ΣΧΟΛΗ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ Ερευνητική Εργασία T A B O T A N A Ανεξάντλητο φαρμακείο της φύσης από την αρχαιότητα έως σήμερα Β Λυκείου 2012-2013
Ομάδες Εργασίας «Ιστορικοί» Ζώρζος Γιώργος Καρανάσιος Κώστας Λέκκας Ηλίας Μιγόπουλος Χρήστος Φενέκου Μαλβίνα «Βοτανολόγοι» Βουζουνεράκης Μάνος Βραζιτίκος Παναγιώτης Μιχαλακέλης Δημήτρης Πλακιώτης Κώστας Σταθόπουλος Παναγιώτης Σταμάτης Φίλιππος
Ομάδες Εργασίας «Φαρμακοποιοί» Ζήση Ελίνα Καΐτη Δέσποινα Χατζηγιάννη Χριστίνα «Δημοσκόποι» Κατσογιάννης Γιώργος Παπαθανασίου Αναστασία Στανίτσα Κατερίνα Υπεύθυνος Καθηγητής Dημήτρης Μητουλάκης
Περιεχόμενα Ιστορικό Πλαίσιο Σελ. 5 Ενδεικτικό Βοτανολόγιο Σελ. 36 Τρόποι Χρήσης των Βοτάνων Σελ. 61 Βότανα στην Κουζίνα (Μαγειρική) Σελ. 68 Γιατροσόφια και Καλλυντικές Συνταγές Σελ. 71 Δημοσκόπηση Σελ. 90
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Εισαγωγή Είναι αναμφίβολα παραδεκτό ότι η χρήση των φυτών για φαρμακευτικούς σκοπούς είναι τόσο παλιά όσο και ο πολιτισμός. Από την κινέζικη ιστορία μαθαίνουμε ότι τα βότανα χρησίμευσαν ως φάρμακα εδώ και 4.700 χρόνια. Η πρώτη γνωστή γραπτή αναφορά για θεραπευτικά φυτά έρχεται από τους Σουμέριους το 2.200 π.χ.
Εισαγωγή Αρχαίοι μύθοι Προϊστορική εποχή Ομηρικός κόσμος Αρχαίοι ιατροί Βυζαντινή και Μεσαιωνική περίοδος Νεότερη εποχή
Αρχαία Ελληνική Μυθολογία Η Αρχαία Ελληνική Μυθολογία είναι πλούσια σε θέματα που έχουν σχέση με τα φυτά. Μερικοί από τους μύθους αυτούς είναι διεθνώς γνωστοί και μεταδόθηκαν προφορικά ή γραπτά μέσα στα βάθη των αιώνων.
Αρχαία Ελληνική Μυθολογία Η Δάφνη, το ιερό φυτό του Απόλλωνα Η Μίνθη ή Μέντα, νύμφη του Άδη και ερωμένη του Πλούτωνα Η ίαση του λαβωμένου Αινεία από τη θεά Αφροδίτη με δίκταμο από την Κρήτη.
Μινωίτες και Μυκηναίοι Τα βότανα χρησιμοποιήθηκαν κατ εξοχήν από τους Μινωίτες και τους Μυκηναίους κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Στις πήλινες πινακίδες της γραμμικής Β περιλαμβάνονται διάφορα φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά, τα οποία εκτός των άλλων χρησιμοποιούνταν στο πλαίσιο καθιερωμένων εμπορικών συναλλαγών.
Μινωίτες και Μυκηναίοι Στην ανασκαφή στο μινωικό ανάκτορο ανακαλύφθηκαν πιθάρια με αποθηκευμένα βότανα, απανθρακωμένα, αλλά διατηρημένα τόσο ώστε να διακρίνονται αρκετά καλά.
Ομηρικός κόσμος Στα ομηρικά έπη εντοπίζονται αρκετές αναφορές σε διάφορα αρωματικά έλαια, καλλυντικά και φαρμακευτικά σκευάσματα.
Ομηρικός κόσμος Ο Ερμής δίνει στον Οδυσσέα το μώλυ για να τον προστατέψει από τα μάγια της Κίρκης. Η Κίρκη αλείφει με φάρμακο τους συντρόφους το Οδυσσέα για να τους επαναφέρει στην ανθρώπινη μορφή τους. Το τραύμα του Άρη από τη μονομαχία του με το Διομήδη γιατρεύεται με τη βοήθεια βοτάνων.
Αρχαίοι Ιατροί Κατά τους ιστορικούς χρόνους η ιατρική και η φαρμακολογία αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα και αποτέλεσαν σημαντικό επιστημονικό πεδίο δράσης. Η χρήση των βοτάνων ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με θεραπευτικές πρακτικές, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τα αρχαία κείμενα που έχουν διασωθεί.
