Lumërimet e Kristoforidhit Ungjilli sipas Mattheut, Kreu V At Foti Cici

Lumërimet e Kristoforidhit Ungjilli sipas Mattheut, Kreu V At Foti Cici (Pjesë nga një punim mbi përkthimet biblike të Kristoforidhit) 1

Kreu i 5-të nga Mattheu (Lumërimet) ka 48 vargje. Çdo varg jepet këtu në katër vargje : Vargu 1 është origjinali në greqisht, marrë nga botimi i 27-të i Shoqërisë Biblike. Vargu 1.a është përkthimi në greqishten katharevusa, në greqishten e re të viteve 1800, nga Neofitos Vamvas. Përkthimi i Vamvas u rendit këtu mbas origjinalit, para përkthimeve shqip, për të dëshmuar se Kristoforidhi është mbështetur pikërisht te ky përkthim për përkthimet e veta shqip. Vargu 1.b është përkthimi në gegërishte: Dhiata e Re e Zotit edhe Shëlbyesit t ynë Iesu-Krishtit, këthyem prei Greqishtesë vietër Shqip ndë gjuhë Gegënishte prei Konstantinit Kristoforidit, Elbasanasit. Konstantinopol, 1872. Vargu 1.c është përkthimi në toskërishte: Dhiata e Re e Zotit edhe Shpëtimtarit tënë Jisu-Krishtit, këthyerë prei Greqishtesë vietërë Shqip ndë gluhë Toskërishte. Konstantinopolë, 1879. Η Καινή Διαθήκη του Κυρίου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, παραφρασθείσα εκ του αρχετύπου Ελληνικού. Për parantezë, për botimin gegërisht Kristoforidhi përdori alfabetin latin, por jo me trajtën e sotme, prandaj dhe e kam transliteruar tekstin e këtushëm nga botimi origjinal, i vitit 1872. Mund të lexohet i tëri në shqiptarortodoks.com: http://albanianorthodox.com/bibla/kristoforidhi_gegerisht.html Për botimin toskërisht (1879) Kristoforidhi përdori alfabetin grek. I njëjti përkthim u transliterua në alfabetin e sotëm mbas vdekjes së përkthyesit dhe u shtyp disa herë, deri madje para dhjetë vjetësh. Mund të lexohet i tëri në shqiptarortodoks.com: http://albanianorthodox.com/bibla/dhiata_e_re.html Përderisa gjatë riprintimeve përkthimit i janë bërë ndreqje e ndryshime, teksti toskërisht që paraqitet këtu është marrë e transliteruar prej meje nga botimi origjinal i vitit 1879, e jo nga ribotimet me alfabetin e sotëm, për të qenë sa më i saktë në tekstualitetin e Kristoforidhit. 2

Mattheu (Ματθαίος) 5:1-48 1. Ιδών δε τους όχλους ανέβη εις το όρος, και καθίσαντος αυτού προσήλθαν αυτώ οι μαθηταί αυτού 1a: Ιδών δε τους όχλους ανέβη εις το όρος, και αφού εκάθισε, προσήλθον προς αυτόν οι μαθηταί αυτού. 1b: Edhe ai kur pa gjindëjenë, hipi ndë malt: edhe mbassi ndëiti, i erthnë përanë dishepujt e vet. 1c: Edhe ay kur pa gjëndëjenë, hipi ndë malt, edhe si ndenji, i erthnë përanë nxënësit e ati. 2. και ανοίξας το στόμα αυτού εδίδασκεν αυτούς λέγων 2a:Και ανοίξας το στόμα αυτού, εδίδασκεν αυτούς, λέγων, 2b: Edhe atëherë çeli gojënë, e i mësonte tue thanë, 2c: Edhe atëhere hapi gojën e ti, e i mësonte, tuke thënë. 3. Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών. 3a: Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι διότι αυτών είναι η βασιλεία των ουρανών. 3b: Lum ata qi janë të vobegjitë ndë shpirt: sepse e atyneve ashtë mbëretënia e qillvet. 