ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 28.6.2013 COM(2013) 478 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τελική αξιολόγηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 614/2007 σχετικά με το χρηματοδοτικό μέσο για το περιβάλλον (LIFE+) EL EL

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τελική αξιολόγηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 614/2007 σχετικά με το χρηματοδοτικό μέσο για το περιβάλλον (LIFE+) 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πρόγραμμα LIFE είναι το μόνο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ που εστιάζεται αποκλειστικά στην εφαρμογή της ενωσιακής πολιτικής και νομοθεσίας για το περιβάλλον. Το πρόγραμμα εγκαινιάστηκε το 1992 και βρίσκεται σήμερα στην τέταρτη περίοδο προγραμματισμού του βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 614/2007 σχετικά με το LIFE+ 1. Ο εν λόγω κανονισμός καλύπτει την περίοδο 2007-2013 και προβλέπει προϋπολογισμό ύψους 2,17 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το LIFE+ προβλέπει τρεις τύπους παρέμβασης: επιχορηγήσεις δράσης, που αντιπροσωπεύουν το 78% του προϋπολογισμού. Χορηγούνται επιχορηγήσεις σε τρεις πτυχές του προγράμματος: «Φύση & Βιοποικιλότητα», «Περιβαλλοντική Πολιτική & Διακυβέρνηση» και «Ενημέρωση & Επικοινωνία», επιχορηγήσεις λειτουργίας για ΜΚΟ, που αντιπροσωπεύουν το 3% του προϋπολογισμού, συμβάσεις κρατικών προμηθειών για την παροχή υπηρεσιών, που αντιπροσωπεύουν το 19% του προϋπολογισμού. Σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφοι 2 και 3 του κανονισμού, η Επιτροπή κατάρτισε: ενδιάμεση αναθεώρηση, η οποία υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην επιτροπή LIFE+ τον Σεπτέμβριο του 2010 2, πρόταση για διάδοχο πρόγραμμα του LIFE+, η οποία υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2011 3, Τον Δεκέμβριο του 2012 η Επιτροπή δημοσίευσε τα αποτελέσματα μελέτης που περιλάμβανε συμπεράσματα και συστάσεις σχετικά με το πρόγραμμα LIFE+ και την εφαρμογή του 4. Από τα στοιχεία και τις απόψεις που συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν στην τελική αξιολόγηση προέκυψε ότι δεν έχουν σημειωθεί μεγάλες αλλαγές στη φύση και την εφαρμογή του προγράμματος LIFE+ ή στην ποιότητα των αποτελεσμάτων του μετά την ενδιάμεση αξιολόγηση του 2010. Επομένως, τα συμπεράσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης εξακολουθούν να ισχύουν στο σύνολό τους. Ωστόσο, η τελική αξιολόγηση περιέχει στοιχεία συνεχούς βελτίωσης όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος από τις προηγούμενες 1 2 3 4 ΕΕ L 149 της 9.6.2007. http://ec.europa.eu/environment/life/publications/lifepublications/evaluation/index.htm#mte2010 http://ec.europa.eu/environment/life/about/documents/comm_pdf_com_2011_0874_f_ EN.pdf?reference=IP/11/1526&format=PDF&aged=0&language=EN&guiLanguage=en http://ec.europa.eu/environment/life/about/documents/121214_conclusions.pdf EL 2 EL

αξιολογήσεις και μετά 5. Στα ακόλουθα τμήματα, η παρούσα ανακοίνωση εκθέτει τα σημειωθέντα επιτεύγματα, καθώς και τις εναπομένουσες προκλήσεις και αδυναμίες του προγράμματος LIFE. Η πρόταση της Επιτροπής για διάδοχο μέσο για την περίοδο 2014-2020 επιδιώκει ήδη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις αδυναμίες που έχουν εντοπιστεί. 2. ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 2.1. Επιτεύγματα Το LIFE+ αποτέλεσε ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση της υλοποίησης των προτεραιοτήτων που καθορίστηκαν στο έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (6ΠΔΠ) 6. Το πρόγραμμα έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για την αύξηση της ευαισθητοποίησης, της χρηστής διακυβέρνησης και της συμμετοχής του κοινού όσον αφορά την εφαρμογή της πολιτικής και της νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα του περιβάλλοντος. Οι αξιολογήσεις επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι το LIFE+ έχει αποτελέσει «πετυχημένο μέσο με σημαντική ενωσιακή προστιθέμενη αξία» 7. Κατά τα είκοσι έτη του προγράμματος και εκτός από τα «ποσοτικοποιημένα οφέλη που υπολογίζονται περίπου στα 600 εκατομμύρια ευρώ ετησίως», το πρόγραμμα LIFE οδήγησε: στη βελτίωση της διατήρησης και αποκατάστασης περίπου 4,7 εκατομμυρίων εκταρίων γης, στη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων σε έκταση περίπου 3 εκατομμυρίων εκταρίων, σε υγιεινότερο ατμοσφαιρικό αέρα για περίπου 12 εκατομμύρια άτομα, στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων περίπου κατά 300.000 τόνους και την ανακύκλωση 1 εκατομμυρίου τόνων, στη μείωση των εκπομπών CO 2 κατά 1,13 εκατομμύριο τόνων ετησίως. Τα επιτεύγματα αυτά πραγματοποιήθηκαν μέσω της εφαρμογής σχεδόν 50.000 δράσεων στο πλαίσιο έργων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η αγορά 194 εκατομμυρίων εκταρίων γης για την εφαρμογή του δικτύου Natura 2000, η διοργάνωση άνω των 95.000 μαθημάτων 5 6 7 Βλέπε: έκθεση EPEC (2008) που διατίθεται στη διεύθυνση: https://ec.europa.eu/dgs/environment/pdf/epec_report_life.pdf SEC (2008) 2633 FINAL COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT on the implementation of the programme for financial support to European non-governmental organisations primarily active in the field of environment protection (Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος οικονομικής στήριξης για τις ευρωπαϊκές μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται κατά κύριο λόγο στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος) COWI (2009) Ex-Post Evaluation of Projects and Activities Financed under the LIFE Programme (Εκ των υστέρων αξιολόγηση έργων και δραστηριοτήτων χρηματοδοτούμενων από το πρόγραμμα LIFE) Ειδική έκθεση αριθ. 11/2009 του Ελεγκτικού Συνεδρίου (2009) για τη «Βιωσιμότητα των σχεδίων του LIFE με επίκεντρο το φυσικό περιβάλλον και διαχείρισή τους από την Επιτροπή» Arcadis (2010) Mid-term evaluation of the Implementation of the LIFE+ Regulation (Ενδιάμεση αξιολόγηση της εφαρμογής του κανονισμού LIFE+) και SEC (2011) 1541 τελικό - ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο με θέμα την πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση προγράμματος για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (LIFE). ΕΕ L 242 της 10.9.2002. http://ec.europa.eu/environment/nature/biodiversity/comm2006/pdf/2020/1_en_impact _assesment_part1_v4.pdf EL 3 EL

κατάρτισης, η διεξαγωγή δράσεων επικοινωνίας απευθυνόμενες σε 6,1 εκατομμύρια ατόμων και η συμμετοχή 1,2 εκατομμυρίου μαθητών και σπουδαστών. Ενωσιακή προστιθέμενη αξία Η ενωσιακή προστιθέμενη αξία του LIFE+ προκύπτει από την ικανότητα του προγράμματος να λειτουργεί ως πλατφόρμα ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και μετάδοσης γνώσεων, γεγονός που επιτρέπει στους διαφόρους εμπλεκόμενους φορείς σε ολόκληρη την ΕΕ να αξιοποιούν την πείρα των υπολοίπων και να αντιμετωπίζουν έτσι με αποτελεσματικότερο τρόπο τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Στην πτυχή του προγράμματος Φύση & Βιοποικιλότητα, για παράδειγμα, το LIFE+ συνέβαλε στη δημιουργία πλατφορμών συνεργασίας οι οποίες ενίσχυσαν τις εταιρικές σχέσεις, διευκολύνοντας κατ αυτόν τον τρόπο τη μεταφορά βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των ενδιαφερομένων και των αρμοδίων για τη λήψη αποφάσεων. Το πρόγραμμα LIFE+ επιτρέπει επίσης την καλύτερη κατανομή ευθυνών