Αρχαίοι Ιατροί Στην αρχαία Ελλάδα φαίνεται ότι ήταν αρκετά εκτεταμένη η δράση λαϊκών θεραπευτών. Αυτοί αναφέρονται με τα ονόματα: ριζοτόμοι (= αυτοί που κόβουν ρίζες) φαρμακοπώλαι
Αρχαίοι Ιατροί Από την εποχή της εμφάνισης της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, δηλαδή από τον 6ο (ή και από τον 7ο) αιώνα π.χ. θα μπορούσαμε με κάποια συνέπεια στην ορολογία να πούμε ότι εμφανίζονται και οι πρώτοι επιστήμονες ιατροί. Αναπτύσσονται μάλιστα δύο σχολές ιατρών, εκείνη της Κνίδου και εκείνη της Κω, στην οποία ανήκε και ο Ιπποκράτης.
Αρχαίοι Ιατροί Ιπποκράτης Ο Ιπποκράτης (460-377 π.χ.) θεωρείται μία από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες στην ιστορία της ιατρικής. Αναφέρεται ως πατέρας της σύγχρονης ιατρικής και ως ιδρυτής της Ιπποκρατικής Σχολής.
Αρχαίοι Ιατροί Ιπποκράτης Έβαλε τα θεμέλια της επιστήμης της Ιατρικής και της Φαρμακολογία Υποστήριζε ότι η τροφή μπορεί να γίνει και φάρμακο. Aνέφερε 236 φυτικά φάρμακα και κατέγραψε περίπου 400 είδη βοτάνων που η χρήση τους ήταν γνωστή κατά τον 5ο αιώνα π.χ.
Αρχαίοι Ιατροί Μετά τον Ιπποκράτη εμφανίζονται ομάδες γιατρών που υποστηρίζουν διαφορετικές κάθε φορά απόψεις για τη φύση του ανθρώπου, την αρρώστια, τους τρόπους θεραπείας: Δογματικοί Εμπειριστές Μεθοδικοί Πνευματικοί Εκλεκτικοί
Αρχαίοι Ιατροί Πεδάνιος Διοσκουρίδης Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης (40-90 μ.χ.) θεωρείται ο μεγαλύτερος φαρμακολόγος της αρχαιότητας και θεμελιωτής της φαρμακολογίας. Υπηρέτησε στο ρωμαϊκό στρατό σε διάφορες μεσογειακές περιοχές.
Αρχαίοι Ιατροί Πεδάνιος Διοσκουρίδης Είναι γνωστός για το πεντάτομο έργο του «Περί ύλης ιατρικής». Εκεί περιγράφονται 950 περίπου φαρμακευτικές ουσίες, από τις οποίες οι 600 είναι φυτικές (οι υπόλοιπες ζωικές ή ορυκτές).
Αρχαίοι Ιατροί Πεδάνιος Διοσκουρίδης Δίνει οδηγίες για την αναγνώριση, συλλογή και διατήρηση των φαρμάκων. Για κάθε φυτό δίνει το όνομα και τα συνώνυμά του, τη βοτανική περιγραφή του, τις θεραπευτικές του ιδιότητες και οδηγίες για την παρασκευή των φαρμάκων.
Αρχαίοι Ιατροί Πεδάνιος Διοσκουρίδης Αντίγραφα του πολύτομου έργου του βρίσκονταν σε διαρκή κυκλοφορία. Ο ισλαμικός κόσμος τον αναγόρευσε σε σημαντικότερο φαρμακογνώστη όλων των εποχών, θεμέλιο και σημείο αναφοράς της ιαματικής τέχνης. Μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες κατά τις διάφορες εποχές και ήταν το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε μετά την Αγία Γραφή.
Αρχαίοι Ιατροί Πεδάνιος Διοσκουρίδης Το κατόρθωμα του Διοσκουρίδη είναι ότι είχε αναγνωρίσει ως θεραπευτικά 500 περίπου φυτά από τα 6.000 που υπάρχουν στην Ελλάδα (8%), ενώ σήμερα μόνο το 5% από τα 600.000 φυτά που φυτρώνουν παγκοσμίως έχει ερευνηθεί.
Αρχαίοι Ιατροί Γαληνός Ο Γαληνός (130-201 μ.χ.) από την Πέργαμο της Μ. Ασίας άσκησε την ιατρική κυρίως στη Ρώμη και ήταν προσωπικός γιατρός του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου. Είχε τεράστιο συγγραφικό έργο, αλλά διασώθηκε ελάχιστο.