3c: Lum ata që janë të vobegjitë ndë shpirt: sepse e atyre është mbëretëri e qiejevet. 4. Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται. 4a: Μακάριοι οι πενθούντες διότι αυτοί θέλουσι παρηγορηθεί. 4b: Lum ata qi bajnë vajë: sepse ata kanë me ungushëlluem. 4c: Lum ata qi bënjënë vajë: sepse ata dotë ngushullonenë. 5. Μακάριοι οι πραείς, ότι αυτοί κληρονομήσουσιν την γην. 5a: Μακάριοι οι πραείς διότι αυτοί θέλουσι κληρονομήσει την γην. 5b: Lum ata qi janë të butë: sepse ata kanë me trashiguem dhenë. 5c: Lum ata që janë të butë: sepse ata dotë trashëgonjënë dhenë. 6. Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί χορτασθήσονται. 6a: Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην διότι αυτοί θέλουσι χορτασθή. 6b: Lum ata qi kan u e et për dreitëninë: sepse ata kanë me ungimë. 6c: Lum ata që kanë uri e et për dreitërinë: sepse ata dotë nginjenë. 7. Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται. 7a: Μακάριοι οι ελεήμονες διότι αυτοί θέλουσιν ελεηθεί. 7b: Lum ata qi janë të përdëllyeshim: sepse ata kanë me upërdëllyem. 7c: Lum ata që janë të përdëllyershim: sepse atë dotë përdëllenenë. 3

8. Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον θεόν όψονται. 8a: Μακάριοι οι καθαροί την καρδίαν διότι αυτοί θέλουσιν ιδεί τον Θεόν. 8b: Lum ata qi janë të këthiellëtë ndë zemërë: sepse ata kanë me pamë Perëndinë. 8c: Lum ata që kanë zemër të qëruarë: sepse ata dotë shohënë Perëndinë. 9. Μακάροι οι ειρηνοοιοί, ότι αυτοί υιοί θεού κληθήσονται. 9a: Μακάριοι οι ειρηνοποιοί διότι αυτοί θέλουσιν ονομασθή υιοί Θεού. 9b: Lum ata qi janë paqtim-bamës: sepse ata kanë me uqueitunë të bijt e Perëndisë. 9c: Lum ata që bënjënë paqtim: sepse ata dotë qjuhenë bij Perëndie. 10. Μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών. 10a: Μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης διότι αυτών είναι η βασιλεία των ουρανών. 10b: Lum ata qi ndiqenë për punë të dreitënisë: sepse e atyneve ashtë mbretënia e qillvet. 10c: Lum ata që ndiqenë për punë dreitërie: sepse e atyreve është mbëretëri e qiejevet. 11. Μακάριοι εστέ όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσιν και είπωσιν παν πονηρόν (ρήμα) καθ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού. 11a: Μακάριοι είσθε, όταν σας ονειδίσωσι και διώξωσι, και είπωσιν εναντίον σας πάντα κακόν λόγον ψευδόμενοι ένεκεν εμού. 11b: Të lumunë jeni ju, kur t u shpërnderoin, e t u ndiekin, e të thonë kundrë juve ç do farë fjale të keqe me rrenë për punë t eme. 11c: Të lumurë jeni ju, kur t u shpërnderonjën e t u ndiekënë, e të thonë kundrë juve ç do farë fjale të keqe me të rreme për punë time. 12. χαίρετε και αγαλλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς ούτως γαρ εδίωξαν τους προφήτας τους προ υμών. 12a: Χαίρετε και αγαλιάσθε, διότι ο μισθός σας είναι πολύς εν τοις ουρανοίς επειδή ούτως εδίωξαν τους προφήτας τους προ υμών. 12b: Gëzohi, e gazmohi: sepse paga juei ashtë shumë ndë qillt: sepse kështu ndoqnë edhe profetënitë qi kanë qenë para jush. 12c: Gëzohi e gazmohi, sepse paga juai është shumë ndë qiejet: sepse kështu ndoqnë edhe profitëritë që qenë përpara jush. 13. Υμείς εστέ το άλας της γης εάν δε το άλας μωρανθή, εν τίνι αλισθήσεται; εις ουδέν ισχύει έτι ει μη βληθέν έξω καταπατείσθαι υπό των ανθρώπων. 