και αλληλεγγύης όσον αφορά τη διατήρηση του περιβάλλοντος ως κοινού αγαθού της ΕΕ. Δρα ως καταλύτης, με τη χορήγηση εφάπαξ πόρων για επενδύσεις για την εξάλειψη των αρχικών φραγμών που εμποδίζουν την υλοποίηση της περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής της ΕΕ και με τη δοκιμή νέων προσεγγίσεων. Στην ενδιάμεση αξιολόγηση αναφερόταν ότι το LIFE «εξακολουθεί να έχει καίρια σημασία, δεδομένου ότι είναι το μόνο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ που επικεντρώνεται ειδικά στο περιβάλλον» 8 : Η υψηλή ενωσιακή προστιθέμενη αξία του κανονισμού επιτεύχθηκε με την εξασφάλιση: της υψηλής ποιότητας των επιμέρους έργων επιχορήγησης δράσης και του πολλαπλασιασμού των επιπτώσεών τους μέσω της διάδοσης και της ανταλλαγής των αποτελεσμάτων των έργων, με σκοπό την κάλυψη του μέγιστου αριθμού υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής και ενδιαφερόμενων μερών σε ολόκληρη την ΕΕ, της παροχής της δυνατότητας στις χρηματοδοτούμενες ΜΚΟ να διαδραματίσουν αποτελεσματικό ρόλο στη διαμόρφωση και την εφαρμογή της πολιτικής, του άρτιου προγραμματισμού των κρατικών προμηθειών και της συμφωνίας τους με επίσημα συμφωνηθείσες προτεραιότητες. Ωστόσο, η ενωσιακή προστιθέμενη αξία μειώθηκε κάπως από το σύστημα των εθνικών κατανομών που είχε ως αποτέλεσμα συμβιβασμούς ως προς την ποιότητα των χρηματοδοτούμενων έργων και από τις υπερβολικά ευρείες προτεραιότητες, που είχαν ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή εστίαση στις στοχευμένες ανάγκες και προτεραιότητες. Δεδομένου ότι ο κατάλογος των προτεραιοτήτων του προγράμματος LIFE+ καθορίστηκε στον κανονισμό, δεν κατέστη δυνατόν να εισαχθούν κατά την υλοποίηση του προγράμματος απαιτήσεις για τον περιορισμό της χρηματοδότησης του έργου σε ειδικές ανάγκες και προτεραιότητες πολιτικής. Διαδικασία επιλογής και παρακολούθηση των έργων 8 SEC (2010) - 1120 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, Ενδιάμεση αναθεώρηση του κανονισμού LIFE+, σ. 5. EL 4 EL

Χάρη στην αυστηρή διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής των έργων LIFE+ εξασφαλίστηκε ο σωστός σχεδιασμός των χρηματοδοτούμενων έργων και, ως εκ τούτου, οι πιθανότητες επιτυχίας τους. Η τακτική επιτόπια υποστήριξη και παρακολούθηση εξασφαλίστηκε από εξωτερικές ομάδες με πολύ καλή γνώση της γλώσσας και του πλαισίου των έργων. Οι δικαιούχοι των έργων θεωρούν ότι τους παρασχέθηκε πολύ καλή υποστήριξη, τόσο από την εξωτερική αυτή ομάδα παρακολούθησης, όσο και από τους αρμόδιους για τεχνικά και οικονομικά θέματα υπαλλήλους της Επιτροπής 9. Επιχορηγήσεις λειτουργίας για ΜΚΟ Στόχος αυτού του σκέλους του προγράμματος LIFE+ είναι να επιτρέπει στις περιβαλλοντικές ΜΚΟ με ευρωπαϊκό προσανατολισμό να συμβάλουν στην ισόρροπη συμμετοχή των ενδιαφερομένων στη διαδικασία εκπόνησης πολιτικών της ΕΕ. Οι επιχορηγήσεις λειτουργίας έδωσαν τη δυνατότητα σε ΜΚΟ να συμμετάσχουν σε ομάδες εργασίας της ΕΕ, να παραγάγουν πληροφορίες και να συντάξουν έγγραφα ανάλυσης, να διεξαγάγουν δραστηριότητες ευαισθητοποίησης και συμβουλευτικές δραστηριότητες, καθώς και να υλοποιήσουν μακροπρόθεσμα έργα. Από τις αξιολογήσεις επιβεβαιώνεται ότι η παρέμβαση αυτή εξακολουθεί να είναι χρήσιμη και συνάγεται το συμπέρασμα ότι ήταν αναγκαία η συμβολή των επιλεγεισών ΜΚΟ στη διαδικασία εκπόνησης πολιτικής της ΕΕ. Κρατικές προμήθειες Η Επιτροπή χρησιμοποιεί τις κρατικές προμήθειες για την εκπόνηση μελετών και τη διενέργεια αξιολογήσεων, τη διοργάνωση συνεδριάσεων, εργαστηρίων και σεμιναρίων ή για την ανάπτυξη και συντήρηση πληροφορικών συστημάτων (π.