Αρχαίοι Ιατροί Γαληνός Υποστήριξε τις απόψεις του Ιπποκράτη για τη θεραπευτική δύναμη της φύσης, όμως χρησιμοποίησε πολύ περισσότερο τα φάρμακα. Τα φάρμακά του συχνά περιέχουν έναν μεγάλο αριθμό συστατικών.
Αρχαίοι Ιατροί Γαληνός Έμελλε να επηρεάσει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον γιατρό της αρχαιότητας την εξέλιξη της ιατρικής στο δυτικό κόσμο, τουλάχιστον μέχρι την Αναγέννηση. Τα βιβλία του μεταφράσθηκαν στα Λατινικά και επικράτησαν ως κλασσικά συγγράμματα στις ιατρικές σχολές της Ευρώπης.
Βυζάντιο και Μεσαίωνας Τη βυζαντινή περίοδο αξιοποιήθηκε η γνώση των προηγούμενων αιώνων. Αναπαράγονταν χειρόγραφα με τα έργα των μεγάλων αρχαίων φιλοσόφων, ιατρών και βοτανολόγων και οι φαρμακευτικές γνώσεις διαδίδονταν σε όλη την έκταση της αυτοκρατορίας. Η βοτανολογία αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στους κήπους των μοναστηριών.
Βυζάντιο και Μεσαίωνας Στο πλαίσιο της βυζαντινής παράδοσης αξίζει να αναφερθεί και η Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ρώμη στο τέλος του 3ου αιώνα μ.χ. και ήταν κόρη αρχοντικής και πλούσιας οικογένειας. Το προσωνύμιο που της αποδόθηκε φανερώνει τη χρήση φαρμάκων και βοτάνων.
Βυζάντιο και Μεσαίωνας Από τη μια έδινε φάρμακα και θεράπευε σωματικές και ψυχικές ασθένειες. Από την άλλη πλευρά είχε τη δυνατότητα να λύσει τις φαρμακείες, δηλαδή τα μάγια. Έτσι, στην εικονογραφική της αποτύπωση φέρει στο ένα χέρι το σταυρό και στο άλλο σκεύος με φάρμακα.
Νεότερη εποχή Με την έλευση της τυπογραφίας η κλασική γνώση ξεφεύγει από τους τοίχους των μοναστηριών. Οι συνταγές που είχαν διασωθεί από αρχαία κείμενα μεταπλάστηκαν και εμπλουτίστηκαν στο πέρασμα των χρόνων και έρχονταν να συμπληρώσουν τη λαϊκή ιατρική. Κατά το 16ο και 17ο αιώνα δημοσιεύτηκαν πολλά βοτανολόγια με σκοπό να βοηθήσουν όσους ασχολούνταν με τη βοτανοθεραπεία.
Νεότερη εποχή Στη δεκαετία του 1530 ο αλχημιστής και γιατρός Παράκελσος έφερε πραγματική επανάσταση στις ευρωπαϊκές απόψεις για τη φροντίδα της υγείας.
Νεότερη εποχή Τον Παράκελσο ακολούθησαν γιατροί όπως οι: William Witheringi Nicholas Culpeper Samuel Thomson Friedrich Sertuner Σταδιακά άρχισε να αναπτύσσεται η χημική βιομηχανία φαρμάκων, η οποία όμως στηρίχθηκε και εξακολουθεί να βασίζεται στη μελέτη των βοτάνων και στην αποκωδικοποίηση των ευεργετικών ιδιοτήτων τους.
Νεότερη εποχή Η αφθονία φαρμακευτικών φυτών που συναντούμε σε κάθε γωνιά του ελλαδικού χώρου βοήθησε αναμφίβολα στην ανάπτυξη της λαϊκής ιατρικής και της βοτανοσυλλογής.
Νεότερη εποχή Οι πρακτικοί λοιπόν γιατροί, οι κομπογιανίτες, όπως τους αποκαλούσε ο λαός μας, γνώριζαν τα «μυστικά» των βοτάνων τα οποία αξιοποιούσαν ως γιατροσόφια. Η γνώση αυτή πέρασε ευλαβικά από γενιά σε γενιά και έφτασε μέχρι τις μέρες μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΟΤΑΝΟΛΟΓΙΟ
Αγριάδα Η αγριάδα θεωρείται από τα πιο χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και κυρίως η ρίζα της. Είναι φυσικό αντιβιοτικό και από τα πιο φημισμένα διουρητικά, ενώ συμπεριλαμβάνεται σε πολλούς συνδυασμούς για τη θεραπεία του προστάτη.
Αγριμόνιο Το αφέψημα από αγριμόνιο συνίσταται κατά της ημικρανίας, της δυσπεψίας και της διάρροιας, καθώς και σε περιπτώσεις με πρηξίματα, στραμπούληγμα ή μώλωπες.