13a: Σεις είσθε το άλας της γης εάν δε το άλας διαφθαρεί, με τι θέλει αλατισθή; εις ουδέν πλέον χρησιμεύει, ειμή να ριφθή έξω, και να καταπατείται υπό των ανθρώπων. 13b: Ju jeni kryp e dheut: por ndë uprishtë krypa, me se do të krypetë? Kurgja ma s vëjen, veç me uhedhunë jashtë, e me ushkelunë prei nierëzish. 4

13c: Ju jeni kryp e dheut: po ndë uprishtë krypa, me se dotë krypetë? as për farë gjëje s vëjen më, përveç të hidhetë jashtë, edhe të shkeletë nga njerëzitë. 14. Υμείς εστέ το φως του κόσμου. ού δύναται πόλις κρυβήναι επάνω όρους κειμένη 14a: Σεις είσθε το φως του κόσμου. Πόλις κειμένη επάνω όρους δεν δύναται να κρυφθή. 14b: Ju jeni drit e botësë. S mundetë me upshefunë nji qytet qi ashtë sipër malit. 14c: Ju jeni drit e botësë. Një qytet që është mbi mal nukë munt të fshihetë. 15. ουδέ καίουσιν λύχνον και τιθέασιν αυτόν υπό τον μόδιον αλλ επί την λυχνίαν, και λάμπει πάσιν τοις εν τη οικία. 15a: Ουδέ ανάπτουσιν λύχνον και θέτουσιν αυτόν υπό τον μόδιον, αλλ επί τον λυχνοστάτην, και φέγγει εις πάντας τους εν τη οικεία. 15b: As nuk ndezinë kandil, edhe e venë ndënë hu të drithit, por e venë mbi kandilier, edhe ndrit mbë gjith ata qi janë ndë shtëpit. 15c: As nukë ndesnjënë kandilinë, edhe e vënë atë ndënë shinikt, po e vënë mbi kandilert, edhe ndrit mbë gjith ata që janë ndë shtëpit. 16. ούτως λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσιν τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς. 16a: Ούτως ας λάμψη το φως σας έμπροσθεν των ανθρώπων, δια να ίδωσι τα καλά σας έργα, και δοξάσωσει τον Πατέρα σας τον εν τοις ουρανοίς. 16b: Kështu letë ndrisi drita juei përpara nierëzëvet, qi të shofinë vepëratë tueja të miratë, e të lavdojn Atinë tuei, qi ashtë ndë qiellt. 16c: Kështu letë ndritnjë drita juai përpara njerëzet, që të shohënë punëtë tuaja të miratë e të lavduronjën Atinë tuai që është ndë qiejet. 17. Μη νομίσητε ότι ήλθον καταλύσαι τον νόμον ή τους προφήτας ουκ ήλθον καταλύσαι αλλά πληρώσαι. 17a: Μη νομίσητε ότι ήλθον να καταλύσω τον νόμον ή τους προφήτας δεν ήλθον να καταλύσω, αλλά να εκπληρώσω. 17b: Mos kujtoni se kam ardhunë me prishunë ligjënë, a profetënitë: nukë kam ardhunë me prishunë, por me mbushunë. 17c: Mos kujtoni se erdha të prish nomnë a profitëritë: nuk erdha të prish, po të mbush. 18. αμήν γαρ λέγω υμίν έως αν παρέλθη ο ουρανός και η γη, ιώτα εν ή μία κεραία ου μη παρέλθη απο του νόμου, έως αν πάντα γένηται. 18a: Διότι αληθώς σας λέγω, έως αν παρέλθη ο ουρανός και η γη, ιώτα εν, ή μία κεραία δεν θέλει παρέλθει από του νόμου, εωσού εκπληρωθώσι πάντα. 18b: Sepse për të vërtet po u thom juve, deri sa të shkojë qielli edhe dheu, nji iota a nji pikë s ka me shkuem prei ligjësë, deri sa të bahenë të gjitha. 18c: Sepse me të vërtetë po u them juve, gjersa të shkonjë qielli edhe dheu, një iotë a një pikë nukë dotë shkonjë nga nomi, gjersa të bënenë të gjitha. 5