χ. δικτυακός τόπος LIFE ή σύστημα πληροφοριών Natura 2000). Το σκέλος αυτό του προγράμματος LIFE+ έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για τη συνδρομή της Επιτροπής με τη μορφή δραστηριοτήτων ενημέρωσης, δημοσίευσης και διάδοσης που έχουν κρίσιμη σημασία για τους στόχους πολιτικής της. Οι εν λόγω συμβάσεις διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος, παρά το σχετικά μικρό μέγεθός τους στον προϋπολογισμό του LIFE+. Οι αξιολογήσεις κατέδειξαν ότι οι δαπάνες μέσω των κρατικών προμηθειών ήταν κατάλληλες και ανταποκρίθηκαν στις ανάγκες της συγκεκριμένης πολιτικής. Τα υλοποιηθέντα αποτελέσματα περιλαμβάνουν δράσεις επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης μεγάλης απήχησης αν και δύσκολα μπορεί να εκτιμηθεί ο πραγματικός πλήρης αντίκτυπος των εν λόγω μέτρων, αυτά υλοποιήθηκαν σύμφωνα με τα απαιτούμενα κριτήρια ποιότητας και με βάση τη στρατηγική ανάγκη. 2.2. Προκλήσεις και δράσεις εντός του υφιστάμενου πλαισίου 2.2.1. Επιχορηγήσεις δράσης Στρατηγική και συνοχή Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι το πρόγραμμα LIFE+ είναι σημαντικό και αναγκαίο, καθώς δημιουργεί προστιθέμενη αξία για την ανάπτυξη και την εφαρμογή των ενωσιακών περιβαλλοντικών πολιτικών 10. Ωστόσο, οι στόχοι του προγράμματος δεν είναι πάντοτε σαφείς 9 10 Ενδιάμεση αναθεώρηση, σ. 9. SEC (2010) 1120 - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, Ενδιάμεση αναθεώρηση του κανονισμού LIFE+, σ. 10. EL 5 EL

και ενίοτε παρουσιάζουν έλλειψη συνοχής με τις λοιπές ενωσιακές πολιτικές. Η έλλειψη σαφούς στρατηγικής προσέγγισης και κρίσιμης μάζας έχει αναγνωριστεί ως αδυναμία του προγράμματος, η οποία απορρέει κατά κύριο λόγο από τους περιορισμούς του κανονισμού. Κατά συνέπεια, η εφαρμογή του LIFE+ δεν κατέστη δυνατόν να ανταποκριθεί στην εξέλιξη της ανάπτυξης ενωσιακών προτεραιοτήτων πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τα σκέλη «Περιβαλλοντική Πολιτική & Διακυβέρνηση» και «Ενημέρωση & Επικοινωνία». Οι αξιολογήσεις πρότειναν τη βελτίωση του στρατηγικού και πολυετούς προγραμματισμού καθώς και την αύξηση της ευελιξίας σχετικά με την επιλογή και τη συμπληρωματικότητα των χρηματοδοτικών μέσων προκειμένου να μπορέσει να σημειωθεί πρόοδος. Επιπλέον, οι αξιολογήσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σκέλος «Περιβαλλοντική Πολιτική & Διακυβέρνηση» του προγράμματος LIFE+ θα πρέπει να εστιάζεται περισσότερο στην εφαρμογή της ενωσιακής περιβαλλοντικής νομοθεσίας και στη δημιουργία πολλαπλασιαστών. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του κανονισμού, το πρόγραμμα LIFE+ δεν θα πρέπει να χρηματοδοτεί δραστηριότητες οι οποίες θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν με άλλους πόρους της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται να χρησιμοποιούνται διάφορα ενωσιακά μέσα για τη χρηματοδότηση ενός ενιαίου έργου. Εντούτοις, θα ήταν ευεργετική η εξασφάλιση περισσότερων συνεργειών και μεγαλύτερης συνοχής με τα εθνικά, περιφερειακά και τοπικά προγράμματα στα κράτη μέλη. Οι περιορισμοί σχετικά με τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων εκτός της ΕΕ έχουν μειώσει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος όσον αφορά την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που οφείλονται σε εξωενωσιακούς παράγοντες. Η Επιτροπή εξακολουθεί να καταβάλλει προσπάθειες για την καλύτερη ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων των επιχορηγήσεων δράσης στην ανάπτυξη και την εφαρμογή πολιτικής εντός των ορίων του ισχύοντος πλαισίου του προγράμματος LIFE+. Ο οδηγός για τους αιτούντες αναθεωρήθηκε σε σημαντικό βαθμό, ιδίως όσον αφορά τη συνιστώσα «Περιβαλλοντική Πολιτική & Διακυβέρνηση», με σκοπό την εξασφάλιση μεγαλύτερης επικέντρωσης και την παροχή καλύτερης καθοδήγησης στους δυνητικούς