ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΧΩΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΡΥΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ - ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΧΩΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΡΥΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΟΥΦΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΕΜ.: 4740 203-7 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Αναπληρωτής καθηγητής Γεώργιος Τσιλιγκιρίδης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 203

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ - ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΧΩΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΡΥΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΟΥΦΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΕΜ.: 4740 203-7 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Αναπληρωτής καθηγητής Γεώργιος Τσιλιγκιρίδης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 203

. 2. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5. Υπεύθυνος: Αναπληρωτής καθ. Γεώργιος Τσιλιγκιρίδης 3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 4. 6. Αρμόδιος Παρακολούθησης:. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ 7. Τίτλος εργασίας: Χωρική κατανομή και χρονική διακύμανση των εκπομπών αέριων ρύπων από την βιομηχανία στην Ελλάδα 8. Ονοματεπώνυμο φοιτητή: Μπουφίδου Μαρία 0. Θεματική περιοχή: Αέρια Ρύπανση 4. Περίληψη:. Ημερομηνία έναρξης: /202 9. Αριθμός μητρώου: 4740 2. Ημερομηνία παράδοσης: 0/203 Αντικείμενο της παρούσας εργασίας αποτελεί η χωρική κατανομή των συνολικών εκπομπών αέριων ρύπων που προέρχονται από την μεταποιητική βιομηχανία στην Ελλάδα, καθώς και η χρονική διακύμανση τους. Συγκεκριμένα, μελετάται η κατανομή των εκπομπών στο σύνολο της Ελλάδα και στα δύο μεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας, την Αττική και την Ε.Π. Θεσσαλονίκης. Η εργασία αποτελείται από 7 κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο, εισάγονται βασικές γενικές έννοιες της αέριας ρύπανσης και κάποιες ειδικότερες που αφορούν την ρύπανση από την βιομηχανία. Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναπτύσσεται η μεθοδολογία υπολογισμού των εκπομπών η οποία στηρίζεται στη χρήση κατάλληλων συντελεστών εκπομπής. Στη συνέχεια, στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι κλάδοι οικονομικών δραστηριοτήτων με τους αντίστοιχους κωδικούς. Στο τέταρτο κεφάλαιο, παρατίθενται τα αποτελέσματα που προέκυψαν με βάση τις ενεργειακές καταναλώσεις του 2003. Στο πέμπτο και στο έκτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα γραφήματα που προέκυψαν και τα οποία απεικονίζουν την χωρική κατανομή και την χρονική διακύμανση των εκπομπών, αντίστοιχα. Τέλος, στο έβδομο κεφάλαιο, καταγράφονται και σχολιάζονται τα συμπεράσματα, στα οποία κατέληξε η εργασία. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η παρούσα έκθεση είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εκπεμπόμενων αέριων ρύπων συγκεντρώνεται στις περιοχές όπου είναι εγκατεστημένες οι περισσότερες βιομηχανικές μονάδες της χώρας, δηλαδή στους νομούς Αττικής, Βοιωτίας και Θεσσαλονίκης. 5. Στοιχεία εργασίας: 3. Αριθμός εργασίας: Αρ. Σελίδων: 55 Αρ. Εικόνων: 4 203-7 Αρ. Διαγραμμάτων: 44 Αρ. Πινάκων: 6 Αρ. Παραρτημάτων: - Αρ. Παραπομπών: - 6. Λέξεις κλειδιά: Βιομηχανία Εκπομπές Αέριοι ρύποι Χωρική κατανομή 7. Σχόλια: 8. Συμπληρωματικές παρατηρήσεις: 9. Βαθμός:

. ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI 2. DEPARTMENT OF MECHANICAL ENGINEERING 5. Supervisor: Associate Prof. Georgios Tsilingiridis 3. ENERGY SECTOR 4. 6.Undergraduate dissertation title: Spatial distribution and temporal variation of industrial gaseous emissions in Greece 7. Student name: Boufidou Maria 9. Topic Area: Air pollution 3. Summary : 0. Start date /202 8. Student Registration No: 4740. Presentation date 0/203 This study presents the spatial distribution of industrial air pollutant emissions in Greece and their temporal variation. More specifically, the spatial distribution of the emissions refers to Greece and to the prefectures of Attica and Thessaloniki. On this basis, the thesis consists of seven chapters. Chapter is an introduction to the basic terms of air pollution and of the pollution from industrial activities. Chapter 2 describes the methodology used to calculate the emissions, which is based on the usage of suitable emission factors. In chapter 3, the classification of the industrial activities is presented. In the fourth chapter, the results are presented, based on the energy consumption of year 2003. In chapters 5 and 6, figures with the spatial distribution and the temporal variation of the emissions are presented, respectively. Finally, the conclusions drawn are mentioned in chapter 7. The main conclusion of the current study, is that the majority of the emitted pollutants is concentrated in areas where most of the industrial units are installed, e.g. in the prefectures of Attica, Boeotia and Thessaloniki. 2: Dissertation No: 20 3-7 4. The dissertation comprises of: No. of pages: 55 No. of pictures: 4 No. of figures: 44 No. of tables: 6 No. of annexes: - No. of references: - 5. Keywords: Industry Emissions Gaseous pollutants Spatial distribution 6. Comments: 7. Additional notes: 8. Grade

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η βιομηχανική δραστηριότητα κατέχει κυρίαρχο ρόλο στην οικονομική ευημερία της χώρας, συνεισφέροντας στην ανάπτυξη της. Ωστόσο, η βιομηχανία με την λειτουργία της αποτελεί σημαντικότατη πηγή ρύπανσης με αποτέλεσμα να επιδρά αναπόφευκτα στο περιβάλλον καθώς και σε κάθε είδους οργανισμό που ζει μέσα σε αυτό. Η σημαντικότερη μορφή ρύπανσης που προκαλείται είναι η ατμοσφαιρική που είναι και το αντικείμενο μελέτης της παρούσας εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, στην παρούσα εργασία γίνεται καταρχάς καταγραφή των ποσοτήτων των καυσίμων που χρησιμοποιούνται στην ελληνική βιομηχανία και εκτίμηση των εκπομπών αέριων ρύπων που προέρχονται από την χρήση των καυσίμων αυτών. Εν συνεχεία, παρουσιάζεται η χωρική κατανομή των εκπεμπόμενων ρύπων σε επίπεδο χώρας καθώς και για τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Τέλος, παρουσιάζεται η χρονική διακύμανση των εκπομπών αέριων ρύπων, όπως προκύπτει από μεταβολές της δραστηριότητας των βιομηχανικών μονάδων. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Γεώργιο Τσιλιγκιρίδη για την επιστημονική του υποστήριξη και καθοδήγηση. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 203 Μπουφίδου Μαρία

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ.. ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. Γενικά.2. Ρύπανση από τη βιομηχανία.2.. Οξείδια του θείου (SO x ) 2.2.2. Οξείδια του αζώτου (NO x ) 3.2.3. Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) 3.2.4. Διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) 3.2.5. Μεθάνιο (CH 4 ) 4.2.6. Υποξείδιο του αζώτου (N 2 O) 4.2.7. Πτητικές οργανικές ενώσεις (NMVOC) 4.2.8. Αιωρούμενα σωματίδια 5.3. Εξέλιξη της βιομηχανίας στην Ελλάδα 6 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΜΟΥ ΕΚΠΟΜΠΩΝ 8 2.. Γενικά 8 2.2. Εκπομπές SO 2 και CO 2 8 2.3. Εκπομπές λοιπών αερίων 9 2.4 Συντελεστές εκπομπής 9 2.4.. Συντελεστές εκπομπής SO 2 και CO 2 0 2.4.2. Συντελεστές εκπομπής λοιπών αερίων 0 2.5. Χαρακτηριστικά καυσίμων και συντελεστές εκπομπές αέριων ρύπων 0 3. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΛΑΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 2 3.. Ταξινόμηση κλάδων μεταποιητικών βιομηχανιών 2 4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ 8 4.. Καταναλώσεις ενέργειας ανά βιομηχανικό κλάδο 8 4.2. Καταναλώσεις ενέργειας ανά γεωγραφικό διαμέρισμα 20 4.3. Εκπομπές ανά βιομηχανικό κλάδο 22 4.4. Εκπομπές ανά γεωγραφικό διαμέρισμα 23 5. ΧΩΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ 24 5.. Γενικά 24 5.2. Μεθοδολογία 24 5.3. Αποτελέσματα 28 6. ΧΡΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ 39 6.. Γενικά 39 6.2. Μεθοδολογία 4 6.3. Αποτελέσματα 42 7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 49 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Δηζαγσγή. ΔΗΑΓΩΓΖ.. Γεληθά Ζ ξχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο απνηειεί έλα απφ ηα ζνβαξφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ην πεξηβάιινλ. Ωο αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ραξαθηεξίδεηαη ε παξνπζία ζηελ αηκφζθαηξα νπζηψλ πνπ θάησ απφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο (ζπγθέληξσζε, ρξνληθή δηάξθεηα παξακνλήο ζηελ αηκφζθαηξα) κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ νκαιή δηαβίσζε ησλ νξγαληζκψλ πνπ δνπλ πάλσ ζηνλ πιαλήηε. Ζ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε ηελ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο, ε νπνία ζπλεπάγεηαη ηελ νινέλα απμαλφκελε ρξήζε ελεξγεηαθψλ πφξσλ κε πξνθαλείο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ άλζξσπν. Οη θχξηεο πεγέο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο δηαθξίλνληαη ζηηο θπζηθέο θαη ζηηο αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο. Οη ηειεπηαίεο επζχλνληαη γηα πιεζψξα πξνβιεκάησλ πνπ δεκηνπξγνχληαη εμαηηίαο απμεκέλσλ εθπνκπψλ αέξησλ ξχπσλ κε απνηέιεζκα ηελ ππνβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο δσήο θάζε είδνπο δσληαλνχ νξγαληζκνχ. Φαηλφκελα φπσο ε ηξχπα ηνπ φδνληνο, ην θσηνρεκηθφ λέθνο, ε φμηλε βξνρή θαη ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ απνηεινχλ κεξηθέο απφ ηηο επηπηψζεηο ησλ απμεκέλσλ επηπέδσλ εθπνκπψλ αέξησλ ξχπσλ. Ζ εθηίκεζε ησλ πνζνηήησλ αέξησλ ξχπσλ πνπ εθπέκπνληαη ζηελ αηκφζθαηξα εμαηηίαο ησλ πνηθίισλ αλζξσπνγελψλ δξαζηεξηνηήησλ έρεη βαξχλνπζα ζεκαζία, ηφζν γηα ηνλ ζρεδηαζκφ αληηξξππαληηθήο πνιηηηθήο, φζν θαη γηα ηελ πξφβιεςε επηπέδσλ ξχπαλζεο, ηδηαίηεξα ζε επηβαξπκέλεο πεξηνρέο. Βάζε γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο εμάξηεζεο ησλ επηπέδσλ ξχπαλζεο απφ ηηο εθπνκπέο ξχπσλ απνηειεί ε γλψζε θαη ε δηαζεζηκφηεηα ζηνηρείσλ φπσο ε ρσξηθή θαηαλνκή θαη ρξνληθή δηαθχκαλζε ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ θαζψο θαη ηνπνγξαθηθψλ θαη κεηεσξνινγηθψλ δεδνκέλσλ γηα ηηο πεξηνρέο ελδηαθέξνληνο. Σνηνπηνηξφπσο, γίλεηαη επθνιφηεξε ε αλάπηπμε ζρεδίνπ πξφιεςεο θαη αληηκεηψπηζεο ηεο ξχπαλζεο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ γίλεηαη ζε παγθφζκην επίπεδν, πξνζπάζεηα θαηαγξαθήο φισλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ απνηεινχλ πεγέο εθπνκπήο αέξησλ ξχπσλ θαη δεκηνπξγήζεθαλ θαηάινγνη απνγξαθψλ πνπ παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν ππνινγηζκνχ ηνπο. Απφ ηνπο πιεξέζηεξνπο θαηαιφγνπο είλαη ν CORINAIR θαη ν IPCC []..2. Ρύπαλζε από ηελ βηνκεραλία Ζ βηνκεραλία καδί κε ηελ θπθινθνξία θαη ηνπο κηθξνθαηαλαισηέο απνηεινχλ ηηο αλζξσπνγελείο πεγέο ξχπαλζεο ηεο αηκφζθαηξαο. Ζ ξχπαλζε απφ ηελ βηνκεραλία, πνπ απνηειεί θαη ην αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, είλαη απνηέιεζκα ησλ δηεξγαζηψλ θαχζεο θαη ησλ δηαθπγψλ αεξίσλ πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαηά ηελ ιεηηνπξγία ησλ βηνκεραληθψλ κνλάδσλ. ηελ βηνκεραλία ζπγθαηαιέγνληαη: Γηπιηζηήξηα: θαπζαέξηα (SO 2, αησξνχκελα ζσκαηίδηα), ζεηνχρα αέξηα θαηά ηελ απνζείσζε, ζσκαηίδηα θαηά ηελ ππξφιπζε, δηαθπγέο πδξνγνλαλζξάθσλ Υεκηθή βηνκεραλία: Παξαζθεπή ζεηηθνχ νμένο, βηνκεραλία ιηπαζκάησλ, πεηξνρεκηθή βηνκεραλία, θαχζε απνξξηκκάησλ Δπεμεξγαζία κεηάιισλ Θεξκνειεθηξηθνί ζηαζκνί