Αλθαία Τα φύλλα της αλθαίας χρησιμοποιούνται για τους πνεύμονες και το ουροποιητικό σύστημα και ειδικότερα για την ουρηθρίτιδα και την άμμο στα νεφρά. Επίσης έχει καταπραϋντικές ιδιότητες.
Αλόη γνήσια Η αλόη η γνησία χρησιμοποιείται εξωτερικά για να ανακουφίσει το δέρμα από τραυματισμούς και δερματικές δυσφορίες, εγκαύματα, πληγές, μυκητιάσεις και διάφορες δερματικές παθήσεις, όπως το έκζεμα. Έχει καλλυντικές ιδιότητες.
Απήγανος Ο απήγανος έχει σπασμολυτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται στη θεραπεία αγγειακών παθήσεων, της σκλήρυνσης κατά πλάκας και της παράλυσης του Bell, καθώς και για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Αχιλλέα Η αχιλλέα είναι ένα από τα καλύτερα εφιδρωτικά και αντιπυρετικά βότανα, κατάλληλο για εμπύρετες ιώσεις και κρυολογήματα. Βοηθά στη μείωση της υψηλής πίεσης και βοηθάει σε προβλήματα στην πέψη, σε ενοχλήσεις και έλκη του στομάχου, του εντέρου, της χολής ή σε περιπτώσεις ανορεξίας.
Βαλεριάνα Η βαλεριάνα έχει ηρεμιστικές, υπνωτικές, αντισπασμωδικές και υποτασικές ιδιότητες. Ενδείκνυται σε ασθένειες του νευρικού συστήματος ως ηρεμιστικό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια για να μειώσει την ένταση και το άγχος σε σπασμούς και επιληψία, στην υστερία, την αϋπνία και την υπερδιέγερση.
Βασιλικός Ο βασιλικός βοηθά στην πέψη και καταπραΰνει νεύρα και σπασμούς. Δρα ευεργετικά στις περιπτώσεις στοματίτιδας και επιχείλιου έρπητα. Συνιστάται επίσης στις ημικρανίες, τους πονοκεφάλους, την απλή ναυτία και τη ναυτία της εγκυμοσύνης.
Δενδρολίβανο Το δενδρολίβανο τονώνει τη λειτουργία του ήπατος, βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης και αναζωογονεί τον κουρασμένο οργανισμό. Aνακουφίζει από τον πονόδοντο. Δρα κατά της τριχόπτωσης και της πιτυρίδας. Στην μαγειρική θεωρείται εξαιρετικό αρωματικό.
Δυόσμος Στο δυόσμο αποδίδονται πολλές ευεργετικές ιδιότητες, όπως καταπολέμηση των πόνων του στομάχου και της ναυτίας. Επίσης βοηθάει στην πέψη και δρα κατά των νευρώσεων σε περιπτώσεις αϋπνίας, σπασμών και ημικρανίας.
Θρούμπι Το θρούμπι είναι γνωστό κυρίως για τις θεραπευτικές ιδιότητες που έχει στο πεπτικό σύστημα. Δρα εναντίον των εντερικών παράσιτων αλλά και ως ορεκτικό. Επίσης βοηθά στη χώνεψη. Μαλακώνει το βήχα και είναι κατάλληλο για τις βρογχίτιδες και το άσθμα.
Θυμάρι Το θυμάρι δρα ως αντιμικροβιακό και αντισπασμωδικό. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση δερματολογικών προβλημάτων από ακμή, δερματίτιδα, εκζέματα, τσιμπήματα εντόμων και διευκολύνει την πέψη του στομάχου.
Κρόκος Ο κρόκος βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης, στην πέψη, στη ναυτία αλλά και σε κρίσεις άσθματος. Είναι εμμηναγωγό, αντιπυρετικό και δυναμωτικό.
Λεβάντα Έχει αντιμικροβιακή δράση, ενώ ταυτόχρονα είναι κατάλληλη για το δέρμα σε περιπτώσεις ακμής, εκζεμάτων κ.ά. Χρησιμοποιείται κατά των θωρακικών λοιμώξεων, όπως είναι ο βήχας, το άσθμα και η βρογχίτιδα και σε περιπτώσεις κρυολογημάτων ή γρίπης. Ανακουφίζει από πόνους νευραλγικούς και ρευματικούς.
Λουίζα Είναι αποτελεσματικό τονωτικό βότανο, αλλά ταυτόχρονα και καταπραϋντικό. Είναι αντιπυρετικό, διουρητικό και συνίσταται σε περιπτώσεις πέτρας στο νεφρά. Ανακουφίζει από τις ημικρανίες. Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος.