αιτούντες, λαμβανομένων υπόψη των περιορισμών που θέτει ο κανονισμός LIFE+. Η Επιτροπή φρόντισε ώστε να μην χορηγηθεί στήριξη από άλλα μέσα της ΕΕ σε κανένα έργο LIFE+, τηρώντας με τον τρόπο αυτό τις διατάξεις του κανονισμού LIFE+. Ωστόσο, η διαδικασία επιλογής των έργων ευνόησε τα έργα που βασίζονται σε συνέργειες με άλλα ταμεία ή σε ολοκληρωμένη προσέγγιση ως προς τη χρήση των διαφόρων ταμείων με τον καθορισμό κριτηρίων επιλογής τα οποία παρέχουν πρόσθετες μονάδες αξιολόγησης στα εν λόγω έργα. Η Επιτροπή προέβη επίσης σε ενέργειες για την υλοποίηση των συστάσεων που διατυπώθηκαν κατά της αξιολογήσεις, προτείνοντας ένα νέο είδος έργων, τα «ολοκληρωμένα έργα» στο πλαίσιο του διάδοχου προγράμματος του LIFE+. Τα ολοκληρωμένα έργα θα EL 6 EL

επικεντρώνονται περισσότερο στην εφαρμογή της ενωσιακής πολιτικής επί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και με την κινητοποίηση πρόσθετης χρηματοδότησης. Το προτεινόμενο νέο πρόγραμμα θα προβλέπει επίσης τη δυνατότητα να χρηματοδοτούνται δράσεις εκτός της ΕΕ, όποτε αυτό απαιτείται για την επίτευξη περιβαλλοντικών ή κλιματικών στόχων. Διοικητικός φόρτος Ο διοικητικός φόρτος του προγράμματος LIFE+ έχει αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, λόγω της αυστηρότερων απαιτήσεων υποβολής αιτήσεων και εκθέσεων, ιδίως σε σχέση με την οικονομική διαχείριση, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί προβληματισμός σε θέματα αποδοτικότητας. Ο διαχωρισμός της μονάδας LIFE+ σε δύο ξεχωριστές μονάδες το 2009 φαίνεται επίσης ότι έχει αυξήσει τον διοικητικό φόρτο για τους αρμόδιους υπαλλήλους. Η Επιτροπή κατέβαλε προσπάθειες για την απλοποίηση των διαδικασιών και πρότεινε μέτρα για τη μείωση του διοικητικού φόρτου στο διάδοχο πρόγραμμα του LIFE+. Διαδικασία υποβολής και επιλογής αιτήσεων Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι οι διαδικασίες για την υποβολή και την επιλογή αιτήσεων για έργα ήταν υπερβολικά χρονοβόρες και περίπλοκες και ότι πρέπει να απλουστευθούν. Ένα διαδικτυακό έντυπο αίτησης θεσπίστηκε το 2011 για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Κατά το πρώτο πιλοτικό έτος σημειώθηκαν ορισμένα αρχικά προβλήματα εκκίνησης, συμπεριλαμβανομένων προβλημάτων σχετικά με διαφορές μεταξύ ηλεκτρονικών και έντυπων εγγράφων, τα οποία χρειάστηκε να επιλυθούν χειρωνακτικά. Η Επιτροπή διοργάνωσε εργαστήρια για δυνητικούς αιτούντες έπειτα από κάθε πρόσκληση υποβολής προτάσεων με σκοπό την εξήγηση της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων και τη βελτίωση της ποιότητάς τους. Τα εργαστήρια έδειξαν ιδιαίτερη προσοχή στις χώρες με χαμηλό αριθμό και/ή ποσοστό επιτυχίας αιτούντων. Η Επιτροπή συνέχισε επίσης την ενίσχυση και βελτίωση των δραστηριοτήτων διάδοσης και ενέτεινε τις προσπάθειές της για την προσέλκυση μη παραδοσιακών αιτούντων LIFE, ιδίως όσον αφορά το σκέλος «Βιοποικιλότητα» και νέα θέματα στο πλαίσιο του σκέλους «Περιβαλλοντική Πολιτική & Διακυβέρνηση». Η Επιτροπή συντόμευσε τη διάρκεια της διαδικασίας επιλογής, χωρίς να μειωθεί η ποιότητα της επιλογής έργων. Το σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής αιτήσεων λειτουργεί αποτελεσματικά από την πρόσκληση υποβολής προτάσεων του 2012 και η Επιτροπή εξετάζει διάφορες λύσεις για την επέκταση της χρήσης της ηλεκτρονικής υποβολής εκθέσεων στην παρακολούθηση των έργων. Αποτελέσματα των έργων και ενσωμάτωση Οι αξιολογήσεις προτείνουν να διενεργεί η Επιτροπή περισσότερες εκ των υστέρων επισκέψεις των έργων, μολονότι αυτό δεν απαιτείται από τον κανονισμό. Ένα πιο EL 7 EL