Δηζαγσγή ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη νη θχξηνη αέξηνη ξχπνη πνπ εθπέκπνληαη απφ βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ησλ νπνίσλ νη εθπνκπέο εθηηκψληαη ζηελ παξνχζα εξγαζία. Ωο θχξηνη αέξηνη ξχπνη έρνπλ ραξαθηεξηζζεί δηεζλψο νη εμήο ελψζεηο: SO x (SO 2, SO 3 ), NO Υ (NO, NO 2 ), CO, CO 2, CH 4, N 2 O, NH 3 θαη NMVOC..2.. Ομείδηα ηνπ ζείνπ (SO x ) Σν δηνμείδην ηνπ ζείνπ (SO 2 ) είλαη έλα άρξσκν αέξην, άνζκν ζε ρακειέο ζπγθεληξψζεηο θαη κε έληνλε εξεζηζηηθή νζκή ζε πςειέο ζπγθεληξψζεηο (κεγαιχηεξεο απφ 3 ppm). Σν δηνμείδην ηνπ ζείνπ νμεηδψλεηαη κε θσηνρεκηθή ή θαηαιπηηθή δηαδηθαζία ζε ηξηνμείδην ηνπ ζείνπ (SO 3 ). Δπίζεο ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ απνξξνθψληαο ηελ αηκνζθαηξηθή πγξαζία ζρεκαηίδεη ην ζεηηθφ νμχ (H 2 SO 4 ), ην νπνίν είηε πέθηεη ζην έδαθνο κε ηελ βξνρή (φμηλε βξνρή), είηε πξνζξνθάηαη απφ ηα αησξνχκελα ζηνλ αέξα ζσκαηίδηα θαη ζρεκαηίδεη ζεηηθά άιαηα ζε κνξθή ζσκαηηδίσλ. Σα ζσκαηίδηα απηά ιφγσ βαξπηηθήο θαηαθάζηζεο πέθηνπλ ζην έδαθνο ή εηζπλένληαη. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ αλζξσπνγελψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ απφ ζηαζεξέο πεγέο, φπσο νη ζηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. εκαληηθέο πεγέο απνηεινχλ επίζεο ηα δηπιηζηήξηα πεηξειαίνπ, ηα εξγνζηάζηα επεμεξγαζίαο ραιθνχ θαζψο θαη ε λαπηηιία. Οη εθπνκπέο νμεηδίσλ ηνπ ζείνπ (SO 2, SO 3 ) ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ πεξηεθηηθφηεηα ησλ θαπζίκσλ ζε ζείν. Σν ζείν ππάξρεη ζην θάξβνπλν θαη ζηα πεηξειατθά θαχζηκα, ελψ ε πεξηεθηηθφηεηα ησλ πεξηζζφηεξσλ αέξησλ θαπζίκσλ ζε ζείν ζεσξείηαη ακειεηέα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν ησλ γαηαλζξάθσλ είλαη 2 3 %, ελψ ζε κεξηθά είδε θηάλνπλ θαη ην 7 %. Σν αξγφ πεηξέιαην επίζεο πεξηέρεη ζεηνχρεο ελψζεηο ζε πεξηεθηηθφηεηεο πνπ πνηθίινπλ αλάινγα κε ηελ πξνέιεπζε ηνπ. Καηά ηελ δηαδηθαζία ηεο δηχιηζεο νη ελψζεηο απηέο θαηαλέκνληαη ζηα δηάθνξα πξντφληα, έηζη ψζηε ε πεξηεθηηθφηεηα ησλ ειαθξψλ πγξψλ θαπζίκσλ λα θπκαίλεηαη κεηαμχ 0,05 % θαη 0,5 %, ελψ ηα βαξηά θιάζκαηα (καδνχη) πεξηέρνπλ κέρξη θαη 4 %. Ζ απνζείσζε ησλ θαπζίκσλ, παξά ην πςειφ θφζηνο πνπ έρεη, είλαη κία απαίηεζε γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο, θπξίσο ζηηο θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο. Οη πξνδηαγξαθέο πνπ ηζρχνπλ γηα ηα θαχζηκα ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο επηηξέπνπλ κέγηζηε πεξηεθηηθφηεηα ζε ζείν 0,05 % (m/m) γηα ην πεηξέιαην θίλεζεο, 0,02 % (m/m) γηα ην πεηξέιαην ζέξκαλζεο (νηθηαθή θαη βηνκεραληθή ζέξκαλζε) θαη,5 2 % (m/m) γηα ην πεηξέιαην θίλεζεο πινίσλ [2]. Σν δηνμείδην ηνπ ζείνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζνβαξά αλαπλεπζηηθά πξνβιήκαηα ζηνλ άλζξσπν. Δπηδξά έληνλα ζην αλαπλεπζηηθφ ζχζηεκα, ηδηαίηεξα φηαλ ζπλδπάδεηαη κε πςειέο ζπγθεληξψζεηο αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ θαη πγξαζία. Μεηψλεη επίζεο ηελ νξαηφηεηα ηεο αηκφζθαηξαο θαη απμάλεη ηελ νμχηεηα ησλ επηθαλεηαθψλ πδάησλ (ιίκλεο, πνηάκηα). Σέινο, πξνθαιεί αιινηψζεηο ζηελ βιάζηεζε θαη ζεκαληηθέο θζνξέο ζηα δνκηθά πιηθά..2.2 Ομείδηα ηνπ αδώηνπ (NO X ) ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ πεξηιακβάλνληαη ην κνλνμείδην ηνπ αδψηνπ (ΝΟ) θαη ην δηνμείδην ηνπ αδψηνπ (ΝΟ 2 ). Σν κνλνμείδην είλαη πξσηνγελήο ξχπνο ελψ ην δηνμείδην θπξίσο δεπηεξνγελήο ξχπνο πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ αληίδξαζε ηνπ κνλνμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ κε ην φδνλ (Ο 3 ). Σν δηνμείδην ηνπ αδψηνπ είλαη αέξην κε θαθέ ρξψκα, δηαιπηφ ζην λεξφ, ηζρπξά 2

Δηζαγσγή νμεηδσηηθφ θαη κε νμεία εξεζηζηηθή νζκή. ε πςειέο ζπγθεληξψζεηο είλαη ππεχζπλν γηα ηελ θαθέ απφρξσζε ηνπ αζηηθνχ νπξαλνχ, ελψ πξνθαιεί θαη εξεζηζκνχο ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. Όηαλ ην δηνμείδην ηνπ αδψηνπ έιζεη ζε επαθή κε ηελ πγξαζία, ζρεκαηίδεηαη ην εμαηξεηηθά δηαβξσηηθφ ληηξηθφ νμχ [3]. Λφγσ ηεο κηθξήο εθπεκπφκελεο πνζφηεηαο δηνμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ ζε ζρέζε κε ηα κνλνμείδηα ηνπ αδψηνπ, νη απνγξαθέο δίλνπλ ην άζξνηζκα ησλ εθπνκπψλ ησλ δχν απηψλ ξχπσλ ππφ ηνλ φξν νμείδηα ηνπ αδψηνπ (NO X ). Σα νμείδηα ηνπ αδψηνπ εκπιέθνληαη θαη ελεξγνπνηνχλ ηνλ θσηνρεκηθφ θχθιν αληηδξάζεσλ ζηελ αηκφζθαηξα θαη ζπκβάινπλ ζην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο. Σν κνλνμείδην ηνπ αδψηνπ είλαη ην θχξην πξντφλ ηεο νμείδσζεο ηνπ αδψηνπ ζηηο δηεξγαζίεο θαχζεο πςειήο ζεξκνθξαζίαο. Ζ παξαγσγή ηνπ αξρίδεη ζε ζεξκνθξαζίεο κεγαιχηεξεο απφ 450 ν C, φξην πέξαλ ηνπ νπνίνπ αξρίδεη λα γίλεηαη ρεκηθά ελεξγφ ην άδσην. Ζ θχξηα έλσζε είλαη ην κνλνμείδην ηνπ αδψηνπ, ην νπνίν απνηειεί ην 90 % ησλ ζπλνιηθψλ νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ. Σν δηνμείδην ηνπ αδψηνπ παξάγεηαη απφ δηεξγαζίεο θαχζεο πςειήο ζεξκνθξαζίαο, αλ θαη ζε πνιχ κηθξφηεξεο πνζφηεηεο απφ φηη ην κνλνμείδην, φπσο αλαθέξζεθε θαη πην πάλσ. Απνηειεί επίζεο ην πξντφλ ηεο θπζηθήο νμείδσζεο ηνπ κνλνμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ ζηελ αηκφζθαηξα. Ζ πιεηνςεθία ησλ εθπνκπψλ νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ απφ ηελ θαχζε άλζξαθα πξνέξρεηαη απφ ην άδσην ηνπ θαπζίκνπ. Σν πεξηερφκελν ηνπ αδψηνπ ζηα ζηεξεά θαχζηκα, θαηά βάξνο (maf), πνηθίιιεη: ιηζάλζξαθαο 0,2 3,5 %, ιηγλίηεο 0,4 2,5 %, θσθ 0,6,55 %, ηχξθε 0,7 3,4 %, μχιν 0, 0,3 %, απφβιεηα 0,3,4 %. Γηα ηα πγξά θαχζηκα ην πεξηερφκελν ηνπ αδψηνπ πνηθίιεη γηα ην βαξχ πεηξέιαην κεηαμχ 0, θαη 0,8 % θαηά βάξνο θαη γηα ην πεηξέιαην κεηαμχ 0,005 θαη 0,07 % θαηά βάξνο. Σν θπζηθφ αέξην δελ πεξηέρεη θαλέλα νξγαληθά δεζκεπκέλν άδσην [4]..2.3 Μνλνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO) Σν κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα είλαη άρξσκν, άνζκν θαη άγεπζην, ειαθξχηεξν απφ ηνλ αέξα θαη ειάρηζηα δηαιπηφ ζην λεξφ. Παξάγεηαη απφ ηελ αηειή θαχζε ελψζεσλ πνπ πεξηέρνπλ άλζξαθα, φηαλ δειαδή ε δηαζέζηκε πνζφηεηα νμπγφλνπ δελ επαξθεί γηα ηελ πιήξε νμείδσζε ηνπ άλζξαθα ζε δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, αιιά θαη απφ νξηζκέλεο βηνινγηθέο θαη βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο. Δπηπξφζζεηα ην κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα παξάγεηαη απφ ηελ δηάζπαζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) ζε κνλνμείδην (CO) θαη νμπγφλν (O 2 ). Σν κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα είλαη αζθπμηνγφλν αέξην. Δκθαλίδεη κεγάιε ηάζε λα ελσζεί κε ηελ αηκνζθαηξίλε θαη λα ζρεκαηίζεη αλζξαθπιναηκνζθαηξίλε, ειαηηψλνληαο έηζη ηελ ρσξεηηθφηεηα ηνπ αίκαηνο ζε νμπγφλν. Λφγσ ηεο κηθξήο ηαρχηεηαο δηάρπζεο ην κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα ξππαίλεη θπξίσο ηελ πεξηνρή ζηελ νπνία εθπέκπεηαη..2.4 Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) Σν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα απνηειεί ην θχξην πξντφλ ζε φιεο ηηο δηεξγαζίεο θαχζεσο νξπθηψλ θαπζίκσλ θαζψο θαη νξγαληθψλ ελψζεσλ θαη σο εθ ηνχηνπ παξάγεηαη ζε ηεξάζηηεο πνζφηεηεο. Οη εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα πξνέξρνληαη απφ ηνλ άλζξαθα πνπ εκπεξηέρεηαη ζην θαχζηκν. Ζ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ άλζξαθα ζην θαχζηκν κεηαβάιιεηαη 3