19. ος εάν ουν λύσει μίαν των εντολών τούτων των ελαχίστων και διδάξη ούτως τους ανθρώπους, ελάχιστος κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών 19a: Όστις λοιπόν αθετήση μίαν των εντολών τούτων των ελαχίστων, και διδάξη ούτω τους ανθρώπους, ελάχιστος θέλει ονομασθή εν τη βασιλεία των ουρανών όστις δε εκτελέση και διδάξη, ούτος μέγας θέλει ονομασαθή εν τη βασιλεία των ουρανών. 19b: Ai pra qi të sgjidhi një prei këtyne të vocërravet porosivet, edhe të mësojë kështu njerëzitë, i vocërr ka me uqueitunë në mbëretënit të qillvet: por ai qi të bajë, e të mësojë; kyi ka me uqueitun i math ndë mbëretënit të qillvet. 19c: Ay pra që të sgjithnjë një nga këto porosit e vogëla, edhe të mësonjë kështu njerëzitë, i vogëlë dotë qjuhet ndë mbëretërit të qiejevet: po ay që të bënjë a të mësonjë, kyi dotë qjuhet i math ndë mbëretërit të qiejevet. 20. Λέγω γαρ υμίν ότι εάν μη περισσεύση υμών η δικαιοσύνη πλείον των γραμματέων και Φαρισαίων, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών. 20α: Επειδή σας λέγω, ότι, εάν μη περισσεύσει η δικαιοσύνη σας πλειότερον της των γραμματέων και Φαρισαίων, δεν θέλετε εισέλθει εις την βασιλείαν των ουρανών. 20β: Sepse po u thom juve, se ndë mos u teproftë juve dreitënia ma tepërë se Shkruisavet, e Farisevet, s keni me hymë ndë mbëretënit të qillvet. 20γ: Sepse po u them juve, se ndë mos tepëroftë dreitëria juai më tepërë se shkronjësëvet e Farisevet, nukë dotë hyni ndë mbëretërit të qiejevet. 21. Ηκούσατε ότι ερρέθη τοις αρχαίοις ου φονεύσεις ος δ αν φονεύση, ένοχος έσται τη κρίσει. 21a: Ηκούσατε ότι ερρέθη εις τους αρχαίους, «Μη φονεύσεις» όστις δε φονεύση, θέλει είσθαι ένοχος εις την κρίσιν. 21b: Ndëgjuetë se ashtë thanë mbë të moçimit, Mos vrasish ; edhe ai qi të vrasi dotë jetë fajtuer ndë gjyq: 21c: Dëgjuatë se u është thënë të moçimëvet, Mos vraç: edhe ay që të vrasë, dotë jetë fajtuar ndë gjyqt. 22. εγώ δε λέγω υμίν ότι πας ο οργιζόμενος τω αδελφώ αυτού, ένοχος έσται τη κρίσει ος δ αν ειπή τω αδελφώ αυτού ρακά, ένοχος έσται τω συνεδρίω ος δ αν ειπή μωρέ, ένοχος έσται εις την γέενναν του πυρός. 22a: Εγώ όμως σας λέγω, ότι πας ο οργιζόμενος αναιτίως κατά του αδελφού αυτού, θέλει είσθαι ένοχος εις την κρίσιν και όστις ειπή προς τον αδελφόν αυτού, Ρακά, θέλει είσθαι ένοχος εις το συνέδριον όστις δε ειπή, Μωρέ, θέλει είσθαι ένοχος εις την γέενναν του πυρός. 22b: por unë po u thom juve, Se kushdo qi zemërohetë kot me të vëllan e vet, dotë jetë fajtue për gjyq; edhe ai qi t i thotë të vëllait vet, Raka (i kotë), dotë jetë fajtuer ndë bashkë-ndeitëjet: edhe ai qi të thotë, I marrë, dotë jetë fajtuer për me uhedhunë ndë xhehenem të ziarrmit. 22c: Po unë po u them juve, se kushdo që zemëronetë kot me të vëllan e ti, dotë jetë fajtuar ndë gjyqt: edhe ay të t i thotë të vëllatë, Raka, dotë jetë fajtuar ndë 6

