1 404 ΓΣΝ Λάρισας, 2 ΝΝΑ
Εισαγωγή Το ενδιαφέρον για τη μέτρηση της ποιότητας στη παρεχόμενη φροντίδα υγείας, αυξάνεται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, τόσο από τους επαγγελματίες υγείας όσο και από τους manager του χώρου. Η ποσοτικοποίηση των επιθυμητών-θετικών και μη επιθυμητών-αρνητικών συνεπειών των ενεργειών στη φροντίδα υγείας γίνεται μέσω της μέτρησης των αποτελεσμάτων της παρεχόμενης φροντίδας και είναι ουσιαστική για τον καθορισμό της ποιότητας. Τα περισσότερα μοντέλα ελέγχου ποιότητας στηρίζονται στη θεωρία του Donabedian σύμφωνα με τον οποίο, τα στοιχεία που καθορίζουν το πλαίσιο της ποιοτικής προσφοράς υγείας αφορούν τη δομή, τη διαδικασία και το αποτέλεσμα των ενεργειών της υγειονομικής φροντίδας και μπορούν να αποδοθούν από μετρήσιμους δείκτες και συγκεκριμένα κριτήρια απόδοσης. Οι δείκτες είναι μετρήσιμοι παράμετροι ενώ τα κριτήρια αποτελούν την ερμηνεία των μετρήσεων δημιουργώντας μία συνθήκη που μας οδηγεί στη λήψη διορθωτικών παρεμβατικών κινήσεων για τη βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας. Η χρήση των δεικτών ποιότητας μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο βελτίωσης της ποιότητας. Η ποιοτική διαχείριση είναι αναγκαία στο χώρο των ΜΕΘ, ως χώρος του νοσοκομείου με την μεγαλύτερη πιθανότητα θνητότητας και νοσηρότητας, ώστε να μειώσει τον κίνδυνο των ιατρογενώς επιπλοκών στη κατάσταση του ασθενούς.
Στόχος Η παρουσίαση των κυριότερων δεικτών ποιότητας που η μέτρηση τους έχει εφαρμογή στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Υλικά και Μέθοδοι Στη βιβλιογραφία υπάρχουν ποικίλες εργασίες που αναφέρονται στο καθορισμό δεικτών που επηρεάζουν την ποιότητα φροντίδας σε ασθενείς των ΜΕΘ τόσο με ερευνητικό όσο και με ανασκοπικό χαρακτήρα. Κατά την ανασκόπηση έγινε ο διαχωρισμός αυτών των δεικτών σε δομής, διαδικασίας και αποτελέσματος ειδικών για τις ΜΕΘ. Έτσι βρέθηκαν 18 δείκτες από τους Berenholtz et al, 12 δείκτες από τους Μ. de Vos et al και 23 δείκτες από γενική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας μέσω ηλεκτρονικών βάσεων Blackwell-Synergy (2000-2008), και Medline (2000-2008) και λέξεις κλειδιά όπως Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ICU), ασφάλεια (safety), ποιότητα (quality), ανταποκρισιμότητα (responsiveness), ικανοποίηση (satisfaction), αποτελεσματικότητα (effectiveness), αποδοτικότητα (efficiency), καταλληλότητα (appropriateness), ικανότητα (competence).
Αποτελέσματα Η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας - ΜΕΘ (Intensive Care Unit - ICU) είναι ειδικά εξοπλισμένο και στελεχωμένο τμήμα του νοσοκομείου, αφιερωμένο στην αντιμετώπιση ασθενών με απειλητικά για τη ζωή νοσήματα. Ο ορισμός της ποιότητας είναι πολυδιάστατος και συχνά η ποιότητα μετριέται σε σχέση με την εκτίμηση των ίδιων των ασθενών από την παρεχόμενη φροντίδα αλλά η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας αποτελεί ένα ιδιαίτερο τμήμα όπου οι ασθενείς πολλές φορές αδυνατούν να αξιολογήσουν την παρεχόμενη φροντίδα. Υπάρχουν αντικειμενικά ποσοτικά κριτήρια ποιότητας όπως ο έλεγχος των λοιμώξεων, η ανακούφιση από τον πόνο, η απουσία κατακλίσεων και πλήθος άλλων που αφορούν στην στελέχωση, τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, την απουσία λαθών από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Ως δείκτες δομής που αφορούν τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος συμπεριλαμβανομένων των υλικών (εγκαταστάσεις, ιατροτεχνικός εξοπλισμός) και ανθρωπίνων πόρων (ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό προσωπικό) και του οργανισμού όπως πτυχές της δομικής και λειτουργικής οργάνωσης θεωρούνται οι: Ιατρικό προσωπικό ανά κρεβάτι, Νοσηλευτικό προσωπικό ανά ασθενή, Αριθμός κρεβατιών ανά τετραγωνικό,ύπαρξη χώρου αναμονής συγγενών, Νιπτήρας ανά κρεβάτι,ποσοστό καθημερινής διακοπής της νάρκωσης, Παρουσία φαρμακοποιού στη καθημερινή ιατρική επίσκεψη κ.α. Ως δείκτες διαδικασίας θεωρούνται οι :Ποσοστό ασθενών με μη μηχανικό αερισμό,αριθμός μη προγραμματισμένων αποσωληνώσεων,ημέρες νοσηλείας ΜΕΘ (LOS), Διάρκεια μηχανικού αερισμού, Ημέρες πλήρους κάλυψης κρεβατιών ΜΕΘ (πληρότητα ΜΕΘ)κ.α. Ως δείκτες αποτελέσματος θεωρούνται οι: Πνευμονία οφειλόμενη στο μηχανικό αερισμό, Ποσοστό θνησιμότητας, Ικανοποίηση ασθενών και συγγενών, Θνησιμότητα σε αναλογία με την θνησιμότητα του νοσοκομείου γενικά κ.α.
Συμπεράσματα Οι μονάδες εντατικής θεραπείας είναι ένας δύσκολος χώρος εργασίας που απαιτεί γνώση και τεχνικές δεξιότητες λόγω των ειδικών διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων που εφαρμόζονται σε καθημερινή βάση. Στις περισσότερες χώρες ο αριθμός των μονάδων εντατικής θεραπείας αυξάνεται ταχύτατα κάτι που επιβάλλει τη διαμόρφωση ποιοτικών συνθηκών διαβίωσης και θεραπείας και την πιστοποίηση της χορηγούμενης φροντίδας υγείας. Οφείλουμε ως επαγγελματίες υγείας να αναπτύσσουμε τρόπους μέτρησης της ποιότητας, να δημιουργούμε αρχεία καταγραφής και ανάλυσης στοιχείων ώστε χρησιμοποιώντας τα να βελτιώνουμε την παροχή φροντίδας.