συστηματικό σύστημα εκ των υστέρων παρακολούθησης θα αποτελούσε βελτίωση των ισχυουσών ρυθμίσεων, καθώς θα προέκυπταν στοιχεία για το ποια έργα πράγματι εξασφαλίζουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Τούτο θα μπορούσε να συμβάλει στην εξασφάλιση της καλύτερης αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των έργων και της ενσωμάτωσής τους στη διαμόρφωση πολιτικής. Γενικότερα, θα πρέπει να βελτιωθεί η μεταφορά τεχνογνωσίας, ιδίως σε επίπεδο ΕΕ. Η Επιτροπή διενεργεί πλέον πιο συστηματικές εκ των υστέρων επισκέψεις για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας των έργων και την αποκόμιση διδαγμάτων πολιτικής. Ενέτεινε επίσης τις προσπάθειές της για την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων των έργων στην ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικής στο πλαίσιο εργαστηρίων και ομάδων συζητήσεων, με τη συμμετοχή δικαιούχων των έργων και υπευθύνων χάραξης πολιτικής. Οι δεσμοί μεταξύ πολιτικής και έργων στο σκέλος «Φύση & Βιοποικιλότητα» είναι ήδη ισχυροί, αλλά θα μπορούσαν να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες κατά την επόμενη περίοδο προγραμματισμού, ιδίως όσον αφορά το σκέλος «Περιβαλλοντική Πολιτική & Διακυβέρνηση». Επικοινωνία και ευαισθητοποίηση Στις αξιολογήσεις διατυπώθηκε η σύσταση ότι θα μπορούσε να βελτιωθεί η οριζόντια ευαισθητοποίηση και επικοινωνία του προγράμματος LIFE και να ενισχυθεί η διάδοση των αποτελεσμάτων των έργων και των γνώσεων, ιδίως σε επίπεδο ΕΕ. Σημειώθηκαν διάφορες βελτιώσεις. Η πλέον ορατή εξωτερικά από αυτές αφορά την επικαιροποιημένη και βελτιωμένη αρχική σελίδα του LIFE στο διαδίκτυο. Η Επιτροπή δημοσιεύει τακτικά θεματικά φυλλάδια σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων από το LIFE. Εκπονήθηκαν και δημοσιεύθηκαν τρεις συνθετικές μελέτες με θέμα το νερό, τα απόβλητα, καθώς και τον αέρα και τον θόρυβο. Η Επιτροπή προώθησε τη δικτύωση με τη διοργάνωση συναντήσεων σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο έργων για την ανταλλαγή εμπειριών και τεχνικών γνώσεων. Ειδικότερα, στο σκέλος «Φύση & Βιοποικιλότητα», σημειώθηκε έντονη συνεργασία και ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ των δικαιούχων, γεγονός που είχε επίσης ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη επιστημονικών γνώσεων σχετικά με τη διατήρηση της φύσης και της βιοποικιλότητας και συνέβαλε ευρύτερα, με τον τρόπο αυτό, στην εφαρμογή των οδηγιών για τα πτηνά και τους οικοτόπους. Εθνικοί οργανισμοί και διαχείριση Οι υπεύθυνοι σε εθνικό επίπεδο διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση συνέπειας, συμπληρωματικότητας και συντονισμού του προγράμματος LIFE+ με τα εθνικά προγράμματα. Ωστόσο, ο συντονισμός με άλλες, εθνικές κυρίως, πηγές κεφαλαίων εξακολουθεί να δείχνει ανεπαρκής. Οι υπεύθυνοι σε εθνικό επίπεδο αναφέρουν ότι υπάρχει EL 8 EL

περιθώριο για την κινητοποίηση περισσότερων πόρων σε εθνικό επίπεδο μέσω του προγράμματος LIFE+. Οι εθνικές στρατηγικές θεωρούνται σημαντικές για την προώθηση, τη διάδοση και την εκτέλεση του προγράμματος στα επιμέρους κράτη μέλη. Κάθε κράτος μέλος υπέβαλε πολύ διαφορετικό αριθμό προτάσεων, γεγονός που οφείλεται εν μέρει στην προηγούμενη πείρα με το LIFE στο κράτος μέλος και εν μέρει στη βοήθεια που παρέχεται από τα εθνικά σημεία επαφής. Αυτό οδηγεί σε άνιση κατανομή της χρηματοδότησης μεταξύ των κρατών μελών. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία εξακολουθούν να δέχονται σημαντικά ποσά στήριξης LIFE+, ενώ ορισμένα από τα πρόσφατα κράτη μέλη σημείωσαν χαμηλότερο ποσοστό επιτυχίας. Η Επιτροπή πραγματοποιεί μαθήματα κατάρτισης για την ενίσχυση του ρόλου των εθνικών σημείων επαφής όσον αφορά την παροχή βοήθειας στους αιτούντες και τους δικαιούχους, και έχει καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές για τις δραστηριότητες επικοινωνίας. Μολονότι οι εθνικές κατανομές που προβλέπει ο κανονισμός δεν φαίνεται να οδηγούν σε σημαντικά πιο ισόρροπη κατανομή των έργων σε ολόκληρη την ΕΕ, έχει σημειωθεί πρόοδος σε ορισμένες χώρες, χάρη στις προσπάθειες των υπευθύνων σε επίπεδο κρατών μελών. Οι επιτυχείς αυτές προσπάθειες θα πρέπει να επαναληφθούν σε άλλα κράτη μέλη. 2.2.2. Επιχορηγήσεις λειτουργίας για ΜΚΟ Αν και ο αντίκτυπος των μεμονωμένων επιχορηγήσεων λειτουργίας για ΜΚΟ είναι πιο δύσκολο να εκτιμηθεί από εκείνον των επιχορηγήσεων δράσης, έχει αναγνωριστεί ότι το πρόγραμμα επιχορηγήσεων για ΜΚΟ προσφέρει υψηλή προστιθέμενη αξία μέσω της συμβολής στην ανάπτυξη και την εφαρμογή πολιτικής. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας θεωρούνται ενδεδειγμένα εν γένει ωστόσο, η απαίτηση να υπάρχουν μέλη σε πολλές χώρες κρίνεται αντίθετη με τη διάταξη που προβλέπει ότι η στήριξη μπορεί να χορηγείται μόνο στον δικαιούχο και όχι στα μέλη. Κατά τις προηγούμενες αξιολογήσεις ετέθη το ζήτημα της ταχύτητας και του χρονοδιαγράμματος των πληρωμών που προκαλεί προβλήματα ρευστότητας για τις ΜΚΟ. Στην ενδιάμεση αναθεώρηση διατυπώθηκε η σύσταση να τροποποιηθεί το χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας επιλογής ή να εφαρμοστεί ένα πολυετές πλαίσιο για τις συμφωνίες εταιρικής σχέσης, με σκοπό την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας και τη βελτίωση της οικονομικής απόδοσης 11. Η Επιτροπή βελτίωσε την ενημέρωση των ΜΚΟ σχετικά με τις αποφάσεις συγχρηματοδότησης και επήλθαν κάποιες βελτιώσεις σχετικά με το χρονοδιάγραμμα 11 SEC (2010) 1120 - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, Ενδιάμεση αναθεώρηση του κανονισμού LIFE+, σ. 8. EL 9 EL

πληρωμών, αν και αυτό περιορίζεται από τον χρόνο που απαιτείται για τις δημοσιονομικές διαδικασίες της Επιτροπής. Η Επιτροπή ενίσχυσε την επικέντρωση στις ετήσιες προτεραιότητες κατά την τελευταία πρόσκληση υποβολής προτάσεων για το LIFE+, και εισήγαγε ένα στοιχείο εξωτερικής αξιολόγησης για να ενισχύσει την αντικειμενικότητα κατά τη διαδικασία αξιολόγησης. Η δυνατότητα πολυετούς στήριξης προτάθηκε για τον διάδοχο μηχανισμό ως μέσο για την παροχή πιο σταθερής στήριξης, η οποία θα μπορούσε να επιτρέψει τον πιο μακροπρόθεσμο προγραμματισμό από τις δικαιούχους ΜΚΟ. Θα προωθηθεί επίσης η ενισχυμένη συμμετοχή των μελών του δικτύου στην υλοποίηση των επιχορηγήσεων. 3. ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ LIFE+ Όπως επισημαίνεται ανωτέρω, πολλά συστάσεις που διατυπώθηκαν στις αξιολογήσεις ήταν ασυμβίβαστες με τον ισχύοντα κανονισμό LIFE+, αλλά έχουν ληφθεί υπόψη κατά τον σχεδιασμό της μελλοντικής πράξης. Στην ανακοίνωση της 12ης Δεκεμβρίου 2011 την οποία υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, η Επιτροπή πρότεινε να διατεθούν 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ κατά την περίοδο 2014-2020 για ένα νέο πρόγραμμα για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα LIFE. Το προτεινόμενο νέο πρόγραμμα θα αξιοποιήσει την επιτυχία του υφιστάμενου προγράμματος LIFE+, αλλά θα αναμορφωθεί για να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο, να απλουστευθεί και να επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία με ενισχυμένο προϋπολογισμό. Οι κυριότερες αλλαγές που προτείνονται είναι οι εξής: η δημιουργία ενός υποπρογράμματος «Δράση για το κλίμα» (800 εκατομμύρια ευρώ για όλη τη σχετική περίοδο) με τρεις προτεραιότητες: μετριασμός, προσαρμογή, διακυβέρνηση και ευαισθητοποίηση, ο καλύτερος ορισμός της δομής του υποπρογράμματος «Περιβάλλον» (2,4 δισεκατομμύρια ευρώ για όλη τη σχετική περίοδο): βιοποικιλότητα, περιβάλλον και διακυβέρνηση, η εισαγωγή ολοκληρωμένων