Δηζαγσγή αλάινγα κε ην είδνο ηνπ θαπζίκνπ (6 87 % γηα ιηζάλζξαθα, πεξίπνπ 50 % γηα μχιν θαη πεξίπνπ 85 % γηα πεηξέιαην θαη πεηξέιαην καδνχη) [4]. Θεσξείηαη ξχπνο δηφηη δελ ζπληειεί ζηελ εηζπλνή θαη επεηδή αλήθεη ζηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη επνκέλσο ζπκβάιεη καθξνπξφζεζκα ζηελ ξχπαλζε ηνπ πιαλήηε..2.5 Μεζάλην (CH 4 ) Σν κεζάλην είλαη ν ειαθξχηεξνο πδξνγνλάλζξαθαο. Αλαθέξεηαη σο ηδηαίηεξνο ξχπνο επεηδή βξίζθεηαη ζε αθζνλία, ζπγθξηηηθά κε ηνπο άιινπο πδξνγνλάλζξαθεο ζηελ αηκφζθαηξα θαη επεηδή παξάγεηαη ζε ζπγθξηηηθά πνιχ κεγαιχηεξεο απφ ηνπο άιινπο πδξνγνλάλζξαθεο πνζφηεηεο. Σν κεζάλην παξάγεηαη ηφζν απφ θπζηθέο πεγέο, φζν θαη απφ αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο. ηηο αλζξσπνγελείο πεγέο κεζαλίνπ πεξηιακβάλεηαη ε θαχζε ηνπ άλζξαθα, ηεο βηνκάδαο θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ε βηνκεραλία παξαγσγήο πεηξειαηνεηδψλ θαη ε θαχζε ηνπο, ηα νξπρεία άλζξαθα, ηα νηθηαθά απφβιεηα θ.α. Ζ ζπκβνιή ηνπ κεζαλίνπ ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη ζεκαληηθή θαη γηα ην ιφγν απηφ θαηαηάζζεηαη ζηελ θαηεγνξία ησλ ξχπσλ [5]..2.6. Τπνμείδην ηνπ αδώηνπ (N 2 O) Σν ππνμείδην ηνπ αδψηνπ είλαη άρξσκν θαη ε ζπγθέληξσζε ηνπ ζηελ αηκφζθαηξα είλαη πνιχ κηθξή, σζηφζν είλαη ζεκαληηθή ε ζπκκεηνρή ηνπ ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Ο κεραληζκφο ζρεκαηηζκνχ ηνπ ππνμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ δελ έρεη αθφκα δηεπθξηληζηεί εληειψο. Τπάξρεη έλαο πηζαλφο κεραληζκφο ζρεκαηηζκνχ πνπ βαζίδεηαη ζηα ελδηάκεζα πξντφληα (HCN, NH 3 ), ν νπνίνο είλαη παξφκνηνο κε ην ζρεκαηηζκφ ηνπ ΝΟ. Έρεη βξεζεί φηη ρακειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο θαχζεο (θάησ ησλ 000 ν C), πξνθαινχλ αχμεζε ησλ εθπνκπψλ ππνμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ. ηηο ρακειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο ην κνξηαθφ ππνμείδην ηνπ αδψηνπ είλαη ζρεηηθά ζηαζεξφ, ελψ ζηηο πςειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο ην ππνμείδην ηνπ αδψηνπ πνπ εθιχεηαη κεηαηξέπεηαη ζε άδσην (Ν 2 ) [4]..2.7. Πηεηηθέο νξγαληθέο ελώζεηο (NMVOC) ηελ θαηεγνξία ησλ πηεηηθψλ νξγαληθψλ ελψζεσλ (NMVOC- Non Methane Volatile Organic Compounds) πεξηιακβάλνληαη φινη νη πηεηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο, εθηφο ηνπ κεζαλίνπ. Οη εθπνκπέο NMVOC είλαη απνηέιεζκα αηεινχο θαχζεο. Πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο παξάγνληαη ηφζν απφ θπζηθέο φζν θαη απφ αλζξσπνγελείο πεγέο. Απφ ηηο αλζξσπνγελείο πεγέο, ζε παγθφζκην επίπεδν, ηελ ζεκαληηθφηεξε ζπκβνιή έρνπλ νη νδηθέο κεηαθνξέο θαη ε ρξήζε δηαιπηψλ. Μεγαιχηεξε ησλ αλζξσπνγελψλ πεγψλ παξαγσγήο πηεηηθψλ νξγαληθψλ ελψζεσλ, είλαη νη βηνγελείο πεγέο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ είλαη αθφκα επηηαθηηθφηεξε ε αλάγθε πεξηνξηζκνχ ησλ ξχπσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ αλζξσπνγελείο πεγέο, έηζη ψζηε ε ζπλνιηθή επηβάξπλζε ηνπ αέξα λα παξακείλεη ζε απνδεθηά επίπεδα. Οη πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο εληάζζνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ ξχπσλ ιφγσ ηεο ραξαθηεξηζηηθήο νζκήο ηνπο, ε νπνία αλάινγα κε ηνλ πδξνγνλάλζξαθα κπνξεί λα είλαη 4

Δηζαγσγή ηδηαίηεξα δπζάξεζηε. Δπίζεο ζπκβάιινπλ ζην θαηλφκελν ηεο θσηνρεκηθήο ξχπαλζεο θαη πνιιέο απφ απηέο είλαη απνδεδεηγκέλα θαξθηλνγφλεο [5]..2.8. Αηωξνύκελα ζωκαηίδηα Ωο αησξνχκελα ζσκαηίδηα (Suspended Particulate Matter, SPM) ραξαθηεξίδνπκε θάζε ζψκα, ζηεξεφ ή πγξφ, εθηφο ηνπ χδαηνο, πνπ βξίζθεηαη ζε δηαζπνξά θαη έρεη δηάκεηξν κεγαιχηεξε απφ 2 nm θαη κηθξφηεξε απφ 500 κm. Ζ ζθφλε, ν θαπλφο, ε ηπηάκελε ηέθξα απνηεινχλ ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ. Κάπνηα ζσκαηίδηα είλαη αξθεηά κεγάια θαη ζθνπξφρξσκα θαη θαζίζηαληαη νξαηά ππφ ηελ κνξθή θαπλνχ, ελψ άιια είλαη ηφζν κηθξά πνπ δχλαηαη λα αληρλεπζνχλ κφλν κε ειεθηξνληθφ κηθξνζθφπην. Ζ εθπνκπή ησλ ζσκαηηδίσλ πξνθχπηεη κεηαμχ άιισλ θαη απφ ηελ θαχζε ζηεξεψλ ή πγξψλ θαπζίκσλ πνπ πξνέξρνληαη ζρεδφλ εμ νινθιήξνπ απφ ην αλφξγαλν θιάζκα ησλ θαπζίκσλ απηψλ. Ωζηφζν, εθπνκπέο ζσκαηηδίσλ πξνθχπηνπλ θαη απφ ηελ θαχζε αέξησλ θαπζίκσλ, φπσο ζηελ πεξίπησζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, αιιά νη εθπνκπέο είλαη πνιχ ρακειέο. Αξρηθά, νη κεηξήζεηο αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ αλαθέξνληαλ ζηα νιηθά αησξνχκελα ζσκαηίδηα (Total Suspended Particulates, TSP), ρσξίο λα γίλεηαη δηαθνξνπνίεζε απηψλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπο. Ζ πξνζέγγηζε απηή σζηφζν, εμειίρζεθε κε ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο θαη ηελ αλαθάιπςε ησλ δηαθνξεηηθψλ επηπηψζεσλ ησλ ζσκαηηδίσλ αλάινγα κε ηελ δηάκεηξν ηνπο. Ο ζπκβνιηζκφο πνπ έρεη επηθξαηήζεη θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζήκεξα γηα ηα αησξνχκελα ζσκαηίδηα είλαη PM (Particulate Matter ζσκαηηδηαθή κάδα). Σα ζσκαηίδηα κπνξεί λα εθπέκπνληαη ζηελ αηκφζθαηξα είηε απεπζείαο (πξσηνγελή αησξήκαηα), είηε λα παξάγνληαη ζε απηήλ κε κεηαζρεκαηηζκνχο αεξίνπ ζε ζσκαηίδηα(δεπηεξνγελή αησξήκαηα). Δπηπιένλ, απφ ηε ζηηγκή πνπ εθπέκπνληαη ζηελ αηκφζθαηξα, ηα ζσκαηίδηα κπνξεί λα ππνζηνχλ κεηαβνιέο, ηφζν σο πξνο ηηο δηαζηάζεηο ηνπο φζν θαη σο πξνο ηε ζχζηαζε ηνπο κε δηάθνξνπο κεραληζκνχο (ζπζζσκάησζε κε άιια ζηεξεά ζσκαηίδηα, ζπζζσκάησζε κε άιια πγξά ζσκαηίδηα, ρεκηθέο αληηδξάζεηο) [5]. Έρεη εθηηκεζεί φηη θαηά κέζν φξν θαη ζε παγθφζκηα θιίκαθα, πεξίπνπ 90% ησλ αεξνζσκαηηδίσλ πξνέξρεηαη απφ θπζηθέο πεγέο (π.ρ. εθαίζηεηα). Κνληά φκσο ζηηο βηνκεραληθέο πφιεηο, απηή ε αλαινγία αληηζηξέθεηαη θαη ε ζπγθέληξσζε ησλ ζσκαηηδίσλ εμαξηάηαη θπξίσο απφ αλζξσπνγελείο πεγέο (βηνκεραλίεο, νδηθέο κεηαθνξέο, νηθηαθή ζέξκαλζε θ.η.ι.). Απφ ηηο εθπνκπέο αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ ππάξρνπλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηε θχζε θαη ηνλ άλζξσπν. Απνξξνθψληαο ην θσο κεηψλνπλ ηελ νξαηφηεηα, πξνθαιψληαο κηθξφηεξεο ή κεγαιχηεξεο έθηαζεο ζφισζε ηεο αηκφζθαηξαο. Ζ ζφισζε απηή γίλεηαη εληνλφηεξε φζν κεγαιχηεξε είλαη ε ζπγθέληξσζε ησλ ζσκαηηδίσλ θαη φζν πην ζθνχξνπ ρξψκαηνο είλαη απηά. Με ηελ εηζπλνή ηα ζσκαηίδηα κε δηάκεηξν κέρξη 5 κm θαηαθξαηνχληαη απφ ην ξηληθφ ζχζηεκα ηνπ αλζξψπνπ. Σα ζσκαηίδηα δηακέηξνπ κηθξφηεξεο ησλ 5 κm εηζέξρνληαη ζηνπο πλεχκνλεο θαη θαηαθάζνληαη είηε ζηηο αλαπλεπζηηθέο νδνχο, είηε ηα αθφκα κηθξφηεξα ζσκαηίδηα δηακέηξνπ 2 κm θξάδνπλ ηηο πλεπκνληθέο θπςειίδεο. Ζ δηαθνξεηηθή επηθηλδπλφηεηα ησλ ζσκαηηδίσλ, ιφγσ δηακέηξνπ νδήγεζε ηε λνκνζεζία ζηε 5

Δηζαγσγή δηαθνξνπνίεζε ησλ ζσκαηηδίσλ ζηα ζσκαηίδηα πνπ νξίδνληαη PM 0 (εζπλεχζηκα ζσκαηίδηα κε δηάκεηξν κηθξφηεξε απφ 0 κm) θαη ζηα ζσκαηίδηα πνπ νξίδνληαη σο PM 2,5 ( ζσκαηίδηα κε δηάκεηξν κηθξφηεξε απφ 2,5 κm) [3]. Έλα πξνιεπηηθφ κέηξν θαηά ηεο εθπνκπήο ζσκαηηδίσλ απφ ηηο δηάθνξεο πεγέο θαχζεο είλαη ε ρξεζηκνπνίεζε θαπζίκσλ ρακειήο εθπνκπήο. Έηζη, ε θαχζε καδνχη (θπξίσο απφ βηνκεραλίεο θαη βηνηερλίεο) ζπλνδεχεηαη απφ πνιχ πςειφηεξεο εθπνκπέο ζσκαηηδίσλ απφ φηη ε θαχζε πεηξειαίνπ diesel. Τςειέο ζσκαηηδηαθέο εθπνκπέο έρεη, επίζεο, ε θαχζε βηνκάδαο, μχινπ θαη θάξβνπλνπ, ελψ ην πγξαέξην θαη ε θεξνδίλε ραξαθηεξίδνληαη απφ ζεκαληηθά ρακειφηεξεο εθπνκπέο [2]..3. Δμέιημε ηεο βηνκεραλίαο ζηελ Διιάδα Απφ ην 960 κέρξη ζήκεξα έρνπλ ζπκβεί ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο, πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο αιιαγέο ζηελ Διιάδα νη νπνίεο θαηά ζπλέπεηα γίλνληαη αληηιεπηέο θαη ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ ηνπο δηάθνξνπο ηνκείο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Παξφιν πνπ κέρξη ηηο αξρέο ηνπ 70 ε βηνκεραλία θάιππηε ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ηειηθήο ρξήζεο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα, κεηά ηελ δεθαεηία ηνπ 80 ε ζπλεηζθνξά ηεο βηνκεραλίαο έξρεηαη ζηελ δεχηεξε ζέζε, θαιχπηνληαο ην 2% ηεο ηειηθήο ρξήζεο ελέξγεηαο ην 2004. Σελ πξψηε ζέζε θαηαιακβάλνπλ νη κεηαθνξέο κε πνζνζηφ 38% γηα ην 2004. Παξφκνηα απνηειέζκαηα εληνπίδνληαη θαη γηα ηηο εθπνκπέο αέξησλ ξχπσλ απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο. Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ελέξγεηα (παξαγσγή, κεηαηξνπή θαη ρξήζε) είλαη νη θχξηεο πεγέο εθπνκπψλ γηα ηελ πιεηνςεθία ησλ ξχπσλ. Έηζη, απφ ηελ βηνκεραλία εθπέκπεηαη έλα κεγάιν κέξνο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ SO 2. εκαληηθέο επίζεο, είλαη θαη νη αιιαγέο πνπ έρνπλ ζεκεησζεί ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο φζνλ αθνξά ην ελεξγεηαθφ κίγκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ ειιεληθή βηνκεραλία. Δλψ ηηο δεθαεηίεο 60 θαη 70 ην πεηξέιαην καδνχη απνηεινχζε ην θπξίαξρν θαχζηκν, ε ρξήζε ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο άξρηζε λα απμάλεηαη κε ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ, γεγνλφο πνπ αληαλαθιά θαη ηηο αιιαγέο πνπ έιαβαλ ρψξα ζηνλ βηνκεραληθφ εμνπιηζκφ εμαηηίαο ηεο απηνκαηνπνίεζεο. Παξάιιεια ε εκθάληζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζην ελεξγεηαθφ κίγκα θαπζίκσλ ηεο ρψξαο, ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, επέθεξε ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ ειιεληθή βηνκεραλία θαη θαη επέθηαζε ζηελ επηξξνή πνπ είρε απηή ζηελ ξχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο. Οη εθπνκπέο απφ ηελ βηνκεραλία ζπλέρηδαλ κελ λα απμάλνληαη, αθνινπζψληαο ηελ απμεηηθή πνξεία ηεο ρξήζεο ελέξγεηαο, κε ρακειφηεξνπο φκσο ξπζκνχο, ράξε ζηελ κεξηθή αληηθαηάζηαζε ηνπ πεηξειαίνπ καδνχη απφ ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα ζηηο βηνκεραληθέο κνλάδεο ηεο ρψξαο, ε νπνία ζηηο ηειηθέο ρξήζεηο εκθαλίδεηαη θαη ζαλ θαζαξφ θαχζηκν. ηελ Διιάδα θαη ζε εζληθφ επίπεδν, ζχκθσλα κε δεδνκέλα ηνπ 990, ε ζπλεηζθνξά ηεο βηνκεραλίαο ζηηο εθπνκπέο NO X, VOC, CO θαη CO 2, ήηαλ 6%, %, % θαη 4% αληηζηνίρσο, ελψ γηα ην SO 2 ην αληίζηνηρν πνζνζηφ αλέξρεηαη ζην 8%. ε ηνπηθφ επίπεδν ε ζπλεηζθνξά ηεο βηνκεραλίαο ζηηο νιηθέο αλζξσπνγελείο εθπνκπέο ελδέρεηαη λα είλαη κεγαιχηεξε. ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Αζήλαο θαη γηα ην έηνο 993 νη βηνκεραληθέο εθπνκπέο SO 2, NO X, VOC, CO ήηαλ 94%, 26%, % θαη %, αληίζηνηρα, ελψ ζηελ Θεζζαινλίθε ην 995 ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ήηαλ 86%, 22%, 8% θαη %. Σέινο, φζνλ αθνξά ζηνλ αξηζκφ ησλ εγθαηεζηεκέλσλ βηνκεραληθψλ κνλάδσλ ζηελ Διιάδα, ζεκεηψζεθε κηα ζεκαληηθή κείσζε ηεο ηάμεο ηνπ 37%, απφ ηηο 6.20 κνλάδεο ην 6