bashkëndënjiet: edhe ay që t i thotë, I marrë, dotë jetë fajtuar për ndë gjehenë të ziarrit. 23. εάν ουν προσφέρης το δώρον σου επί το θυσιαστήριον κακεί μνησθής ότι ο αδελφός σου έχει τι κατά σου, 23a: Εάν λοιπόν προσφέρης το δώρον σου εις το θυσιαστήριον, και εκεί ενθυμηθείς, ότι ο αδελφός σου έχει τι κατά σου, 23b: Ndë prufsh pra dhunëtinë tande ndë theroret, edhe atie kujtohe se yt-vëlla diç ka kundrë teje; 23c: Ndë prufç dhurëtinë tënde ndë theroret, edhe atie kujtone, se yt-vëlla diç ka kundrë teje, 24. άφες εκεί το δώρον σου έμπροσθεν του θυσιαστηρίου και ύπαγε: πρώτον: διαλλάγηθι τω αδελφώ σου, και τότε ελθών πρόσφερε το δώρον σου. 24a: άφες εκεί το δώρον σου έμπροσθεν του θυσιαστηρίου, και ύπαγε, πρώτον φιλιώθητι με τον αδελφό σου, και τότε ελθών πρόσφερε το δώρον σου. 24b: len atie dhunëtinë tande përpara theroresë, edhe shko, e paqtohu ma përpara me t yt-vëlla: edhe atëherë si të vijsh, bierë dhunëtinë tande. 24c: ler atie dhurëtinë tënde përpara theroresë, edhe shko e paqtonu më përpara me tët-vëlla, edhe atëhere si të vinjç bierë dhurëtinë tënde. 25. ίσθι ευνοών τω αντιδίκω σου ταχύ, έως ότου ει μετ αυτού εν τη οδό, μήποτέ σε παραδώ ο αντίδικος τω κριτή και ο κριτής τω υπηρέτη και εις φυλακήν βληθήση. 25a: Ειρήνευσον με τον αντίδικόν σου ταχέως, ενόσω είσαι καθ οδόν μετ αυτού μήποτε σε παραδώση ο αντίδικος εις τον κριτήν, και ο κριτής σε παραδώσει εις τον υπηρέτην, και ριφθής εις φυλακήν. 25b: Ndrequ me kundrë-gjyqësinë tand shpeit, deri sa të jesh mb udhë bashkë me atë; druise kundrë-gjyqësi mos të napi n dorë gjyqtarit, edhe gjyqtari të nep n dorë shërbëtorit, e dotë hidhesh ndë burk. 25c: Ndrequ shpeit me kundrë-gjyqësinë tënt, gjer sa të jesh mb udhë bashkë me atë: se kundrë-gjyqësi mos t apë ndonjëherë n dorë të gjyqtarit, edhe gjyqtari të ep n dorë të shërbëtorit, e dotë hidheç ndë burk. 26. αμήν λέγω σοι, ου μη εξέλθης εκείθεν, έως αν αποδώς τον έσχατον κοδράντην. 26a: Αληθώς σοι λέγω, Δεν θέλεις εξέλθει εκείθεν, εωσού αποδώσης το έσχατον λεπτόν. 26b: Për të vërtet po të thom, s ke me dalë prei andyi, deri sa të napish të mbrapmin astër. 26c: Me të vërtetë po të them tyi, Nukë dotë dalç andej, gjersa të paguanjç asprën e funtçime. 27. Ηκούσατε ότι ερρέθη [τοις αρχαίοις] ου μοιχεύσεις 27a: Ηκούσατε ότι ερρέθη [εις τους αρχαίους], «Μη μηχεύσης». 27b: Ndëgjuetë se ashtë thanë moçimit, Mos kurvërojsh: 7

27c: Dëgjuatë se u është thënë [të moçimëvet], Mos kurvërojç 28. εγώ δε λέγω υμίν ότι πας ο βλέπων γυναίκα προς το επιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν τη καρδία αυτού. 28α: Εγώ όμως σας λέγω, πας ο βλέπων γυναίκα δια να επιθυμήση αυτήν, ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν τη καρδία αυτού. 28b: por unë po u thom juve, Se kushdo qi ve ore grue me dëshërim, e ka kurvënuem tashti ndë zemërët të vet. 28c: Po unë po u them juve, se kushdo që vë re grua me dëshërim, e ka kurvëruar atë ndë zemërë të ti. 29. ει δε ο οφθαλμός σου ο δεξιός σκανδαλίζει σε, έξελε αυτόν και βάλε από σου συμφέρει γαρ σοι ίνα απόληται εν των μελών σου και μη όλον το σώμα σου βληθή εις γέενναν. 