Περιβαλλοντικάπροβλήµατα καιζητήµατα Μαρία ασκολιά Τοµέας Παιδαγωγικής Τµήµα Φ.Π.Ψ. ΕΚΠΑ
Προσεγγίζοντας την έννοια ενός περιβαλλοντικού ζητήµατος ραστηριότητα 1: Αναγνωρίζω, ορίζω και αναλύω ένα περιβαλλοντικό ζήτηµα Στόχος: ιερεύνηση όλων των διαστάσεων που συνθέτουν ένα συγκεκριµένο περιβαλλοντικό ζήτηµα (πώς εκδηλώνεται, ποιες οι συνέπειές του, ποια τα αίτιά του, ποιες οι εναλλακτικές λύσεις) Προβολή της ταινίας του Γ. Αυγερόπουλου από την σειρά Εξάντας της ΝΕΤµετίτλο «49 λέξειςγια το χιόνι». Κατάτηδιάρκειατης προβολήςκρατήστεσηµειώσειςσεσχέσηµετο: ποιο είναι το πρόβληµα; πώς εκδηλώνεται; ποιες οι επιπτώσεις του; πώς προκαλείται; ποιες οι προτεινόµενες λύσεις για την αντιµετώπισή του; Μετά το πέρας της προβολής της ταινίας συζητήστε στην οµάδα σας για το περιβαλλοντικό ζήτηµα που παρουσιάζει η ταινία σε σχέση µε τις παραπάνω διαστάσεις. Σε συνέχεια της συζήτησης µπορείτε να δηµιουργήσετε έναν εννοιολογικό χάρτη που να αποτυπώνει όλη τη σχετική πληροφορία.
Υπενθυµητικάγιατηνέννοιατου περιβάλλοντος Η έννοια του περιβάλλοντος δεν ταυτίζεται µε την έννοια της φύσης Ένας ορισµός: «δίκτυο των σύνθετων αλληλεπιδράσεων µεταξύοικολογικώνκαιανθρωπογενών (κοινωνικών, οικονοµικών, πολιτιστικών) συστηµάτων» (Giolitto & Clary, 1994, σ. 83) Απαιτείταιµια ολιστικήκαι διεπιστηµονικήπροσέγγιση: φυσικές επιστήµες: δίνουν τα απαραίτητα εργαλεία για την κατανόηση των οικολογικών συστηµάτων κοινωνικές επιστήµες: εξετάζουν τις δοµές της κοινωνικής ζωής καιτιςµορφέςκαιτουςτύπουςτωνσχέσεωνπουαναπτύσσειη κοινωνία µε το φυσικό περιβάλλον (Γέµπτος, 1985, σ. 163-164)
Ηέννοιατουπεριβαλλοντικού προβλήµατος Περιβαλλοντικά προβλήµατα: διαταραχές ή δυσλειτουργίες που σχετίζονται µε ή εκδηλώνονται σε φυσικά, προσαρµοσµένα ή µικτά περιβαλλοντικά συστήµατα, οι οποίες δηµιουργούνται από κοινωνικές δοµές, πρακτικές και παρεµβάσεις και αντιµετωπίζονται ή δοµούνται κοινωνικά ως «προβλήµατα» εξαιτίας των συνεπειών που επιφέρουν σε άτοµα και σε κοινωνικές οµάδες (Di Chiro, 1987, σ. 25).
Τιείναικαιτιδενείναι περιβαλλοντικόπρόβληµα? εν είναι κάθε πρόβληµα της σύγχρονης ζωής και πραγµατικότητας Όµως, κάθε πρόβληµα της σύγχρονης ζωής και πραγµατικότητας µπορεί να συνδέεται µε ένα ή περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα εν αφορούν αποκλειστικά σε προβλήµατα στη φύση ή προβλήµατα στις σχέσεις του ανθρώπου µε τη φύση Όµως, κάθε πρόβληµα για να θεωρείται περιβαλλοντικό περιλαµβάνει ή αναφέρεται σε κάποιου είδους διαταραχή ή δυσλειτουργία των συστηµάτων υποστήριξης της ζωής που έχει προκύψει από ανθρώπινες παρεµβάσεις ε δηµιουργούνται τυχαία, ή από κάποιες ιδιοτροπίες φυσικών φαινοµένων και λειτουργιών Είναι προβλήµατα που προκύπτουν εξαιτίας κακών διαχειριστικών πρακτικών και παρεµβάσεων των ανθρώπινων κοινωνιών στο περιβάλλον Ή επιφέρουν αρνητικές συνέπειες στον άνθρωπο, στις κοινωνίες τους και στα γενικότερα συστήµατα υποστήριξης της ζωής
Τιείναικαιτιδενείναι περιβαλλοντικόπρόβληµα? Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα δε µπορούν να θεωρηθούν ως απλά προβλήµατα που επιδέχονται απλές λύσεις Είναι σύνθετα, πολύπλοκα, πολυδιάστατα κοινωνικά ζητήµατα που απαιτούν βαθιές αλλαγές στις κοινωνικές αξίες και τις πολιτικές δοµές Οι φυσικές επιστήµες και η τεχνολογία δεν αρκούν για να κατανοήσουµε καλύτερα και να επιλύσουµε τα περιβαλλοντικά προβλήµατα Χρειάζεται µια διεπιστηµονική προσέγγιση και κατανόηση των περιβαλλοντικών προβληµάτων ταυτόχρονα και συνδυαστικά στο επίπεδο των επιπτώσεων που φέρουν, των αιτίων που τα προκαλούν, των διαδικασιών αλλαγής που χρειάζεται να ενεργοποιηθούν και των εναλλακτικών λύσεων και οραµάτων που θα πρέπει να αναζητηθούν
Ταπεριβαλλοντικάπροβλήµαταείναι κοινωνικάζητήµατα Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα είναι κοινωνικά ζητήµατα, καθώς δηµιουργήθηκαν από κοινωνικές, πολιτικές και οικονοµικές επιλογές και πρακτικές σε σχέση µε τη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη χρήση των περιβαλλοντικών συστηµάτων εµπλέκουν και εκφράζουν αντικρουόµενες ανάγκες, επιθυµίες, συµφέροντα και τελικά αξίες διαφορετικών ατόµων, κοινωνικών οµάδων και κοινωνιών έχουν άµεσες επιπτώσεις στην κοινωνία και ιδιαίτερα στην ευηµερία των ανθρώπων
Περιβαλλοντικόζήτηµα Ένα φαινόµενο ή επιστηµονικό ζήτηµα που εκτός από περιβαλλοντικέςεµπεριέχεικαι κοινωνικές, ηθικές, οικονοµικές και πολιτικές διαστάσεις, και τοοποίοσυνδέεταιµεήκαταλήγεισεάλλα ζητήµατα. Είναι σύνθετο - συγκεντρώνει πληθώρα οπτικών και διαφορετικών απόψεων, συχνά αντικρουόµενων Είναι αµφιλεγόµενο και τα όρια ακόµα και της επιστηµονικήςγνώσηςγι αυτόείναιασαφή, προσωρινά ή περιορισµένα
Τα πλαίσιο των περιβαλλοντικών ζητηµάτων (UNEP, 2007)