Δηζαγσγή 993, ζε 3.753 ην 2003. πγθεθξηκέλα, ζηνλ λνκφ Θεζζαινλίθεο, ζεκεηψζεθε ε κεγαιχηεξε κείσζε, κε πνζνζηφ απφ 8, ζε 6,6%, ελψ ην κεξίδην ησλ βηνκεραληθψλ κνλάδσλ ηεο Αηηηθήο απφ 46% ην 993, κεηψζεθε ζε 44% ην 2003. Αληίζεηα, ζεκεηψζεθε αχμεζε ησλ κνλάδσλ ζε πεξηνρέο φπσο ε Βνησηία, ε Κεληξηθή Διιάδα θαη ε Πεινπφλλεζνο κε πνζνζηά,2, 0,8 θαη 0,5%, αληηζηνίρσο. ηνλ Πίλαθα παξνπζηάδνληαη νη αιιαγέο πνπ έιαβαλ ρψξα ζηνλ αξηζκφ ησλ βηνκεραληθψλ κνλάδσλ απφ ην 993 έσο ην 2003: Πίλαθαο : Υσξηθή θαηαλνκή βηνκεραληθψλ κνλάδσλ [7] 993 995 998 2000 2003 Θράκη 2,3% 2,4% 2,5% 2,9% 3,2% Μακεδονία 9,8% 9,8% 9,7% 9,6% 9,2% Θεζζαλονίκη 8,% 7,9% 7,% 6,3% 6,6% Ήπειρος,2%,2%,3%,4%,4% Νηζιά Ιονίοσ 0,5% 0,4% 40,0% 30,0% 40,0% Θεζζαλία 6,0% 5,8% 5,8% 5,7% 6,% Κενηρική Δλλάδα* 3,4% 3,6% 3,6% 4,0% 4,2% Πελοπόννηζος** 6,5% 6,6% 6,6% 6,9% 7,0% Αηηική 45,8% 45,6% 45,6% 45,2% 43,7% Βοιωηία 2,5% 2,6% 2,6% 3,3% 3,7% Νηζιά Αιγαίοσ,4%,5%,5%,6%,4% Κρήηη 2,6% 2,6% 2,6% 2,8% 3,2% ΣΥΝΟΛΟ 620 584 5344 506 3753 (* ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο Δχβνηαο, ** ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο Κνξηλζίαο) 7

Μεζνδνινγία ππνινγηζκνχ εθπνκπψλ 2. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟΤ ΔΚΠΟΜΠΩΝ 2. Γεληθά Αλ εμαηξέζνπκε ηηο πεξηπηψζεηο, φπνπ νη εθπνκπέο είλαη γλσζηέο κέζσ άκεζσλ επί ηφπνπ κεηξήζεσλ ζηηο θαπλνδφρνπο ή κε ηζνδχγηα κάδαο, ν πην γεληθφο ηξφπνο ππνινγηζκνχ ησλ εθπνκπψλ είλαη ε ρξήζε ζπληειεζηψλ εθπνκπήο ζχκθσλα κε ηε γεληθή ζρέζε (): Δθπνκπή = πληειεζηήο Δθπνκπήο x Δπίπεδν Γξαζηεξηφηεηαο () Ο ππνινγηζκφο ησλ εθπνκπψλ βαζίδεηαη ζε ηνπιάρηζηνλ ηξεηο μερσξηζηέο νκάδεο δεδνκέλσλ θαη εθηηκήζεσλ: πληειεζηέο εθπνκπήο. Δπίπεδν δξαζηεξηφηεηαο (π.ρ. δξαζηεξηφηεηεο ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο: παξαγσγή, κεηαθνξά/δηαλνκή, ρξήζε ελέξγεηαο). ρεηηθή θαηαλνκή ηερλνινγηψλ αλά δξαζηεξηφηεηα. 2.2 Δθπνκπέο SO 2 θαη CO 2 Οη εθπνκπέο SO 2 θαη CO 2 απφ θάζε θαηεγνξία θαχζεο ππνινγίδνληαη ζηε βάζε ησλ ηζνδπγίσλ κάδαο. Οη εθπνκπέο SO 2 ππνινγίδνληαη ζχκθσλα κε ηε ζρέζε (2), απφ ηελ θαηαλαιηζθφκελε πνζφηεηα θαπζίκνπ, ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ θαπζίκνπ ζε ζείν θαη ηελ χπαξμε ζηελ ηέθξα ελψζεσλ πνπ δεζκεχνπλ ην ζείν, ή γεληθφηεξα κε ηε δπλαηφηεηα ζπγθξάηεζεο ηνπ ζείνπ θαηά ηε δηεξγαζία ηεο θαχζεο. 64 Q, j, SO s, j CS ( r) 2 32 ( s sec [t/an] (2) φπνπ s δείθηεο πνπ αλαθέξεηαη ζην ζεσξνχκελν θιάδν (Βηνκεραλία, θεληξηθή ζέξκαλζε, νδηθέο κεηαθνξέο, θηι) j δείθηεο πνπ αλαθέξεηαη ζηε ζεσξνχκελε δξαζηεξηφηεηα θαχζεο (άλζξαθα, ιηγλίηε, πεηξειαίνπ diesel, πεηξειαίνπ Μαδνχη, θπζηθνχ αέξηνπ, LPG, θηι), C s ε πεξηεθηηθφηεηα ζε Θείν ηνπ θαπζίκνπ [θ.β.], r ην πνζνζηφ ζπγθξάηεζεο ηνπ ζείνπ. ε sec απφδνζε δεπηεξεπφλησλ κέηξσλ αληηξξχπαλζεο β ε δηαζεζηκφηεηα ησλ δεπηεξεπφλησλ κέηξσλ αληηξξχπαλζεο Q s,j,so2 εθπεκπφκελε πνζφηεηα SO 2 ζε ηφλνπο αλά έηνο [t/an], απφ ηνλ θιάδν s θαη ηε δξαζηεξηφηεηα j Γ s,j κέγεζνο δξαζηεξηφηεηαο, εθθξαδφκελν ζε ηφλνπο αλά έηνο [t/an], γηα ηνλ θιάδν s θαη ηε δξαζηεξηφηεηα j. Γηα πγξά θαη αέξηα θαχζηκα ην r ζεσξείηαη κεδέλ. Γηα ηα ζηεξεά θαχζηκα δελ ππάξρεη εληαία ηηκή γηαηί νη ηδηφηεηεο ζπγθξάηεζεο εμαξηψληαη απφ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ) 8

Μεζνδνινγία ππνινγηζκνχ εθπνκπψλ ηνπ θάζε μερσξηζηνχ θνηηάζκαηνο. Γηα ηελ Διιάδα ην πνζνζηφ ζπγθξάηεζεο γηα ηνπο ιηγλίηεο ηεο πεξηνρήο Πηνιεκαΐδαο είλαη r = 0,8 ελψ γηα ηνπο ιηγλίηεο ηεο Μεγαιφπνιεο είλαη r = 0,2. Οη εθπνκπέο CO 2 ππνινγίδνληαη ζχκθσλα κε ηε ζρέζε (3), απφ ηελ θαηαλαιηζθφκελε πνζφηεηα θαπζίκνπ θαη ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ θαπζίκνπ ζε άλζξαθα. Γίλεηαη ε παξαδνρή φηη ην ζχλνιν ηνπ νμεηδσκέλνπ άλζξαθα κεηαηξέπεηαη ζε CO 2 (θαη φρη ζε CO ή/θαη HC). Q 44 2 s, j,co2 =, j c Fo s C [t/an] (3) φπνπ C c F o ε πεξηεθηηθφηεηα ζε άλζξαθα ηνπ θαπζίκνπ [θ.β.]. Γηα ηελ πεξίπησζε ησλ ιηγληηψλ θαη ησλ άιισλ αλζξάθσλ ην πνζνζηφ ηνπ άλζξαθα αθνξά ηνλ νιηθφ άλζξαθα (νξγαληθφ θαη αιάησλ), ην θιάζκα ηνπ θαχζηκνπ πνπ νμεηδψλεηαη (F o = 98% γηα ζηεξεά θαχζηκα, 99% γηα πγξά, 99,5% γηα αέξηα, 90% γηα βηνκάδα - θαπζφμπια, μπινθάξβνπλα, θηι). 2.3. Δθπνκπέο ινηπώλ αεξίωλ Οη εθπνκπέο γηα ηα ππφινηπα αέξηα (ΝΟ x, NMVOC, CH 4, N 2 O, CO θαη PM), ππνινγίδνληαη απφ ηε γεληθή ζρέζε (). Υαξαθηεξηζηηθέο ηηκέο ησλ ζπληειεζηψλ εθπνκπήο δίλνληαη ζηνλ πίλαθα 2. 2.4. πληειεζηέο εθπνκπήο ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο δελ είλαη δηαζέζηκνη ζπληειεζηέο εθπνκπήο απφ ηελ εμεηαδφκελε πεγή. Καηά ζπλέπεηα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απνδεθηνί ηππηθνί ζπληειεζηέο εθπνκπήο (Default Emission Factors). Οη ζπληειεζηέο απηνί είλαη κέζνη φξνη κεηξήζεσλ γηα θάζε έλα ζπγθεθξηκέλν ηχπν δξαζηεξηφηεηαο ή ηερλνινγίαο, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε δηαθνξεηηθά κέξε θάησ απφ δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο. Οη ζπληειεζηέο εθπνκπήο φισλ ησλ αεξίσλ, εθηφο ησλ SO 2 θαη CO 2, απφ δξαζηεξηφηεηεο θαχζεο, πνπ είλαη νη ζεκαληηθφηεξεο ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, δηαθνξνπνηνχληαη ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν αλάινγα κε: ην είδνο ηνπ θαπζίκνπ, ηελ εθαξκνδφκελε ηερλνινγία, ηηο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο, ηε ζπληήξεζε θαη ηελ ειηθία ηεο ηερλνινγίαο. Δίλαη δειαδή άκεζα εμαξηψκελνη απφ ηνλ ηχπν θαη ηελ θαηάζηαζε ηεο εθαξκνδφκελεο ηερλνινγίαο θαζψο θαη απφ ηηο αληηξξππαληηθέο πνιηηηθέο, ζην βαζκφ πνπ εθαξκφδνληαη ηέηνηεο. 9