Μελισσόχορτο Η κατανάλωση του μελισσόχορτου βοηθάει στην αντιμετώπιση του άγχους και της υπερέντασης, ενώ ταυτόχρονα είναι αποτελεσματικό σε περιπτώσεις αϋπνίας.
Μέντα Η μέντα ως αφέψημα είναι ευεργετική για στομαχικές παθήσεις και τονώνει τις λειτουργίες της χολής και του συκωτιού. Έχει ηρεμιστικές και διουρητικές ιδιότητες και ωφελεί όσους πάσχουν από νεφρά, χολολιθιάσεις και υπολειτουργία του συκωτιού.
Μολόχα Είναι ένα βότανο με αντιβηχικές ιδιότητες, καθώς και αντιφλεγμονώδη και επουλωτική δράση. Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ερεθισμού του δέρματος, ουλίτιδας, καταρροής, πνευμονίας, εντερικών προβλημάτων, διάρροιας, φλεγμονών της ουροδόχου κύστης, προβλημάτων των νεφρών καθώς και για αιμορροΐδες.
Ρίγανη Η ρίγανη έχει αντιφλεγμονώδη και βακτηριοκτόνα δράση. Ως αφέψημα χρησιμοποιείται για την ατονία των εντέρων ή εντερικές διαταραχές, για τη διάρροια και τους πόνους της κοιλιάς. Είναι κατάλληλη για το βήχα και βοηθάει στην υπέρταση και την αρτηριοσκλήρυνση.
Σκορπίδι Το σκορπίδι δρα ως καταπραϋντικό, διουρητικό και εφιδρωτικό. Χρησιμοποιείται κατά των νοσημάτων της κύστεως, των νεφρών και γενικά του ουροποιητικού συστήματος. Είναι πολύ καλό για την αφαίρεση της πέτρας από τα νεφρά.
Τσάι του βουνού Το τσάι του βουνού έχει αντιφλεγμονώδη, αντιβακτηριδιακή και αντιοξειδωτική δράση. Ακόμη θεωρείται εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό και αντιαναιμικό.
Τσουκνίδα Η τσουκνίδα έχει αιμοστατικές και αντιδιαβητικές ιδιότητες. Ως άριστο διουρητικό βοηθά σε προβλήματα νεφρολιθίασης, νεφρίτιδας, παθήσεων της χολής, του έλκους του στομάχου, ουρολοιμώξεις και ενδείκνυται για τον προστάτη.
Φασκόμηλο Θεωρείται αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση των κρυολογημάτων. Είναι επίσης ιδανικό για τη θεραπεία φαρυγγίτιδας, λαρυγγίτιδας, αμυγδαλίτιδας, πονόλαιμου, ουλίτιδας, καθώς και άφτρων. Είναι τονωτικό, διεγείρει την πέψη, βοηθά στην ατονία του στομάχου και των εντέρων, στην ελάττωση μνήμης, στην κυκλοφορία του αίματος.
Χαμομήλι Έχει ηρεμιστικές, τονωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντισηπτικές ιδιότητες. Διώχνει την αϋπνία δρώντας χαλαρωτικά στο νευρικό σύστημα και καταπραΰνει το άγχος. Σε περιπτώσεις γυναικολογικών προβλημάτων εμφανίζει αντισπασμωδικές ιδιότητες και καταπραΰνει τον πόνο. Είναι ωφέλιμο απέναντι σε διάφορες φλεγμονές, όπως των ματιών, του δέρματος, του εντέρου, της ουλίτιδας.
ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ
Αφέψημα Το αφέψημα γίνεται με το βράσιμο των φυτών μέσα σε νερό επί 5-20 λεπτά.
Βάμμα Το βάμμα φτιάχνεται βυθίζοντας για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα φρέσκο ή ξερό φυτό σε πυκνό διάλυμα οινοπνεύματος.
Διάβρεγμα To διάβρεγμα είναι ένα εκχύλισμα σε νερό, που γίνεται σε θερμοκρασία δωματίου επί περίπου 2-12 ώρες.
Έγχυμα Ρίχνουμε νερό που βράζει πάνω στα φυτά μέσα σε ένα δοχείο που το σκέπασμά του κλείνει καλά, ώστε να αποφύγουμε κάθε απώλεια πτητικού αιθέριου ελαίου, και τα αφήνουμε να βγάλουν τις δραστικές ουσίες επί 5-15 λεπτά.
Εκχύλισμα Μουλιάζουμε τα φαρμακευτικά φυτά σε νερό ή οινόπνευμα και μετά γίνεται συμπύκνωση με εξάτμιση.