29α: Εάν δε ο οφθαλμός σου ο δεξιός σε σκανδαλίζη, έκβαλε αυτόν και ρίψον από σου διότι σε συμφέρει να χαθή εν των μελών σου, και να μη ριφθή όλον το σώμα σου εις την γέενναν. 29b: Ndë të shkandalizoftë syni yt i diathti, nxir-e, e hidh-e prei teje: sepse të bie ma mirë me hupunë nji prei copash korpit tand, edhe të mos hidhetë gjithë korpi yt ndë xhehenem. 29c: Edhe ndë të skandalistë syri yt i diathti, nxir-e atë e hidhe prei teje: sepse është mirë për tyi të humbasë një nga copat e trupit tënt, edhe të mos hidhetë gjithë trupi yt në ndë gjehenë. 30. και ει η δεξιά σου χειρ σκανδαλίζει σε, έκκοψον αυτήν και βάλε από σου συμφέρει γαρ σοι ίνα απόληται εν των μελών σου και μη όλον το σώμα σου εις γέενναν απέλθη. 30α: Και εάν η δεξιά σου χειρ σε σκανδαλίζη, έκκοψον αυτήν, και ρίψον από σου διότι σε συμφέρει να χαθή εν των μελών σου, και να μη ριφθή όλον το σώμα σου εις την γέενναν. 30b: Edhe ndë të shkandalizoftë dora jote e diathta, pre-je, edhe hidh-e prei teje: sepse të bie ma mirë me hupunë nji prei copash korpit tand, edhe të mos hidhetë gjithë korpi yt ndë xhehenem. 30c: Edhe ndë të skandalistë dora jote e diathta, preje atë, edhe hidhe prei teje: sepse është më mirë për tyi të humbasë një nga copat e trupit tënt, edhe të mos hidhetë gjithë trupi yt ndë gjehenë. 31. Ερρέθη δε ος αν απολύση την γυναίκα αυτού, δότω αυτή αποστάτιον. 31α: Ερρέθη προς τούτοις, ότι όστις χωρισθή την γυναίκα αυτού, ας δώσει εις αυτήν διαζύγιον. 31b: Edhe ashtë thanë, Se kush të lishojë gruen e vet, let i napi letrën e së damesë: 31c: Edhe është thënë, se ay që të lëshonjë gruan e ti, let i apë asai kartën e ndarëjesë. 8

32. εγώ δε λέγω υμίν ότι πας ο απολύων την γυναίκα αυτού παρεκτός λόγου πορνείας ποιεί αυτήν μοιχευθήναι, και ος εάν απολελυμένην γαμήση, μοιχάται. 32α: Εγώ όμως σας λέγω, ότι όστις χωρισθή την γυναίκα αυτού, παρεκτός λόγου πορνείας, κάμνει αυτήν να μοιχεύηται και όστις λάβη γυναίκα κεχωρισμένην, γίνεται μοιχός. 32b: por unë po u them juve, Se ai qi të lishojë gruen e vet, për veç fjalë kurvënie, ban atë me kurvënuem: edhe ai qi të marri grue të lishueme, kurvënon. 32c: Po unë po u them juve, se ay që të lëshonjë gruan e ti, veç për fialë kurvërie, e bën atë të kurvëronjë: edhe ay që të marrë grua të ndarë, kurvëron. 33. Πάλιν ηκούσατε ότι ερρέθη τοις αρχαίοις ουκ επιορκήσεις, αποδώσεις δε τω κυρίω τους όρκους σου. 33α: Πάλιν ηκούσατε ότι ερρέθη εις τους αρχαίους, Μη επιορκήσης, αλλά εκπλήρωσον εις τον Κύριον τους όρκους σου. 33b: Përsëri ndëgjuetë se ashtë thanë mbë të moçimit, Mos bajsh be mbë rrenë: por t i napish mbrapa Zotit bet e tua. 33c: Përsëri dëgjuatë se u është thënë të moçimëvet, Mos bënjç be me të rreme, po t apç prapa Zotit bet e tua. 34. εγώ δε λέγω υμίν μη ομόσαι όλως μήτε εν τω ουρανώ, ότι θρόνος εστί του θεού, 34α: Εγώ όμως σας λέγω, να μη ομόσητε μηδόλως μήτε εις τον ουρανόν, διότι είναι θρόνος του Θεού 34b: Por unë po u thom juve, Mos me bamë be kreit: as për qiell; sepse ashtë shkamb i Perëndisë: 34c: Po unë