Μεζνδνινγία ππνινγηζκνχ εθπνκπψλ 2.4. πληειεζηέο εθπνκπήο SO 2 θαη CO 2 Οη ζπληειεζηέο εθπνκπήο ηνπ SO 2 θαη ηνπ CO 2 ππνινγίδνληαη απφ ηηο ζρέζεηο (4) θαη (5), πνπ αλάγνπλ ηηο ζρέζεηο (2) θαη (3) αλά κνλάδα ελέξγεηαο: 9 64 CS EFSO 2 0 ( r) ( sec ) [g/gj] (4) 32 H EF 0 9 44 C u F c CO 2 o [g/gj] (5) 2 H u φπνπ H u είλαη ε Κ.Θ.Γ. ηνπ θαπζίκνπ [kj/kg], 2.4.2 πληειεζηέο εθπνκπήο ινηπώλ αεξίωλ ηελ Διιάδα κέρξη ζηηγκήο δελ ππάξρεη εληαίν ζχλνιν ζπληειεζηψλ εθπνκπήο γηα NO x, NMVOC, CH 4, N 2 O θαη CO, πνπ λα ζηεξίδεηαη ζε απνθιεηζηηθά ειιεληθά δεδνκέλα. Μπνξνχλ λα πηνζεηεζνχλ νη ηηκέο ησλ ηππηθψλ ζπληειεζηψλ εθπνκπήο ηεο Δπξσπατθήο Τπεξεζίαο Πεξηβάιινληνο (EMEP/ CORINAIR Emission Inventory Guidebook), πνπ αληαλαθινχλ ηθαλνπνηεηηθά ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. 2.5 Υαξαθηεξηζηηθά θαπζίκωλ θαη ζπληειεζηέο εθπνκπήο αέξηωλ ξύπωλ Κάζε θαχζηκν έρεη δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ζεξκηθέο απνδφζεηο θαηά ηελ θαχζε ηνπ ζηνπο βηνκεραληθνχο ιέβεηεο. Σα θαχζηκα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο βηνκεραληθέο κνλάδεο ηεο Διιάδαο θαη γηα ηα νπνία γίλνληαη ππνινγηζκνί ησλ εθπνκπψλ ηνπο ζηε παξνχζα εξγαζία είλαη ν γαηάλζξαθαο, ν ιηγλίηεο, ην πεηξέιαην, ην καδνχη, ην θπζηθφ αέξην θαη ην πγξαέξην. ηνλ πίλαθα 2 παξνπζηάδνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη νη ζπληειεζηέο εθπνκπήο ησλ ελ ιφγσ θαπζίκσλ. Όινη νη ζπληειεζηέο εθπνκπήο ησλ αέξησλ ξχπσλ γηα θαζέλα απφ ηα παξαθάησ θαχζηκα ειήθζεζαλ απφ ηνπο αληίζηνηρνπο πίλαθεο ηνπ CORINAIR γηα ηελ πεξίπησζε ιέβεηα μεξνχ ππζκέλα πνπ είλαη ν ηχπνο ηνπ ιέβεηα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ ειιεληθή βηνκεραλία θαη γηα εγθαηεζηεκέλε ηζρχ κηθξφηεξε ησλ 50 MW [4]. Οη ζπληειεζηέο εθπνκπήο γηα ηα αησξνχκελα ζσκαηίδηα PM 2,5 θαη PM 0, ειήθζεζαλ απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ ηεο TNO-MEP ( CEPMEIP Emission factors for particulate matter) [6]. 0

Μεζνδνινγία ππνινγηζκνχ εθπνκπψλ Πίλαθαο 2: Υαξαθηεξηζηηθά θαπζίκσλ θαη ζπληειεζηέο εθπνκπήο [4,6]. Υαξαθηεξηζηηθά Καύζηκα θαπζίκωλ Ληγλίηεο Diesel Μαδνχη Γαηάλζξαθαο Φπζηθφ αέξην Τγξαέξην C s [%θ.β] 0,5 0,3 3,5 0,3 0 0 C c [%θ.β] 23 86 85,5 78 70,8 8 H u [kcal/kg] 2.000 0.00 9.600 6.500.500.000 H u [GJ/t] 8,37 42,29 40,9-48,5 46,05 d [kg/lt] - 0,84 - - 0,45 - F o 0,98 0,99 0,99 0,98 0,995 0,995 πληειεζηέο εθπνκπήο NO x [g/gj] 50 80 80 50 00 00 CH 4 [g/gj] 2,4 8 2,9 2,4,4 2 NMVOC [g/gj] 50 5 0 50 4 2 VOC [g/gj] 52,4 23 2,9 52,4 5,4 4 N 2 O (min) [g/gj],4 0,6,4 2,5 0, 2 N 2 O (max) [g/gj] 30 4 4,8 00 3 4,3 CO (min) [g/gj] 3 2 5 9,7 3 0 CO (max) [g/gj] 6 2 5 3 7 3 PM 2,5 (min) [g/gj] 25 3 0 20 0,2 0,2 PM 2,5 (max) [g/gj] 50 5 30 50 0,2 0,2 PM 0 (min) [g/gj] 40 3 5 35 0,2 0,2 PM 0 (max) [g/gj] 400 5 90 400 0,2 0,2

Σαμηλφκεζε θιάδσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ 3. ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΚΛΑΓΩΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΩΝ Ζ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία ηεο Διιάδνο (Δ..Τ.Δ.) έρεη ηαμηλνκήζεη ηνπο θιάδνπο ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε θαηάιιεινπο θσδηθνχο αξηζκνχο ζχκθσλα κε ηα δηεζλή πξφηππα θσδηθνπνίεζεο [8]. ηνλ πίλαθα 3 παξνπζηάδνληαη απηνί νη θσδηθνί γηα ηελ θάζε δξαζηεξηφηεηα (δηςήθην επίπεδν δξαζηεξηφηεηαο). Πίλαθαο 3: Κσδηθνί ησλ Οηθνλνκηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ Κωδηθόο Οηθνλνκηθή δξαζηεξηόηεηα 0-02 Γεσξγία, Κηελνηξνθία, Θήξα, Γαζνθνκία (Α) 05 Αιηεία (Β) 0-4 Οξπρεία, Λαηνκία (Γ) 5-37 Μεηαπνηεηηθέο Βηνκεραλίεο (Γ) 40-4 Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Φπζηθνχ αεξίνπ, Νεξνχ (Δ) 45 Καηαζθεπέο (Σ) 50-52 Υνλδξηθφ θαη Ληαληθφ Δκπφξην, Δπηζθεπή Απηνθηλήησλ, Μνηνζηθιεηψλ θαη εηδψλ Πξνζσπηθήο θαη Οηθηαθήο Υξήζεο (Ε) 55 Ξελνδνρεία θαη Δζηηαηφξηα (Ζ) 60-64 Μεηαθνξέο, Απνζήθεπζε θαη Δπηθνηλσλίεο (Θ) 65-67 Δλδηάκεζνη Υξεκαηνπηζησηηθνί Οξγαληζκνί (Η) 75 Γεκφζηα Γηνίθεζε θαη Άκπλα Τπνρξεσηηθή Κνηλσληθή Αζθάιηζε (Λ) 80 Δθπαίδεπζε (Μ) 85 Τγεία θαη Κνηλσληθή Μέξηκλα (Ν) 90-93 Άιιεο Γξαζηεξηφηεηεο Παξνρήο Τπεξεζηψλ Τπέξ ηνπ Κνηλσληθνχ πλφινπ θαη Άιισλ Τπεξεζηψλ Κνηλσληθνχ θαη Αηνκηθνχ Υαξαθηήξα (Ξ) 95 Ηδησηηθά Ννηθνθπξηά πνπ απαζρνινχλ Οηθηαθφ Πξφζσπν (Ο) 99 Δηεξφδηθνη Οξγαληζκνί θαη Όξγαλα (Π) 3. Σαμηλόκεζε θιάδωλ κεηαπνηεηηθώλ βηνκεραληώλ Ζ παξνχζα εξγαζία αζρνιείηαη κε ηνλ θιάδν ησλ κεηαπνηεηηθψλ βηνκεραληψλ [5-37 (Γ)]. Ωο κεηαπνίεζε νξίδεηαη ν θπζηθφο ή ρεκηθφο κεηαζρεκαηηζκφο πξψησλ πιψλ ή ζπζηαηηθψλ κεξψλ ζε λέα πξντφληα, είηε κε ειεθηξνθίλεηεο κεραλέο είηε κε ην ρέξη, ζε εξγνζηάζην, εξγαζηήξην ή ζην ζπίηη, αλεμάξηεηα αλ ηα πξντφληα κεηαθέξνληαη γηα πεξαηηέξσ επεμεξγαζία ή δηαηίζεληαη σο ηειηθά πξντφληα ζην ρνλδξηθφ ή ιηαληθφ εκπφξην. Ζ ζπλαξκνιφγεζε θαη εγθαηάζηαζε ζπζηαηηθψλ κεξψλ κεηαπνηεκέλσλ πξντφλησλ ζεσξείηαη κεηαπνίεζε. Ζ θαηαζθεπή εηδηθψλ ζπζηαηηθψλ κεξψλ, εμαξηεκάησλ θαη αληαιιαθηηθψλ κεραλεκάησλ θαη εμνπιηζκνχ ππάγεηαη, θαηά θαλφλα, ζηνλ ίδην θιάδν πνπ ππάγεηαη ε θαηαζθεπή ησλ κεραλεκάησλ γηα ηα νπνία πξννξίδνληαη ηα εμαξηήκαηα, ηα αληαιιαθηηθά ή ηα ζπζηαηηθά ηνπο κέξε. Ζ θαηαζθεπή φκσο εηδηθψλ ζπζηαηηθψλ κεξψλ ή εμαξηεκάησλ πνπ γίλεηαη κε ρχηεπζε ή εμέιαζε πιαζηηθψλ πιψλ ππάγεηαη ζηνλ θιάδν 25 ηεο κεηαπνηεηηθήο βηνκεραλίαο. Ζ θαηαζθεπή κε εηδηθψλ κεξψλ θαη εμαξηεκάησλ κεραλεκάησλ θαη εμνπιηζκνχ, φπσο κεραλψλ ή εκβφισλ ππάγεηαη ζηνλ αληίζηνηρν θιάδν ηεο Μεηαπνηεηηθήο Βηνκεραλίαο, αζρέησο ηνπ είδνπο ησλ κεραλεκάησλ θαη ηνπ εμνπιηζκνχ ζηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηνχληαη. 2

Σαμηλφκεζε θιάδσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Αλαιπηηθά νη θσδηθνί ηεο Μεηαπνηεηηθήο Βηνκεραλίαο αλά θιάδν παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 4. Πίλαθαο 4: Σαμηλφκεζε ησλ κεηαπνηεηηθψλ βηνκεραληψλ ζε ηξηςήθην επίπεδν δξαζηεξηφηεηαο [8]. Κιάδνο Γ ΜΔΣΑΠΟΗΖΣΗΚΔ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΔ (ΓΑ) ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ ΣΡΟΦΗΜΩΝ, ΠΟΣΩΝ ΚΑΗ ΚΑΠΝΟΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ 5 Βηνκεραλία ηξνθψλ θαη πνηψλ 5 Παξαγσγή, επεμεξγαζία θαη ζπληήξεζε θξέαηνο θαη πξντφλησλ θξέαηνο 52 Δπεμεξγαζία θαη ζπληήξεζε βξψζηκσλ αιηεπκάησλ θαη ησλ πξντφλησλ ηνπο 53 Δπεμεξγαζία θαη ζπληήξεζε θξνχησλ θαη ιαραληθψλ 54 Παξαγσγή θπηηθψλ θαη δσηθψλ ειαίσλ θαη ιηπψλ 55 Παξαγσγή γαιαθηνθνκηθψλ πξντφλησλ 56 Παξαγσγή πξντφλησλ αιεπξφκπισλ, άκπισλ θαη πξντφλησλ άκπινπ 57 Παξαγσγή παξαζθεπαζκέλσλ δσνηξνθψλ 58 Παξαγσγή άιισλ εηδψλ δηαηξνθήο 59 Πνηνπνηία 6 Παπαγυγή πποφψνηυν καπνοω (ΓΒ) ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΚΛΩΣΟΤΦΑΝΣΟΤΡΓΗΚΩΝ ΤΛΩΝ ΚΑΗ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ 7 Παπαγυγή κλυζηοχθανηοςπγικϊν ςλϊν 7 Πξνπαξαζθεπή θαη λεκαηνπνίεζε πθαληηθψλ πιψλ 72 Τθαληήξηα 73 Φηλίξηζκα θισζηνυθαληνπξγηθψλ πξντφλησλ 74 Καηαζθεπή έηνηκσλ θισζηνυθαληνπξγηθψλ εηδψλ εθηφο απφ ελδχκαηα 75 Καηαζθεπή άιισλ θισζηνυθαληνπξγηθψλ εηδψλ 76 Καηαζθεπή πιεθηψλ πθαζκάησλ θαη πθαζκάησλ πιέμεο θξνζέ 77 Καηαζθεπή πιεθηψλ εηδψλ θαη εηδψλ πιέμεο θξνζέ 8 Καηαζκεςή ειδϊν ένδςζηρ, καηεπγαζία και βαθή γοςναπικϊν 8 Καηαζθεπή δεξκάηηλσλ ελδπκάησλ 82 Καηαζθεπή άιισλ ελδπκάησλ θαη ζπλαθψλ εμαξηεκάησλ 83 Καηεξγαζία θαη βαθή γνπλαξηθψλ, θαηαζθεπή γνχληλσλ εηδψλ (ΓΓ) ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ ΓΔΡΜΑΣΟ ΚΑΗ ΓΔΡΜΑΣΗΝΩΝ ΔΗΓΩΝ 9 Καηεπγαζία και δέτη δέπμαηορ, καηαζκεςή ειδϊν ηαξιδίος (αποζκεςϊν), ηζανηϊν, ειδϊν ζελοποιίαρ, ειδϊν ζαγμαηοποιίαρ και ςποδημάηυν 9 Καηεξγαζία θαη δέςε δέξκαηνο 92 Καηαζθεπή εηδψλ ηαμηδίνπ (απνζθεπψλ), ηζαληψλ, εηδψλ ζεινπνηίαο θαη ζαγκαηνπνηίαο 93 Καηαζθεπή ππνδεκάησλ 3