Νωπός χυμός Ο νωπός χυμός γίνεται με φρέσκα φυτά που κόβονται και συμπιέζονται. Σιρόπι Προσθέτουμε τα εκχυλίσματα των βοτάνων σε ένα βασικό, απλό σιρόπι. Σκόνη Τα φυτά που έχουν αποξηρανθεί τεμαχίζονται και μετά κονιορτοποιούνται μέσα σε γουδί.
ΒΟΤΑΝΑ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ (ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ)
Βότανα στην κουζίνα Η προσθήκη του κατάλληλου βοτάνου μπορεί να κάνει πιο γευστικό και πιο ελκυστικό κάποιο φαγητό. Η γεύση, ωστόσο, είναι ένα ζήτημα προσωπικής προτίμησης και υπάρχει το περιθώριο των ιδιαίτερων επιλογών και πειραματισμών.
Βότανα στην κουζίνα Κάποιες προτάσεις είναι οι παρακάτω: Δενδρολίβανο: κρέατα, πουλερικά, ψάρια, θαλασσινά. Θυμάρι: σούπες, μαγειρευτά, ψητά, σάλτσες. Μέντα: σούπες, σάλτσες, σαλάτες, λαχανικά, ζυμαρικά, πίτες. Ρίγανη: λαχανικά, σάλτσες, σούπες, κρέας, ψάρι, πουλερικά
ΓΙΑΤΡΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Γιατροσόφια Γιατροσόφια είναι τα πρακτικά φάρμακα από βότανα και φαρμακευτικά φυτά. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας αποτελούν αξιόλογο μέρος της λαογραφικής παράδοσης του τόπου.
Γιατροσόφια Αν και η χρήση τους έχει αμφισβητηθεί από τους οπαδούς της κλασικής ιατρικής, τα περισσότερα γιατροσόφια δεν παύουν να έχουν στέρεη επιστημονική τεκμηρίωση και να αποτελούν τον πρόδρομο δημοφιλών φυτικών καλλυντικών και φαρμακευτικών σκευασμάτων που κυκλοφορούν στο εμπόριο και στα φαρμακεία στις μέρες μας.
Καθαρισμός προσώπου Σε ένα μπωλ βάλτε τη μαγιά μπύρας και προσθέστε αργά με το κουτάλι αφέψημα θυμαριού και λεβάντας. Ανακατεψτε μέχρι να γίνει ένα ομοιογενές μείγμα. Όταν ετοιμαστεί η κρέμα σας, απλώστε λίγες κουταλιές στο πρόσωπό σας για 15 λεπτά και μετά ξεπλύνετε καλά.
Kυτταρίτιδα Ρίχνετε λουΐζα σε βρασμένο νερό για 5-10 λεπτά, σουρώνετε και πίνετε 2 φλιτζάνια την ημέρα για 1-2 μήνες. Αναμειγνύετε 20 σταγόνες πεύκου, 20 σταγ. δενδρολίβανου, 20 σταγ. θυμαριού, 10 σταγ. μέντας, 40 σταγ. ευκαλύπτου με έλαιο βάσης ή κρέμα σώματος και ανακατεύετε καλά μέχρι να ανακατευτούν όλα τα υλικά. Κάντε επάλειψη στις πάσχουσες περιοχές.
Περιποίηση μαλλιών Βάλτε σε ένα μπωλ περίπου δυο κουταλιές της σούπας από δενρολίβανο, φασκόμηλο, μάραθο, τίλιο, χαμομήλι, αχίλλεια και εκουιζέτο και ρίξτε από πάνω βραστό νερό. Σκεπάστε το και το αφήστε το να κρυώσει. Ξεπλύντε τα μαλλιά σας με το μείγμα, ενώ είναι λουσμένα και καθαρά. Για καλύτερα αποτελέσματα ξεπλένετε τα μαλλιά σας μετά από κάθε λούσιμο.
Τριχόπτωση Παρασκευάστε έγχυμα από ίσα μέρη φασκόμηλου δεντρολίβανου τσουκνίδας. Φυλάξτε το σε ένα δοχείο. Μετά απο κάθε λούσιμο ξεπλύντε το τριχωτό της κεφαλής και κάντε έντονο μασάζ.
Πονόδοντος Κάντε στοματικές πλύσεις με αφέψημα λεβάντας (20 γρ. αποξηραμένα λουλούδια ή 40-50 νωπά που θα βράσετε για 15-20 λεπτά σε 1/2 λίτρο νερό) ή κομπρέσες, που θα εφαρμόσετε πάνω στην πονεμένη περιοχή ή στο σαγόνι εξωτερικά.