έργων (ΟΕ) ως έργων επίδειξης για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων, ιδίως δε, μέσω της κινητοποίησης άλλων διαθέσιμων ενωσιακών και/ή εθνικών κεφαλαίων. Ειδικότερα, με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλισθεί η ενίσχυση της συμπληρωματικότητας και του συντονισμού με τις δράσεις που υποστηρίζονται από Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία στους τομείς της φύσης, των υδάτων, των αποβλήτων, της ποιότητας του αέρα, του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Το υποπρόγραμμα «Περιβάλλον» θα υποστηρίξει τις προσπάθειες στους ακόλουθους τομείς: «Περιβάλλον και αποδοτικότητα των πόρων», που θα επικεντρωθεί σε πιο καινοτόμους λύσεις για την καλύτερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών στόχων σε άλλους τομείς, EL 10 EL

«Βιοποικιλότητα», που θα αναπτύξει και θα εφαρμόσει βέλτιστες πρακτικές για την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας και την αποκατάσταση οικοσυστημικών υπηρεσιών, διατηρώντας την κύρια έμφαση στην υποστήριξη για τους τόπους Natura 2000, ιδίως μέσω ολοκληρωμένων έργων συνεπών προς τα πλαίσια δράσης προτεραιότητας των κρατών μελών, «Περιβαλλοντική διακυβέρνηση και πληροφόρηση», που θα προωθήσει την ανταλλαγή γνώσεων, τη διάδοση βέλτιστων πρακτικών, καθώς και την καλύτερη συμμόρφωση, επιπλέον των εκστρατειών ευαισθητοποίησης. Το υποπρόγραμμα «Δράση για το κλίμα» καλύπτει τους ακόλουθους τομείς: «Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής», που θα εστιάζεται στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή», που θα εστιάζεται στην αύξηση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή, «Κλιματική διακυβέρνηση και πληροφόρηση», που θα εστιάζεται στην αύξηση της ευαισθητοποίησης, της επικοινωνίας, της συνεργασίας και της διάδοσης πληροφοριών σχετικά με τη δράση μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και τη δράση προσαρμογής. Οι επιχορηγήσεις για τη χρηματοδότηση έργων θα παραμείνουν ο κύριος τύπος παρέμβασης του προγράμματος. Προτείνονται επίσης επιχορηγήσεις λειτουργίας για ΜΚΟ και άλλους φορείς και θα υπάρχει η δυνατότητα για συνεισφορές σε καινοτόμα χρηματοδοτικά μέσα. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, το LIFE 2014-2020 θα υιοθετήσει λιγότερο περίπλοκες και πιο ευέλικτες διαδικασίες. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Αν και οι αξιολογήσεις κατέδειξαν ότι υπάρχουν περιθώρια για βελτιώσεις στο πρόγραμμα LIFE+, συνολικά θεωρείται ότι είναι αποτελεσματικό και ότι αποτελεί αντικείμενο ορθής διαχείρισης. Στο μέτρο του δυνατού, οι διαπιστωθείσες αδυναμίες αντιμετωπίστηκαν στις τελικές φάσεις της παρούσας περιόδου προγραμματισμού. Όταν οι αδυναμίες περιέχονταν στον ίδιο τον κανονισμό LIFE+, οι συστάσεις λήφθηκαν υπόψη κατά τον σχεδιασμό του προγράμματος LIFE για την περίοδο 2014-2020. Η Επιτροπή πιστεύει ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει τα κράτη μέλη και την ΕΕ στο σύνολό της για την ανάπτυξη και την εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ, τόσο με ένα ειδικό μέσο για το περιβάλλον, όσο και με την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στα πιο σημαντικά από δημοσιονομικής πλευράς χρηματοδοτικά μέσα. Λαμβανομένης υπόψη της άνισης και ανεπαρκούς εφαρμογής της ενωσιακής περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής, εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για ένα ειδικό μέσο παρέμβασης για το περιβάλλον και το κλίμα. Στόχος της πρότασης της Επιτροπής για το EL 11 EL

νέο πρόγραμμα LIFE είναι να συνεχίσει την οικοδόμηση και ανάπτυξη του προγράμματος που διέπεται προς το παρόν από τον επιτυχή κανονισμό LIFE+. EL 12 EL