Σαμηλφκεζε θιάδσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Πίλαθαο 4 (ζπλέρεηα) : Σαμηλφκεζε ησλ κεηαπνηεηηθψλ βηνκεραληψλ ζε ηξηςήθην επίπεδν δξαζηεξηφηεηαο [8]. (ΓΓ) ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ ΞΤΛΟΤ ΚΑΗ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ ΞΤΛΟΤ 20 Βιομησανία ξωλος και καηαζκεςή πποφψνηυν ξωλος και θελλοω εκηψρ επίπλυν, καηαζκεςή ειδϊν καλαθοποιίαρ και ζπαπηοπλεκηικήρ 20 Πξηφληζκα, πιάληζκα θαη εκπνηηζκφο ηνπ μχινπ 202 Καηαζθεπή θχιισλ θαπιακά θαη ηερλεηήο μπιείαο 203 Καηαζθεπή μπινπξγηθψλ πξντφλησλ γηα ηελ νηθνδνκή 204 Καηαζθεπή θάζε είδνπο μχιηλσλ δνρείσλ θαη θηβσηίσλ 205 Καηαζθεπή άιισλ πξντφλησλ απφ μχιν, θαηαζθεπή εηδψλ απφ θειιφ θαη εηδψλ θαιαζνπνηίαο θαη ζπαξηνπιεθηηθήο (ΓΔ) ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΥΑΡΣΟΠΟΛΣΟΤ, ΥΑΡΣΗΟΤ ΚΑΗ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ ΑΠΟ ΥΑΡΣΗ, ΔΚΓΟΣΗΚΔ ΚΑΗ ΔΚΣΤΠΩΣΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ 2 Παπαγυγή σαπηοποληοω, σαπηιοω και πποφψνηυν απψ σαπηί 2 Παξαγσγή ραξηνπνιηνχ, ραξηηνχ θαη ραξηνληνχ 22 Καηαζθεπή εηδψλ απφ ραξηί θαη ραξηφλη 22 Εκδψζειρ, εκηςπϊζειρ και αναπαπαγυγή πποεγγεγπαμμένυν μέζυν εγγπαθήρ, ήσος, εικψναρ και μέζυν πληποθοπικήρ 22 Δθδφζεηο 222 Δθηππψζεηο θαη ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο 223 Αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ εγγξαθήο, ήρνπ, εηθφλαο θαη (ΓΣ) κέζσλ πιεξνθνξηθήο ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΟΠΣΑΝΘΡΑΚΑ (ΚΩΚ), ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ ΓΗΤΛΗΖ ΠΔΣΡΔΛΑΗΟΤ ΚΑΗ ΠΤΡΖΝΗΚΩΝ ΚΑΤΗΜΩΝ 23 Παπαγυγή ΚΩΚ, πποφψνηυν διωλιζηρ και πςπηνικϊν καςζίμυν 23 Παξαγσγή πξντφλησλ νπηαλζξαθνπνίεζεο 232 Παξαγσγή πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 233 Δπεμεξγαζία ππξεληθψλ θαπζίκσλ (ΓΕ) ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΥΖΜΗΚΩΝ ΟΤΗΩΝ, ΥΖΜΗΚΩΝ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ, ΤΝΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΖΣΩΝ ΗΝΩΝ 24 Παπαγυγή σημικϊν οςζιϊν, σημικϊν πποφψνηυν και ζςνθεηικϊν ινϊν 24 Παξαγσγή βαζηθψλ ρεκηθψλ πξντφλησλ 242 Παξαγσγή παξαζηηνθηφλσλ θαη άιισλ αγξνρεκηθψλ πξντφλησλ 243 Παξαγσγή ρξσκάησλ, βεξληθηψλ θαη παξφκνησλ επηρξηζκάησλ, κειάλσλ ηππνγξαθίαο θαη καζηηρψλ 244 Παξαγσγή θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ, ρεκηθψλ πξντφλησλ γηα ηαηξηθνχο ζθνπνχο θαη θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ απφ βφηαλα 245 Παξαγσγή ζαπνπληψλ θαη απνξξππαληηθψλ, πξντφλησλ θαζαξηζκνχ θαη ζηίιβσζεο, αξσκάησλ θαη παξαζθεπαζκάησλ θαιισπηζκνχ 246 Παξαγσγή άιισλ ρεκηθψλ πξντφλησλ 247 Παξαγσγή ηερλεηψλ θαη ζπλζεηηθψλ ηλψλ (ΓΖ) ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ ΑΠΟ ΔΛΑΣΗΚΟ (ΚΑΟΤΣΟΤΚ) ΚΑΗ ΠΛΑΣΗΚΔ ΤΛΔ 25 Καηαζκεςή πποφψνηυν απψ ελαζηικψ (καοςηζοωκ) και πλαζηικέρ ωλερ 25 Καηαζθεπή πξντφλησλ απφ ειαζηηθφ (θανπηζνχθ) 252 Καηαζθεπή πιαζηηθψλ πξντφλησλ 4

Σαμηλφκεζε θιάδσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Πίλαθαο 4 (ζπλέρεηα): Σαμηλφκεζε ησλ κεηαπνηεηηθψλ βηνκεραληψλ ζε ηξηςήθην επίπεδν δξαζηεξηφηεηαο [8]. (ΓΘ) ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ ΑΠΟ ΜΖ ΜΔΣΑΛΛΗΚΑ ΟΡΤΚΣΑ 26 Καηαζκεςή άλλυν πποφψνηυν απψ μη μεηαλλικά οπςκηά 26 Καηαζθεπή γπαιηνχ θαη πξντφλησλ απφ γπαιί 262 Καηαζθεπή κε δνκηθψλ, κε ππξίκαρσλ θεξακηθψλ εηδψλ, θαηαζθεπή ππξίκαρσλ θεξακηθψλ πξντφλησλ 263 Καηαζθεπή θεξακηθψλ πιαθηδίσλ θαη θπβφιηζσλ 264 Καηαζθεπή ηνχβισλ, πιαθηδίσλ θαη ινηπψλ δνκηθψλ πξντφλησλ απφ νπηή γε 265 Παξαγσγή ηζηκέληνπ, αζβέζηε θαη γχςνπ 266 Καηαζθεπή πξντφλησλ απφ ζθπξφδεκα, γχςν θαη ηζηκέλην 267 Κνπή θαη θαηεξγαζία ιίζσλ 268 Παξαγσγή άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά (ΓΗ) ΠΑΡΑΓΩΓΖ ΒΑΗΚΩΝ ΜΔΣΑΛΛΩΝ ΚΑΗ ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΜΔΣΑΛΛΗΚΩΝ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ 27 Παπαγυγή βαζικϊν μεηάλλυν 27 Παξαγσγή βαζηθνχ ζηδήξνπ θαη ράιπβα θαη ζηδεξνθξακάησλ (ΔΚΑΥ**) 272 Καηαζθεπή ζσιήλσλ 273 Άιιεο πξσηνγελείο θαηεξγαζίεο ηνπ ζηδήξνπ θαη ηνπ ράιπβα θαη παξαγσγή θξακάησλ ζηδήξνπ εθηφο ΔΚΑΥ** 274 Παξαγσγή βαζηθψλ πνιχηηκσλ κεηάιισλ θαη άιισλ κε ζηδεξνχρσλ κεηάιισλ 275 Υχηεπζε κεηάιισλ 28 Καηαζκεςή μεηαλλικϊν πποφψνηυν μησανημάηυν και ειδϊν εξοπλιζμοω 28 Καηαζθεπή δνκηθψλ κεηαιιηθψλ πξντφλησλ 282 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ ληεπφδηησλ, δεμακελψλ θαη δνρείσλ, θαηαζθεπή ζσκάησλ θαη ιεβήησλ θεληξηθήο ζέξκαλζεο 283 Καηαζθεπή αηκνγελλεηξηψλ, κε εμαίξεζε ηνπο ιέβεηεο δεζηνχ λεξνχ γηα ηελ θεληξηθή ζέξκαλζε 284 θπξειάηεζε, θνίιαλζε, αληζφπαρε ηχπσζε θαη κνξθνπνίεζε κεηάιισλ κε έιαζε, θνληνκεηαιινπξγία 285 Καηεξγαζία θαη επηθάιπςε κεηάιισλ, γεληθέο κεραλνινγηθέο εξγαζίεο 286 Καηαζθεπή εηδψλ καραηξνπνηίαο, εξγαιείσλ θαη ζηδεξηθψλ 287 Καηαζθεπή άιισλ κεηαιιηθψλ πξντφλησλ 5

Σαμηλφκεζε θιάδσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Πίλαθαο 4 (ζπλέρεηα): Σαμηλφκεζε ησλ κεηαπνηεηηθψλ βηνκεραληψλ ζε ηξηςήθην επίπεδν δξαζηεξηφηεηαο [8]. (ΓΚ) ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΜΖΥΑΝΖΜΑΣΩΝ ΚΑΗ ΔΗΓΩΝ ΔΞΟΠΛΗΜΟΤ Μ.Α.Κ.* 29 Καηαζκεςή μησανημάηυν και ειδϊν εξοπλιζμοω μ.α.κ* 29 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ γηα ηελ παξαγσγή θαη ηελ ρξεζηκνπνίεζε κεραληθήο ελέξγεηαο, κε εμαίξεζε ηνπο θηλεηήξεο αεξνζθαθψλ, νρεκάησλ θαη δηθχθισλ 292 Καηαζθεπή άιισλ κεραλεκάησλ γεληθήο ρξήζεο 293 Καηαζθεπή γεσξγηθψλ θαη δαζνθνκηθψλ κεραλεκάησλ 294 Καηαζθεπή εξγαιεηνκεραλψλ 295 Καηαζθεπή άιισλ κεραλεκάησλ εηδηθήο ρξήζεο 296 Καηαζθεπή φπισλ θαη ππξνκαρηθψλ 297 Καηαζθεπή νηθηαθψλ ζπζθεπψλ κ.α.θ* (ΓΛ) ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΟΤ ΔΞΟΠΛΗΜΟΤ ΚΑΗ ΟΠΣΗΚΩΝ ΤΚΔΤΩΝ 30 Καηαζκεςή μησανϊν γπαθείος και Η/Υ 300 Καηαζθεπή κεραλψλ γξαθείνπ θαη Ζ/Τ 3 Καηαζκεςή ηλεκηπικϊν ζςζκεςϊν μ.α.κ* 3 Καηαζθεπή ειεθηξνθηλεηήξσλ, ειεθηξνγελλεηξηψλ θαη ειεθηξηθψλ κεηαζρεκαηηζηψλ 32 Καηαζθεπή ζπζθεπψλ δηαλνκήο θαη ειέγρνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο 33 Καηαζθεπή κνλσκέλσλ ζπξκάησλ θαη θαισδίσλ 34 Καηαζθεπή ειεθηξηθψλ ζπζζσξεπηψλ, πξσηνγελψλ ειεθηξηθψλ ζηνηρείσλ θαη πξσηνγελψλ ειεθηξηθψλ ζπζηνηρηψλ 35 Καηαζθεπή θσηηζηηθνχ εμνπιηζκνχ θαη ειεθηξηθψλ ιακπηήξσλ 36 Καηαζθεπή ειεθηξηθνχ εμνπιηζκνχ κ.α.θ* 32 Καηαζκεςή εξοπλιζμοω και ζςζκεςϊν παδιοθυνίαρ, ηηλεψπαζηρ και επικοινυνιϊν 32 Καηαζθεπή ειεθηξνληθψλ ιπρληψλ θαη ινηπψλ ειεθηξνληθψλ εμαξηεκάησλ 322 Καηαζθεπή ηειενπηηθψλ θαη ξαδηνθσληθψλ πνκπψλ θαη ζπζθεπψλ γηα ηελ ελζχξκαηε ηειεθσλία θαη ηελ ελζχξκαηε ηειεγξαθία 323 Καηαζθεπή ηειενπηηθψλ θαη ξαδηνθσληθψλ δεθηψλ, ζπζθεπψλ εγγξαθήο ή αλαπαξαγσγήο ήρνπ θαη εηθφλαο, θαζψο θαη ησλ ζπλαθψλ κεξψλ θαη εμαξηεκάησλ 33 Καηαζκεςή ιαηπικϊν οπγάνυν, οπγάνυν ακπιβείαρ και οπηικϊν πολογιϊν 33 Καηαζθεπή ηαηξνρεηξνπξγηθνχ εμνπιηζκνχ θαη νξζνπεδηθψλ νξγάλσλ 332 Καηαζθεπή νξγάλσλ θαη ζπζθεπψλ κέηξεζεο, επαιήζεπζεο, δνθηκψλ, πινήγεζεο θαη άιισλ ρξήζεσλ, κε εμαίξεζε ηνλ εμνπιηζκφ ειέγρνπ ησλ βηνκεραληθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο 333 Καηαζθεπή εμνπιηζκνχ ειέγρνπ ησλ βηνκεραληθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο 334 Καηαζθεπή νπηηθψλ νξγάλσλ θαη θσηνγξαθηθνχ εμνπιηζκνχ 335 Καηαζθεπή ξνινγηψλ 6