Πονόλαιμος - Καταρροή Ρίχνετε 50 γρ. δενδρολίβανου σε 1 λίτρο βραστό νερό και το αφήνετε να μείνει για 10 λεπτά. Πίνετε ένα φλιτζάνι έπειτα από κάθε γεύμα. Βράστε σε μια κατσαρόλα μπόλικο νερό με φύλλα από φασκόμηλο και ευκάλυπτο. Σκεπάστε το κεφάλι σας με μια πετσέτα και εισπνεύστε βαθιά τους υδρατμούς για 10 λεπτά. Θα σας ανακουφίσει αμέσως αν έχετε βουλωμένη μύτη.
Πονοκέφαλος Ημικρανίες Ανακατέψτε μισή κουταλιά της σούπας από μέντα, φασκομηλο, δενδρολίβανο και λυκίσκο. Σε αυτό το μείγμα ρίξτε δύο φλυτζάνια βραστό νερό και αφήστε το για 10 λεπτά. Σουρώστε και ρίξτε μισή κουταλιά του γλυκού σκόνη τζίντζερ. Πιείτε το χλιαρό πριν πάτε για ύπνο.
Ναυτία Mια μέρα πριν από το ταξίδι, φτιάξτε ένα έγχυμα από κανέλα, γαρίφαλο και ξερή μέντα. Aφήστε τα μπαχαρικά και το βότανο στο βραστό νερό για 10-15 λεπτά. Φτιάξτε 2-3 φλιτζάνια και πίνετε όλη τη μέρα μερικές γουλιές.
Πέψη (τυμπανισμός) Ρίξτε 50 γρ. άνθη δεντρολίβανου, φρέσκα ή ξερά και αφήστε τα σκεπασμένα για 10 λεπτά μέσα σε βραστό νερό. Πίνετε ένα φλιτζάνι από το αφέψημα έπειτα από κάθε γεύμα.
Ατονία - Κόπωση Σε 1 ποτήρι βραστό νερό ρίξτε 1 κουταλάκι (περίπου 10 γρ.) άνθη αποξηραμένου βαλσαμόχορτου και αφήστε το σκεπασμένο για 10 λεπτά. Πίνετε 2 φλιτζάνια ημερησίως μεταξύ των γευμάτων για 2 εβδομάδες.
Χαλάρωση - αυπνία Φτιάξτε ένα ελαφρύ έγχυμα αφήνοντας για 5 λεπτά 50 γρ. αποξηραμένα άνθη λεβάντας σε 1 λίτρο κρύο νερό. Πίνετε 3-4 φλιτζάνια από το έγχυμα μέσα στη μέρα (το ένα οπωσδήποτε λίγο πριν από τον ύπνο). Σε 1 φλιτζάνι βραστό νερό, ρίξτε 1 κουταλάκι άνθη χαμομηλιού και αφήστε το σκεπασμένο για 5-7 λεπτά.
Νευρόπονοι - Ρευματισμοί Σε ένα κατσαρολάκι με λίγο νερό αφήνετε φύλλα φρέσκιας μέντας μέχρι να πάρουν μια βράση. Στη συνέχεια τα σουρώνετε και τα βάζετε σε μια γάζα, την οποία θα τοποθετήσετε γυρω ή πάνω στην πονεμένη περιοχή για 15-20 λεπτά.
Πληγές - Μελανιές Ρίξτε λίγο γαρίφαλο σκόνη πάνω στην πληγή για να αποφύγετε τον κίνδυνο μόλυνσης. Αναμειγνύετε ψιλοκομμένο μαϊντανό με χοντρό αλάτι και ρίχνετε τόσο ρακί (ή οποιοδήποτε άλλο άσπρο αλκοόλ), όσο χρειάζεται για να δημιουργηθεί μια πάστα. Απλώστε την πάστα καλά πάνω στη μελανιά και αφήστε τη να δράσει κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Τσιμπήματα εντόμων Για να απαλλαγείτε από τη φαγούρα και την ενόχληση, τρίψτε φύλλα από φρέσκια μαντζουράνα πάνω στα τσιμπήματα.
Εντομοαπωθητικά Τοποθετείστε στις ντουλάπες σας σακουλάκια με μίγμα από φασκόμηλο, λεβάντα, βασιλικό και δεντρολίβανο για να κρατήσετε μακριά το σκώρο. Βάλτε στα μπαλκόνια και τα παράθυρά σας γεράνι ή βασιλικό και κρατήστε μακριά μύγες και κουνούπια.
Καθαρισμός σπιτιού Σε 2 λίτρα νερού προσθέστε 1,5 φλιτζάνι σόδα, μερικές σταγόνες από αιθέρια έλαια κίτρου, μέντας, λεβάντας και δεντρολίβανου. Με το μείγμα αυτό τρίβετε καλά επιφάνειες, πλακάκια, δάπεδα.
ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ
Ταυτότητα δημοσκόπησης Χρόνος: Οκτώβριος 2012 Τόπος: Σχολή Ξενοπούλου (Παλαιό Φάληρο) Ερωτηθέντες: Μαθητές Α και Β Λυκείου Καθηγητές
1) Ποιο είναι το αγαπημένο σας βότανο;
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι το αγαπημένο βότανο των αγοριών είναι το τσάι, ενώ των κοριτσιών η ρίγανη. Μικρότερη προτίμηση δείχνουν και οι δύο ομάδες για το δυόσμο, το δενδρολίβανο και το θυμάρι. Επιπροσθέτως, αξίζει να σημειωθεί ότι η μέντα επιλέχθηκε αποκλειστικά από αγόρια.
2) Στο σπίτι σας διατηρείτε βότανα;
Το μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων (32%) διατηρεί τα βότανα αποξηραμένα, ενώ ακολουθεί το 30% που διατηρεί τα βότανα φρέσκα, σε γλάστρα ή στον κήπο. Ένα μικρό ποσοστό ατόμων (9%) αναφέρει ότι δεν χρησιμοποιεί καθόλου βότανα.
3) Πώς χρησιμοποιείτε τα βότανα;
Είναι φανερό ότι οι περισσότεροι (42%) χρησιμοποιούν τα βότανα στη μαγειρική, αλλά επίσης ένα μεγάλο ποσοστό (38%) τα χρησιμοποιεί ως ρόφημα.
4) Για ποιούς λόγους χρησιμοποιείτε τα βότανα;
Το μεγαλύτερο μέρος των αγοριών χρησιμοποιεί τα βότανα για θεραπευτικούς λόγους, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος των κοριτσιών εμφανίζεται ισοψηφία μεταξύ θεραπευτικών και αισθητικών λόγων. Ελάχιστοι είναι όσοι χρησιμοποιούν τα βότανα μόνο για αισθητικούς λόγους.
5) Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε βότανα;
Η πλειονότητα (34%) κάνει χρήση των βοτάνων μια φορά την εβδομάδα, ενώ κάθε μέρα χρησιμοποιεί βότανα το 31%.
6) Ποιος σας συμβούλεψε να χρησιμοποιήσετε βότανα;
Τρεις στους τέσσερεις ερωτηθέντες χρησιμοποιούν τα βότανα κατόπιν συμβουλής της οικογένειάς τους ή φίλων, ενώ μόνο το 4% έχει ενημερωθεί για τα βότανα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
7) Γνωρίζετε τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων;
Το 100% των καθηγητών γνωρίζει θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων, ενώ μόλις το 25% των μαθητών αγνοεί τη φαρμακευτική δράση τους.
8) Γνωρίζετε ότι τα βότανα χρησιμοποιούνται συνεχώς από την αρχαιότητα;
Το 83% των μαθητών γνωρίζει ότι χρήση των βοτάνων πραγματοποιείται ήδη από την αρχαιότητα. Όπως είναι φυσικό και οι καθηγητές στο σύνολο τους γνωρίζουν ότι τα βότανα χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν.
9) Έχετε διαπιστώσει θετικά αποτελέσματα από τη χρήση βοτάνων;
Το μεγαλύτερο ποσοστό τόσο των γυναικών όσο και των αντρών έχει παρατηρήσει θετικές επιδράσεις από τα βότανα, ενώ ένα ελάχιστο ποσοστό για τις γυναίκες και μόνο το 28% των αντρών δηλώνουν ότι η χρήση των βοτάνων δεν επέφερε ευνοϊκά αποτελέσματα.
10) Πιστεύετε ότι τα καλλυντικά από βότανα είναι καλύτερα από τα βιομηχανικά καλλυντικά;
Η πλειονότητα των γυναικών πιστεύει ότι τα καλλυντικά που προέρχονται από βότανα είναι πιο ωφέλιμα από τα βιομηχανικά καλλυντικά, ενώ ένα ποσοστό 38% ισχυρίζεται το αντίθετο. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό των αντρών (55%) θεωρεί ότι τα βιομηχανικά καλλυντικά παρουσιάζουν καλύτερες ιδιότητες από αυτές των φυτικών.
11) Πιστεύετε ότι τα βότανα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή;
Όλοι οι καθηγητές πιστεύουν ότι τα βότανα θα ήταν καλό να χρησιμοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό απ ότι τώρα. Υπάρχει ένα μικρό ποσοστό μαθητών (13%) που θεωρεί ότι αυτό δεν είναι απαραίτητο, όμως η πλειονότητά τους (87%) συμφωνεί με την ομάδα των καθηγητών.
Ευχαριστούμε πολύ!