po u them juve, të mos bëni be fare, as për qiellinë, sepse është fron i Perëndisë: 35. μήτε εν τη γη, ότι υποπόδιον εστίν των ποδών αυτού, μήτε εις Ιεροσόλυμα, ότι πόλις εστίν του μεγάλου βασιλέως, 35α: μήτε εις την γην, διότι είναι υποπόδιον των ποδών αυτού μήτε εις τα Ιεροσόλυμα, διότι είναι πόλις του μεγάλου βασιλέως 35b: as për dhe, sepse ashtë vendi qi ven kambët e veta; as për Ierusalemë; sepse ashtë qytet i mbëretit math; 35c: as për dhenë, sepse është vëndi që vë këmbët e tia: as për Jerusalimnë, sepse është qytet i mbëretit math: 36. μήτε εν τη κεφαλή σου ομόσης, ότι ου δύνασαι μίαν τρίχα λευκήν ποιήσαι ή μέλαιναν. 36α: μήτε εις την κεφαλήν σου να ομόσης, διότι δεν δύνασαι μίαν τρίχα να κάμης λευκήν ή μέλαιναν. 36b: as për kryet tat të mos bajsh be, sepse s mundesh me bamë nji qime të bardhë, a të zezë. 9

36c: as për kryet tat të mos bënjç be, sepse nukë munt të bënjç një qime të bardhë a të zezë. 37. έστω δε ο λόγος υμών ναι ναι, ου ου το δε περισσόν τούτων εκ του πονηρού εστίν. 37α: Αλλ ας ήναι ο λόγος σας, Ναι, ναι Ου, ου το δε πλειότερον τούτων είναι εκ του πονηρού. 37b: Por qoftë fjala juei, Po, po; Jo, jo: sepse e tepër e këtyneve ashtë prei së keqit. 37c: Po letë jetë fiala juai, Po, po: Jo, jo: sepse e tepëra e këtyreve është nga i ligu. 38. Ηκούσατε ότι ερρέθη οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος. 38α: Ηκούσατε ότι ερρέθη, «Οφθαλμόν αντί οφθαλμού, και οδόντα αντί οδόντος». 38b: Ndëgjuetë se ashtë thanë, Sy ndë vend të synit, edhe dhamp ndë vend të dhambit: 38c: Dëgjuatë se është thënë, Sy ndë vënt të syrit, edhe dhëmp ndë vënt të dhëmbit. 39. εγώ δε λέγω υμίν μη αντιστήναι τω πονηρώ αλλ όστις σε ραπίζει εις την δεξιάν σιαγόνα [σου], στρέψον αυτώ και την άλλην 39α: Εγώ όμως σας λέγω, να μη αντισταθήτε προς τον πονηρόν αλλ όστις σε ραπίση εις την δεξιάν σου σιαγόνα, στρέψον εις αυτόν και την άλλην 39b: por unë po u thom juve, Mos me i dalë kundrë të keqit: por ai qi të bierë tyi nji shuplakë, fulkisë s ate së diathtësë, këthe-i ati edhe tietrërnë. 39c: Po unë po u them juve, të mos i dilni kundrë të ligut: po ay që të bierë tyi një shuplakë nofulësë s ate së diathtësë, këthe-i ati edhe tiatrënë: 40. και τω θέλοντί σοι κριθήναι και τον χιτώνα σου λαβείν, άφες αυτώ και το ιμάτιον 40α: και εις τον θέλοντα να κριθή μετά σου, και να λάβη τον χειτόνα σου, άφες εις αυτόν και το ιμάτιον 40b: Edhe ai qi do me ugjukuem me tyi, e me marrë këmishënë tande, len -i ati edhe petkunë. 40c: edhe ai që do të gjykonetë me tyi, e të marrë këmishënë tënde, ler-i ati edhe rrobenë: 41. και όστις σε αγγαρεύσει μίλιον εν, ύπαγε μετ αυτού δύο. 41α: και αν σε αγγαρεύση τις μίλιον εν, ύπαγε μετ αυτού δύο. 41b: Edhe ai qi të marri tyi angari nji mil, ecë bashkë me atë dy. 41c: edhe ai që të marrë angari tyi një mil, ecë bashkë me atë dy. 42. και τω αιτούντι σε δος, και τον θέλοντα από σου δανίσασθαι μη αποσστραφής. 42α: Και τον ζητούντα παρά σου δίδε και τον θέλοντα να δανεισθή από σου μη αποστραφής. 42b: Nep-i ati qi lypen prei teje, edhe, edhe mos i këthe fjalënë mbë-nj -anë ati qi do të huhetë prei teje. 10