Σαμηλφκεζε θιάδσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Πίλαθαο 4 (ζπλέρεηα): Σαμηλφκεζε ησλ κεηαπνηεηηθψλ βηνκεραληψλ ζε ηξηςήθην επίπεδν δξαζηεξηφηεηαο [8]. (ΓΜ) ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΔΞΟΠΛΗΜΟΤ ΜΔΣΑΦΟΡΩΝ 34 Καηαζκεςή αςηοκίνηηυν οσημάηυν, πςμοςλκοωμενυν, ημιπςμοςλκοωμενυν 34 Καηαζθεπή απηνθίλεησλ νρεκάησλ 342 Καηαζθεπή ακαμσκάησλ γηα απηνθίλεηα νρήκαηα, θαηαζθεπή ξπκνπιθνχκελσλ, εκη-ξπκνπιθνχκελσλ νρεκάησλ 343 Καηαζθεπή κεξψλ θαη εμαξηεκάησλ γηα απηνθίλεηα νρήκαηα θαη ηνπο θηλεηήξεο ηνπο 35 Καηαζκεςή λοιποω εξοπλιζμοω μεηαθοπϊν 35 Ναππήγεζε θαη επηζθεπή πινίσλ θάζε είδνπο 352 Καηαζθεπή ζηδεξνδξνκηθψλ θαη ηξνρηνδξνκηθψλ κεραλψλ θαη ηξνραίνπ πιηθνχ 353 Καηαζθεπή αεξνζθαθψλ θαη δηαζηεκηθψλ ζθαθψλ 354 Καηαζθεπή κνηνζπθιεηψλ θαη πνδειάησλ 355 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κ.α.θ* (ΓΝ) ΛΟΗΠΔ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΔ Μ.Α.Κ* 36 Καηαζκεςή επίπλυν-λοιπέρ βιομησανίερ 36 Καηαζθεπή επίπισλ 362 Καηαζθεπή θνζκεκάησλ θαη ζπλαθψλ εηδψλ 363 Καηαζθεπή κνπζηθψλ νξγάλσλ 364 Καηαζθεπή αζιεηηθψλ εηδψλ 365 Καηαζθεπή παηρληδηψλ θάζε είδνπο 366 Γηάθνξεο άιιεο βηνκεραλίεο θαηαζθεπψλ κ.α.θ* 37 Ανακωκλυζη 37 Αλαθχθισζε κεηαιιηθψλ απνξξηκκάησλ θαη ππνιεηκκάησλ 372 Αλαθχθισζε κε κεηαιιηθψλ απνξξηκκάησλ θαη ππνιεηκκάησλ *Μ.Α.Κ. : Με Αιινχ Καηαηαζζφκελα ** ΔΚΑΥ: Δπξσπατθή Κνηλφηεηα Άλζξαθα θαη Υάιπβα 7

Γαιάνθρακς Λιγνίηης Πεηρέλαιο Μαζούη Φσζικό Αέριο Ηλεκηρική Δνέργεια Απνηειέζκαηα ππνινγηζκψλ εθπνκπψλ 4. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΤΠΟΛΟΓΗΜΩΝ ΔΚΠΟΜΠΩΝ 4. Καηαλαιώζεηο ελέξγεηαο αλά βηνκεραληθό θιάδν Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ εθπνκπψλ ησλ αέξησλ ξχπσλ είλαη απαξαίηεηε ε γλψζε ηνπ βαζκνχ δξαζηεξηφηεηαο, δειαδή ησλ πνζνηήησλ ησλ θαπζίκσλ πνπ θαίγνληαη (ελεξγεηαθή θαηαλάισζε) ζηηο βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο. Οη απαηηνχκελεο ελεξγεηαθέο θαηαλαιψζεηο γηα ηνπο ππνινγηζκνχο απηνχο δφζεθαλ απφ ηελ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία ηεο Διιάδνο (Δ..Τ.Δ.), αλά θιάδν βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο, ζε εζληθφ επίπεδν θαη αλά λνκφ [9]. ηνλ πίλαθα 5 παξνπζηάδνληαη νη θαηαλαιψζεηο θαπζίκσλ ζηε βηνκεραλία, κε ηα αληίζηνηρα πνζνζηά αλά θιάδν δξαζηεξηφηεηαο γηα ην 2003, ηελ ηειεπηαία ρξνληά γηα ηελ νπνία είρακε ζηε δηάζεζε καο ζηνηρεία. Οη δηςήθηνη θσδηθνί αληηζηνηρνχλ ζηνπο θιάδνπο κεηαπνηεηηθήο βηνκεραλίαο ηνπ πίλαθα 4. ηελ ζπλέρεηα, ε εηθφλα 4. παξέρεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνλ αξηζκφ ησλ θαηαζηεκάησλ αλά βηνκεραληθφ θιάδν. Πίλαθαο 5: Δλεξγεηαθέο θαηαλαιψζεηο αλά θιάδν βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο ην 2003 5 0,0% 24,49% 24,0% 9,62% 30,94% 4,08% 6 0,00% 0,00% 0,07% 0,9% 0,00% 0,25% 7 0,00% 0,02%,55% 5,0% 7,69% 8,0% 8 0,00% 0,00% 0,58% 0,44% 0,05%,% 9 0,00% 0,00% 0,02% 0,0% 0,07% 0,24% 20 0,00% 0,00% 7,00% 0,07% 0,00%,07% 2 0,00% 0,00% 0,7% 3,44% 5,0% 2,80% 22 0,00% 0,00% 0,27% 0,00% 0,79%,87% 23 0,00% 0,00% 0,00% 28,9% 0,00%,6% 24 0,00% 0,00%,26% 2,02% 2,% 5,37% 25 0,00% 0,00% 0,76% 0,24% 0,40% 4,30% 26 99,20% 74,07% 5,98% 0,50% 9,67% 8,44% 27 0,00% 0,00% 7,95% 29,22% 3,32% 33,6% 28 0,00% 0,00% 2,45% 0,03%,0% 2,37% 29 0,79% 0,00% 0,98% 0,6% 0,5%,07% 30 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 3 0,00%,4% 0,62% 0,3% 0,02%,43% 32 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,47% 33 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,03% 34 0,00% 0,00% 0,02% 0,00% 0,74% 0,6% 35 0,00% 0,00% 0,0% 0,0% 0,0% 0,94% 36 0,00% 0,00% 0,20% 0,00% 0,02% 0,68% 37 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,09% ΣΥΝΟΛΟ 464.942 49.722 56.7 826.976 356.52.856 7.263.803 [t/an] [t/an] [klt/an] [t/an] [m 3 /an] [MWh/an] 8

Αριθμός Καηαζηημάηων Απνηειέζκαηα ππνινγηζκψλ εθπνκπψλ 800 700 600 500 400 300 200 00 0 5 6 7 8 9 20 2 22 23 24 25 26 27 28 29 30 3 32 33 34 35 36 37 Κωδικός Γραζηηριόηηηας Δηθόλα 4.: Αξηζκφο θαηαζηεκάησλ αλά βηνκεραληθφ θιάδν Οη βηνκεραλίεο ηξνθίκσλ θαη πνηψλ έρνπλ ηνλ κεγαιχηεξν αξηζκφ θαηαζηεκάησλ ζηελ Διιάδα κε 754 θαηαζηήκαηα γηα ην 2003, ελψ αθνινπζνχλ νη βηνκεραλίεο θαηαζθεπήο άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά θαη νη βηνκεραλίεο θαηαζθεπήο εηδψλ έλδπζεο, θαηεξγαζίαο θαη βαθήο γνπλαξηθψλ κε αξηζκφ θαηαζηεκάησλ 370 θαη 36, αληίζηνηρα. Άιιεο βηνκεραλίεο κε ζεκαληηθφ αξηζκφ θαηαζηεκάησλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν είλαη νη βηνκεραλίεο παξαγσγήο θισζηνυθαληνπξγηθψλ πιψλ θαζψο θαη νη βηνκεραλίεο θαηαζθεπήο κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ. Όζνλ αθνξά ηα θαχζηκα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο, εμάγνληαη ηα εμήο ζπκπεξάζκαηα: Γαηάλζξαθαο: Οη θαηαζθεπέο άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά θάλνπλ ρξήζε ηνπ 99,2% ηνπ θαπζίκνπ απηνχ, δειαδή ζρεδφλ φιεο ηεο πνζφηεηαο, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηελ θχζε ησλ βηνκεραληψλ απηψλ. Ληγλίηεο: Ζ ζεκαληηθφηεξε θαηαλάισζε ιηγλίηε πξνέξρεηαη απφ ηηο θαηαζθεπέο άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά κε πνζνζηφ 74,07%, ελψ ην ππφινηπν κέξνο ηνπ ιηγλίηε θαηαλαιψλεηαη απφ ηηο βηνκεραλίεο ηξνθίκσλ θαη πνηψλ. Πεηξέιαην: Οη θαηαζθεπέο άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά έρνπλ θαη πάιη ηελ ζεκαληηθφηεξε θαηαλάισζε πεηξειαίνπ κε πνζνζηφ 5,98% θαη αθνινπζεί ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ. Μαδνχη: Οη βηνκεραλίεο παξαγσγήο βαζηθψλ κεηάιισλ θαη νη βηνκεραλίεο παξαγσγήο νπηάλζξαθα, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ θαη ππξεληθψλ θαπζίκσλ ζπκκεηέρνπλ κε ίδηα πνζνζηά ζηελ ζπλνιηθή θαηαλάισζε καδνχη, ελψ ζηελ επφκελε ζέζε έξρεηαη ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ. 9

Απνηειέζκαηα ππνινγηζκψλ εθπνκπψλ Φπζηθφ Αέξην: Γηα πεξίπνπ ην 60 % ηεο θαηαλάισζεο θπζηθνχ αεξίνπ επζχλνληαη ζε ίζν βαζκφ νη βηνκεραλίεο ηξνθίκσλ θαη πνηψλ θαη νη βηνκεραλίεο παξαγσγήο βαζηθψλ κεηάιισλ. Ζιεθηξηθή Δλέξγεηα: Ζ ρξήζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηηο βηνκεραλίεο κπνξεί κελ λα κελ απνηειεί ξππνγφλν δηεξγαζία, είλαη φκσο έλδεημε ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο, ηνπ κεγέζνπο θαη ηνπ πιήζνπο ησλ βηνκεραληθψλ κνλάδσλ. Έηζη ην 33,6% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαηαλαιψλεηαη απφ ηηο βηνκεραλίεο παξαγσγήο βαζηθψλ κεηάιισλ, ελψ φιεο νη ππφινηπεο βηνκεραλίεο ζπκκεηέρνπλ κε κηθξφηεξα πνζνζηά ζηελ ζπλνιηθή θαηαλάισζε ηεο. 4.2 Καηαλαιώζεηο ελέξγεηαο αλά γεωγξαθηθό δηακέξηζκα ηνλ πίλαθα 6 παξνπζηάδνληαη νη θαηαλαιψζεηο ησλ θαπζίκσλ απφ ηηο βηνκεραλίεο ζηα ελλέα γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα ηεο Διιάδαο γηα ην 2003. Γαηάλζξαθαο: Ζ πιεηνςεθία ηνπ γαηάλζξαθα θαηαλαιψλεηαη ζηε Θεζζαιία (6,59%), ελψ ην ππφινηπν κέξνο ζηε ηεξεά Διιάδα. Ληγλίηεο: Ζ ηεξεά Διιάδα επζχλεηαη γηα ηελ θαηαλάισζε ησλ 3/4 ηεο ζπλνιηθήο πνζφηεηαο ιηγλίηε πνπ θαηαλαιψλεηαη απφ ηελ βηνκεραλία, ελψ κηθξφηεξα πνζνζηά θαηαλαιψλνληαη ζηε Θεζζαιία, ηε Μαθεδνλία θαη ηε Θξάθε. Πεηξέιαην: Σν 50,47% ηνπ πεηξειαίνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηηο θαχζεηο ζηηο βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο, θαηαλαιψλεηαη ζηε ηεξεά Διιάδα, ελψ ζεκαληηθή είλαη θαη ε θαηαλάισζε ζηηο βηνκεραλίεο ηεο Μαθεδνλίαο. Μαδνχη: Σελ πξψηε ζέζε ζηε θαηαλάισζε καδνχη θαηέρεη ε ηεξεά Διιάδα θαη ζηελ δεχηεξε έξρεηαη ε Πεινπφλλεζνο κε πνζνζηφ 28,38%. Φπζηθφ Αέξην: Σν 43% ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαηαλαιψλεηαη ζηε ηεξεά Διιάδα θαη ην 34,46% ζηε Μαθεδνλία. Μηθξφηεξα πνζνζηά θαηαλαιψλνληαη ζηε Θεζζαιία θαη ηε Θξάθε. Ζιεθηξηθή Δλέξγεηα: Όπσο αλαθέξζεθε θαη λσξίηεξα ε ρξήζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ είλαη ξππνγφλνο δηεξγαζία, αιιά παξνπζηάδεηαη ζηελ παξνχζα εξγαζία γηα ζηαηηζηηθνχο ιφγνπο. Πάλσ απφ ηελ κηζή πνζφηεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη απφ ηελ ειιεληθή βηνκεραλία, αληηζηνηρεί ζηε ηεξεά Διιάδα, ελψ κεγάια είλαη θαη ηα πνζνζηά ζηε Μαθεδνλία θαη ηε Θεζζαιία. ηελ εηθφλα 4.2 παξηζηάλεηαη ν αξηζκφο θαηαζηεκάησλ ηεο βηνκεραλίαο γηα ην 2003 θαη γηα ηα δηαθνξεηηθά γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα ηεο Διιάδαο. ηε ηεξεά Διιάδα θαηαγξάθεθαλ.935 θαηαζηήκαηα απφ ηα ζπλνιηθά 3.75 ηεο ρψξαο, ελψ ζηε Μαθεδνλία 968 θαηαζηήκαηα. 20

