν την επικοινωνία οι υπολογιστές, αφού πια ο καθένας μπορεί να έχει από έναν στη δουλειά του ή στο σπίτι του. Ισχύει όμως αυτό; Οι άνθρωποι που έχουν γνώση και πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες είναι ελάχιστοι! Σύμφωνα με κάποιες έρευνες που έχουν γίνει, αυτοί που δεν έχουν παροχή ηλεκτρικού ρεύματος είναι πολύ περισσότεροι απ' αυτούς που σερφάρουν στο Ίντερνετ! Κάποιοι υποστηρίζουν ότι από την εποχή των παππούδων και των γιαγιάδων μας έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα. Εννοούν ότι όπως παλαιότερα κάποιος που δεν γνώριζε γραφή και ανάγνωση έμενε έξω από τις εξελίξεις της εποχής του, έτσι ακριβώς μένει έξω από τις εξελίξεις κι αυτός που δεν μπορεί να παρακολουθήσει την τεχνολογική πρόοδο της εποχής μας. Σήμερα, όσοι μένουν εκτός τεχνολογικών εξελίξεων δεν είναι μόνο αυτοί που κατάγονται από μη αστικά κέντρα, αλλά κι αυτοί που είναι φτωχοί. Όσο πιο απαιτητική γίνεται η καθημερινή ζωή, τόσο πιο εύκολο είναι κάποιοι να μένουν έξω από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Αν σκεφτούμε ότι πολλές από τις εργασίες που κάνουν ευκολότερη την καθημερινή ζωή γίνονται μέσω υπολογιστών, και μόνο 3 στους 10 έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν υπολογιστή, τι γίνεται με τους υπόλοιπους 7; Πιο συγκεκριμένα, αν 1 στους 100 απ' όλο τον κόσμο έχει την δυνατότητα να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει τις νέες τεχνολογίες, τι γίνεται με τους υπόλοιπους 99; Αφού ο αναλφαβητισμός συνδέεται με τη φτώχεια (ή τον πλούτο), μια πολύ καλή λύση θα ήταν φτηνή τεχνολογία για όλους. Ή ίσως κάτι τελείως διαφορετικό: ένα σύστημα που ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 3
θα μας επέτρεπε να συμμετέχουμε σε όλα με ίσους όρους, ανεξαρτήτως χρημάτων, γνώσεων, τόπου καταγωγής, φύλου και ηλικίας. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. Πώς φαίνεται μέσα από το κείμενο ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει από την εποχή των παππούδων και των γιαγιάδων μας; Να απαντήσετε σε μια παράγραφο 60 80 λέξεων. Μονάδες 10 Α2. Σε μια παράγραφο 70 90 λέξεων να αναπτύξετε τις απόψεις σας για τα πλεονεκτήματα του διαδικτύου στην εποχή μας. Μονάδες 12 Β1α. Να αντικαταστήσετε τις επιτονισμένες λέξεις (υποχρεωτική, συνθήκες, ξέρουμε, πληροφόρησε, θέλεις) των δύο πρώτων παραγράφων του κειμένου με τις συνώνυμές τους. Β1β. Με τις συνώνυμες λέξεις της προηγούμενης άσκησης να δημιουργήσετε προτάσεις στις οποίες να αναδεικνύεται το νόημά τους. Β2α. Να γράψετε τα αντίθετα των επιτονισμένων λέξεων της τελευταίας παραγράφου του κειμένου. (συνδέεται, φτηνή, διαφορετικό, επέτρεπε, ίσους ) Β2β. Σε μια περίοδο λόγου περίπου 20 30 λέξεων να εξηγηθεί το νόημα της μεταφορικής φράσης: «που σερφάρουν στο Ίντερνετ!» Β3α. Κάθε φράση αναφέρεται αντίστοιχα σε μία παράγραφο. Απαντήστε χαρακτηρίζοντας τη σωστή ή λάθος Ο αναλφαβητισμός δεν μειώθηκε παρά την καθιέρωση της υποχρεωτικής Εκπαίδευσης. Το Ιντερνετ προσφέρει πολλές δυνατότητες αλλά ελάχιστοι μπορούν να τις έχουν. Από τον τεχνολογικό αναλφαβητισμό πλήττονται όσοι ζουν στην ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 3
ύπαιθρο αλλά και όσοι δεν έχουν οικονομική άνεση. Η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι αποκλεισμένη από τις τεχνολογικές εξελίξεις που κάνουν ανετότερη τη ζωή. Η καλύτερη λύση για να αντιμετωπιστεί ο αναλφαβητισμός είναι η εκπαίδευση να ξεπερνά τις οικονομικές και άλλες ανισότητες. Β3β. Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου του κειμένου. (Κάποιοι υποστηρίζουν που είναι φτωχοί..). Μονάδες 3 Γ. Ο αναλφαβητισμός εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα προβλήματα που μαστίζουν τόσο τον προηγμένο κόσμο όσο και αυτόν που βρίσκεται υπό ανάπτυξη. Ποια σημαντικά προβλήματα επιφέρει ο αναλφαβητισμός; Εξετάστε το πρόβλημα από ατομική, εθνική και παγκόσμια σκοπιά. Γράφετε επιστολή σε εφημερίδα συμμετέχοντας σε δημόσιο διάλογο από τη στήλη των αναγνωστών (350-400 λέξεις) 0 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 3
ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Α ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ημερομηνία: Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Σύμφωνα με το κείμενο αποδεικνύεται ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει από την εποχή των παππούδων και γιαγιάδων μας. Αρχικά, η εκπαίδευση έχει καταστεί πλέον υποχρεωτική με αποτέλεσμα να μορφώνονται και τα κορίτσια. Παράλληλα, η άνοδος αυτή στο μορφωτικό επίπεδο φαίνεται και από την αλλαγή στον τρόπο υπογραφής, αφού οι περισσότεροι γνωρίζουν πώς να υπογράφουν αποφεύγοντας κάποια διακριτικά που μαρτυρούσαν την άγνοιά τους. Τέλος, σημαντική διαφοροποίηση παρατηρείται και στον τρόπο επικοινωνίας και πληροφόρησης, καθώς το διαδίκτυο αποτελεί τον κυριότερο φορέα τους. Έτσι, ο σημερινός αναλφάβητος δεν είναι όποιος δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση, αλλά εκείνος που αγνοεί τις νέες τεχνολογίες. Α2. Πλεονεκτήματα του διαδικτύου: Γρήγορη και πολυφωνική ενημέρωση. Αποτελεί το ταχύτερο ενημερωτικό μέσο στο οποίο μπορεί κανείς να αναζητήσει και να ανακαλύψει διαφορετικές τοποθετήσεις και να σχηματίσει άποψη για τα δρώμενα. Δυνατότητα πρόσβασης σε ποικίλου περιεχομένου πληροφορίες. Το γεγονός αυτό καθιστά το διαδίκτυο και σημαντικό εκπαιδευτικό φορέα, αφού οι γνώσεις μεταφέρονται ευκολότερα μέσω αυτού και είναι προσβάσιμες σχεδόν από όλους. Διαδραστική μορφή επικοινωνίας και πληροφόρησης. Με το διαδίκτυο την ίδια στιγμή ο πομπός γίνεται δέκτης, γεγονός που προωθεί μια πιο γόνιμη μορφή επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, αφού μπορούν και ανταλλάσσουν μηνύματα ανεξαρτήτων χρόνου και απόστασης. Μέσο ψυχαγωγίας. Δίνεται η δυνατότητα για εποικοδομητική ηλεκτρονική διασκέδαση που μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα και την ανάγνωση ψηφιακών βιβλίων. Μέσο καθημερινών συναλλαγών (αγορές, πληρωμές). Β1α. υποχρεωτική = αναγκαστική συνθήκες = συγκυρίες, καταστάσεις ξέρουμε = γνωρίζουμε ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 5
πληροφόρησε = ενημέρωσε θέλεις = επιθυμείς Β1β. Για την πρόοδο και ευημερία μιας κοινωνίας αναγκαστική θεωρείται η γόνιμη επαφή και συνεργασία των πολιτών. Οι καταστάσεις που βιώνουν τα παιδιά που υφίστανται ενδοσχολική βία είναι τραγικές και οδυνηρές. Όλοι γνωρίζουμε πως η οικογένεια είναι από τους βασικότερους φορείς κοινωνικοποίησης των νέων. Ο διευθυντής του σχολείου ενημέρωσε τους μαθητές ότι θα πραγματοποιηθεί μια σημαντική εκπαιδευτική εκδρομή. Η επιλογή των βιβλίων είναι καλό να γίνεται ανάλογα με τα ενδιαφέροντα που επιθυμείς να καλύψεις. Β2α. συνδέεται: απομακρύνεται, αποσυνδέεται φτηνή: ακριβή διαφορετική: όμοια, ίδια επέτρεπε: απαγόρευε ίσους: άνισους Β2β. Η μεταφορική φράση «σερφάρουν στο Ίντερνετ» αφορά την πλοήγηση των χρηστών του διαδικτύου στις διάφορες ιστοσελίδες του στην προσπάθειά τους να αναζητήσουν πληροφορίες, να διασταυρώσουν απόψεις, να συγκρίνουν την ενημέρωση που λαμβάνουν. Β3α. Λάθος Σωστό Σωστό Σωστό Σωστό ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 5
Β3β. Τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου είναι: Θεματική περίοδος: Κάποιοι υποστηρίζουν πολύ τα πράγματα. Λεπτομέρειες: Εννοούν φτωχοί. Κατακλείδα: Στην παράγραφο δεν εντοπίζεται πρόταση κατακλείδα. Γ. Πρόλογος Θεσσαλονίκη, 18 Δεκεμβρίου 2016 Αξιότιμοι συντάκτες της εφημερίδας, Με αφορμή την παγκόσμια μέρα των ανθρώπινων δικαιωμάτων που τιμήθηκε πριν από λίγες μέρες γράφω αυτή την επιστολή για να εκφράσω τους προβληματισμούς μου για ένα δικαίωμα που νομίζω ότι εξακολουθεί να παραβιάζεται. Πρόκειται για το δικαίωμα της μόρφωσης, της εκπαίδευσης, το οποίο παρά την τεράστια πρόοδο που έχει συντελεστεί