42c: Ep-i ati që lypën prei teje: edhe mos i këthe fialënë mbë-nj -anë, ati që do të huhetë prei teje. 43. Ηκούσατε ότι ερρέθη αγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον εχθρόν σου. 43α: Ηκούσατε ότι ερρέθη, «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου», και μισεί τον εχθρόν σου. 43b: Ndëgjuetë se ashtë thanë, Të duesh fëqinë tand, edhe të kesh mëni anëmikunë tand: 43c: Dëgjuatë se është thënë, Të duaç të afërminë tënt, edhe t i kesh mëri arëmikut tënt. 44. εγώ δε λέγω υμίν αγαπάτε τους εχθρούς υμών και προσεύχεσθε υπέρ των διωκόντων υμάς, 44α: Εγώ όμως σας λέγω, Αγαπάτε τους εχθρούς σας, ευλογείτε εκείνους οίτινες σας καταρώνται, ευεργετείτε εκείνους οίτινες σας μισούσι, και προσεύχεσθε υπέρ εκείνων οίτινες σας βλάπτουσι και σας κατατρέχουσι 44b: por unë po u thom juve, Doni anëmiqtë tuei, bekoni ata qi u mallëkojnë, bani mirë atyneve qi u kanë mëni, edhe faluni për ata qi u bajnë dam, e u ndiekinë; 44c Po unë po u them juve, Doni arëmiqtë tuai, bekoni ata që u mallëkonjënë juve, bëni mirë atyre që u kanë mëri juve, edhe fali për ata që u bënjënë keq e u ndiekënë juve. 45. όπως γένησθε υιοί του πατρός υμών του εν ουρανοίς, ότι τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους. 45α: δια να γείνητε υιοί του Πατρός σας του εν τοις ουρανοίς, διότι αυτός ανατέλλει τον ήλιον αυτού επί πονηρούς και αγαθούς, και βρέχει επί δικαίους και αδίκους. 45b: qi të baheni të bijt e Atit tuei qi ashtë ndë qillt; sepse ai ban diellin e vet me lemë mbi të këqij e mbi të mirë, edhe lishon shinë mbi të dreit e mbi të shtrembëtë. 45c: Që të bëhi të bijt e Atit tuai që është ndë qiejet, sepse ay bën diellin e ti të lintnjë mbi të liq e mbi të mirë, edhe lëshon shinë mbi të dreit e mbi të shtremburë. 46. εάν γαρ αγαπήσητε τους αγαπώντας υμάς, τίνα μισθόν έχετε; ουχί και οι τελώναι το αυτό ποιούσιν; 46α: Διότι εάν αγαπήσητε τους αγαπώντας σας, ποίον μισθόν έχετε; και οι τελώναι δεν κάμνουσι το αυτό; 46b: Sepse ndë daçi ata qi u duenë juve, ç farë page keni? nuk bajnë këtë edhe publikanëtë? 46c: Sepse ndë daçi ata që u duanë juve, ç farë page keni? nuk bënjënë këtë edhe kumerqarëtë? 47. και εάν ασπάσησθε τους αδελφούς [φίλους] υμών μόνον, τι περισσόν ποιείτε; ουχί και οι εθνικοί [τελώνναι] το αυτό ποιούσιν; 47α: Και εάν ασπασθήτε τους αδελφούς σας μόνον, τι περισσότερον κάμνετε; και οι τελώναι δεν κάμνουσι ούτως: 47b: Edhe ndë përshëndeçi veç vëllazënitë tuei, qish ma tepërë bani? nuk bajnë kështu edhe publikanëtë? 11

47c: Edhe ndë përshëndeçi vetëmë vëllezëritë tuai, ç tepërë bëni? Nukë bënjënë kështu edhe kumerqarëtë? 48. έσεσθε ουν υμείς τέλειοι ως ο πατήρ υμών ο ουράνιος τέλειος εστίν. 48a: Έστε λοιπόν σεις τέλειοι, καθώς ο Πατήρ σας ο εν τοις ουρανοίς είναι τέλειος. 48b: Ini pra ju të kulluem, sikurse Ati juei ndë qillt asht i kulluem. 48c: Bëhi pra ju të sosurë, sikundrë Ati juai që është ndë qiejet ësht i sosurë. Rev. Fr. Foti Cici 12