Αριθμός Καηαζηημάηων Γαιάνθρακας Λιγνίηης Πεηρέλαιο Μαζούη Φσζικό Αέριο Ηλεκηρική Δνέργεια Απνηειέζκαηα ππνινγηζκψλ εθπνκπψλ Πίλαθαο 6: Δλεξγεηαθέο θαηαλαιψζεηο αλά γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα Σηερεά Δλλάδα 37,9% 74,% 50,47% 44,66% 43,00% 56,04% Πελοπόννηζος 0,42%,08% 7,55% 28,38% 0,00% 5,6% Ν. Ιονίοσ 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,9% Ήπειρος 0,00% 0,00% 5,49% 0,0% 0,00% 0,99% Θεζζαλία 6,59% 6,82% 3,88% 6,62% 7,22% 2,40% Μακεδονία 0,20% 9,96% 20,79% 6,0% 34,46% 9,26% Θράκη 0,00% 8,04% 3,57% 3,96% 5,33% 3,9% Ν. Αιγαίοσ 0,00% 0,00% 2,95% 0,0% 0,00% 0,36% Κρήηη 0,00% 0,00% 5,30% 0,28% 0,00%,24% ΣΥΝΟΛΟ 464.942 49.722 56.7 826.976 356.52.856 7.263.803 [t/an] [t/an] [klt/an] [t/an] [m 3 /an] [MWh/an] 2500 2000 500 000 500 0 Δηθόλα 4.2: Αξηζκφο θαηαζηεκάησλ αλά γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα 2

[t/an] [t/an] Απνηειέζκαηα ππνινγηζκψλ εθπνκπψλ 4.3 Δθπνκπέο αλά βηνκεραληθό θιάδν Με δεδνκέλα εηζφδνπ ηηο θαηαλαιψζεηο ελέξγεηαο αλά θιάδν κεηαπνηεηηθήο βηνκεραλίαο θαη κε βάζε ηε κεζνδνινγία ππνινγηζκνχ ησλ εθπνκπψλ πνπ πεξηγξάθεθε ζην θεθάιαην 2, πξνέθπςαλ νη εθπνκπέο ξχπσλ αλά θιάδν βηνκεραλίαο, νη νπνίεο παξηζηάλνληαη ζηηο εηθφλεο 4.3 θαη 4.4 γηα ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ θαη ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ, αληίζηνηρα. 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 50.000 00.000 50.000 0 5 6 7 8 9 20 2 22 23 24 25 26 27 28 29 30 3 32 33 34 35 36 Δηθόλα 4.3: Δθπνκπέο NO x αλά θιάδν κεηαπνηεηηθήο βηνκεραλίαο ην 2003 8.000 6.000 4.000 2.000 0.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 5 6 7 8 9 20 2 22 23 24 25 26 27 28 29 30 3 32 33 34 35 36 Δηθόλα 4.4: Δθπνκπέο SO 2 αλά θιάδν κεηαπνηεηηθήο βηνκεραλίαο ην 2003 Όζνλ αθνξά ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ, ν θιάδνο ηεο παξαγσγήο βαζηθψλ κεηάιισλ (27) θαη ν θιάδνο ηεο βηνκεραλίαο πνηψλ θαη ηξνθίκσλ (5) είλαη νη θχξηνη ππεχζπλνη ησλ εθπνκπψλ NO x, ελψ ζεκαληηθή είλαη θαη ε ζπλεηζθνξά ηνπ θιάδνπ θαηαζθεπήο άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά (26). Γηα ηηο εθπνκπέο SO 2, ηελ κεγαιχηεξε ζπλεηζθνξά έρνπλ νη θιάδνη παξαγσγήο βαζηθψλ κεηάιισλ θαη παξαγσγήο νπηάλζξαθα, πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ θαη ππξεληθψλ θαπζίκσλ (23). Αθνινπζνχλ νη θιάδνη 5 θαη 26. 22

[t/an] [t/an] Απνηειέζκαηα ππνινγηζκψλ εθπνκπψλ 4.4 Δθπνκπέο αλά γεωγξαθηθό δηακέξηζκα Με παξφκνην ηξφπν, ππνινγίζηεθαλ θαη νη εθπνκπέο ξχπσλ αλά λνκφ θαη θαη επέθηαζε, αλά γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα. ηα γξαθήκαηα πνπ αθνινπζνχλ ζηηο εηθφλεο 4.5 θαη 4.6 παξνπζηάδνληαη νη εθπνκπέο νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ θαη δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ γηα ηα ελλέα γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα ηεο Διιάδαο. 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 00.000 0 Δηθόλα 4.5: Δθπνκπέο NO x απφ ηελ βηνκεραλία αλά γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα ην 2003 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 5.000 0.000 5.000 0 Δηθόλα 4.6: Δθπνκπέο SO 2 απφ ηελ βηνκεραλία αλά γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα ην 2003 Οη πςειφηεξεο εθπνκπέο νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ ζεκεηψλνληαη ζηε ηεξεά Διιάδα, αθνχ ε Αηηηθή θαη ε Βνησηία, δχν λνκνί κε ηηο πςειφηεξεο εθπνκπέο, ζπκπεξηιακβάλνληαη ζην γεσγξαθηθφ απηφ δηακέξηζκα. ηε Μαθεδνλία νη εθπνκπέο NO x θαηαιακβάλνπλ επίζεο, κεγάιν πνζνζηφ ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ ζηε ρψξα. Γηα ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ, πέξα απφ ην αλακελφκελν πςειφ πνζνζηφ εθπνκπψλ ζηε ηεξεά Διιάδα, αμηνζεκείσηα είλαη θαη ηα πςειά επίπεδα εθπνκπψλ ζηε Πεινπφλλεζν. πλδπάδνληαο ηηο εηθφλεο 4.4 θαη 4.6 κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε ηελ χπαξμε βηνκεραληψλ παξαγσγήο πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ ζηε Πεινπφλλεζν. 23

Υσξηθή θαηαλνκή εθπνκπψλ ξχπσλ 5. ΥΩΡΗΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΔΚΠΟΜΠΩΝ ΡΤΠΩΝ 5.. Γεληθά Ο ππνινγηζκφο θα ε απνγξαθή ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ παξνπζηάδεη πνιχ κεγάιν ελδηαθέξνλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζε παγθφζκην επίπεδν θαη εηδηθά ζηελ Δπξψπε. Σα θξάηε θαη νη βηνκεραλίεο ζέηνπλ ζπλερψο ζηφρνπο γηα ηνλ πεξηνξηζκφ θαη ηελ κείσζε ησλ εθπνκπψλ ζε ζπγθεθξηκέλα επηηξεπηά επίπεδα. Πέξα απφ ηνλ ππνινγηζκφ θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ εθπνκπψλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθή είλαη θαη ε ρσξηθή θαηαλνκή ηνπο. Σν φθεινο απφ ηελ ρσξηθή απνηχπσζε ησλ εθπεκπφκελσλ ξχπσλ ζε ράξηεο είλαη δηπιφ: Απφ ηελ κία πιεπξά επηηπγράλεηαη ε θαιχηεξε απεηθφληζε ησλ εθπνκπψλ, θαη απφ ηελ άιιε πιεπξά θαζίζηαηαη δπλαηή θαη δηεπθνιχλεηαη ε κεηέπεηηα επεμεξγαζία ηνπο απφ ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο πνηφηεηαο αέξα. ηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο παξνπζηάδεηαη ε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ εθπνκπψλ, ε νπνία ζηεξίρζεθε ζηε ρξήζε Γεσγξαθηθνχ Πιεξνθνξηαθνχ πζηήκαηνο (ΓΠ). ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ απνηχπσζε ησλ εθπνκπψλ ησλ κειεηψκελσλ ξχπσλ ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν. 5.2. Μεζνδνινγία Ζ ρσξηθή θαηαλνκή ησλ εθπνκπψλ απφ ηελ βηνκεραλία αθνξά ην ζχλνιν ηεο Διιάδαο. Γηα ηελ θαιχηεξε απεηθφληζε ησλ εθπνκπψλ έγηλε επίζεο, μερσξηζηή κειέηε γηα ηα δχν κεγάια αζηηθά θέληξα ηεο ρψξαο, ηελ Αηηηθή θαη ηελ Θεζζαινλίθε. Ωζηφζν, ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε θαη ζηηο ηξεηο πεξηπηψζεηο ήηαλ ε ίδηα. Οη βηνκεραληθέο κνλάδεο ηεο ρψξαο παξηζηάλνληαη σο επηθαλεηαθέο πεγέο εθπνκπψλ ζηνλ ράξηε βηνκεραληθψλ δσλψλ ηεο Διιάδαο πνπ απεηθνλίδεηαη ζηελ εηθφλα 5.. 24

Υσξηθή θαηαλνκή εθπνκπψλ ξχπσλ Δηθόλα 5.: Υάξηεο βηνκεραληθψλ δσλψλ ηεο Διιάδαο Γηα ηελ θαηαλνκή ησλ εθπνκπψλ ζηνλ ρψξν ρξεζηκνπνηήζεθε πιέγκα κε δηαζηάζεηο πνπ εθιέγνληαη αλάινγα κε ηελ επηζπκεηή αθξίβεηα πνπ ζέινπκε λα επηηχρνπκε θαη αλάινγα κε ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε ζηελ δηάζεζε καο. Ζ δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ ρσξηθή απνγξαθή ησλ εθπνκπψλ πεξηιακβάλεη ηα εμήο ζηάδηα:. Σνπνζέηεζε θαηάιιεινπ πιέγκαηνο πάλσ ζηνλ ράξηε βηνκεραληθψλ δσλψλ ηεο πξνο κειέηε πεξηνρήο. 2. Αλάγλσζε θαη θαηαγξαθή αλά θειί φισλ ησλ βηνκεραληθψλ δσλψλ ιακβάλνληαο ππφςε ην πνζνζηφ ηνπ θειηνχ ηνπ πιέγκαηνο πνπ θαηαιακβάλεη θάζε βηνκεραληθή δψλε. Με ηνλ ηξφπν απηφ νη βηνκεραληθέο δψλεο ηνπνζεηήζεθαλ ζην πιέγκα, ραξαθηεξηδφκελεο απφ ην πνζνζηφ θάιπςεο ηνπο αλά θειί. 25

Υσξηθή θαηαλνκή εθπνκπψλ ξχπσλ. Έρνληαο ζηελ δηάζεζε καο ηηο εθπνκπέο αλά λνκφ γηα θάζε κειεηψκελν ξχπν ρσξηζηά, ζην ζηάδην απηφ έγηλε αλαγσγή ησλ εθπνκπψλ αλά λνκφ ζε εθπνκπέο αλά θειί ηνπ πιέγκαηνο, κε βάζε ην πνζνζηφ θάιπςεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ θαηέζηε δπλαηή ε θαηαλνκή ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ ζηα θειηά ηνπ πιέγκαηνο. 2. Δμαγσγή ηξηζδηάζηαησλ γξαθεκάησλ φπνπ απεηθνλίδεηαη ε δηαζπνξά ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ ζηελ κειεηψκελε πεξηνρή ζπλαξηήζεη ηεο επηθάλεηαο κειέηεο. Ζ θαηαλνκή ησλ εθπνκπψλ απνδφζεθε κε ηελ ρξήζε πιεγκάησλ δηαθνξεηηθψλ δηαζηάζεσλ γηα ηηο ηξεηο πεξηπηψζεηο. Γηα ηελ Διιάδα ρξεζηκνπνηήζεθε πιέγκα δηαζηάζεσλ 6 x 6 km 2, ελψ γηα ηελ Αηηηθή θαη ηε Θεζζαινλίθε πιέγκα 2 x 2 km 2. Οη ηξεηο κειεηψκελεο πεξηνρέο, ηεο Διιάδαο ηεο Αηηηθήο θαη ηεο Θεζζαινλίθεο, κε ηα αληίζηνηρα πιέγκαηα παξνπζηάδνληαη ζηελ εηθφλα 5.2, ηελ εηθφλα 5.3, θαη ηελ εηθφλα 5.4, αληίζηνηρα. Δηθόλα 5.2: Πιέγκα 6x6 km 2 γηα ηελ Διιάδα 26

Υσξηθή θαηαλνκή εθπνκπψλ ξχπσλ Δηθόλα 5.3: Πιέγκα 2x2 km 2 γηα ηελ Αηηηθή Δηθόλα 5.4: Πιέγκα 2x2 km 2 γηα ηε Θεζζαινλίθε 27