κάποιοι το στερούνται. Το γεγονός αυτό πιστοποιείται, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο αναλφαβητισμός εξακολουθεί να πλήττει τόσο τον λεγόμενο «τρίτο» κόσμο, όσο και τις κοινωνίες της προηγμένης Δύσης. Κύριο μέρος: Συνέπειες του αναλφαβητισμού α) Για το άτομο Αντιμετωπίζει δυσχέρειες στην εύρεση εργασίας και συχνά οδηγείται στην ανεργία αντιμετωπίζοντας σοβαρά οικονομικά προβλήματα που υποβαθμίζουν το βιοτικό του επίπεδο. Δεν καλλιεργεί αρετές όπως την κριτική ικανότητα, την αντίληψη, τη μνήμη με αποτέλεσμα να γίνεται δέσμιο προκαταλήψεων και να μετατρέπεται σε άβουλο, χειραγωγήσιμο ον. Παράλληλα η αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμένων δεν επιτρέπει τον εμπλουτισμό γνώσεων, τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων και την απαλλαγή από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Το αναλφάβητο άτομο διακατέχεται από αισθήματα μειονεξίας, σύνδρομα κατωτερότητας και ανασφάλεια, έλλειψη αυτοπεποίθησης χάνοντας κάθε διάθεση να αναλάβει πρωτοβουλίες και δράση. Συχνά υποτάσσεται στα πάθη του (μίσος, ψέμα, ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 5
συκοφαντία, αδικία), γιατί του λείπουν η αυτογνωσία, η αυτοκριτική, η αυτοκυριαρχία. β) Για την κοινωνία Ο αναλφαβητισμός δυσχεραίνει την οικονομική ανάπτυξη, αφού τα αναλφάβητα άτομα στερούνται την αναγκαία τεχνογνωσία, δεν είναι εξειδικευμένα ούτε ενημερωμένα για τις τεχνολογικές εξελίξεις με συνέπεια η χώρα να μην μπορεί να ανταγωνιστεί τις προηγμένες. Ο αναλφαβητισμός ευνοεί την εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (βία, εγκληματικότητα, ρατσισμός), καθώς παρατηρείται άκριτη προσκόλληση σε εμμονές, εκδηλώσεις φανατισμού με αποτέλεσμα την κοινωνική δυσλειτουργία λόγω αδυναμίας επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων. Υποσκάπτεται το δημοκρατικό πολίτευμα, γιατί οι αναλφάβητοι γίνονται εύκολα θύματα πολιτικής δημαγωγίας και λαϊκισμού, δεν κατανοούν τα πολιτικά προγράμματα, δεν μπορούν να επιλέξουν αξιοκρατικά τους πολιτικούς τους εκπροσώπους. Επικρατεί πνευματική και πολιτιστική καθυστέρηση, καθώς οι χώρες με υψηλό δείκτη αναλφαβητισμού κινδυνεύουν με πολιτιστική αλλοτρίωση, διακατέχονται συχνά από προγονοπληξία ή προοδοπληξία, γίνονται επιρρεπείς στον μιμητισμό και την ξενομανία. γ) Για την παγκόσμια κοινότητα Ο αναλφαβητισμός αυξάνει το χάσμα ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες, καθώς οι δεύτερες δεν μπορούν να γίνουν ανταγωνιστικές και να προοδεύσουν τόσο σε οικονομικό όσο και πνευματικό επίπεδο. Επιτρέπει την εκμετάλλευση των αδύναμων χωρών με συνέπεια την καταπάτηση των δικαιωμάτων. Διαιωνίζει καταστάσεις ρατσισμού, αφού η απουσία γνώσης εμποδίζει την κατάρριψη στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Πολιτιστική, οικονομική, πολιτική κυριαρχία των ισχυρών λαών σε βάρος εκείνων που η άγνοια τους στερεί τη δυνατότητα να υπερασπίσουν τα δικαιώματά τους. Επίλογος Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι ο αναλφαβητισμός είναι ένα φαινόμενο που αποτελεί τροχοπέδη σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δράσης. Δεν είναι μόνο ένα ατομικό πρόβλημα, ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 4 ΑΠΟ 5
αλλά επηρεάζει τόσο τις κοινωνίες που παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό αναλφάβητων πολιτών όσο και την παγκόσμια κοινότητα, αφού διαταράσσει τις ισορροπίες και προωθεί ανισότητες και αδικίες. Επιτακτική, για τον λόγο αυτό θεωρείται η ανάληψη δράσης από εθνικούς και διεθνής φορείς για την περιστολή και τη σταδιακή εξάλειψη του φαινομένου, καθώς στην εποχή της προόδου, της παγκοσμιοποίησης και της πληροφόρησης δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν συνάνθρωποι μας που δεν απολαμβάνουν το αγαθό της παιδείας. Με εκτίμηση ένας αναγνώστης ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 5 ΑΠΟ 5